Organizacyjna i merytoryczna koordynacja procesu opracowania
projektów sektorowej strategii rozwoju szkolnictwa wyższego do roku
2020, ze szczególnym uwzględnieniem okresu do 2015 roku
Analiza zadań i celów strategicznych
szkolnictwa wyższego wynikających
z krajowych dokumentów strategicznych
Raport czÄ…stkowy przygotowany przez konsorcjum:
Ernst & Young Business Advisory
Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową
Listopad 2009
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
Spis treści:
1. Streszczenie ............................................................................................................................................... 4
2. Uzasadnienie przyjętego podejścia do analizy........................................................ 9
3. Cele i obszary rozwoju Polski w kluczowych krajowych i
regionalnych dokumentach strategicznych ............................................................ 11
3.1. Schemat zależności pomiędzy poszczególnymi dokumentami
strategicznymi .................................................................................................................................. 11
3.2. Przegląd kluczowych dokumentów strategicznych o zasięgu
krajowym ............................................................................................................................................... 13
3.2.1. Raport Polska 2030 ..................................................................................................................... 13
3.2.2. Strategia Rozwoju Kraju na lata 2007-2015 ...................................................... 17
3.2.3. Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 ............................ 18
3.2.4. Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka, 2007-2013 ............... 20
3.2.5. Program Operacyjny Kapitał Ludzki ........................................................................... 21
3.2.6. Kierunki Zwiększania Innowacyjności Gospodarki na lata 2007
2013 ................................................................................................................................................................. 24
3.2.7. Strategia Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego w Polsce do
roku 2013 .................................................................................................................................................... 25
3.2.8. Krajowy Program Reform na lata 2008-2011.................................................... 27
3.2.9. Raport o Kapitale Intelektualnym Polski ................................................................ 28
3.2.10. Wyniki Narodowego Programu Foresight Polska 2020 .......................... 29
3.3. Przegląd wybranych dokumentów strategicznych o zasięgu
regionalnym......................................................................................................................................... 29
4. Identyfikacja spójnych celów rozwojowych kraju wynikających z
przeglądu dokumentów strategicznych ...................................................................... 39
5. Rola szkolnictwa wyższego w realizacji celów strategicznych
rozwoju kraju  działania zewnętrzne w stosunku do systemu SW 42
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
5.1. Kapitał intelektualny ............................................................................................................... 42
5.2. Innowacyjna gospodarka ...................................................................................................... 44
Wpływ SW na poziom innowacyjności gospodarki ma charakter
wielowymiarowy i obejmuje wszystkie obszary usług świadczonych
przez SW (tzn. edukację, badania oraz usługi publiczne). ....................... 44
5.3. Sprawne państwo ....................................................................................................................... 45
5.4. Infrastruktura ................................................................................................................................ 45
5.5. Spójny rozwój regionów ........................................................................................................ 46
6. Rola szkolnictwa wyższego w realizacji celów strategicznych
rozwoju kraju  działania wewnątrz systemu SW .............................................. 48
7. Podsumowanie ...................................................................................................................................... 53
8. Bibliografia ................................................................................................................................................ 56
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
1. Streszczenie
Celem niniejszego raportu cząstkowego jest przedstawienie mapy celów rozwojowych Polski
wynikających z kluczowych dokumentów strategicznych oraz wskazanie, w jaki sposób
szkolnictwo wyższe (dalej: SW) może przyczynić się do ich realizacji. Analiza została
przeprowadzona według następującego schematu:
w pierwszej kolejności dokonano przeglądu krajowych i regionalnych dokumentów
strategicznych, identyfikując wynikające z nich główne cele rozwojowe;
następnie dokonano próby usystematyzowania formułowanych celów i wskazania tych z nich,
które są spójne dla większości analizowanych dokumentów;
w kolejnym kroku zaproponowano zestaw zadań dla SW (wewnętrznych i zewnętrznych),
które mogą przyczynić się do realizacji zidentyfikowanych strategicznych celów rozwojowych
kraju;
na koniec przedstawiono mapy wpływu poszczególnych zadań SW na realizację
strategicznych celów rozwojowych kraju.
Przegląd kluczowych dokumentów strategicznych pod kątem zawartych w nich celów i obszarów
rozwojowych Polski uwzględnia następujące dokumenty o zasięgu ogólnokrajowym:
Raport Polska 2030
Strategia Rozwoju Kraju na lata 2007-2015
Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013
Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka 2007-2013
Program Operacyjny Kapitał Ludzki
Kierunki Zwiększania Innowacyjności Gospodarki na lata 2007 2013
Strategia Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego w Polsce do roku 2013
Krajowy Program Reform na lata 2008-2011
Raport o Kapitale Intelektualnym Polski
Wyniki Narodowego Programu Foresight Polska 2020
Poza dokumentami o zasięgu krajowym, analizie poddane zostały 53 dokumenty regionalne. Dla
każdego województwa analiza objęła strategie rozwoju województw, strategie innowacji oraz
regionalne programy operacyjne. Ponadto, przeanalizowano pięć regionalnych strategii rozwoju
społeczeństwa informacyjnego.
Przegląd głównych dokumentów strategicznych o zasięgu krajowym i regionalnym pozwala
wyodrębnić zestaw celów, które są relatywnie spójne między analizowanymi dokumentami. Cele
te przedstawia schemat 1.1.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
4/57
Schemat 1.1. Zestawienie spójnych celów rozwojowych w dokumentach strategicznych.
Kapitał intelektualny Sprawne państwo
(1) Poprawa jakości wykształcenia Polaków, dopasowanie ich (1) Wsparcie działalności Polaków jako przedsiębiorców,
umiejętności do wyzwań XXI wieku: rozwoju społeczeństwa pracowników i obywateli poprzez odpowiednie regulacje, wysoką
informacyjnego, potrzeb zglobalizowanego rynku pracy, budowy jakość usług publicznych i rozwój partnerstwa
kapitału społecznego (2) Podniesienie efektywności wykorzystania środków publicznych
(2) Zwiększenie aktywności zawodowej poprzez odpowiednie bodz
ce: m. in. poprzez rozwój e-administracji, modernizację procesów
upowszechnienie life-long i life-wide learning oraz elastycznych form zarządzania, racjonalizację wydatków
zatrudnienia, modernizacja systemu (3) Rozwój planowania strategicznego i
podatkowego i zabezpieczenia społecznego, konsekwentna realizacja celów
Spójny rozwój regionów
podniesienie skuteczności aktywnych polityk strategicznych na poziomie kraju i regionów
Wyrównanie szans rozwojowych
rynku pracy, aktywizacja zawodowa seniorów
osób z różnych obszarów dzięki
systemowi edukacji, dostępowi do
infrastruktury, bodz
com do
(1) Wzrost innowacyjności przedsiębiorstw, (1) Dostosowanie infrastruktury
aktywności zawodowej i społecznej
zwiększenie udziału zaawansowanej teleinformatycznej i transportowej do potrzeb
oraz zwiększeniu mobilności
technologicznie produkcji i usług w PKB gospodarki opartej na wiedzy w XXI w.
i w eksporcie (w relacjach Polska  świat oraz centra rozwojowe  peryferie)
(2) Zwiększenie konkurencyjności (w tym szczególnie (2) Zagwarantowanie ciągłości i wystarczalności dostaw energii z
międzynarodowej) nauki polskiej i wzrost jej wkładu w rozwój uwzględnieniem ograniczeń wynikających z uwarunkowań polityki
gospodarczy kraju ochrony klimatu
(3) Rozwój systemu zewnętrznego finansowania (ze z
ródeł (3) Wsparcie rozwoju  infrastruktury dla innowacji : powiązań
prywatnych i publicznych) działalności innowacyjnej przedsiębiorstw sieciowych przedsiębiorstw, ośrodków nauki i instytucji usługowych
wspierających działalność innowacyjną
Innowacyjna gospodarka Infrastruktura
Text
y
ródło: opracowanie własne.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
5/57
Analizy przeprowadzone w poszczególnych rozdziałach ostatecznie pozwoliły:
nakreślić wspólną wizję rozwoju i zidentyfikować zbieżne cele rozwojowe Polski zawarte w
głównych dokumentach strategicznych oraz
przyporządkować do poszczególnych kluczowych obszarów rozwoju wyzwania i zadania dla
SW (zarówno wewnątrz jak i zewnętrzne w stosunku do systemu SW), których realizacja
może istotnie zwiększyć szanse osiągnięcia zidentyfikowanych strategicznych celów
rozwojowych Polski.
Na koniec warto podkreślić, że analizowane dokumenty, poza celami strategicznymi, często
zawierają również propozycje konkretnych działań i rekomendacji mających służyć realizacji tych
celów. W szczególności, w części dokumentów pojawiają się zapisy dotyczące działań w ramach
SW. Niniejsza analiza nie bierze jednak tych propozycji pod uwagę, co wynika m.in. z faktu, że nie
są one spójne pomiędzy dokumentami (zwłaszcza na poziomie mierników realizacji celów), a
czasem są one dość kontrowersyjne. Niemniej, część propozycji została zaadresowana w części
przyporządkowującej do poszczególnych kluczowych obszarów rozwoju kraju wyzwania i zadania
dla SW. Tabele 1.1 oraz 1.2 systematyzują wpływ realizacji poszczególnych zadań SW
(zewnętrznych i wewnątrz systemu SW) na cele rozwojowe kraju z wykorzystaniem analizy
wpływów krzyżowych.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
6/57
Tabela 1.1. Siła wpływu poszczególnych zadań SW (zewnętrznych w stosunku do systemu SW) na realizację celów rozwojowych kraju.
Cele rozwojowe Polski wynikające z krajowych dokumentów strategicznych
Spójność
Legenda:
Kapitał intelektualny Innowacyjna gospodarka Sprawne państwo Infrastruktura
regionalna
realizacja zadania SW istotnie przyczynia siÄ™ do
osiągnięcia danego celu strategicznego kraju
realizacja zadania SW w umiarkowanym stopniu
przyczynia się do osiągnięcia danego celu
strategicznego kraju
Dostarczanie odpowiedniej ilości wyedukowanej siły
roboczej
Kształcenie specjalistów o umiejętnościach
dopasowanych do potrzeb rynku pracy
Zapewnienie odpowiedniego zestawu ogólnych
(niespecjalistycznych) kompetencji
Wsparcie wykorzystania wiedzy w działalności
gospodarczej i społecznej
Wzrost skali komercjalizacji prac badawczo-
rozwojowych
Zacieśnienie współpracy SW z sektorem
przedsiębiorstw i sektorem publicznym
Zapewnienie światowego poziomu badań naukowych
Świadczenie wysokiej jakości usług w obszarze
edukacji, badań oraz usług publicznych
ZarzÄ…dzanie SW prowadzÄ…ce do efektywnego kosztowo
wykorzystania środków publicznych
Aktywne wspieranie realizacji celów strategicznych
rozwoju kraju i regionów
Udział w tworzeniu infrastruktury badawczo-
rozwojowej ( infrastruktury dla innowacji )
Zapewnienie podaży absolwentów o kwalifikacjach
wymaganych do tworzenia i utrzymania infrastruktury
Wsparcie budowy potencjału regionu w zakresie
kapitału intelektualnego i innowacyjności
Bezpośredni udział w wykorzystaniu potencjału regionu
Oferowanie możliwie szerokiego i dopasowanego do
potrzeb lokalnych wachlarza usług publicznych
y
ródło: Opracowanie własne.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
7/57
Wzrost
Wzrost
strategii
otoczenia
innowacji
zawodowej
gospodarki
społecznego
energetyki z
Zapewnienie
finansowania
Modernizacja
nauki polskiej
uwarunkowań
zewnętrznego
Dostosowanie
klimatycznych
wykorzystania
Wysoka jakość
wykształcenia,
innowacyjności
przedsiębiorstw
uwzględnieniem
Poprawa jakości
budowa kapitału
strategicznego i
infrastruktury do
Rozwój regionów
konkurencyjności
opartej na wiedzy
Wsparcie rozwoju
instytucjonalnego
 infrastruktury dla
Wzrost aktywności
Rozwój planowania
potrzeb gospodarki
innowacyjności firm
Wzrost efektywności
środków publicznych
skuteczne wdrażanie
Zadania SW wspierające wypełnianie celów rozwojowych Polski
Rozwój
Infrastru
Sprawne
Innowacyjna
Kapitał
regionów
ktura
państwo
gospodarka
intelektualny
Tabela 1.2. Siła wpływu poszczególnych zadań SW (wewnątrz systemu SW) na realizację celów rozwojowych kraju.
