Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
 Szkoła Konstruktorów nabiera
rozpędu. Otrzymujemy wiele
ciekawych listów. Bardzo cieszą nas
Zadanie 6
szczegółowe rozwiązania nadsyłane
przez doświadczonych praktyków -
oby ich było jak najwięcej -
a z drugiej strony, bardzo zależy
nam na wykryciu i ujawnieniu
utalentowanych młodych i bardzo
młodych przyszłych fachowców,
którzy dopiero  raczkują
w elektronice. Jak wynika z listów,
niektórzy z Was nie bardzo wierzą
we własne siły i są pełni obaw.
Wykorzystanie płytki
Okazało się jednak, że to właśnie ci
nieśmiali uczestnicy nadesłali bardzo
wielofunkcyjnej PW-02
wiele oryginalnych i interesujących
pomysłów. Nie obawiajcie się więc
popełnienia jakiś błędów,
We wszystkich poprzednich numerach ry na płytce. Rozwiązanie może zawierać do-
przysyłajcie także rozwiązania
Elektroniki dla Wszystkich zamieszczone były datkowy blok dołączony na zewnątrz płytki
częściowe. artykuły dotyczące płytek wielofunkcyjnych. (np. transoptory, triaki, przekaz
nik itp.)
Na płytkach tych można zbudować wiele cie- Rozwiązanie powinno zawierać schemat
kawych i pożytecznych urządzeń. ideowy, opis spełnianych funkcji, opis działa-
W tym szczególnym, wakacyjnym nume- nia oraz tym razem dokładny schemat monta-
rze, takiego artykułu nie ma (choć na publika- żowy. Mile widziane będą informacje na te-
cję czeka jeszcze sporo projektów wykona- mat proponowanej obudowy.
nych na płytkach wielofunkcyjnych). Za to te- Dla łatwego wykonania schematu monta-
zapro-
matem kolejnego zadania dla Was jest zapro- żowego, na rysunku niżej przedstawiono za-
zapro-
zapro-
zapro-
jektowanie dowolnego układu umieszczone- rys płytki. Po wykonaniu odbitek xero można
jektowanie dowolnego układu umieszczone-
jektowanie dowolnego układu umieszczone-
jektowanie dowolnego układu umieszczone-
jektowanie dowolnego układu umieszczone-
go na płytce wielofunkcyjnej PW-02 na nim zaznaczyć kolorowym długopisem roz-
go na płytce wielofunkcyjnej PW-02
go na płytce wielofunkcyjnej PW-02.
go na płytce wielofunkcyjnej PW-02
go na płytce wielofunkcyjnej PW-02
Płytka PW-02 została szczegółowo przed- mieszczenie użytych elementów. Na wkładce
stawiona w EdW 2/96 na stronie 9. znajduje się rysunek ścieżek płytki PW-02.
Koniecznie zajrzyjcie do tego artykułu, bo- Przenumeratorzy EdW otrzymują tę płytkę
wiem opisano tam podstawowe właściwości gratis, dołączoną do tego numeru pisma.
kostek LM3914...3916, przedstawiono też
Rozwiązanie zadania 3
pełny schemat, czyli wszystkie elementy, ja-
kie potencjalnie można zmontować na płytce Tematem zadania 3 było opracowanie sys-
(rysunek 2). Znajdziecie tam także rysunek temu automatycznego podlewania grządek
płytki z zaznaczoną warstwą opisu (rysunek na działce. Zadanie było dość złożone, należa-
1). ło bowiem uwzględnić szereg dodatkowych
Dla porównania zajrzyjcie do EdW 4/96 i 6/ czynników, takich jak możliwość awarii silnika
96, gdzie również zamieszczono opisy ukła- czy pompy, a także ewentualne zabezpiecze-
dów wykonanych na tej płytce.
Kto chciałby wgłębić się w tajni-
Autor lub autorzy najlepszego rozwiąza-
ki układów LM391X, może zajrzeć
nia zostaną uhonorowani wybranymi
do Elektroniki Praktycznej 6/96 i 7/
przez siebie zestawami AVT o łącznej
96 do artykułu "Uniwersalny moduł
wartości 100 zł. Autorzy opublikowa-
wskaz
nika z diodami LED".
nych propozycji zadań będą mogli wy-
Zakres tematyczny dzisiejszego
brać zestaw(y) AVT o wartości 30 zł. Nie
zadania jest szeroki. Nie ma żad-
trzeba od razu określać, jakie zestawy
nych ograniczeń odnośnie funkcji
czy podzespoły chce się otrzymać w na-
spełnianej przez zaprojektowane
grodę - laureaci otrzymują pocztą sto-
urządzenie.
sowną ankietę z firmy AVT.
