Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
W poprzednim numerze EdW
przedstawiliśmy nową inicjatywę
Zadanie 2
dotyczącą Szkoły Konstruktorów.
Będziemy przedstawiać praktyczne
zadania do rozwiÄ…zania, oczekujemy
Zastosowania układów ISD
też na propozycje zadań dla
konstruktorów. Autor lub autorzy
Pierwszy artykuł tego numeru EdW 11/93 oraz RTV i AV 3/94.
najlepszego rozwiązania zostanią przedstawia przykład wykorzystania
Układy ISD
 mówiących układów ISD do budowy
uhonorowani wybranymi przez
sekretarki - minimagnetofonu pozwala- W chwili obecnej na rynku (również
siebie zestawami AVT o Å‚Ä…cznej
jącego zapamiętać i odtworzyć dowolny w ofercie handlowej AVT - str. 60) osią-
wartości 100zł, a w wypadku
zapis dz
więkowy. galne są trzy grupy układów ISD:
dzisiejszego zadania mogą to także Tematem dzisiejszego zadania jest seria 1000 (ISD1012, 1016 i 1020)
znalezienie oryginalnego i pożytecz- seria 1400 (ISD1416, 1420)
być układy scalone rodziny ISD.
nego zastosowania układów ISD. seria 2500 (ISD2545, 2560, 2575,
Autorzy opublikowanych propozycji
Układy ISD niewątpliwie ciągle są no- 2590).
zadań będą mogli wybrać zestaw(y)
wością, a ich zastosowania nie są zbyt Ostatnie dwie cyfry oznaczenia
AVT o wartości 30zł. liczne. Możliwości są tu bardzo szerokie określają maksymalny czas komunikatu
- od urządzeń domowych, przez moto- w sekundach. Mamy więc do dyspozy-
RozwiÄ…zanie zadania powinno
ryzacyjne, krótkofalarskie, zabawki, aż cji kostki o czasie nagrania 12...90 se-
zawierać schemat elektryczny
do urządzeń przemysłowych. kund.
i dokładny opis działania; model
Ponieważ nie wszyscy Czytelnicy są Poszczególne grupy układów mają
i schematy montażowe nie są ekspertami w stosowaniu układów ISD, podobną budowę wewnętrzną, taką sa-
więc przy ocenianiu prac będziemy brać mą obudowę, liczbę i układ wyprowa-
wymagane, choć ich obecność
pod uwagę przede wszystkim oryginal- dzeń, obwody analogowe (mikrofonowe,
zwiększa szanse na nagrodę.
ność i atrakcyjność głównej idei. Oczy- ARW, głośnikowe). Różnice dotyczą
Na rozwiązania czekamy do końca
wiście, projekt będzie mieć większe sposobu sterowania, adresowania
miesiąca podanego na okładce EdW szanse na zwycięstwo, jeśli dopracowa- i pracy w trybie operacyjnym. Na ry-
ne zostaną szczegóły konstrukcyjne. sunku 1 pokazano wyprowadzenia po-
(zadanie nr 2 - do 30 kwietnia).
Ogólnie rzecz biorąc, kostki ISD zasi- szczególnych kostek.
lane są napięciem 5V (pobór prądu max. Najłatwiejsze do sterowania są kostki
100mA w czasie pracy, <1µA w spo- rodziny ISD14XX. Opisane sÄ… one
czynku), można w nich wielokrotnie za- w tym wydaniu EdW na str. 5.