Cele rozwojowe Polski wynikające z krajowych dokumentów strategicznych
Kapitał Spójność
Legenda:
Innowacyjna gospodarka Sprawne Państwo Infrastruktura
intelektualny regionalna
realizacja zadania SW istotnie przyczynia się do osiągnięcia danego celu
strategicznego kraju
realizacja zadania SW w umiarkowanym stopniu przyczynia się do osiągnięcia
danego celu strategicznego kraju
Poprawa jakości, elastyczność
Edukacja przez całe życie (LLL)
Orientacja na efekty
Mobilność kadry i studentów
Innowacyjność (studia oparte o wyniki najnowszych badań i innowacji)
Integracja z innymi systemami kształcenia
Programy badawcze (koordynacja, interdyscyplinarność)
ZarzÄ…dzanie projektami
Centra i sieci doskonałości
Praktyczne wykorzystanie wyników badań
Odpowiedzialność społeczna
Kształcenie na potrzeby rynku pracy
Transfer wiedzy i innowacji
Relacje z sektorem publicznym
Relacje regionalne
Współpraca międzynarodowa i integracja z UE
(kształcenie, badania, zarządzanie, innowacyjność)
Finansowanie
ZarzÄ…dzanie strategiczne
Zarządzanie i rozwój kadr
Zarządzanie jakością
Infrastruktura
Monitoring i benchmarking
y
ródło: Opracowanie własne.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
8/57
wiedzy
innowacji
zawodowej
gospodarki
publicznych
finansowania
nauki polskiej
uwarunkowań
Dostosowanie
klimatycznych
innowacyjności
przedsiębiorstw
uwzględnieniem
Poprawa jakości
Rozwój regionów
Wsparcie rozwoju
instytucjonalnego
 infrastruktury dla
Wzrost aktywności
Rozwój planowania
wdrażanie strategii
Wzrost efektywności
kapitału społecznego
gospodarki opartej na
wykształcenia, budowa
wykorzystania środków
Wzrost konkurencyjności
Wysoka jakość otoczenia
infrastruktury do potrzeb
Modernizacja energetyki z
strategicznego i skuteczne
Zapewnienie zewnętrznego
Wzrost innowacyjności firm
Kształcenie
celów rozwojowych Polski
Zadania SW wspierające wypełnianie
Procesy
Relacje z
Badania i
wewnętrzne
otoczeniem
rozwój
2. Uzasadnienie przyjętego podejścia do analizy
Od 1989 roku, przez minione 20 lat osiągnęliśmy bardzo wiele, zmieniając gospodarkę centralnie
planowanÄ… w dynamicznÄ… gospodarkÄ™ rynkowÄ… zdolnÄ… do konkurencji na globalnym rynku.
Najlepszym dowodem naszych sukcesów w minionych dwóch dekadach jest fakt, że Polska jako
jedyny kraj w Europie jest zdolny przetrwać największy globalny kryzys finansowy od 80 lat bez
wchodzenia w recesję. Jednak w tym okresie ponieśliśmy dwie porażki: pierwsza to utrwalenie
kultury deficytu, gdy w każdym roku w minionych dwudziestu sektor finansów publicznych
wykazywał deficyt. Druga porażka to dramatyczna niezdolność rządów do wdrożenia zarządzania
strategicznego. Najlepszym udokumentowaniem tej drugiej porażki jest opracowanie
Ministerstwa Rozwoju Regionalnego z czerwca 2007 r., które podsumowuje 406 strategii
rzÄ…dowych uchwalonych po 1989 roku.1
Strategie te nie były oparte na wspólnej wizji Polski, często były wzajemnie sprzeczne, były
pozbawione mierników mierzących postęp w realizacji strategii i przez to nie były skutecznie
wprowadzane w życie. Pewien przełom w zarządzaniu strategicznym w Polsce dokonał się po
wejściu Polski do Unii Europejskiej, gdy zostaliśmy  zmuszeni do długoterminowego planowania
strategicznego w zwiÄ…zku z wykorzystaniem funduszy unijnych. Ale nawet wtedy dokumenty
strategiczne takie jak  Strategia Rozwoju Kraju na lata 2007-2015 miały niewielki wpływ na
bieżące prace rządu i administracji publicznej. Pewną nadzieję na zmianę tego stanu rzeczy daje
przyjęcie przez rząd Donalda Tuska dokumentu  Polska 2030 , który określa długoterminowe
wyzwania rozwojowe Polski i ma zapoczątkować powstanie kultury planowania strategicznego na
szczeblu rządowym jako procesu, który sięga ponad krótkookresowe cykle polityczne.
Prace nad Strategią Rozwoju Szkolnictwa Wyższego do 2020 roku (SSW2020) dobrze wpisują
siÄ™ w ten proces nowego planowania strategicznego. Dotychczas sektorowe dyskusje
strategiczne często abstrahowały, częściowo lub zupełnie, od globalnego kontekstu, rzadko
uwzględniały także szerszy kontekst gospodarczy, społeczny czy kulturowy, skupiały się
natomiast na krótkookresowych problemach danego sektora. Metoda, którą przyjęliśmy w
pracach nad Strategią przyjmuje za punkt wyjścia wizję Polski, jej długookresowe cele rozwojowe
oraz analizę globalnych uwarunkowań. Opisuje to rysunek 2.1.
1
Ocena rządowych dokumentów strategicznych przyjętych w latach 1989 2006, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego,
Czerwiec 2007.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
9/57
Rysunek 2.1. Praca nad strategią rozwoju szkolnictwa wyższego  schemat procesu
Założenia
UWARUNKOWANIA ZEWN
TRZNE PRIORYTETY ROZWOJU KRAJU OBECNY STAN SZKOLNICTWA
WYŻSZEGO
(np. zmiany demograficzne, (na podstawie dokumentów
procesy globalne) rządowych np. Strategia Rozwoju (na podstawie analizy dostępnych
Kraju, Polska 2030) dokumentów np. OECD Review,
Projekt założeń reformy& )
Misja i wizja szkolnictwa wyższego
Ewaluacja
Realizacja
Cele (SMART)
º% Czy dziaÅ‚ania przybliżajÄ… do osiÄ…gniÄ™cia
celów?
Proces ciągły
º% Czy dziaÅ‚ania sÄ… efektywne?
Działanie
º% Czy Å›rodki finansowe sÄ… alokowane
optymalnie?
Finansowanie
y
ródło: opracowanie własne.
Celem niniejszego raportu cząstkowego jest przedstawienie mapy celów rozwojowych Polski
wynikających z kluczowych dokumentów strategicznych oraz wskazanie, w jaki sposób SW może
przyczynić się do ich realizacji. Zgodnie z przyjętą koncepcją budowania strategii SSW2020 (por.
schemat powyżej), w tej części analizy nie podejmujemy się przeglądu dokumentów
strategicznych pod kątem proponowanych w nich konkretnych działań i rekomendacji mających
służyć realizacji celów strategicznych. W szczególności, sformułowana przez nas lista zadań dla
SW nie odzwierciedla konkretnych propozycji działań w obszarze SW zawartych z
przeanalizowanych dokumentach strategicznych. Część dokumentów myli bowiem zadania z
konkretnymi działaniami, proponowane działania są często kontrowersyjne, zaś formułowane
mierniki realizacji celów są sprzeczne między poszczególnymi dokumentami2.
W efekcie, analiza została przeprowadzona według następującego schematu:
w pierwszej kolejności dokonano przeglądu krajowych i regionalnych dokumentów
strategicznych, identyfikując wynikające z nich główne cele rozwojowe;
następnie dokonano próby usystematyzowania formułowanych celów i wskazania tych z nich,
które są spójne dla większości analizowanych dokumentów;
w kolejnym kroku zaproponowano zestaw takich zadań dla SW, które mogą przyczynić się do
realizacji zidentyfikowanych strategicznych celów rozwojowych kraju;
na koniec przedstawiono mapy potencjalnego wpływu poszczególnych wewnętrznych i
zewnętrznych zadań systemu SW na realizację strategicznych celów rozwojowych kraju.
2
Nie mniej, duża część działań w ramach systemu SW została zaadresowana w rozdziale 6
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
10/57
3. Cele i obszary rozwoju Polski w kluczowych
krajowych i regionalnych dokumentach
strategicznych
3.1. Schemat zależności pomiędzy poszczególnymi
dokumentami strategicznymi
Zgodnie z informacjami uzyskanymi w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego (rysunek 3.1.1),
docelowo najważniejszym dokumentem strategicznym w Polsce ma być Długookresowa Strategia
Rozwoju Kraju (DSRK), która w założeniu ma być kompleksowym dokumentem horyzontalnym
charakteryzującym się minimum 15-letnim okresem realizacji. Aktualnie ramy dla DSRK określa
raport  Polska 2030 . Na bazie DSRK powinna być tworzona tzw. Średniookresowa Strategia
Rozwoju Kraju (ŚSRK), a więc dokument horyzontalny o 4-10-letniej perspektywie realizacji.
Aktualnie obowiÄ…zujÄ…cÄ… ÅšSRK jest  Strategia Rozwoju Kraju na lata 2007-2015 . Wszystkie
strategie sektorowe i regionalne, a więc także Strategia Rozwoju Szkolnictwa Wyższego
(SSW2020), powinny uwzględniać zapisy ŚSRK, a pośrednio także DSRK.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
11/57
Rysunek 3.1.1. Układ dokumentów strategicznych
DÅ‚ugookresowa Strategia Rozwoju Kraju
(aktualnie brak)
Åšredniookresowa Strategia Rozwoju Kraju
(Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015)
Strategie Rozwoju Inne instrumenty prawne i finansowe
Strategie rozwoju
Narodowa Strategia Spójności Krajowa Strategia Rozwoju
poszczególnych obszarów lub
(NSRO) Regionalnego
dziedzin
Programy rozwoju, w tym
Programy operacyjne
programy wieloletnie
Strategie ponadregionalne Strategie rozwoju województw
Programy
Programy rozwoju
wojewódzkie
Regionalne programy operacyjne
y
ródło: opracowanie własne na podstawie dokumentów Ministerstwa Rozwoju Regionalnego.
Przedstawiony powyżej schemat dobrze ilustruje dwie istotne słabości planowania
strategicznego w Polsce:
skrajnÄ… centralizacjÄ™ procesu planowania strategicznego  w przedstawionej przez MRR
koncepcji strategie regionalne powstają przez dezagregację na regiony założeń strategii
ogólnopolskich  nie ma tu miejsca ani na własną koncepcję rozwoju regionu, ani na interakcję
pomiędzy działaniami regionów, a kształtowaniem strategii ogólnopolskich; konsekwencją
takiego stanu rzeczy może być spowolnienie rozwoju regionów o najwyższym potencjale
rozwojowym;
w zaproponowanym schemacie nie zarysowano żadnych procedur przekształcania założeń
strategii w postanowienia planów o charakterze operacyjnym, w tym  w plany finansowe; w
konsekwencji strategie są tworzone bez oceny ich wykonalności, a plany finansowe (w tym
budżet państwa i budżety samorządowe) są tworzone według procedur, w których priorytety
obowiÄ…zujÄ…cych strategii nie znajdujÄ… odzwierciedlenia.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
12/57
Strategie stają się z wymienionych powyżej powodów dokumentami o charakterze politycznych
deklaracji, a nie realną podstawą do budowania szczegółowych planów wykonawczych.
3.2. Przegląd kluczowych dokumentów strategicznych
o zasięgu krajowym
Przegląd kluczowych dokumentów strategicznych pod kątem zawartych w nich celów i obszarów
rozwojowych Polski uwzględnia następujące dokumenty o zasięgu ogólnokrajowym:
Raport Polska 2030
Strategia Rozwoju Kraju na lata 2007-2015
Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013
Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka 2007-2013
Program Operacyjny Kapitał Ludzki
Kierunki Zwiększania Innowacyjności Gospodarki na lata 2007 2013
Strategia Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego w Polsce do roku 2013
Krajowy Program Reform na lata 2008-2011
Raport o Kapitale Intelektualnym Polski
Wyniki Narodowego Programu Foresight Polska 2020
3.2.1. Raport Polska 2030
Dokument opracowany w 2009 r. przez Zespół Doradców Strategicznych Prezesa Rady Ministrów
pod redakcją Michała Boniego. W założeniu ma on na celu krytyczne podsumowanie
dotychczasowego rozwoju Polski po 1989 r. (okres transformacji) oraz rozpoczęcie debaty
publicznej nad wyzwaniami stojącymi przed Polską w najbliższej przyszłości (rozpoczęcie okresu
modernizacji).