Oczywiście w żadnym przypad-
Rozwiązanie zadania powinno zawierać
ku nie będą montowane wszystkie
schemat elektryczny i dokładny opis zaznaczone na płytce elementy.
działania; model i schematy montażowe Dopuszczalne jest przecinanie ście-
nie są wymagane. Na rozwiązania cze- żek w dowolnych miejscach, i to
nie tylko w punktach zaznaczonych
kamy do końca miesiąca podanego na
na schemacie ideowym.
okładce EdW (zadanie 5 - do 31 lipca
Można wykonywać zwory mię-
1996).
dzy dowolnymi punktami, nieko-
Ponieważ w naszym konkursie biorą
niecznie należącymi do tego same-
udział uczestnicy zarówno bardzo mło-
go elementu. Podobnie podzespoły
dzi, jak i zdecydowanie starsi, bardzo
- nie muszą być montowane w za-
prosimy, podawajcie w listach swój
znaczonych miejscach. Ich końców-
wiek.
ki można lutować w dowolne otwo-
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 8/96 11
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
US3. Jeśli z jakichkolwiek przyczyn zbiornik
nie zostanie napełniony w czasie ustalonym
przez układ US3 (około 15 minut), to przerzut-
nik RS również zostanie wyzerowany i praca
elektrozaworu (pompy) zostanie przerwana.
Marek proponuje ciekawy układ sterujący
podlewaniem. Zaleca użycie zegarka elektro-
nicznego z alarmem. W zaproponowanym uk-
ładzie podlewanie może nastąpić tylko
Rys. 1. Proponowane układy czujnika poziomu wody. w dzień. Tylko wtedy na nóżkach 6 i 8 bra-
mek US4B i US4C będzie stan wysoki, umoż-
nie przed złodziejami. Dlatego szczere gratu- cujących tranzystorów czy układów scalo- liwiający ich pracę. Po wystąpieniu sygnału
lacje należą się wszystkim, którzy zdecydo- nych. Zamiast pewnego przerzucenia między alarmu, tranzystor T1 zostanie zatkany i przez
wali się zmierzyć z tym niełatwym proble- stanami niskim i wysokim, w układzie wystą- bramki US4B i US5B zostanie ustawiony prze-
mem i przedstawić swój projekt do publicznej pią albo powolne zmiany napięć (których ukła- rzutnik RS (US6A, US6B). Tym razem dzięki
oceny. dy cyfrowe bardzo nie lubią), albo wręcz drga- stanowi wysokiemu na nóżce 8 bramki US4C,
Najpierw kilka refleksji ogólnych. Spośród nia. Przekreśla to zupełnie praktyczną przydat- przez tranzystor T15 uruchomiony zostanie
nadesłanych rozwiązań większość po wpro- ność najprostszych rozwiązań. Gdy takie za- elektrozawór (lub ew. pompa) sterujący pod-
wadzeniu poprawek udałoby się zrealizować śmiecone sygnały podane zostaną na ele- lewaniem. Analogicznie przerzutnik RS zosta-
w praktyce. Poświęciłem wiele czasu, żeby menty wykonawcze (elektrozawory, przekaz
- nie wyzerowany, jeśli poziom wody opadnie
przeanalizować działanie Waszych układów niki, silniki, spowoduje to ich szybkie uszko- poniżej poziomu zainstalowania dolnego czuj-
i z przyjemnością stwierdzam, iż rzeczywiście dzenie. nika nr 2, lub jeśli po czasie ustalonym przez
mają one szanse działać. Kilku z Was przysła- Kilku Kolegów zaproponowało rozwiązanie US3 zbiornik nie zostanie opróżniony.
ło bardzo obszerne i szczegółowe opisy, nieco lepsze, choć bardziej skomplikowane Dodatkowy układ US1 (dwa przerzutniki
a proponowane układy zawierają naprawdę ze strony mechanicznej: użycie czujników typu T) umożliwia w dowolnej chwili przejście
trafne rozwiązania. z pływakiem. na sterowanie ręczne.
Nie znaczy to jednak, że układy nie zawie- Jeden z uczestników zaproponował jesz- W projekcie Marka na uwagę zasługuje
rały błędów. Wprost przeciwnie - nie było żad- cze prostszy układ nie zawierający żadnych duży nakład pracy i dbałość o szczegóły. Dob-
nego rozwiązania, które byłoby wolne od wad czujników elektronicznych, a tylko zawór rze to świadczy o Autorze i zapowiada, że op-
i dałoby się uruchomić w wersji proponowa- z pływakiem pracujący na zasadzie podobnej racuje on wiele ciekawych urządzeń.
nej przez autora. jak zawór napełniania w domowej spłuczce Marek nie ustrzegł się jednak błędów.