pisywać i odtwarzać jeden lub kilka ko- Układy serii 10XX i 25XX mają nieco
munikatów. Zawierają pamięć nieulotną, inny sposób sterowania. Posiadają prze-
której zawartość nie ulega skasowaniu de wszystkim końcówkę PowerDown
po odłączeniu zasilania. (PD - pin 24). Gdy jest na niej stan wy-
Być może opis sterowania układów soki, kostka jest w stanie spoczynku
wydaje siÄ™ nieco skomplikowany - i praktycznie nie pobiera prÄ…du. Stan
rzeczywiście kostki można wykorzystać niski na wejściu PD umożliwia pracę, ale
na wiele sposobów. W sumie jednak zwykle jej nie rozpoczyna. Cykl odczytu
stosowanie ich jest bardzo proste. lub zapisu (zależnie od stanu końcówki
Aby ułatwić rozwiązanie postawione- Playback/Record - pin 27) zaczyna się
go dziÅ› zadania podajemy dodatkowe w momencie pojawienia siÄ™ opadajÄ…ce-
ważne informacje dotyczące poszcze- go zbocza na wejściu ChipEnable (CE\ -
gólnych grup kostek w rodzinie ISD. pin 23). Opadające zbocze na wejściu
Układy te zostały też wyczerpująco opi- CE\ wpisuje do wewnętrznych rejestrów
sane w Elektronice Praktycznej 5/93, 1, stany wejść adresowych i wejścia P/R\,
2, 3/94, 12/94 i biuletynie USKA 9, 10, więc póz
niejsze zmiany stanów tych
Rys. 1. Porównanie układu wyprowadzeń kostek ISD.
14 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 4/96
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
wejść nie mają wpływu na pracę układu
aż do pojawienia się następnego opada-
jącego zbocza na wejściu CE\.
Zapis trwa przez cały czas trwania
stanu niskiego na wejściu CE\, a odczyt
do napotkania pierwszego znacznika
końca komunikatu (EOM) lub do końca
pamięci.
We wszystkich układach są wyko-
rzystywane wewnętrzne znaczniki EOM:
na koniec cyklu zapisu każdego komuni-
katu, do pamięci jest wstawiany znacz-
nik końca wypowiedzi (EOM). Póz
niej
odtwarzane sÄ… fragmenty (komunikaty)
od danego adresu (ustawionego w re-
jestrze adresowym na poczÄ…tku cyklu
odczytu), do najbliższego znacznika
Rys. 2. Wykorzystanie funkcji A6 w kostce
EOM.
ISD25XX.
W kostkach 10XX oraz 25XX wystÄ™-
puje wyprowadzenie EOM\, na którym
w momencie dojścia do zapisanego podaniu stanu niskiego na wejście PD) A6. Tylko w serii 25XX. W najpros-
znacznika EOM (czyli do konca komuni- rozpoczynajÄ… siÄ™ zawsze od adresu 0. tszych aplikacjach znakomicie upra-
katu) pojawia się ujemny impuls. Może Stan wysoki na danej linii oznacza szcza sterowanie z użyciem styków-
on informować współpracujący układ włączenie funkcji. przycisków. Gdy A6 = H, po każdym
sterujący o zakończeniu odtwarzania A0. Umożliwia szybkie  przewijanie cyklu odczytu lub zapisu kostka automa-
komunikatu. do przodu, działa tylko przy odczycie. tycznie przechodzi do stanu uśpienia
W kostkach 25XX jest dodatkowe Rozpoczęcie cyklu odczytu (krótki ujem- bez użycia wejścia PD. Przy włączeniu
wyjście OVF\ (OVERFLOW). Stan niski ny impuls na wejściu CE\ lub PLAYE\) tej funkcji wejście CE\ pełni rolę START/
na tym wyjściu pokazuje, że w danym powoduje przeskoczenie do następnego PAUSE (impuls ujemny), a wejście PD -
cyklu pracy pamięć zapisano lub odczy- komunikatu (najbliższego znacznika STOP/RESET (impuls dodatni), na wy-
tano do końca. Umożliwia to proste łą- EOM), bez potrzeby znajomości fizycz- jściu EOM\ przez cały czas zapisu wy-
czenie większej liczby kostek dla zwięk- nego adresu tego komunikatu (!). Funk- stępuje wtedy poziom wysoki, co może
szenia długości komunikatu. W takiej cja używana razem z funkcją A4. być wykorzystane do sterowania diody
sytuacji wykorzystuje się zwykle pomoc- A1. Dopisywanie dalszej części ko- sygnalizującej LED.