Zgodnie z informacjami zawartymi w raporcie,  tworzy on ramy dla DÅ‚ugookresowej Strategii
Rozwoju Kraju  dokumentu, który, zgodnie z Planem Pracy Rady Ministrów, ma pełnić główną
rolę w procesie projektowania, tworzenia i wdrażania interwencji publicznej służącej rozwojowi
Polski w perspektywie wieloletniej.
Raport Polska 2030 zawiera diagnozę dziesięciu kluczowych obszarów życia społeczno-
gospodarczego, przedstawia najistotniejsze dylematy i priorytety rozwojowe kraju oraz
rekomendacje najważniejszych działań na najbliższe dwadzieścia lat w tych obszarach. W każdym
z obszarów dokonuje też identyfikacji szczegółowych miar sukcesu. Przyjęta przez autorów
konstrukcja raportu sprawia, że nie jest możliwe jednoznaczne oddzielenie kluczowych celów
rozwojowych od konkretnych działań, które mają służyć realizacji pewnych bardziej ogólnych
celów. Poniżej przedstawiamy zestawienie głównych obszarów wraz z przypisanymi do każdego z
nich propozycjami celów/działań.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
13/57
 Obszar analizy: Wzrost i konkurencyjność
zwiększenie podaży pracy;
podniesienie kwalifikacji i indywidualnej produktywności;
podniesienie podaży kapitału;
wzrost innowacyjności gospodarki;
zwiększenie adaptacyjności do szoków gospodarczych i stabilności makroekonomicznej.
Obszar analizy: Sytuacja demograficzna
eliminacja tych elementów systemu emerytalnego, które umożliwiają wczesną
dezaktywacjÄ™ z rynku pracy;
zapewnienie zachęt do jak najdłuższej kontynuacji kariery zawodowej;
stworzenie systemu wspierajÄ…cego procesy podnoszenia kwalifikacji i uczenia siÄ™ przez
całe życie;
zwiększenie dzietności;
zmniejszenie głębokości cykli demograficznych;
przygotowanie Polski do sytuacji kraju imigracji netto.
Obszar analizy: Wysoka aktywność zawodowa oraz adaptacyjność zasobów pracy
zwiększenie aktywności ekonomicznej ludności;
zwiększenie gotowości obywateli do udziału w edukacji ustawicznej;
zapewnienie oferty edukacyjnej w odpowiedniej ilości i na odpowiednim poziomie;
zagwarantowanie swobodnego kształtowania płac oraz sposobu współpracy pracodawcy z
pracownikiem;
ograniczenie zatrudnienia nierejestrowanego;
zreformowanie systemu podatkowo-zasiłkowego w taki sposób, by podejmowanie legalnej
pracy zawsze wiązało się z istotnym przyrostem dochodów dla całego gospodarstwa
domowego;
poprawa funkcjonowania publicznych służb zatrudnienia.
Obszar analizy: Odpowiedni potencjał infrastruktury
zwiększenie dostępności transportowej i telekomunikacyjnej Polski w relacjach ze
światem;
zwiększenie dostępności transportowej i telekomunikacyjnej centrów rozwojowych w
Polsce w relacjach z regionami o peryferyjnym charakterze;
eliminacja zagrożenia wykluczeniem cyfrowym.
Obszar analizy: Bezpieczeństwo energetyczno-klimatyczne
opracowanie planu na rzecz ochrony zasobów naturalnych i środowiska;
przygotowanie i wdrożenie planu rozwoju wykorzystania odnawialnych z
ródeł energii;
stworzenie przesłanek dla planu bezpieczeństwa energetycznego;
opracowanie i wdrożenie planu efektywności energetycznej.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
14/57
 Obszar analizy: Gospodarka oparta na wiedzy i rozwój kapitału intelektualnego
zwiększenie dostępu do wczesnej edukacji (w grupie wiekowej do 6 lat);
wprowadzenie mechanizmów współfinansowania wydatków na edukację dzieci oraz na
korzystanie przez nie z instytucji kulturalnych i sportowych;
bardziej odważne niż dotąd wprowadzanie mechanizmów konkurencji do systemu
edukacji;
zwiększenie efektywności środków alokowanych na podmioty działające w sferze
szkolnictwa wyższego i nauki;
pozyskiwanie inwestycji zagranicznych w sektorach opartych na wiedzy;
mocniejsze powiÄ…zanie instytucji sektora edukacji na wszystkich jego poziomach z
sektorem gospodarki;
wypracowanie nowych form wspierania integracji środowisk naukowych, biznesowych i
kulturalnych na poziomie regionalnym i lokalnym;
unowocześnienie i poszerzenie zakresu oddziaływania systemu wspierania innowacji
polskich przedsiębiorstw;
zmiana dominującej formuły kształcenia dorosłych  opartej na szkolnych metodach
edukacji formalnej na rzecz zwiększenia dostępu do różnorodnych form edukacji
pozaformalnej i nieformalnej;
konsekwentne działania  w sferze prawnej i organizacyjnej  na rzecz zmiany
obowiÄ…zujÄ…cego statusu nauczycieli zdefiniowanego przez KartÄ™ Nauczyciela oraz
długoletnią praktykę;
zwiększenie integracji ze światem polskiego systemu edukacji i innowacji.
Obszar analizy: Solidarność i spójność regionalna
zwiększenie atrakcyjności polskich metropolii, zarówno w skali krajowej jak i
międzynarodowej;
zapewnienie skutecznego wyrównywania szans rozwojowych osób z różnych środowisk i
obszarów przez system edukacji;
zniwelowanie nierówności w korzystaniu z technologii informatycznych oraz wytworzenie
efektywnego modelu implementacji nowych technologii i uruchomienie trwałego
mechanizmu ich absorpcji w przyszłości;
poprawa dostępności głównych centrów miejskich wewnątrz kraju;
ujednolicenie regulacji dotyczących mieszkańców wsi i miast oraz ograniczenie narzędzi
zniechęcających osoby zatrudnione w rolnictwie do pozarolniczej aktywności zawodowej.
Obszar analizy: Poprawa spójności społecznej
poprawa efektywności systemu transferów społecznych, m.in. poprzez ich lepsze
ukierunkowanie, wspieranie mechanizmów wychodzenia z wykluczenia i utrzymywania
aktywności zawodowej, zwłaszcza osób starszych;
wyeliminowanie barier, które uniemożliwiają osobom z dysfunkcjami i deficytami
korzystanie z szeroko rozumianych usług społecznych;
przygotowanie się na nowe oblicza wykluczenia społecznego, które już obecnie występują
w innych krajach i nieuchronnie pojawią się również w Polsce (np. wykluczenie cyfrowe,
ubóstwo energetyczne);
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
15/57
 zmiana metod dochodzenia do kompromisów w zakresie tych instrumentów polityki
społecznej, których efekty są długofalowe (od kompromisów politycznych do
kompromisów merytorycznych);
zwiększenie otwartości na zmieniające się aspiracje ludzi oraz zmiany w funkcjonowaniu
społeczeństw i modeli życia rodzinnego;
ograniczanie deficytu mieszkaniowego;
opracowanie zestawu instrumentów minimalizujących  fawelizację miast;
pogłębienie diagnozy w zakresie sytuacji w małych miastach;
zmiana podejścia do roli samorządów w zakresie walki z wykluczeniem społecznym.
Obszar analizy: Sprawne państwo
wprowadzenie skoordynowanego programu kompleksowych zmian funkcjonowania
Kancelarii Premiera i wszystkich resortów centralnych;
opracowanie i wdrożenie funkcjonalnie przemyślanego procesu przygotowania projektów
regulacji na poziomie rzÄ…du;
wprowadzenie kompleksowych, przejrzystych i na bieżąco uaktualnianych
administracyjnych interpretacji przepisów, które są szczególnie szeroko stosowane
(interpretacje podatkowe, wykładnie stosowania przepisów antymonopolowych itp.);
wytworzenie stabilnych relacji operacyjnych i poprawÄ™ komunikacji na linii administracja
centralna/rzÄ…d/parlament;
wzrost znaczenia zaplecza eksperckiego w postaci niezależnych, pozarządowych
instytucji typu think-tank, oraz budowa mechanizmu konkurencyjnego i grantowego
współfinansowania ze środków publicznych działalności pro publico bono tych organizacji;
zbudowanie realnej i elektronicznej platformy debaty publicznej umożliwiającej efektywny
dialog interesariuszy oraz wymianÄ™ wiedzy i opinii dotyczÄ…cych proponowanych regulacji;
poprawa efektywności systemu sądowego;
zapewnienie wzrostu jakości usług publicznych m.in. poprzez wprowadzenie
odpowiednich standardów zarządzania oraz zapewnienie wysokiej jakości kadry
menedżerskiej;
jak najszersza prywatyzacja lub outsourcing usług publicznych do sektora prywatnego;
poprawa jakości komunikacji społecznej.
Obszar analizy: Wzrost kapitału społecznego
stymulowanie wzrostu wzajemnego zaufania;
naprawa infrastruktury instytucjonalnej państwa;
zwiększenie troski o dobro wspólne;
poprawa jakości przestrzeni i debaty publicznej;
wspieranie aktywności obywatelskiej  indywidualnej oraz zinstytucjonalizowanej;
zwiększenie roli potencjału kreatywnego i intelektualnego.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
16/57
3.2.2. Strategia Rozwoju Kraju na lata 2007-2015
Dokument opracowany przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego i przyjęty przez Radę
Ministrów w dniu 29 listopada 2006 r.
Został określony jako strategiczny dokument wyznaczający cele i priorytety rozwoju społeczno-
gospodarczego Polski, identyfikujący warunki szybkiego rozwoju, a także określający obszary
kluczowe dla ich osiągnięcia. Zgodnie z zapisami dokumentu,  Strategia Rozwoju Kraju jest
nadrzędnym, wieloletnim dokumentem strategicznym rozwoju społeczno-gospodarczego kraju,
stanowiącym odniesienie dla innych strategii i programów rządowych, jak i opracowywanych
przez jednostki samorządu terytorialnego. Ponadto,  SRK jest podstawową przesłanką dla
Narodowej Strategii Spójności (Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia), Krajowego Planu
Strategicznego dla Obszarów Wiejskich i Strategii Rozwoju Rybołówstwa oraz wynikających z nich
programów operacyjnych.
SRK przedstawia następującą wizję Polski do 2015:  Polska w 2015 roku to kraj o wysokim
poziomie i jakości życia mieszkańców oraz silnej i konkurencyjnej gospodarce, zdolnej do
tworzenia nowych miejsc pracy .
Głównym celem strategii jest podniesienie poziomu i jakości życia mieszkańców Polski:
poszczególnych obywateli i rodzin. W celu osiągnięcia tego celu określono sześć celów
priorytetowych, a także listę działań niezbędnych do ich osiągnięcia:
Priorytet: Wzrost konkurencyjności i innowacyjności gospodarki
tworzenie stabilnych podstaw makroekonomicznych rozwoju gospodarczego;
rozwój przedsiębiorczości;
zwiększanie dostępu do zewnętrznego finansowania inwestycji;
podniesienie poziomu technologicznego gospodarki przez wzrost nakładów na badania i
rozwój oraz innowacje;
rozwój społeczeństwa informacyjnego;
ochrona konkurencji;
wzrost eksportu i współpraca z zagranicą;
rozwój sektora usług;
restrukturyzacja tradycyjnych sektorów przemysłowych i prywatyzacja;
modernizacja rybołówstwa i przetwórstwa rybnego.
Priorytet: Poprawa stanu infrastruktury technicznej i społecznej
optymalizacja i podniesienie jakości systemu transportowego kraju;
tworzenie instytucjonalnych i finansowych bodz
ców do inwestowania w mieszkalnictwo;
rozwijanie technik informacyjnych i komunikacyjnych;
tworzenie rozwiązań na rzecz inwestycji i modernizacji majątku wytwórczego,
przesyłowego i dystrybucyjnego w energetyce;
wspieranie przedsięwzięć związanych z oczyszczaniem ścieków, zapewnieniem wody
pitnej wysokiej jakości, zagospodarowaniem odpadów i rekultywacją terenów
zdegradowanych, ochroną powietrza, ochroną przed hałasem, drganiami i wibracjami;
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
17/57
 zapewnianie wystarczającego dostępu do edukacji, usług zdrowotnych, opiekuńczych i
socjalnych, usług związanych z administracją i wymiarem sprawiedliwości, a także
infrastruktury do wykorzystania czasu wolnego.