W żadnym stopniu nie dyskwalifikuje to sedesowej. Znalezione usterki oznaczyłem kolorem czer-
Waszych koncepcji. Wiadomo przecież, że do Ten pomysł pomija przy napełnianiu zbior- wonym i kolejnymi literami alfabetu.
ostatecznego rozwiązania zawsze dochodzi nika wszelką elektronikę. Idąc dalej tym tro- Błąd oznaczony A. Nie można tak włączyć
się metodą kolejnych prób (i kolejnych błę- pem dojdziemy do wniosku, że najprostszym fototranzystora T1. Stanowi on swego rodza-
dów). Nie ma konstruktora, który już w pierw- sposobem podlewania przy wykorzystaniu ju z
ródło prądowe, i przy silnym oświetleniu
szym podejściu narysuje na kartce szczegóło- wodociągu byłoby po prostu minimalne od- w letni dzień, nadmierny prąd popłynie przez
wy schemat skomplikowanego urządzenia, kręcenia kranu i podlewanie ciągłe, bez uży- niego i przez obwód baza-emiter tranzystora
nie zawierający błędów. Zawsze trafią się ja- cia jakichkolwiek urządzeń sterujących. Roz- T2. Należy zastosować rezystor w bazie T2
kieś wpadki. Dlatego wpadek nie trzeba się wiązanie godne uwagi, ale nie spełniające lub niewielki szeregowy rezystor w szereg
wstydzić, należy za to wyciągać z nich wnios- warunków zadania - nie wszędzie bowiem z T1.
ki. można liczyć na wodociąg; według warunków Usterka B - w założeniu układ ten ma za-
A teraz zaczynam. Generalnym błędem, zadania należało opracować układ współpra- pobiegać błędom powstałym podczas chwilo-
popełnionym przez prawie wszystkich uczest- cujący z pompą czerpiącą wodę w własnej wego oświetlenia fototranzystora. Nie należy
ników, jest propozycja wykorzystania czujni- studni. Zbiornik natomiast potrzebny jest, aby obciążać kondensatora C1 dzielnikiem R5,
ków poziomu wody w postaci pokazanej na nagrzać nieco wodę w ciągu dnia i żeby uzys- R6, bo uniemożliwi to działanie układu - prze-
rysunku 1
rysunku 1
rysunku 1
rysunku 1
rysunku 1. Przy pracy z cieczami przewodzą- kać w miarę stałe, niewielkie ciśnienie po- cież rezystancja niepotrzebnie obciążająca
cymi, które są elektrolitami, i w których prze- trzebne do rozprowadzenia wody za pomocą kondensator (56kW+ rezystancja baza-emiter
wodnictwo prądu opiera się na ruchu jonów, systemu dziurkowanych węży ogrodniczych, T3) jest znacznie mniejsza niż rezystancja ob-
nie wolno wykorzystywać napięć i prądów leżących na grządkach lub zakopanych tuż wodu czasowego (R4 - 1MW). Zamiast rezys-
stałych. Trzeba pamiętać, że w obecności pod powierzchnią ziemii. torów R5, R6 i tranzystora należy w tego typu
prądu stałego wystąpi zjawisko elektrolizy, A teraz wez
my na warsztat starannie opra- układach czasowych stosować bramki CMOS
które z czasem albo zniszczy elektrody, albo cowane rozwiązanie, zaproponowane przez - porównaj układ centralki alarmowej z EdW7/
Marka Klepacza
spowoduje pokrycie ich warstwą nieprzewo- Marka Klepacza
Marka Klepacza
Marka Klepacza
Marka Klepacza z Ostrowia Wielkopolskiego. 96). Ponadto, moim zdaniem, dioda D1 jest
rysunku 2
dzących osadów. Schemat ideowy pokazany jest na rysunku 2 niepotrzebna.
rysunku 2.
rysunku 2
rysunku 2
Owszem, czujniki z rysunku 1 przez pe- Napełnianie zbiornika sterowane jest prze- Usterka C. Kondensator oscylatora kostki
wien czas będą pracować, ale jeśli ich działa- łącznikiem zmierzchowym z fototranzysto- 4060 powinien być niebiegunowy - nie można
nie ma być pewne i niezawodne przez długi rem T1. Po zapadnięciu zmroku dzięki obwo- tu stosować pojedynczych, zwykłych elektro-
okres czasu, obowiązkowo trzeba stosować dowi T2, T3, US4A, US5D, na wejściu Reset litów.
prąd przemienny o możliwie małej wartości. układu US2 pojawi się stan niski. Tym samym Usterka D. W takim układzie przy zatkaniu
Oczywiście skomplikuje to układ elektronicz- uruchomiony zostanie generator licznika US2 tranzystora (T7, T11) nie można uzyskać na
ny, bo należy wówczas zastosować generator (CMOS 4060) i po czasie ok. 3 godzin przez wejściu bramki wysokiego stanu logicznego.