nicze wejście analogowe AUX IN (pin munikatu. Funkcja stosowana tylko przy Przy włączonej funkcji A6 ujemne im-
11). zapisie. Umożliwia skasowanie poprzed- pulsy na wejściu CE\ na przemian rozpo-
Generalnie wszystkie układy ISD mo- niego znacznika EOM i dopisanie dal- czynają i przerywają zapis lub odczyt,
gą pracować w dwóch trybach: szej części komunikatu. Gdy A1 = L (i przy czym licznik adresów nie jest zero-
- adresowym A4 = H) każdy nowy zapis stanowić bę- wany umożliwiając kontynuowanie zapi-
- operacyjnym. dzie kolejny, oddzielny komunikat. su lub odczytu. Natomiast dodatni im-
A3. Odtwarzanie w pętli - funkcja uży- puls na wejściu PD kończy aktualny cykl
Tryb adresowy
wana oczywiście tylko przy odczycie. Jedno- zapisu czy odczytu i powoduje wyzero-
W trybie adresowym zapis lub od- krotne zapoczÄ…tkowanie odczytu powoduje wanie licznika adresowego.
twarzanie rozpoczynają się od rejestru ciągłe powtarzanie zawartości pamięci. Na rysunku 2 podano najprostszy
(bloku pamięci), którego numer podany A4. Sposób zerowania rejestru (licz- przykład wykorzystania funkcji A6
jest w postaci dwójkowej na wejścia ad- nika) adresowego - funkcja używana w kostce ISD25XX.
resowe. przy zapisie i odczycie. Gdy A4 = L, Z kolei w tabeli 1 podano jakie
W układach serii 10XX i 14XX jest każdy nowy cykl pracy zapoczątkowany funkcje mogą być włączone jednocześ-
160 bloków pamięci, więc w trybie adre- zmianą stanu na wejściu CE\, PLAYL\ nie przy pracy w trybie operacyjnym.
sowym dostępne są adresy 0...159 (0 do bądz
PLAYE\ zaczyna się od odresu 0. Tabela dotyczy wszystkich kostek, choć
10011111 ), natomiast w 25XX wy- Gdy A4 = H, licznik nie jest zerowany, co w układach 10XX i 14XX nie wszystkie
BIN
stępuje większa ilość tych bloków - 600, umożliwia odtworzenie lub zapisanie na- wymienione funkcje są dostępne.
a więc zakres użytecznych adresów stępnych komunikatów.
Cd. na str. 18
wynosi 0...599 (0 do 1001010111 ). Uwaga! Przy użyciu tej funkcji należy
BIN
Umożliwia to zapis i odtwarzanie kil- dokładnie przemyśleć sposób zerowania
Tabela 1. Wykorzystanie funkcji w trybie
ku komunikatów w dowolnej kolejności. licznika: przez wykonanie cyklu pracy
operacyjnym.
gdy A4=L, przez odłączenie zasilania
Tryb operacyjny
(ISD14XX) lub przez wykorzystanie koń-
Funkcja może być stosowana
Dla ułatwienia przewidziano też inny - cówki PD (ISD10XX, 25XX).
jednocześnie z funkcjami
operacyjny tryb pracy. Uwaga! Kostka
A5. Funkcja dostępna tylko w se-
A0 A4, A5, A6
pracuje w trybie operacyjnym, jeśli dwie
riach 10XX, 25XX - zmienia działanie
A1 A3, A4, A5, A6
najstarsze linie adresowe sÄ… w stanie
wejścia CE\ przy odczycie. Gdy A5
A2 brak
wysokim (zawsze są to nóżki 9 i 10).
= H wejście CE\ jest sterowane pozio-
A3 A1, A5, A6
Wtedy młodsze linie nie kodują adre- mem (niskim), a nie zboczem. Umożli-
A4 A0, A1, A5
su, tylko sposób pracy układu.
wia przerwanie odtwarzania w dowol-
A5 A0, A1, A3, A4
W trybie operacyjnym odtwarzanie
nym momencie przed dojściem do
A6 A0, A1, A3
i zapis po włączeniu zasilania (lub po
znacznika EOM.
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 4/96 15
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
niu (EP12/94 strony 61, 77). za drugim nie dbajÄ…c o ich adresy.