Priorytet: Wzrost zatrudnienia i podniesienie jego jakości
tworzenie warunków sprzyjających przedsiębiorczości i zmniejszanie obciążeń
pracodawców;
upowszechnienie elastycznych form zatrudnienia oraz wzrost mobilności zasobów pracy;
inicjatywy na rzecz równości szans na rynku pracy;
dostosowanie oferty edukacyjnej do potrzeb rynku pracy;
rozwijanie instytucji dialogu społecznego i wzmacnianie negocjacyjnego systemu
stosunków między pracownikami i pracodawcami;
poprawa bezpieczeństwa i warunków pracy;
wzrost efektywności instytucjonalnej obsługi rynku pracy;
prowadzenie racjonalnej polityki migracyjnej.
Priorytet: Budowa zintegrowanej wspólnoty społecznej i jej bezpieczeństwa
budowa zasługującej na społeczne zaufanie, sprawnej władzy publicznej oraz
przeciwdziałanie korupcji;
wspieranie samoorganizacji społeczności lokalnych;
promocja polityki integracji społecznej, w tym prorodzinnej, zwłaszcza w zakresie funkcji
ekonomicznych, opiekuńczych i wychowawczych;
zapewnienie bezpieczeństwa narodowego i poczucia bezpieczeństwa;
bezpieczeństwo wewnętrzne i porządek publiczny;
rozwój obszarów wiejskich;
rozwój przedsiębiorczości i aktywności pozarolniczej;
wzrost konkurencyjności gospodarstw rolnych;
rozwój i poprawa infrastruktury technicznej i społecznej na obszarach wiejskich;
wzrost jakości kapitału ludzkiego oraz aktywizacja zawodowa mieszkańców wsi.
Priorytet: Rozwój regionalny i podniesienie spójności terytorialnej
podniesienie konkurencyjności polskich regionów;
wyrównanie szans rozwojowych obszarów problemowych.
3.2.3. Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013
Dokument opracowany przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego w 2007 r., który określa
najważniejsze kierunki wsparcia ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego,
Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata 2007-2013.
Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia mają być punktem odniesienia przy opracowywaniu
programów operacyjnych. Uwzględniają one zapisy Strategii Rozwoju Kraju na lata 2007-2015
oraz Krajowego Programu Reform na lata 2005-2008.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
18/57
Dokument zawiera m.in. diagnozę sytuacji społeczno-gospodarczej Polski, określa najważniejsze
obszary wyzwań oraz wizję rozwoju Polski do 2013 r., definiuje podstawowe zasady i cele polityki
spójności, a także określa wskaz
niki służące do oceny stopnia realizacji tych celów. Ponadto,
przedstawia alokację środków finansowych na poszczególne programy oraz ramy systemu
realizacji, a także opis programów operacyjnych, realizujących zakładane w NSRO cele.
Celem strategicznym NSRO jest  tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności gospodarki
opartej na wiedzy i przedsiębiorczości zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz poziomu spójności
społecznej . W celu realizacji celu strategicznego NSRO, określonych zostało sześć
szczegółowych celów horyzontalnych. Ponadto, do każdego z nich przypisano kluczowe obszary
działań:
Cel szczegółowy: Poprawa jakości funkcjonowania instytucji publicznych oraz rozbudowa
mechanizmów partnerstwa
wzmacnianie zdolności instytucji publicznych do sprawnej i efektywnej realizacji zadań;
wzmacnianie mechanizmów partnerstwa między administracją publiczną a sektorem
trzecim;
wsparcie dla instytucji realizujÄ…cych NSRO.
Cel szczegółowy: Poprawa jakości kapitału ludzkiego i zwiększenie spójności społecznej
wzrost poziomu edukacji społeczeństwa oraz poprawa jakości kształcenia;
aktywna polityka rynku pracy;
tworzenie warunków sprzyjających przedsiębiorczości;
przeciwdziałanie ubóstwu i zapobieganie wykluczeniu społecznemu;
wzmocnienie potencjału zdrowotnego kapitału ludzkiego.
Cel szczegółowy: Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej mającej
podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski
powiązanie głównych ośrodków gospodarczych w Polsce siecią autostrad i dróg
ekspresowych oraz nowoczesnymi sieciami kolejowymi oraz zapewnienie powiązań
komunikacyjnych w relacjach europejskich (w ramach sieci TEN-T);
zwiększenie udziału transportu publicznego w obsłudze mieszkańców;
zapewnienie i rozwój infrastruktury ochrony środowiska;
dywersyfikacja z
ródeł energii oraz ograniczenie negatywnej presji sektora
energetycznego na środowisko naturalne;
wsparcie podstawowej infrastruktury społecznej.
Cel szczegółowy: Podniesienie konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw, w tym
szczególnie sektora wytwórczego o wysokiej wartości dodanej oraz rozwój sektora usług
wspieranie działalności wytwórczej przynoszącej wysoką wartość dodaną;
rozwój sektora usług;
poprawa otoczenia funkcjonowania przedsiębiorstw i ich dostępu do zewnętrznego
finansowania;
rozwój społeczeństwa informacyjnego;
zwiększenie inwestycji w badania i rozwój i tworzenie rozwiązań innowacyjnych.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
19/57
 Cel szczegółowy: Wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich
marginalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej
pełniejsze wykorzystanie potencjału endogenicznego największych ośrodków miejskich;
przyspieszenie rozwoju województw Polski Wschodniej;
przeciwdziałanie marginalizacji i peryferyzacji obszarów problemowych;
wspomaganie rozwoju współpracy terytorialnej.
Cel szczegółowy: Wyrównywanie szans rozwojowych i wspomaganie zmian strukturalnych
na obszarach wiejskich
wyrównywanie szans rozwojowych na obszarach wiejskich;
wspomaganie zmian strukturalnych.
3.2.4. Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka, 2007-2013
Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka, 2007-2013 (PO IG), przygotowany w 2007 r.
przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego jest jednym z instrumentów realizacji Narodowych
Strategicznych Ram Odniesienia 2007-2013.
Jak wskazuje dokument,  wszystkie osie priorytetowe PO IG majÄ… na celu wspieranie
innowacyjności oraz działań, które wspomagają innowacyjność . Innowacyjność została
zdefiniowana jako  wprowadzenie do praktyki nowego lub znaczÄ…co ulepszonego rozwiÄ…zania w
odniesieniu do produktu (towaru lub usługi), procesu, marketingu lub organizacji.
PO IG w swoich założeniach, celach i osiach priorytetowych bazuje przede wszystkim na
odnowionej Strategii Lizbońskiej oraz Strategicznych Wytycznych Wspólnoty, natomiast na
poziomie krajowym na Strategii Rozwoju Kraju na lata 2007-2015, Narodowych Strategicznych
Ramach Odniesienia na lata 2007-2013 oraz Krajowym Programie Reform na rzecz realizacji
Strategii Lizbońskiej na lata 2005-2008.
Dokument zawiera m.in. diagnozę wybranych obszarów służących budowie i rozwojowi
gospodarki opartej na wiedzy, określenie celu głównego oraz celów cząstkowych, a także
strategię i miary stopnia ich realizacji. Ponadto, zdefiniowane zostały osie priorytetowe, które
określają zakres interwencji publicznej w ramach PO IG. PO IG zawiera też opis instytucjonalnego
systemu wdrażania oraz tablice finansowe prezentujące podział środków na poszczególne osie
priorytetowe i lata ich wprowadzania.
Cel główny Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka został zdefiniowany jako  Rozwój
polskiej gospodarki w oparciu o innowacyjne przedsiębiorstwa . W ramach celu głównego
wyłoniono sześć celów szczegółowych. W każdym z nich można wyodrębnić listę działań o
charakterze priorytetowym:
Cel szczegółowy: Zwiększenie innowacyjności przedsiębiorstw
wzmocnienie znaczenia innowacji (produktowych, procesowych, marketingowych i
organizacyjnych) w działalności przedsiębiorstw w sektorach produkcyjnym i usługowym;
stymulowanie wzrostu nakładów inwestycyjnych, w tym na prowadzenie prac B+R w
przedsiębiorstwach;
wzmocnienie instytucji otoczenia biznesu ze szczególnym uwzględnieniem sfery nauki;
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
20/57
 wspieranie powstawania kompleksowego systemu opartego na różnych z
ródłach
zewnętrznego finansowania działalności innowacyjnej przedsiębiorstw, w szczególności w
poczÄ…tkowych etapach rozwoju.
Cel szczegółowy: Wzrost konkurencyjności polskiej nauki
koncentracja finansowania badań naukowych na priorytetowych kierunkach;
poprawa poziomu wyposażenia jednostek naukowych w aparaturę naukowo-badawczą, w
tym specjalistycznÄ… i unikatowÄ… oraz infrastrukturÄ™ informatycznÄ… nauki;
wzmocnienie potencjału kadrowego nauki w drodze jego odmładzania  włączania
studentów i doktorantów do prowadzenia badań naukowych, wykorzystanie
zagranicznych dobrych praktyk i wzmacnianie współpracy międzynarodowej;
inicjatywy konsolidujące jednostki prowadzące działalność B+R.
Cel szczegółowy: Zwiększenie roli nauki w rozwoju gospodarczym
dofinansowanie projektów dotyczących badań podstawowych i przemysłowych, prac
rozwojowych oraz projektów rozwojowych;
wspieranie uzyskiwania ochrony praw własności przemysłowej, komercjalizacji wyników
prac B+R oraz ich wdrożeń w gospodarce;
wsparcie rozwoju otoczenia instytucjonalnego innowacyjnego biznesu oraz infrastruktury
wspomagającej transfer nowych technologii z ośrodków badawczych do przedsiębiorstw.
Cel szczegółowy: Zwiększenie udziału innowacyjnych produktów polskiej gospodarki w
rynku międzynarodowym
stymulacja działań zwiększających rozpoznawalność marek handlowych i firmowych z
Polski;
zapewnienie potencjalnym inwestorom informacji oraz pełnej obsługi, ułatwiającej
lokowanie inwestycji na terenie Polski;
wzmocnienie i promocja największych atrakcji turystycznych Polski.
Cel szczegółowy: Tworzenie trwałych i lepszych miejsc pracy
koncentrowanie wsparcia w zakresie tworzenia trwałych i lepszych miejsc pracy, w
szczególności w sektorach stanowiących nośniki gospodarki opartej na wiedzy, do
których należą m. in. nauka i działalność badawczo-rozwojowa, gałęzie przemysłu tzw.
wysokiej techniki, usługi biznesowe związane z gospodarką opartą na wiedzy oraz sektor
usług społeczeństwa informacyjnego;
Cel szczegółowy: Wzrost wykorzystania technologii informacyjnych i komunikacyjnych w
gospodarce
implementacja zawartych w dokumentach zewnętrznych instrumentów przyczyniających
siÄ™ do wzrostu wykorzystania technologii informacyjnych i komunikacyjnych przez
administrację publiczną, przedsiębiorstwa i obywateli.
3.2.5. Program Operacyjny Kapitał Ludzki
Program Operacyjny Kapitał Ludzki (PO KL), przygotowany w 2007 r. przez Ministerstwo
Rozwoju Regionalnego jest jednym z instrumentów realizacji Narodowych Strategicznych Ram
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
21/57
Odniesienia 2007-2013 i obejmuje swoim zakresem całość interwencji Europejskiego Funduszu
Społecznego w Polsce na lata 2007-2013.
Celem dokumentu jest  umożliwienie pełnego wykorzystania potencjału zasobów ludzkich poprzez
wzrost zatrudnienia i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw i ich pracowników, podniesienie
poziomu wykształcenia społeczeństwa, zmniejszenie obszarów wykluczenia społecznego oraz
wsparcie budowy struktur administracyjnych państwa.
Główne elementy dokumentu to: diagnoza sytuacji społeczno-ekonomicznej, analiza SWOT,
informacja na temat dotychczasowej pomocy zagranicznej w zakresie rozwoju zasobów ludzkich,
analiza spójności Programu ze strategicznymi dokumentami krajowymi i wspólnotowymi, opis
poszczególnych priorytetów wraz z ich uzasadnieniem, celami i wskaz
nikami ich realizacji, opis
sytemu wdrażania, a także plan finansowy oraz informacje o zakresie komplementarności
z innymi Funduszami i Programami Operacyjnymi.