przebiegu zmiennego i odpowiedni układ roz- obwód T5, US5B ustawiony zostanie prze- Napięcie  wysokie będzie wynosić nieco
różnienia stanu czujnika. rzutnik RS składający się z bramek US6A, ponad 1V. Gdyby rezystory (100kW i 4,7kW)
Nawet gdyby prosty układ z rysunku US6B. Jednocześnie praca oscylatora US2 były zamienione miejscami, układ miałby
1 mógł bezawaryjnie funkcjonowć przez kilka zostanie zatrzymana przez przewodzący tran- szansę pracować. Generalnie układ czujników
letnich miesięcy, należałoby koniecznie zasto- zystor T4. Stan niski na wyjściu Q\ przerzutni- poziomu należałoby jednak zmienić.
sować jakiś układ z histerezą. Trzeba pamię- ka RS (nóżka 3 US6A) spowoduje uruchomie- Uwaga E. Włączanie dwóch kondensato-
tać, że poziom wody zmieniać się będzie po- nie elektrozaworu lub pompy sterowanej rów na wejście bramki zazwyczaj mija się
mału, a na domiar złego może nawet wystą- przez bramkę US6C i tranzystor T16. Po na- z celem, bowiem w chwili włączania (zmian
pić falowanie powierzchni wody. Takie po- pełnieniu zbiornika (o czym poinformuje gór- napięcia), tworzą one dzielnik, podobnie jak
wolne lub okresowe zmiany rezystancji mię- ny czujnik nr 1) przerzutnik US6A, US6B zo- dwa rezystory. Przy dziesięciokrotnej różnicy
dzy elektrodami w obecności powszechnych stanie wyzerowany w obwodzie T11, US5C, pojemności nie ma to wpływu na działanie
zakłóceń na pewno spowodują wystąpienie US5A, T9, T10. Na czas napełniania zbiornika układu, ale jest nieeleganckie. Należy więc
drgań i wahań napięcia na wyjściu współpra- będzie też uruchomiony generator układu usunąć kondensator C8.
12 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 8/96
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Rys. 2. Układ pomysłu Marka Klepacza.
W sumie opracowanie Marka Klepacza TTL. Ponadto nierealne jest użycie w obwo- trzy układy 4060, po jednym 4081 i 4071.
z kilku różnych względów, w tym staranności dzie czasowym timera 555 rezystora 98MW. Warto podkreślić wykorzystanie bramki IC2a
opisu i przejrzystości dokumentacji, zostało Po pierwsze będziesz miał kłopot z zakupem w roli zatrzasku pamiętającego. Układ nie za-
najwyżej ocenione spośród nadesłanych roz- rezystora o tak wielkiej rezystancji, po drugie, wiera obwodów umożliwiających sterowanie
wiązań. układ (nawet w wersji CMOS) nie będzie nie- ręczne, ale można go łatwo do tego przysto-
Układ Marka można znacznie odchudzić, zawodnie pracował w obecności kurzu i wil- sować.
stosując np. zamiast układu US1, dwa zwyk- goci. Również Arek nie ustrzegł się błędów. Ca-
Arek Lechański
łe, dwupozycyjne przełączniki. Nie umniejszy Arek Lechański z Warki zaproponował ły układ z tranzystorami T1 - T4 skądś przery-
Arek Lechański
Arek Lechański
Arek Lechański
to wartości rozwiązania, nie chodzi bowiem układ podobny do omówionego na początku. sował (nie podał skąd), ale nie zauważył, że
rysunku 3
o maksymalne zelektronizowanie urządzenia, Na rysunku 3
rysunku 3 można zobaczyć fragment jego jest to wzmacniacz impulsowy, który nie mo-
rysunku 3
rysunku 3
tylko jego przydatność praktyczną. rozwiązania. W rozwiązaniu Arka występują że pełnić roli przełącznika zmierzchowego,
Gdybym ja osobiście robił podobny układ,
wyrzuciłbym tranzystory T2, T3, T5, T6, T9,
T10, a zamiast nich zastosowałbym negatory
Schmitta z kostki 40106. Zastosowanie kos-
tek po pierwsze uprości układ, po drugie wy-
eliminuje zupełnie kłopoty z czasami narasta-
nia wytwarzanych impulsów. Ponadto za-
miast różniczkować impulsy w obwodach za-
wierających kondensatory C6 i C7, można
spróbować wykorzystać wejście zegarowe
CLK przerzutnika D lub JK (4013, 4027).
I właśnie wykorzystanie przerzutników JK
Tomasz Frydek
(7473 i 7474) zaproponował Tomasz Frydek
Tomasz Frydek
Tomasz Frydek
Tomasz Frydek
z Opola. Jego prosty układ nie zawiera obwo-
dów zabezpieczenia w przypadku awarii,
a tylko układ opóz
niający z kostką 555. Układ
Tomka jest bardzo niedoskonały, ale Autora
należy pochwalić za jasny i przejrzysty opis.