Wskazówki konstrukcyjne
Jeśli w trybie adresowym ma być za- Aby odczytać dowolny z zapisanych
Do sterowania można wykorzystywać
pisane kilka komunikatów, należy zapla- komunikatów mamy dwie możliwości:
przełączniki czy przyciski, bowiem we-
nować ich rozmieszczenie w pamięci 1. W trybie adresowym należy podać
jścia sterujące wyposażone są w obwo-
i tak je zapisać, żeby każdy w całości adres początku komunikatu i odtworzyć
dy likwidujące skutki drgań zestyków.
zmieścił się w przewidzianej części pa- go. Metoda jest prosta, wymaga jednak
Można też zastosować układy logiczne
mięci - stąd w opisywanej w tym nu- wcześniejszego  znalezienia adresów
TTL, CMOS, mikroprocesory.
merze EP sekretarce, gdzie przeznaczo- początków komunikatów metodą prób
W rozwiązaniach zaleca się używa-
no 10 sekund na jeden komunikat, dla i błędów.
nie nowszych kostek z rodzin 14XX
bezpieczeństwa zastosowano timer wy- 2. W trybie operacyjnym należy wy-
i 25XX.
twarzający impuls zapisu o  bezpiecz- korzystać funkcje A0=H, A4=H i podać
Jakość dz
więku, choćby z uwagi na
nej długości 9,5 sekundy. Chcemy na to na PLAYE\ lub CE\ odpowiednią ilość
 telefoniczne pasmo przenoszenia
zwrócić uwagę, bowiem w trybie adre- krótkich ujemnych impulsów, żeby  prze-
i szumy kwantowania nie jest rewela-
sowym właśnie tu mogą wystąpić kłopo- skoczyć do potrzebnego komunikatu.
cyjna, więc w rozwiązaniu zadania
ty. Mianowicie, jeśli któryś wpisany ko- Potem po zmianie na A0=L można od-
można wziąć pod uwagę zastosowanie
munikat będzie dłuższy niż zaplanowa- czytać potrzebny komunikat. Tym razem
kompandora np. NE570...578.
no i jego zapis skończy się już w ob- nie trzeba znać fizycznego adresu po-
Mogą być stosowane głośniki o re-
szarze pamięci przewidzianym dla na- czątku komunikatu, wystarczy znać ko-
zystancji 8W, przy czym praktyka poka-
stępnego komunikatu, to na pewno spo- lejność ich umieszczenia w pamięci.
zuje, iż należy stosować głośniki
woduje to niewłaściwą pracę przy odczy- Sposób ten wymaga jednak dość złożo-
o średnicy przynajmniej 10cm. Tanie
cie. nego układu sterującego, może nawet
miniaturowe głośniczki z Hongkongu
W trybie operacyjnym nie trzeba już sensowne byłoby użycie mikroproceso-
nie dajÄ… zadowalajÄ…cego efektu. Przy
tak uważać na długość zapisywanych ra.
stosowaniu dodatkowego wzmacniacza
komunikatów. Przy wykorzystaniu funk-
Piotr Górecki
mocy zaleca się użycie wejścia różnico-
cji A4 (A1=0) można zapisać kolejno
wego dla uniknięcia stuków przy włącza-
wszystkie potrzebne komunikaty jeden
16 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 4/96
Forum Czytelników
Forum Czytelników
Forum Czytelników
Forum Czytelników
Forum Czytelników
Rys. 3. Generator stacjonarny i generator sonda
miast pozostały sprzęt wykonałem
Próbnik tranzystorów Generatory: stacjonarny
sam, co sprawia mi niemało satysfak-
i sonda
Próbnik jest o tyle przydatny, że przy
cji - myślę, że jest to najważniejsze
odpowiednim wyskalowaniu potencjo-
Obydwa układy mam zmontowane
dla hobbysty.
metru P1 można w przybliżeniu określić
i działają bez zarzutu. Są bardzo po-
Ponieważ mam już trochę praktyki,
wzmocnienie danego tranzystora (w mo-
mocne w szukaniu usterek w OR oraz
chciałbym podzielić się z Czytelnikami
mencie, kiedy dioda zaczyna świecić
w TV (na ekranie wyświetlają poziome
EdW niektórymi doświadczeniami
najjaśniej).
pasy oraz dają sygnał akustyczny).
oraz schematami urządzeń, które
ułatwiają mi  zabawę w elektronika.