Program Operacyjny Kapitał Ludzki składa się pięciu priorytetów realizowanych na poziomie
centralnym oraz czterech priorytetów realizowanych na poziomie regionalnym. Ponadto,
wyróżniony został dodatkowy, pomocniczy priorytet o nazwie  Pomoc techniczna (pominięty w
dalszym opisie). W każdym priorytecie wyróżniono cele szczegółowe.
Priorytety realizowane centralnie to:
Priorytet: Zatrudnienie i integracja społeczna
modernizacja Publicznych Służb Zatrudnienia;
zwiększenie zasięgu oddziaływania Aktywnych Polityk Rynku Pracy;
wzmocnienie instytucji pomocy społecznej i budowa partnerstwa na rzecz integracji
społecznej;
Priorytet: Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw oraz
poprawa stanu zdrowia osób pracujących
rozwój i poprawa funkcjonowania systemowego wsparcia adaptacyjności pracowników i
przedsiębiorstw;
rozwój wykwalifikowanej i zdolnej do adaptacji siły roboczej;
poprawa funkcjonowania systemu przewidywania i zarzÄ…dzania zmianÄ… gospodarczÄ…;
poprawa stanu zdrowia osób pracujących poprzez opracowywanie programów
profilaktycznych oraz programów wspierających powrót do pracy;
podnoszenie kwalifikacji i umiejętności personelu medycznego;
podniesienie jakości w jednostkach służby zdrowia.
Priorytet: Wysoka jakość systemu oświaty
wzmocnienie zdolności systemu edukacji w zakresie monitoringu, ewaluacji i badań
edukacyjnych oraz ich wykorzystanie w polityce edukacyjnej i zarządzaniu oświatą;
podniesienie jakości systemu kształcenia i doskonalenia nauczycieli;
poprawa stopnia powiązania oferty w zakresie kształcenia i szkolenia z potrzebami rynku
pracy, w szczególności poprzez dostosowywanie programów nauczania i materiałów
dydaktycznych (w tym podręczników) oraz wprowadzenie nowych form doskonalenia
nauczycieli w przedsiębiorstwach;
opracowanie i wdrożenie Krajowych Ram Kwalifikacji i Krajowego Systemu Kwalifikacji
oraz upowszechnienie uczenia się przez całe życie.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
22/57
 Priorytet: Szkolnictwo wyższe i nauka
dostosowanie kształcenia na poziomie wyższym do potrzeb gospodarki i rynku pracy;
poprawa jakości oferty edukacyjnej szkół wyższych;
podniesienie atrakcyjności kształcenia w obszarze nauk matematyczno-przyrodniczych i
technicznych na poziomie wyższym;
podniesienie kwalifikacji kadr sektora B+R w zakresie współpracy z gospodarką oraz
marketingu i komercjalizacji badań naukowych.
Priorytet: Dobre rzÄ…dzenie
poprawa zdolności regulacyjnych administracji publicznej;
poprawa jakości usług oraz polityk związanych z rejestracją działalności gospodarczej i
funkcjonowaniem przedsiębiorstw;
modernizacja procesów zarządzania w administracji publicznej i wymiarze
sprawiedliwości;
budowa potencjału partnerów społecznych i organizacji pozarządowych ukierunkowana
na wzmocnienie ich aktywnego uczestnictwa w procesie realizacji Strategii Lizbońskiej.
Priorytety realizowane na szczeblu regionalnym to:
Priorytet: Rynek pracy otwarty dla wszystkich
zwiększenie zasięgu oddziaływania Aktywnej Polityki Rynku Pracy;
zwiększenie poziomu zatrudnienia wśród osób młodych;
zmniejszanie bezrobocia wśród osób znajdujących się w szczególnie trudnej sytuacji na
rynku pracy (kobiet, osób długotrwale bezrobotnych, osób niepełnosprawnych, osób
bezrobotnych zamieszkujÄ…cych na obszarach wiejskich);
zwiększenie poziomu zatrudnienia wśród osób starszych.
Priorytet: Promocja integracji społecznej
poprawa dostępu do rynku pracy osób zagrożonych wykluczeniem społecznym;
wzmocnienie i poszerzenie zakresu działań sektora ekonomii społecznej.
Priorytet: Regionalne kadry gospodarki
rozwój wykwalifikowanej i zdolnej do adaptacji siły roboczej;
poprawa funkcjonowania systemu przewidywania i zarzÄ…dzania zmianÄ… gospodarczÄ….
Priorytet: Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach
zmniejszenie nierówności w upowszechnieniu edukacji, szczególnie pomiędzy obszarami
wiejskimi i miejskimi;
zmniejszenie nierówności w jakości usług edukacyjnych, szczególnie pomiędzy obszarami
wiejskimi i miejskimi (w zakresie kształcenia ogólnego);
podniesienie atrakcyjności i jakości kształcenia zawodowego;
wzmocnienie rozwoju zawodowego i podnoszenia kwalifikacji nauczycieli, szczególnie na
obszarach wiejskich.
Ponadto PO KL, jako instrument realizacji Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia 2007
2013, musi być zgodny z wyznaczonym tam celem strategicznym, tj. tworzeniem warunków do
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
23/57
wzrostu konkurencyjności gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości zapewniającej
wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej.
Zgodnie z treścią dokumentu,  Program Operacyjny Kapitał Ludzki wpisuje się w cel główny
NSRO 2007 2013, realizując przede wszystkim drugi cel horyzontalny, tj. poprawę jakości
kapitału ludzkiego i zwiększenie spójności społecznej . W tym celu określony został cel główny PO
KL, który brzmi: wzrost poziomu zatrudnienia i spójności społecznej. Realizacja celu głównego
będzie możliwa poprzez realizację sześciu celów strategicznych:
Podniesienie poziomu aktywności zawodowej oraz zdolności do zatrudnienia osób
bezrobotnych i biernych zawodowo;
Zmniejszenie obszarów wykluczenia społecznego;
Poprawa zdolności adaptacyjnych pracowników i przedsiębiorstw do zmian zachodzących w
gospodarce;
Upowszechnienie edukacji społeczeństwa na każdym etapie kształcenia przy równoczesnym
zwiększeniu jakości usług edukacyjnych i ich silniejszym powiązaniu z potrzebami gospodarki
opartej na wiedzy;
Zwiększenie potencjału administracji publicznej w zakresie opracowywania polityk i
świadczenia usług wysokiej jakości oraz wzmocnienie mechanizmów partnerstwa;
Wzrost spójności terytorialnej.
3.2.6. Kierunki Zwiększania Innowacyjności Gospodarki na lata 2007 2013
Dokument ten, opracowany w 2006 r. przez Ministerstwo Gospodarki, stanowi kontynuacjÄ™
programu rządowego  Zwiększanie innowacyjności gospodarki w Polsce do 2006 roku , który
został przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 11 lipca 2000 r. Zdaniem autorów jest on spójny z
innymi krajowymi dokumentami strategicznymi takim jak m. in. Narodowe Strategiczne Ramy
Odniesienia oraz Strategia Rozwoju Kraju na lata 2007-2015. Realizacja działań przewidzianych
w dokumencie będzie bazować na systemie wdrażania programów operacyjnych realizowanych w
ramach Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia na lata 2007-2013, przy czym kluczowe
znaczenie będą miały działania zaproponowane w Programie Operacyjnym Innowacyjna
Gospodarka, Programie Operacyjnym Kapitał Ludzki oraz w szesnastu Regionalnych Programach
Operacyjnych.
Prezentowany dokument, obok oceny stanu innowacyjności polskiej gospodarki, zawiera szereg
rekomendowanych kierunków działań, nakierowanych na realizację celu strategicznego
zdefiniowanego jako  wzrost innowacyjności przedsiębiorstw dla utrzymania gospodarki na
ścieżce szybkiego rozwoju i dla tworzenia nowych, lepszych miejsc pracy . W ramach każdego
kierunku działań wyodrębniono również bardziej szczegółowe obszary działań. Poniżej
zestawiono główne kierunki i obszary działań:
Kierunek działań: Kadra dla nowoczesnej gospodarki
rozwijanie kształcenia ustawicznego;
transfer wiedzy pomiędzy sferą B+R a przedsiębiorcami poprzez wymianę kadr;
innowacyjność elementem systemu kształcenia dostosowanego do wymogów
nowoczesnej gospodarki;
promocja przedsiębiorczości i innowacyjności.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
24/57
 Kierunek działań: Badania na rzecz gospodarki
finansowanie badań naukowych i prac rozwojowych przedsiębiorstw;
koncentracja finansowania publicznego na badaniach w obszarach strategicznych
wyznaczonych również w oparciu o potrzeby przedsiębiorstw (w tym foresight
technologiczny);
restrukturyzacja publicznej sfery jednostek naukowych;
internacjonalizacja działalności naukowej i innowacyjnej  integracja w europejska.
Kierunek działań: Własność intelektualna dla innowacji
wsparcie dla zarządzania własnością intelektualną;
wsparcie dla podmiotów zgłaszających patenty poza granicami Polski;
usprawnienie procesu uzyskiwania ochrony w obszarze prawa własności przemysłowej;
wzornictwo przemysłowe z
ródłem przewagi konkurencyjnej.
Kierunek działań: Kapitał na innowacje
ułatwianie dostępu do kapitału na przedsięwzięcia innowacyjne;
wspieranie powstawania przedsiębiorstw opartych na nowoczesnych technologiach;
zastosowanie instrumentów podatkowych motywujących do ponoszenia nakładów na
działalność innowacyjną.
Kierunek działań: Infrastruktura dla innowacji
rozwój instytucji świadczących usługi doradcze oraz techniczne na rzecz innowacyjnych
przedsiębiorców;
wspieranie wspólnych działań przedsiębiorców o charakterze sieciowym,
ukierunkowanych na realizację przedsięwzięć innowacyjnych;
wzmocnienie współpracy sfery badawczo-rozwojowej z gospodarką;
upowszechnienie wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych.
3.2.7. Strategia Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego w Polsce do roku
2013
Dokument ten, opracowany w 2008 r. w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji, jest
strategią sektorową uwzględniającą zarówno priorytety europejskiej polityki w dziedzinie
społeczeństwa informacyjnego (sformułowane w takich dokumentach jak Strategia Lizbońska,
 eEurope  społeczeństwo informacyjne dla wszystkich i  i2010  Europejskie społeczeństwo
informacyjne na rzecz wzrostu i zatrudnienia ), jak i strategiczne kierunki rozwoju Polski
(zawarte w takich dokumentach jak m. in. Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015 i Narodowe
Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013).
Strategia ta jest odpowiedziÄ… na nowy trend zachodzÄ…cej obecnie transformacji cywilizacyjnej
tzn. rozwój społeczeństwa informacyjnego. Przejawia się on szybkim wzrostem wykorzystania
technologii informacyjnych i telekomunikacyjnych w gospodarce, administracji publicznej i życiu
codziennym. Misją sformułowaną w dokumencie jest  umożliwienie społeczeństwu powszechnego
i efektywnego wykorzystania wiedzy i informacji do harmonijnego rozwoju w wymiarze
społecznym, ekonomicznym i osobistym .
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
25/57
W dokumencie zdefiniowano trzy główne kierunki strategiczne, do których przypisano bardziej
szczegółowe cele. Listę kierunków i celów przedstawiono poniżej:
Kierunek strategiczny  Człowiek : Przyspieszenie rozwoju kapitału intelektualnego i
społecznego Polaków dzięki wykorzystaniu technologii informacyjnych i komunikacyjnych.
podniesienie poziomu motywacji, świadomości, wiedzy oraz umiejętności w zakresie
wykorzystywania technologii informacyjnych i komunikacyjnych;
podniesienie poziomu i dostępności edukacji (od przedszkola do uczelni wyższej) oraz
upowszechnienie zasady nauki przez całe życie poprzez wykorzystanie technologii
informacyjnych i komunikacyjnych;
dopasowanie oferty edukacyjnej do wymagań rynku pracy, którego istotnym elementem
sÄ… technologie informacyjne i komunikacyjne;
podniesienie poczucia bezpieczeństwa w społeczeństwie przez wykorzystanie technologii
informacyjnych i komunikacyjnych;
zwiększenie aktywności społecznej, kulturalnej i politycznej Polaków poprzez
wykorzystanie technologii informacyjnych i komunikacyjnych;
zapewnienie efektywnej ekonomicznie, bezpiecznej i zorientowanej na przyszłe potrzeby
Polaków infrastruktury technologii informacyjnych i komunikacyjnych, niezbędnej do
rozwoju polskiego społeczeństwa informacyjnego.