W układzie przeznaczonym do pracy w wa-
runkach polowych lepiej jest zastosować
kostki CMOS serii 4000 pracujące w szer-
szym zakresie napięć zasilania, a nie układy Rys. 3. Fragment układu Arkadiusza Lechańskiego.
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 8/96 13
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Marcin Ryżycki
ficzne. Marcin Ryżycki z Bytowa zapropono-
Marcin Ryżycki
Marcin Ryżycki
Marcin Ryżycki
wał układ zawierający termistor i czujnik wil-
gotności gleby. Brawo! Podlewanie nastąpi
tylko wtedy, gdy temperatura wody nagrza-
nej słońcem nie jest zbyt wysoka i gleba nie
jest mokra. Niewielu z Was uwzględniło ten
drugi warunek, aby nie podlewać grządek po
ulewnym deszczu! Marcin proponuje też za-
stosowanie alarmu z syreną i torem podczer-
wieni aktywnej. Pomysły Marcina są dobre,
ale ich realizacja według proponowanego
układu nie jest możliwa. Błędy układowe po-
legają m.in. na zwarciu wyjść dwóch niezależ-
nych bramek i pozostawieniu wejścia układu
CMOS  wiszącego w powietrzu . Ponadto
należy za wszelką cenę unikać wszelkich
przełączeń w obwodzie masy - obwód masy
powinien być ciągły, a ewentualne przełącze-
nia mają być dokonywane w obwodzie plusa
zasilania.
Jacka Gajewskiego
A oto fragment listu Jacka Gajewskiego
Jacka Gajewskiego
Jacka Gajewskiego
Jacka Gajewskiego
z Grudziądza:
Z elektroniką mam do czynienia zaledwie
od półtora roku, ale postanowiłem spróbować
Rys. 4. Projekt Adama
swoich sił w  Szkole Konstruktorów .
Szendzielorza.
Opracowałem schemat automatycznego
systemu podlewania grządek. W wykonanym
choćby ze względu na obecność kondensato- ranne opracowanie tematu, Adam otrzymuje przeze mnie modelu, zamiast elektrozawo-
ra C1. wyróżnienie. rów użyłem żarówek, a zamiast 200-litrowe-
Oczywiście błędne jest włączenie tranzys- W liście Autor przedstawia się, jako 15-la- go zbiornika - metalowego kubka. Ku mojej
torów T3, T8 (oraz T5, T9) - zasilanie zostanie tek, który ma na swym sumieniu dopiero dwa radości wszystko działało poprawnie. Nie mu-
zwarte przez ich złącza baza-emiter. Ponadto samodzielnie zaprojektowane układy, dalej szę Wam chyba mówić, jaka to dla mnie sa-
dwójnik R5C2 nie pełni roli  układu czasowe- przedstawia krótką analizę rozwiązania, opisu- tysfakcja.
go zapobiegającemu przypadkowemu zadzia- je układ i przedstawia jego działanie. Swój list Szczerze gratulujemy!
rysunku 5
łaniu układu . Obwód R5,R6,C2,C3 ma pe- kończy tak: Układ Jacka pokazany na rysunku 5
rysunku 5 jest
rysunku 5
rysunku 5
wien sens, ale chyba prościej byłoby usunąć I to już koniec. Jeżeli nie zasnęliście przy bardzo prosty - składa się z kilkunastu tanich
C2 i zwiększyć C3 do kilkudziesięciu...kilku- tym przydługawym opisie (miał być dokładny elementów. Nie zawiera oczywiście żadnych
set mikrofaradów. i chyba jest!) to gratulacje! obwodów zabezpieczenia, co jest jego po-
W sumie jednak ogólna koncepcja zapro- Dziękuję bardzo za przeanalizowanie sche- ważną wadą. Choć przy dłuższym użytkowa-
ponowana przez Arka jest poprawna - dlatego matu i poświęcenie mu trochę czasu. Gdyby niu czujników da o sobie znać elektroliza,
jest on jednym z wyróżnionych. nie Wasza gazeta, nigdy bym nie zaczął poz- układ rzeczywiście ma szanse działać, ponie-
Adam Szendzielorz
Adam Szendzielorz
Adam Szendzielorz z Wodzisławia Śl. przy- nawać tajników tej, chyba trudnej nauki, jaką waż dzięki brakowi układów cyfrowych Jack-
Adam Szendzielorz
Adam Szendzielorz
słał staranny list i ciekawy schemat pokazany jest elektronika. owi udało się (świadomie, czy nieświadomie)
rysunku 4
na rysunku 4 Blok zawierający kostkę IC1 Jeśli Autor listu (nie zawierającego żadne- ominąć kłopoty z histerezą. Wystarcza tu bo-
rysunku 4.