Oswald Sikorski
Sonda - szukacz sygnału
Chciałbym zaznaczyć, że większość
ul. Sienkiewicza 3/13
Do wyjścia podłączyłem standardową
z nich była publikowana w starych
32-600 Oświęcim, skr. poczt. 36
i nowych czasopismach elektronicz- słuchawkę z uchwytem na jedno ucho
Od Redakcji: Autor pisze w swym liÅ›-
nych, ale są one w dużej mierze po- od  ruskiego radia Sokół. Zaletą tego
cie, że do posiadanych urządzeń ma ry-
zmieniane. Stało się tak dlatego, że układu jest możliwość zasilania już od
sunki płytek drukowanych w systemie
w oryginalnej wersji nie chciały dzia- 1,5V do 12V, co daje mi możliwość zasi-
pseudodruku, które może udostępnić
łać, dopiero po próbach, przeróbkach lania z układu badanego. Układ jest
wszystkim zainteresowanym, a ponad-
i poprawkach potrafiłem je urucho- bardzo czuły i sprawdza się w prakty-
to chętnie podzieli się doświadczeniami.
mić.
ce.
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Cd. ze str. 15 uniknięcia stuków przy włączaniu katy jeden za drugim nie dbając
(EP12/94 strony 61, 77). o ich adresy.
Wskazówki konstrukcyjne
Jeśli w trybie adresowym ma być Aby odczytać dowolny z zapisa-
Do sterowania można wykorzysty- zapisane kilka komunikatów, należy nych komunikatów mamy dwie możli-
wać przełączniki czy przyciski, bo- zaplanować ich rozmieszczenie wości:
wiem wejścia sterujące wyposażone w pamięci i tak je zapisać, żeby 1. W trybie adresowym należy po-
są w obwody likwidujące skutki każdy w całości zmieścił się dać adres początku komunikatu
drgań zestyków. Można też zastoso- w przewidzianej części pamięci - i odtworzyć go. Metoda jest prosta,
wać układy logiczne TTL, CMOS, stąd w opisywanej w tym numerze wymaga jednak wcześniejszego
mikroprocesory. EP sekretarce, gdzie przeznaczono  znalezienia adresów początków ko-
W rozwiązaniach zaleca się uży- 10 sekund na jeden komunikat, dla munikatów metodą prób i błędów.
wanie nowszych kostek z rodzin bezpieczeństwa zastosowano timer 2. W trybie operacyjnym należy
14XX i 25XX. wytwarzający impuls zapisu o  bez- wykorzystać funkcje A0=H, A4=H
Jakość dz
więku, choćby z uwagi piecznej długości 9,5 sekundy. i podać na PLAYE\ lub CE\ odpo-
na  telefoniczne pasmo przenosze- Chcemy na to zwrócić uwagę, bo- wiednią ilość krótkich ujemnych im-
nia i szumy kwantowania nie jest re- wiem w trybie adresowym właśnie tu pulsów, żeby  przeskoczyć do po-
welacyjna, więc w rozwiązaniu zada- mogą wystąpić kłopoty. Mianowicie, trzebnego komunikatu. Potem po
nia można wziąć pod uwagę zastosowa- jeśli któryś wpisany komunikat będzie zmianie na A0=L można odczytać po-
nie kompandora np. NE570...578. dłuższy niż zaplanowano i jego za- trzebny komunikat. Tym razem nie
Mogą być stosowane głośniki pis skończy się już w obszarze pa- trzeba znać fizycznego adresu po-
o rezystancji 8W, przy czym prakty- mięci przewidzianym dla następnego czątku komunikatu, wystarczy znać
ka pokazuje, iż należy stosować głoś- komunikatu, to na pewno spowoduje kolejność ich umieszczenia w pa-
niki o średnicy przynajmniej 10cm. to niewłaściwą pracę przy odczycie. mięci. Sposób ten wymaga jednak
Tanie miniaturowe głośniczki W trybie operacyjnym nie trzeba dość złożonego układu sterującego,
z Hongkongu nie dają zadowalają- już tak uważać na długość zapisywa- może nawet sensowne byłoby użycie
cego efektu. Przy stosowaniu dodat- nych komunikatów. Przy wykorzysta- mikroprocesora.
kowego wzmacniacza mocy zaleca niu funkcji A4 (A1=0) można zapisać
Piotr Górecki
się użycie wejścia różnicowego dla kolejno wszystkie potrzebne komuni-
18 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 4/96
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 4/96 18