Kierunek strategiczny  Gospodarka : Wzrost efektywności, innowacyjności i
konkurencyjności firm, a tym samym polskiej gospodarki na globalnym rynku oraz
ułatwienie komunikacji i współpracy między firmami dzięki wykorzystaniu technologii
informacyjnych i komunikacyjnych.
podniesienie zdolności tworzenia przez ośrodki naukowo-badawcze innowacyjnych
rozwiązań wykorzystywanych przez podmioty gospodarcze;
stworzenie warunków sprzyjających rozwojowi sektora technologii informacyjnych i
komunikacyjnych oraz e-usług w Polsce;
zwiększenie konkurencyjności i innowacyjności polskich przedsiębiorstw poprzez
stworzenie warunków do pełniejszego wykorzystania technologii informacyjnych i
komunikacyjnych.
Kierunek strategiczny  Państwo : Wzrost dostępności i efektywności usług administracji
publicznej przez wykorzystanie technologii informacyjnych i komunikacyjnych do
przebudowy procesów wewnętrznych administracji i sposobu świadczenia usług.
udostępnienie szerokiego zakresu usług administracji publicznej świadczonych drogą
elektronicznÄ…;
podniesienie efektywności administracji publicznej dzięki szerokiemu wykorzystaniu
zestandaryzowanych i interoperacyjnych rozwiązań informatycznych;
udostępnienie obywatelom oraz firmom i samorządom danych z rejestrów referencyjnych
oraz innych informacji sektora publicznego w celu ich wykorzystania na rzecz rozbudowy
oferty treści i usług;
wsparcie rozwoju usług o zasięgu paneuropejskim oraz wzajemnego uznawania rozwiązań
i narzędzi teleinformatycznych.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
26/57
3.2.8. Krajowy Program Reform na lata 2008-2011
Krajowy Program Reform (KPR) to średniookresowy dokument planistyczny Rządu, który
proponuje zestaw reform niezbędnych do zapewnienia podstaw do trwałego rozwoju kraju oraz
jak najpełniejszej realizacji celów odnowionej Strategii Lizbońskiej. Został on opracowany przez
Ministerstwo Gospodarki i przyjęty przez Rząd w listopadzie 2008 r. W maju 2009 został
dodatkowo przyjęty Dokument Implementacyjny Krajowego Programu Reform na lata 2008-2011
(DI)będący dokumentem operacyjnym uszczegóławiającym działania przedstawione w KPR.
Priorytety i działania KPR zostały wyznaczone z uwzględnieniem następujących dokumentów:
Zintegrowane Wytyczne w Sprawie Wzrostu Gospodarczego i Zatrudnienia na lata 2008-2010
(przyjęte przez Radę Europy)
Rekomendacje oraz obszary monitorowania wskazane w marcu 2008 r. przez RadÄ™
EuropejskÄ… w odniesieniu do Polski
Strategiczny Plan RzÄ…dzenia RzÄ…du Premiera Donalda Tuska.
Zdaniem autorów KPR jest spójny m. in. ze Strategią Rozwoju Kraju 2007-2015 oraz
Narodowymi Strategicznymi Ramami Odniesienia 2007-2013.
Głównym zadaniem KPR jest  stworzenie w Polsce najlepszych w Europie warunków do
prowadzenia działalności gospodarczej, przy jednoczesnym zapewnieniu możliwości rozwoju oraz
wysokiego standardu życia mieszkańcom . Reformy zaproponowane w KPR i DI zostały
ustrukturyzowane wokół trzech obszarów priorytetowych, zaś w każdym obszarze zostały
zaproponowane bardziej szczegółowe działania:
Priorytet  Aktywne społeczeństwo : Zapewnienie odpowiednich warunków dla rozwoju
społeczeństwa i obywateli
rozwój edukacji w społeczeństwie i gospodarce opartej na wiedzy;
modernizacja systemu zabezpieczenia społecznego: realizacja założeń reformy
ubezpieczeń społecznych oraz prowadzenie działań zmierzających do póz
niejszej
dezaktywizacji pracowników;
aktywne polityki rynku pracy:
o doskonalenie instytucjonalnej obsługi rynku pracy;
o realizacja polityki w zakresie migracji zarobkowych przy uwzględnieniu potrzeb
rynku pracy (w szczególności w celu zwiększenia napływu pracowników wysoko-
wykwalifikowanych;
o wprowadzenie systemu zachęt wspomagających aktywność zawodową osób z
grup zagrożonych bezrobociem i wykluczeniem społecznym, w tym w
szczególności wydłużanie okresu aktywności zawodowej pracowników oraz
powrót na rynek pracy osób po 50-tym roku życia;
rozwój instytucji ułatwiających zwiększanie aktywności społeczeństwa obywatelskiego,
wspieranie i rozwój przedsiębiorstw oraz wzmacnianie roli organizacji partnerów
społecznych i mechanizmu dialogu społecznego;
rozwój społeczeństwa informacyjnego, zapewnienie szerokopasmowego dostępu do
Internetu oraz podnoszenie umiejętności informatycznych;
poprawa efektywności systemu ochrony zdrowia.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
27/57
 Priorytet  Innowacyjna Gospodarka  zapewnienie rozwoju sektorów i gałęzi o dużej
wartości dodanej oraz wysokiej innowacyjności, co będzie miało istotny wpływ na
długofalowy wzrost gospodarczy
zapewnienie przyjaznego otoczenia prawnego i instytucjonalnego dla przedsiębiorczości,
innowacyjności i inwestycji;
poprawa konkurencyjności nauki poprzez reformę systemu finansowania i funkcjonowania
jednostek naukowych;
wdrażanie rozwiązań wspierających działalność proinnowacyjną oraz badania i rozwój
(B+R), w tym usprawnienie transferu wiedzy i dyfuzjÄ™ innowacji;
zagwarantowanie odpowiedniej dla potrzeb nowoczesnej gospodarki infrastruktury
transportowej, przesyłowej i teleinformatycznej;
zapewnienie warunków konkurencji w sektorach sieciowych;
wykorzystanie innowacyjnych rozwiązań w zakresie ochrony środowiska;
zakończenie głównych procesów prywatyzacyjnych.
Priorytet  Sprawne Instytucje  zwiększenie efektywności wykorzystania środków
publicznych osiągnięte dzięki realizacji działań w tym obszarze (bez dodatkowych obciążeń
dla obywateli i przedsiębiorców), co umożliwi sprawną realizację polityk prorozwojowych i
inwestycji publicznych, przy zapewnieniu właściwego poziomu zabezpieczenia socjalnego
rozwój nowoczesnej administracji publicznej, w tym administracji elektronicznej w celu
podniesienia jakości realizowanych przez nią zadań;
zwiększenie efektywności funkcjonowania sektora finansów publicznych i poprawa
zarządzania publicznymi środkami;
decentralizacja finansów publicznych na rzecz samorządów, przekazanie samorządowi
nowych zadań i kompetencji oraz wyznaczenie wyraz
nej linii demarkacyjnej pomiędzy
kompetencjami administracji rzÄ…dowej i samorzÄ…dowej;
stworzenie nowoczesnego i efektywnego systemu promocji Polski, w tym w szczególności
systemu promocji gospodarki polskiej oraz wzmocnienie współpracy gospodarczej.
3.2.9. Raport o Kapitale Intelektualnym Polski
Jest to analiza ekspercka opracowana przez Zespół Doradców Ekonomicznych Prezesa Rady
Ministrów i przekazana w lipcu 2008 r. Dokument ten ma charakter tzw.  green paper - nie jest
formalną strategią, ani też zestawem konkretnych rozwiązań i działań.
Głównym celem dokumentu jest ocena poziomu kapitału intelektualnego Polski na tle innych
krajów, zaprezentowanie kluczowej roli tego kapitału w budowie podstaw długookresowego
wzrostu gospodarczego oraz zaprezentowanie rekomendacji, których realizacja może
doprowadzić do podniesienia poziomu kapitału intelektualnego. Główne obszary rekomendacji
przedstawiono poniżej:
Priorytet: Zapewnienie wysokiej jakości kapitału ludzkiego
bardziej kompleksowa i efektywna polityka prorodzinna;
podniesienie jakości nauczania;
ukierunkowanie szkolnictwa na potrzeby rynku pracy;
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
28/57
 aktywizacja seniorów.
Priorytet: Stworzenie możliwości wykorzystania kapitału ludzkiego do budowy przewagi
konkurencyjnej, rozwoju i dobrostanu:
synergia światów nauki, biznesu i kultury;
rozwój miejsc pracy o wysokiej wartości dodanej;
podniesienie jakości prawa, procedur i infrastruktury dla biznesu;
regularne mierzenie wskaz
ników kapitału intelektualnego.
3.2.10. Wyniki Narodowego Programu Foresight Polska 2020
Narodowy Program Foresight 2020 został zainicjowany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa
Wyższego w 2006 r. Zgodnie z decyzją MNiSW, celem NPF dla Polski jest m.in. określenie wizji
rozwojowej Polski do 2020 r., zbliżenie zasad polskiej polityki naukowej do wymogów UE oraz
kształtowanie polityki naukowej i innowacyjnej w kierunku Gospodarki Opartej na Wiedzy.
Efektem programu powinno być m.in.  stworzenie języka debaty społecznej oraz kultury
budowania wizji myślenia o przyszłości, prowadzących do koordynacji wspólnych działań dla
rozwoju gospodarki i poprawy jakości życia w Polsce .
W toku prac określono pięć scenariuszy rozwoju kraju w zależności od kształtowania się
kluczowych czynników, tj. globalizacji i integracji europejskiej, reform wewnętrznych, rozwoju
gospodarki opartej na wiedzy oraz poziomu akceptacji społecznej. Poszczególne scenariusze
nazwano: skok cywilizacyjny, twarde dostosowania, trudna modernizacja, słabnący rozwój oraz
zapaść.
Specyfika i założenia Narodowego Programu Foresight Polska 2020 nie pozwalają na wyłonienie
jednoznacznych strategicznych celów rozwojowych kraju, w związku z czym dokument ten nie
będzie brany pod uwagę na tym etapie prac nad strategią SW.
3.3. Przegląd wybranych dokumentów strategicznych o
zasięgu regionalnym
Poza dokumentami o zasięgu krajowym, analizie poddane zostały 53 dokumenty regionalne. Dla
każdego województwa analiza objęła strategie rozwoju województw (zestawienie zawartych w
nich celów głównych prezentuje tabela 3.3.1), strategie innowacji (tabela 3.3.2) oraz regionalne
programy operacyjne. Ponadto, przeanalizowano pięć regionalnych strategii rozwoju
społeczeństwa informacyjnego (tabela 3.3.3).
Strategie rozwoju poszczególnych województw  wszystkie aktualnie obowiązujące strategie
wojewódzkie zostały opracowane w latach 2005-2009, a okresem ich obowiązywania jest
najczęściej rok 2020. Wyjątkiem jest Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego, której
okres obowiązywania to lata 2007-2013 .3 Cele i wyzwania określone w wojewódzkich
3
w samym tytule tej strategii pojawia się nieścisłość odnośnie daty jej obowiązywania, bowiem tytuł nadrzędny
dokumentu brzmi  Małopolska 2015
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
29/57
strategiach rozwoju są w dużej mierze zgodne z celami wynikającymi z dokumentów o
zasięgu krajowym.
Regionalne strategie innowacji  większość z aktualnie obowiązujących regionalnych
strategii innowacji powstało ok. 2004 r., a okresem ich obowiązywania jest 2013 r. Skupiają
się one przede wszystkim na dwóch aspektach: instytucjonalnym i finansowym wspieraniu
rozwoju gospodarki opartej na wiedzy i innowacyjności oraz na budowie więzi i wzmacnianiu
współpracy pomiędzy gospodarką a nauką.