rysunku 4
rysunku 4
jest wyłącznikiem zmierzchowym i steruje go błędu ortograficznego, co w naszej pocz- wiem histereza wnoszona przez przekaz
niki.
przekaz
nikiem Prz3. Nadejście zmroku uru- cie nie jest zjawiskiem powszechnym) i prze- Drugim genialnie prostym pomysłem Jacka
chomia przekaz
nik Prz3 podający napięcie na jrzyście opracowanego układu, ma rzeczy- jest wyeliminowanie wszelkich układów cza-
dwa układy czasowe (przerzutniki monostabil- wście 15 lat, to możemy mu szczerze pogra- sowych. Po prostu napełnianie zbiornika na-
ne) z bramkami IC2a, IC2b oraz IC2c, IC2d. tulować i przepowiedzieć życiowy sukces nie stępuje o świcie, gdy złapie przekaz
nik PK1
Na wyjściach tych układów pojawi się stan tylko w dziedzinie elektroniki. (przez cały długi letni dzień woda i tak zdąży
wysoki na czas odpowiednio 3 godziny i 1 go- Jeśli już jesteśmy przy błędach ortograficz- się nagrzać), natomiast podlewanie następuje
dzinę. W tym czasie przez transoptor IC3b bę- nych, to trzeba wspomnieć o drugim 15-latku, o zmierzchu, gdy przekaz
nik PK1 puści. Stero-
dzie płyną prąd w obwodzie IC2d-R18-IC3b- którego zwięzły list napisany jest ładnym sty- wanie ręczne zrealizowane jest bardzo pros-
dolny czujnik poziomu. Spowoduje to zadzia- lem i zawiera tylko dwa drobne błędy ortogra- to, w oparciu o przełącznik trzypozycyjny.
łanie rzekaz
nika Prz2 i rozpoczęcie cyklu pod-
lewania. Koniec podlewania następuje, gdy
poziom wody się obniży i przez dolny czujnik
poziomu przestanie płynąć prąd.
Po upływie trzech godzin napięcie na wy-
jściu bramki IC2b opadnie i przez transoptor
IC3a zacznie płynąć prąd w obwodzie plus za-
silania-R12-IC3a-IC2b. Przekaz
nik Prz1 zosta-
nie uruchomiony do czasu napełnienia zbior-
nika, czyli zwarcia czujnika górnego przez
wzrastający poziom wody.
Oczywiście układ nie jest wolny od błę-
dów - nie można bowiem liczyć, że czujniki
poziomu będą stanowić czyste zwarcie lub
rozwarcie (no chyba, że zastosowane byłyby
jakieś czujniki pływakowe ze stykiem kontak-
tronowym i magnesem). Układ nie zawiera
też żadnych obwodów zabezpieczenia
w przypadku awarii.
Jednak za bardzo inteligentny pomysł Rys. 5. Układ
z transoptorami oraz za systematyczne i sta- Jacka Gajewskiego.
14 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 8/96
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
Szkoła Konstruktorów
puje szereg zupełnie niekonwencjonalnych (i
najprawdopodobniej błędnych) rozwiązań ob-
wodów uwarunkowań logicznych z wyko-
rzystaniem tranzystorów i diod. Nie bardzo
wiadomo  co poeta miał na myśli , ponieważ
załączony opis działania jest lakoniczny i nie
informuje o wszystkich szczegółach.
Mogę stwierdzić, że opracowanie sche-
matu naprawdę wymagało od Autora mnóst-
wo pracy. Z drugiej strony wiem na pewno,
że w tej postaci układ nie zadziała. Śmiem
przypuszczać, że Wojciech jest bardzo zdol-
nym i błyskotliwym młodym człowiekiem,
Rys. 6. Fragment projektu któremu na razie brakuje trochę systematycz-
ności. Ale systematyczności można się nau-
Wojciecha Szczygielskiego.
czyć, wiem to dobrze, bo w głębokiej młodoś-
ci miałem z tym niejakie kłopoty.