Regionalne programy operacyjne  regionalne programy operacyjne sÄ… dokumentami
podrzędnymi w stosunku do Średniookresowej Strategii Rozwoju Kraju oraz Narodowych
Strategicznych Ram Odniesienia. Ponadto, najczęściej uwzględniają one zapisy programów
operacyjnych o zakresie krajowym oraz strategii rozwoju poszczególnych województw (z
tego względu zestawienie celów z regionalnych programów operacyjnych nie zostanie
przedstawione). Charakterystyka i podstawowe przeznaczenie regionalnych programów
operacyjnych powoduje, że okresem ich obowiązywania jest rok 2013.
Regionalne strategie rozwoju społeczeństwa informacyjnego  w analizie zidentyfikowano
pięć wojewódzkich strategii dotyczących rozwoju społeczeństwa informacyjnego. Cztery z
nich powstały w latach 2005-2007, jedna pochodzi z 2009 r. Końcowe daty obowiązywania
strategii mieszczą się w latach 2013  2015. Określają one przede wszystkim strategiczne
cele w zakresie budowy odpowiedniej infrastruktury informatycznej, rozwijania e-gospodarki
i usług publicznych świadczonych nowoczesnymi metodami informacyjno-komunikacyjnymi.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
30/57
Tabela 3.3.1. Zestawienie strategii rozwoju poszczególnych województw.
Rok Rok
Województwo Tytuł Priorytety, wyzwania lub cele rozwojowe
uchwalenia obowiÄ…zywania
Tworzenie sprzyjających warunków powstawania i rozwoju firm innowacyjnych, szczególnie w grupie
MSP oraz stymulowanie przedsiębiorczości
Strategia Rozwoju
Rozwój aktywnej polityki zatrudnienia
Województwa
dolnośląskie 2005 2020 Inwestowanie w zasoby ludzkie
Dolnośląskiego do 2020
Zabezpieczenie społeczne i promowanie integracji społecznej
roku
Poprawa jakości zatrudnienia
Mobilność pracowników  otwarcie europejskich rynków pracy
Rozwój nowoczesnej gospodarki (przedsiębiorczość, innowacyjność, konkurencyjność gospodarki
rolnej, turystyka)
Strategia Rozwoju
Unowocześnienie struktury funkcjonalno-przestrzennej regionu (sieć osadnicza, infrastruktura
kujawsko- Województwa Kujawsko
2005 2020 społeczna, techniczna i społeczeństwa informacyjnego, promocja dziedzictwa kulturowego, ochrona
pomorskie - Pomorskiego na lata
środowiska)
2007-2020
Rozwój zasobów ludzkich (budowa społeczeństwa opartego na wiedzy, kapitału społecznego,
promocja zatrudnienia, ochrona zdrowia, integracja społeczno-zawodowa i bezpieczeństwo ludności)
Wzrost konkurencyjności regionalnej gospodarki oraz jej zdolności do tworzenia miejsc pracy
Strategia Rozwoju
Województwa Rozwój nowoczesnego społeczeństwa i zasobów ludzkich dostosowanych do wymogów gospodarki
lubelskie Lubelskiego na lata 2009 2020 opartej na wiedzy
2006-2020 Poprawa atrakcyjności i spójności terytorialnej województwa lubelskiego
(aktualizacja)
Rozwój współpracy międzyregionalnej oraz poprawa skuteczności wdrażania polityki rozwoju regionu
Zapewnienie przestrzennej, gospodarczej i społecznej spójności regionu
Strategia Rozwoju
Województwa Podniesienie poziomu wykształcenia społeczeństwa, zwiększenie potencjału innowacyjnego nauki
Lubuskiego. oraz informatyzacja społeczeństwa
lubuskie 2005 2020
Aktualizacja z Rozwój przedsiębiorczości oraz działania mające na celu podniesienie poziomu technologicznego
horyzontem czasowym przedsiębiorstw i ich innowacyjności dzięki współpracy z nauką
do 2020 roku
Efektywne, prorozwojowe wykorzystanie zasobów środowiska przyrodniczego i kulturowego
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
31/57
Rok Rok
Województwo Tytuł Priorytety, wyzwania lub cele rozwojowe
uchwalenia obowiÄ…zywania
Wzrost ogólnego poziomu cywilizacyjnego województwa (poziom wykształcenia, jakość życia,
polityka społeczna, aktywność społeczna)
Poprawa pozycji konkurencyjnej gospodarki województwa (dostępność gospodarcza regionu,
Strategia Rozwoju
innowacyjność i przedsiębiorczość, społeczeństwo informacyjne, rozwój obszarów wiejskich,
łódzkie Województwa A
ódzkiego 2006 2020
zatrudnienie i mobilność zawodowa, wizerunek regionu)
na lata 2007-2020
Stworzenie rzeczywistego regionu społeczno  ekonomicznego posiadającego własną podmiotowość
kulturowÄ… i gospodarczÄ… (wzrost roli miast w organizacji funkcjonalno-przestrzennej, uporzÄ…dkowanie
gospodarki przestrzennej, identyfikacja mieszkańców z województwem, ochrona środowiska)
Wzmocnienie konkurencyjności gospodarczej województwa (społeczeństwo wiedzy i aktywności,
Małopolska 2015:
gospodarka regionalnej szansy, infrastruktura, krakowski obszar metropolitalny)
Strategia Rozwoju
Stworzenie warunków dla wszechstronnego rozwoju społecznego i wysokiej jakości życia (spójność
małopolskie Województwa 2006 2013
wewnątrzregionalna, ochrona środowiska, dziedzictwo i przestrzeń regionalna)
Małopolskiego na lata
Wzmocnienie potencjału instytucjonalnego województwa (współpraca terytorialna, nowoczesne
2007-2013
zarzÄ…dzanie publiczne)
Rozwój kapitału społecznego
Strategia Rozwoju
Wzrost innowacyjności i konkurencyjności gospodarki regionu
Województwa
mazowieckie 2006 2020 Stymulowanie rozwoju funkcji metropolitalnych Warszawy
Mazowieckiego do roku
Aktywizacja i modernizacja obszarów pozametropolitalnych
2020 (aktualizacja)
Rozwój społeczeństwa obywatelskiego oraz kształtowanie wizerunku regionu
Innowacyjny region z dobrze wykształconymi i aktywnymi mieszkańcami
Zapewnienie dogodnych warunków życia w regionie
Rozbudowa i modernizacja infrastruktury regionu
Strategia Rozwoju
opolskie Województwa 2005 2020 Aktywizacja gospodarcza regionu z zachowaniem zasady zrównoważonego rozwoju
Opolskiego
Rozwój funkcji metropolitalnych aglomeracji opolskiej
Wielofunkcyjne, różnorodne oraz atrakcyjne dla inwestycji i zamieszkania obszary wiejskie
Rozwój wielokulturowej tożsamości oraz międzynarodowej i krajowej współpracy regionalnej
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
32/57
Rok Rok
Województwo Tytuł Priorytety, wyzwania lub cele rozwojowe
uchwalenia obowiÄ…zywania
Gospodarka regionu
Infrastruktura techniczna
Obszary wiejskie i rolnictwo
Strategia Rozwoju
Województwa Ochrona środowiska
podkarpackie 2006 2020
Podkarpackiego na lata Kapitał społeczny
2007  2020
Współpraca międzynarodowa
Ochrona zdrowia
Zabezpieczenie społeczne
Podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej województwa
Rozwój zasobów ludzkich zgodnie z potrzebami rynku pracy
Strategia Rozwoju
Podniesienie konkurencyjności podlaskich firm w aspekcie krajowym i międzynarodowym
Województwa
podlaskie 2006 2020 Ochrona środowiska naturalnego
Podlaskiego do 2020
Rozwój turystyki z wykorzystaniem walorów przyrodniczych i dziedzictwa kulturowego
roku
Wykorzystanie przygranicznego i transgranicznego położenia województwa
Rozwój rolnictwa i tworzenie warunków wielofunkcyjnego rozwoju wsi
Konkurencyjność: przedsiębiorczość, innowacyjność, edukacja i nauka, wykorzystanie zasobów
Strategia Rozwoju
regionalnych, efektywna sfera publiczna, silna pozycja i powiązania międzyregionalne
pomorskie Województwa 2005 2020
Spójność: wzrost zatrudnienia i mobilności zawodowej, ochrona zdrowia, społeczeństwo obywatelskie
Pomorskiego
Dostępność: infrastruktura transportowa, techniczna, teleinformatyczna, ekologia
Innowacyjność: wykształcenie, nowoczesna infrastruktura, innowacje technologiczne
Strategia Rozwoju
Wysoka jakość regionalnych usług publicznych: zdrowie, ekologia, mieszkalnictwo, przestrzeń
Województwa Śląskiego:
śląskie 2009 2020 publiczna
ÅšlÄ…skie 2020 -
Kreacja kultury, nauki i współpracy europejskiej: rozwój metropolii, partnerstwo regionalne i
Aktualizacja (Projekt)
międzynarodowe, silny ośrodek nauki i kultury
Rozwój gospodarczy, innowacyjność
Rozwój zasobów ludzkich
Strategia Rozwoju
Województwa Ekologia
świętokrzyskie 2006 2020
Świętokrzyskiego do Wzmocnienie potencjału instytucjonalnego województwa
roku 2020
Infrastruktura techniczna i społeczna
Aktywizacja rolnictwo, rozwój obszarów wiejskich
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
33/57
Rok Rok
Województwo Tytuł Priorytety, wyzwania lub cele rozwojowe
uchwalenia obowiÄ…zywania
Strategia Rozwoju
Społeczno -
Wzrost konkurencyjności gospodarki
Gospodarczego
warmińsko-
Województwa 2005 2020 Wzrost aktywności społecznej
mazurskie
Warmińsko 
Wzrost liczby i jakości powiązań sieciowych
Mazurskiego do roku
2020
Dostosowanie przestrzeni do wyzwań XXI wieku (infrastruktura komunikacyjna, techniczna,
Strategia Rozwoju
społeczna)
Województwa
wielkopolskie 2005 2020 Zwiększenie efektywności wykorzystania potencjałów rozwojowych województwa
Wielkopolskiego do
Wzrost kompetencji mieszkańców i promocja zatrudnienia
2020 roku
Wzrost spójności i bezpieczeństwa społecznego
Innowacyjność i efektywność gospodarowania
Wzmacnianie mechanizmów rynkowych i otoczenia gospodarczego
Strategia Rozwoju
zachodnio- Województwa Przestrzenna konkurencyjność regionu
2005 2020
pomorskie Zachodniopomorskiego Ochrona środowiska
do roku 2020
Otwarta i konkurencyjna społeczność
Tożsamość i spójność społeczna
y
ródło: Opracowanie własne na podstawie wojewódzkich strategii rozwoju
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
34/57
Tabela 3.3.2. Zestawienie strategii rozwoju innowacyjności w poszczególnych województwach.