Być może do praktycznej realizacji należa- racowaniu na uwagę zasługują oddzielnie opi- Wojciech jest osobą, która z pewnością
łoby polecić układ oparty na tym właśnie po- sane poszczególne bloki funkcjonalne. Do popracuje nad tymi, jakże potrzebnymi w ży-
myśle. Układ czujnika zmierzchowego można sterowania całością proponuje wykorzystać... ciu cechami. Widzę jego duże możliwości -
nieco zmodyfikować, a gdyby udało się dodać mikroprocesor. W liście podał wstępny algo- dlatego serdecznie zachęcam: próbuj swych
proste układy zabezpieczające w przypadku rytm do napisania stosownego programu. sił w praktycznym wykonywaniu wymyślo-
awarii, byłoby to rozwiązanie zdecydowanie Idea bardzo ciekawa, ale tym razem nie Autor nych przez siebie nieskomplikowanych ukła-
najlepsze. nie otrzymuje nagrody, bowiem rzeczywiście, dów. To znakomicie kształci i bezlitośnie ob-
Jak by nie było, za ten prosty układ Jacek jak pisze, nie jest to projekt do końca opraco- naża popełnione na papierze błędy. Mam na-
Gajewski otrzymuje nagrodę. Prawdopodob- wany. Jednak sądząc z listu, Przemysław jest dzieję, że wkrótce zaprezentujesz w Forum
nie właśnie przeprowadzone eksperymenty jednym z potencjalnych laureatów w następ- Czytelników dopracowane w szczegółach, za-
zdecydowały o praktycznej przydatności roz- nych zadaniach  Szkoły Konstruktorów . projektowane i wykonane przez siebie ukła-
Wojciech Szczygielski
wiązania. I tu dochodzimy do ważnego zagad- Natomiast Wojciech Szczygielski laureat dy. Czekam! (A schematy rysuj, bardzo pro-
Wojciech Szczygielski,
Wojciech Szczygielski
Wojciech Szczygielski
nienia: łatwo jest narysować dowolnie skom- naszego pierwszego konkursu, również tym szę, na większych kartkach i trochę luz
niej,
plikowany schemat elektroniczny na papie- razem przysłał złożony projekt, zrealizowany z podziałem na bloki funkcjonalne.)
rze. Niektórzy z Was mają nieprzepartą skłon- z użyciem kilkunastu układów scalonych. Au- Powyższe uwagi adresowane są nie tylko
ność do komplikowania układu i stosują wiele tor starał się spełnić wszystkie postawione do Wojciecha, ale do wielu, a nawet więk-
elementów tam, gdzie wystarczyłoby znacz- wymagania, w tym zabezpieczenie w przy- szości z Was. Często otrzymuję listy z niesta-
nie prostsze rozwiązanie. Gdy jednak przy- padku awarii, oraz radiopowiadomienie rannie narysowanymi schematami, bez żad-
chodzi do praktycznego wykonania go, okazu- (27MHz) o próbie kradzieży bądz
uszkodzenia nego opisu działania lub kilkoma zdaniami
je się, że nakład pracy i kosztów jest nie- systemu. o rzekomo spełnianej przez układ funkcji. Nie-
współmierny do efektu. Dlatego naprawdę Autor proponuje zastosowanie generatora stety, takie niedbałe projekty trafiają, no mo-
warto najpierw głęboko przemyśleć zadanie, AVT-2106 modulującego nadajnik w.cz. opi- że nie do kosza, ale wprost do redakcyjnego
aby znalez
ć rozwiązanie możliwie proste, sany w EP3/95. Częstotliwość modulująca archiwum. Nie mam siły i zdrowia domyślać
a przy tym skuteczne. 5kHz (trochę za dużo jak na wąskopasmowe się jak układ ma działać, tym bardziej, że pra-
Należy jeszcze wspomnieć o projektach układy radiowe) ma sygnalizować próbę kra- wie każdy taki schemat zawiera też pomyłki
nadesłanych przez dwuosobowy zespół: dzieży, a częstotliwość 300Hz - awarię syste- popełnione przy rysowaniu.
Przemysława Krzysztofiaka i Pawła Lesz- mu. Napełnianie zbiornika polega na urucho- Tym bardziej cenię starannie rozplanowa-
Przemysława Krzysztofiaka Pawła Lesz-
Przemysława Krzysztofiaka Pawła Lesz-
Przemysława Krzysztofiaka Pawła Lesz-
Przemysława Krzysztofiaka Pawła Lesz-
czyńskiego z Bydgoszczy oraz 14-letniego mieniu elektrozaworu, ale gdy w sieci wodo- ne, zwięzłe listy, precyzyjnie ujmujące istotę
czyńskiego
czyńskiego
czyńskiego
czyńskiego
Grzegorza Zawadę ciągowej nie ma wody, po pewnym czasie zo- problemu i przejrzyste schematy, na których
Grzegorza Zawadę
Grzegorza Zawadę z Gorzowa Wlkp.
Grzegorza Zawadę
Grzegorza Zawadę
Zespół z Bydgoszczy proponuje wykona- stanie uruchomiona pompa czerpiąca wodę wyraz
nie oddzielono poszczególne bloki. Tak,
nie układu czasowego na rejestrach 74164. z lokalnej studni. Układ wyposażony jest też elektronik powinien opanować nie tylko tajni-
Natomiast Grzegorz, który po raz pierwszy w czujnik wilgotności gleby. ki konstrukcyjne, ale również umiejętność ko-
samodzielnie zaprojektował układ, oprócz Wojciech, jako jedyny, proponuje zabez- munikatywnego przekazywania swej wiedzy.
czujnika zmierzchowego proponuje wyko- pieczenie silnika, ale nie z wykorzystaniem Proponuję Wam starą, sprawdzoną i skutecz-
rzystanie odpowiednio umieszczonego czujni- układu czasowego, tylko na zasadzie pomiaru ną metodę: nie wysyłajcie mi swojego projek-
ka wilgotności. Jego idea jest zupełnie inna prądu przezeń płynącego. tu natychmiast po opracowaniu. Odłóżcie go
od poprzednich, ponieważ układ ma otwierać Tak jak i w poprzednio omówionych pro- na półkę na kilka dni. Potem powróćcie do
elektrozawór pompy w nocy, ale tylko wtedy, jektach, schemat ideowy zawiera szereg swojego opisu i schematu. Jeśli treść listu
gdy ziemia jest sucha. Gdy grządka zostanie usterek, ale imponujący jest fakt, że założenia będzie zrozumiała i nie znajdziecie błędów na
podlana, czujnik wilgoci zamknie elektroza- są słuszne i po pewnych modyfikacjach (dość schemacie - przyślijcie do redakcji. Albo też
wór, itd. W koncepcji Grzegorza nie ma czuj- znacznych) można pokusić się o próbę zbudo- dajcie koledze do przeczytania i spytajcie, czy
ników poziomu wody w zbiorniku, a tylko za- wania takiego układu. dla niego wszystko jest jasne.
wór z pływakiem (jak w spłuczkach w WC). Do praktycznej realizacji układ wydaje się Mam nadzieję, że umiejętność jasnego
Jak wspomniałem na wstępie, takie rozwiąza- nieco zbyt skomplikowany, ale Autor rzeczy- i precyzyjnego wyrażania swych myśli będzie-
nie nie spełnia warunków zadania, ale warto wiście objął całokształt zagadnienia i niewątp- cie sukcesywnie doskonalić przy rozwiązywa-
pochwalić młodego Autora za oryginalną kon- liwie zasługuje na nagrodę. niu następnych zadań, na które z góry już te-
rysunku 6
cepcję. Na rysunku 6 zobaczyć fragment raz się cieszę.
rysunku 6 można
rysunku 6
rysunku 6
Na koniec zostawiłem dwa kolejne cieka- układu Wojciecha, obejmujący obwód zabez-
Wasz instruktor
we projekty. pieczenia nadprądowego silnika pompy.
Piotr Górecki
Piotr Górecki
Piotr Górecki
Piotr Górecki
Piotr Górecki
Przemysław Prus z Nysy przysłał porząd- Zaznaczony transformator w rzeczywis-
Przemysław Prus
Przemysław Prus
Przemysław Prus
Przemysław Prus
nie i rzeczowo napisany, długi list. Jako jedy- tości jest przekładnikiem, czyli czujnikiem prą-
Pula nagród zostaje podzielona między na-
ny nie zapomniał o deszczówce, dlatego pro- du - należy go wykonać we własnym zakre-
Jacka Gajewskiego
stępujące osoby: Jacka Gajewskiego z Gru-
Jacka Gajewskiego
Jacka Gajewskiego
Jacka Gajewskiego
ponuje zastosowanie dwóch zbiorników, sie. Jest to bardzo trafne rozwiązanie, sam
Marka Klepacza
dziądza, Marka Klepacza z Ostrowa Wlkp.,
Marka Klepacza
Marka Klepacza
Marka Klepacza
z których jeden byłby rezerwowy. Proponuje stosowałem podobne przekładniki w urządze-
Wojciecha Szczygielskiego z Parczewa. Wy-
Wojciecha Szczygielskiego
Wojciecha Szczygielskiego
Wojciecha Szczygielskiego
Wojciecha Szczygielskiego
on napełnić zbiornik do 2/3 jego pojemności, niach zabezpieczających silniki trójfazowe
różnienia ufundowane przez Redaktora Na-
a po nagrzaniu wody w dzień, bezpośrednio przed przeciążeniem i zanikiem fazy. Na pew-
Arek Lechański
czelnego otrzymują Arek Lechański z Warki
Arek Lechański
Arek Lechański
Arek Lechański
przed podlewaniem dopełnić zimną wodą po- no niepotrzebny jest jednak kondensator
Adam Szendzielorz
i Adam Szendzielorz
Adam Szendzielorz z Wodzisława Śląskiego.
Adam Szendzielorz
Adam Szendzielorz
zostałą 1/3. Bardzo interesujące! W jego op- C10. Ponadto w dalszej części układu wystę-
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 8/96 15