Rok Rok
Województwo Tytuł Priorytety, wyzwania lub cele rozwojowe
uchwalenia obowiÄ…zywania
Wzmacnianie regionalnych bloków kompetencji
Aktywizacja środowiska badawczego
Budowanie infrastruktury innowacyjnej
Dolnośląska Strategia Finansowanie innowacji
dolnośląskie 2005 brak informacji
Innowacji Obniżanie barier dla działań innowatorów
Edukacja dla innowacji
Krzewienie postaw proinnowacyjnych
Akumulacja kapitału społecznego
Regionalna Strategia
Rozwój firm w kierunku gospodarki opartej na wiedzy
kujawsko- Innowacji Województwa
2004 2015 Efektywny system współpracy gospodarki i nauki w regionie
pomorskie Kujawsko-Pomorskiego
Proinnowacyjne otoczenie biznesu
do 2015 roku
Regionalna Strategia
Innowacji Województwa
Wzrost przedsiębiorczości w regionie
Lubelskiego
Poprawa efektywności rolnictwa klasycznego
lubelskie Innowacyjna 2004 brak informacji
Rozwój produktów ekologicznych
Lubelszczyzna 
Wzrost konkurencyjności oferty naukowo-dydaktycznej
Przeobrażanie
Pomysłów w Działanie
Lubuska Regionalna
Wykorzystanie potencjału nauki i B+R dla wzrostu konkurencyjności gospodarki regionu
Strategia Innowacji.
lubuskie 2005 brak informacji Budowanie systemu wspierania innowacji i nowoczesnej infrastruktury innowacyjnej w regionie
Most między nauką i
Wspieranie przedsiębiorczości i aktywności innowacyjnej firm
gospodarkÄ…
Regionalna Strategia
Gospodarka regionu oparta na wiedzy
Innowacji Województwa
łódzkie 2004 2013 Kultura innowacyjna
A
ódzkiego RSI LORIS
Innowacyjne zarzÄ…dzanie regionem
2005-2013
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
35/57
Rok Rok
Województwo Tytuł Priorytety, wyzwania lub cele rozwojowe
uchwalenia obowiÄ…zywania
Regionalna Strategia Podniesienie poziomu innowacyjności firm w województwie
Innowacji Województwa Wzmocnienie kontaktów sieciowych instytucji związanych z innowacyjnością regionu i lepsze
małopolskie 2008 2013
Małopolskiego 2008- wykorzystanie ich potencjału
2013 Wzrost znaczenia innowacyjności w polityce regionalnej
Zwiększenie współpracy w procesach rozwoju innowacji i innowacyjności
Regionalna Strategia
Wzrost internacjonalizacji przedsiębiorstw województwa mazowieckiego
mazowieckie Innowacji dla Mazowsza 2008 2015
Wzrost środków i efektywności finansowania działalności proinnowacyjnej w regionie
2007-2015
Kształtowanie i promowanie postaw proinnowacyjnych oraz pro-przedsiębiorczych w regionie
Regionalna Strategia
Efektywny regionalny system wsparcia innowacyjności
Innowacji Województwa
opolskie 2004 2013 Zwiększenie wykorzystania potencjału instytucji naukowo-badawczych w województwie
Opolskiego na lata
Wzmocnienie konkurencyjności firm regionu
2004-2013
Wzmocnienie i rozwój podkarpackiego regionalnego systemu innowacji
Regionalna Strategia Stworzenie infrastruktury finansowego wsparcia innowacji
Innowacji województwa Zwiększenie wykorzystania potencjału B+R
podkarpackie 2004 2013
podkarpackiego na lata Kreowanie społeczeństwa innowacyjnego, w tym informacyjnego
2005-2013 Wspieranie firm innowacyjnych
Współpraca międzyregionalna i międzynarodowa dla promowania innowacyjnej gospodarki
Regionalna Strategia Wzmocnienie konkurencyjności gospodarki Podlasia poprzez innowacje
podlaskie Innowacji Województwa 2004 2013 Ustanowienie instytucjonalnych mechanizmów wsparcia innowacyjności województwa podlaskiego
Podlaskiego Proinnowacyjna transformacja potencjału instytucji naukowo-badawczych w województwie podlaskim
Regionalna Strategia
Zwiększenie zdolności firm do wprowadzania innowacji
Innowacji dla
pomorskie 2004 2013 Wzrost wykorzystania i rozwój potencjału B+R
Województwa
Zbudowanie systemu wdrażania RIS-P
Pomorskiego (RIS-P)
Regionalna Strategia
Zwiększenie udziału firm o wysokiej innowacyjności w sektorze MŚP
Innowacji Województwa
śląskie 2003 2013 Zwiększenie wykorzystania potencjału B+R
ÅšlÄ…skiego na lata 2003-
Zapewnienie skutecznego Regionalnego Systemu Innowacji
2013
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
36/57
Rok Rok
Województwo Tytuł Priorytety, wyzwania lub cele rozwojowe
uchwalenia obowiÄ…zywania
Doskonalenie systemu edukacji kształtującego postawy otwarte, innowacyjne i przedsiębiorcze
Rozwój działalności badawczej na rzecz wyzwalania wewnętrznych czynników rozwoju regionu
Regionalna Strategia
Budowa infrastruktury społeczeństwa informacyjnego
Innowacji Województwa
świętokrzyskie 2004 2013 Rozwój instytucji otoczenia biznesu
Świętokrzyskiego na
Budowa instytucjonalnych form współpracy środowiska akademickiego, władz regionalnych i
lata 2005  2013
gospodarki
Optymalne wykorzystanie funduszy UE dla realizacji RSI
Regionalna Strategia Wzrost kwalifikacji pracowników
warmińsko- Innowacyjności Promowanie wysokiej jakości produktów i usług
2004 2013
mazurskie Województwa Promocja współpracy firm i instytucji
Warmińsko-Mazurskiego Budowanie potencjału innowacyjnego
Innowacyjna Integracja środowisk społeczno-gospodarczych na rzecz innowacji
Wielkopolska: Zwiększenie zdolności przedsiębiorstw do wprowadzania innowacji
wielkopolskie 2004 brak informacji
Regionalna Strategia Wykorzystanie potencjału badawczego Wielkopolski dla wzrostu konkurencyjności gospodarki
Innowacji Budowa nowoczesnej infrastruktury innowacyjnej
Regionalna Strategia
Wzrost świadomości innowacyjnej MSP
zachodnio- Innowacyjności w
2005 2020 Stworzenie warunków do rozwoju technologii i innowacji w regionie
pomorskie Województwie
Rozwój systemu wsparcia działań innowacyjnych w regionie
Zachodniopomorskim
y
ródło: opracowanie własne na podstawie regionalnych strategii rozwoju innowacyjności.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
37/57
Tabela 3.3.3. Zestawienie strategii rozwoju społeczeństwa informacyjnego.
Rok Rok
Województwo Tytuł Priorytety, wyzwania lub cele rozwojowe
uchwalenia obowiÄ…zywania
Strategia Informatyzacji
Poprawa warunków dostępu do internetu
warmińsko- Województwa
2007 2015 Wzrost liczby użytkowników technologii informatycznych i telekomunikacyjnych
mazurskie Warmińsko-Mazurskiego
Rozwój treści i usług dostępnych on-line
na lata 2007-2015
Strategia e Rozwoju Stworzenie systemu usług on-line dla mieszkańców
Województwa Pobudzanie rozwoju gospodarki opartej na wiedzy
mazowieckie 2006 2013
Mazowieckiego na lata Przeciwdziałanie wykluczeniu informacyjnemu
2007 2013 Zarządzanie e-rozwojem oraz kreowanie i pomnażanie kapitału ludzkiego
i - A
ódzkie 2013: Kreowanie kapitału ludzkiego niezbędnego dla nadania dynamiki e-rozwojowi województwa
Program Rozwoju Podnoszenie produktywności i innowacyjności firm sektora prywatnego poprzez wspieranie
Społeczeństwa wykorzystania rozwiązań teleinformatycznych głównie w branżach nieinformatycznych
łódzkie 2006 2013
Informacyjnego w Stworzenie regionalnego systemu świadczenia drogą elektroniczną usług administracyjnych,
Województwie A
ódzkim zdrowotnych, wspomagających powszechną edukację mieszkańców oraz innych usług dla
do roku 2013 mieszkańców
Strategia Budowy
Społeczeństwa Rozbudowa i modernizacja infrastruktury społeczeństwa informacyjnego
zachodnio- Informacyjnego w Edukacja na rzecz społeczeństwa informacyjnego
2005 2015
pomorskie Województwie Elektroniczne usługi publiczne
Zachodniopomorskim na Rozwój e gospodarki
lata 2006-2015
 Śląskie mocne Podniesienie poziomu świadomości i kompetencji w zakresie możliwości wykorzystania potencjału
informacjÄ… - Strategia technologii informacyjnych i komunikacyjnych
Rozwoju Społeczeństwa Poprawa technicznej i ekonomicznej dostępności infrastruktury informacyjnej i komunikacyjnej
śląskie 2009 2015
Informacyjnego Zwiększenie ilości i użyteczności usług i treści cyfrowych
Województwa Śląskiego Wzrost udziału technologii informacyjnych i komunikacyjnych w procesie rozwoju gospodarczego
do roku 2015 Poprawa koordynacji i zarzÄ…dzania e-rozwojem
y
ródło: opracowanie własne na podstawie regionalnych strategii rozwoju społeczeństwa informacyjnego.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
38/57
4. Identyfikacja spójnych celów rozwojowych kraju
wynikających z przeglądu dokumentów
strategicznych
Dokonany w poprzednim punkcie przegląd głównych dokumentów strategicznych o zasięgu
krajowym i regionalnym pozwala wyodrębnić zestaw celów, które są relatywnie spójne między
analizowanymi dokumentami.
Przedstawioną niżej klasyfikację celów rozwojowych Polski zrealizowano w następujących
etapach:
1. Dokonano przeglądu polskich dokumentów strategicznych pod kątem celów, na które
może mieć wpływ SW. Zidentyfikowano odpowiednie cele oraz określono poziom wpływu
SW na ich realizację (skala dwustopniowa: silny wpływ, umiarkowany wpływ).
2. Opierając się na analizie celów zaproponowano ich wstępną strukturę (wiązki i grupy).
Cele z poszczególnych dokumentów przeniesiono do odpowiednich kategorii.
3. Opierając się na analizę częstości występowania celów w poszczególnych kategoriach
(często jeden cel powtarzał się w wielu dokumentach) nadano poszczególnym celom i
kategoriom priorytety.
4. W wielu dokumentach pojawiają się cele, działania i rekomendacje bezpośrednio
odwołujące się do systemu SW (adresowane są tam często wewnętrzne problemy SW).
Jak wspomniano w rozdziale 2, zgodnie z przyjętą koncepcją budowania strategii
SSW2020, w tej części analizy nie będą one brane pod uwagę. Część dokumentów myli
zadania z konkretnymi działaniami, proponowane działania są często kontrowersyjne, zaś
formułowane mierniki realizacji celów są sprzeczne między poszczególnymi
dokumentami. Jednakże, znaczna część celów odnoszących się bezpośrednio do systemu
SW została zaadresowana w analizie wewnętrznych celów systemu Szkolnictwa
Wyższego omówionych w rozdziale 6.
Klasyfikację celów rozwojowych kraju przedstawia rysunek 4.1. Zgodnie z przedstawioną
klasyfikacją cele zostały pogrupowane w ramach czterech obszarów: (1) kapitał intelektualny,
(2) sprawne państwo, (3)infrastruktura oraz (4) innowacyjna gospodarka. Dodatkowy obszar
(5) spójność regionalna ma charakter horyzontalny tzn. osiągnięcie celów zestawionych w
obszarach (1)-(4) powinno odbywać się z uwzględnieniem celów zawartych w obszarze (5).
Należy zaznaczyć, że choć przedstawione w zestawieniu cele są uwzględnione w zdecydowanej
większości przeanalizowanych dokumentów, poziom szczegółowości ich ujęcia oraz zestaw
proponowanych działań i mierników różnią się istotnie między poszczególnymi strategiami.
W szczególności, w strategiach o charakterze regionalnym, poza powyższymi obszarami, często
duży nacisk położony jest również na inne aspekty, takie jak np. ochrona środowiska naturalnego,
rozwój kulturalny czy też rozwój metropolii przy jednoczesnym wspieraniu obszarów wiejskich.
Ponadto, niektóre rodzaje dokumentów strategicznych dotyczą wyłącznie wybranych aspektów z
powyższego zestawienia  przykładowo, wyzwania i cele rozwojowe w regionalnych strategiach
innowacji wpisują się głównie w obszar  innowacyjna gospodarka , choć niektóre cele i wyzwania
regionalnych strategii innowacyjności dotyczą również rozwoju kapitału intelektualnego oraz
rozwoju odpowiedniej infrastruktury, głównie teleinformatycznej. Podobnie, regionalne strategie
rozwoju społeczeństwa informacyjnego wpisują się głównie w obszary  kapitał intelektualny
oraz  infrastruktura , choć można w nich odnalez
ć również pewne aspekty związane z
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
39/57
innowacyjną gospodarką (np. rozwój e-gospodarki) oraz sprawnym państwem
(tzw. e-government).
Spójność między poszczególnymi dokumentami istnieje jedynie na bardzo dużym poziomie
ogólności definiowania kierunków rozwoju. W efekcie, lista spójnych celów wyłaniająca się z
przeprowadzonej analizy ma charakter  listy życzeń , zakładając domyślnie, że można
zrealizować wszystkie cele jednocześnie.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
40/57
Rysunek 4.1. Zestawienie spójnych celów rozwojowych w dokumentach strategicznych.
Kapitał intelektualny Sprawne państwo
(1) Poprawa jakości wykształcenia Polaków, dopasowanie ich (1) Wsparcie działalności Polaków jako przedsiębiorców,
umiejętności do wyzwań XXI wieku: rozwoju społeczeństwa pracowników i obywateli poprzez odpowiednie regulacje, wysoką
informacyjnego, potrzeb zglobalizowanego rynku pracy, budowy jakość usług publicznych i rozwój partnerstwa
kapitału społecznego (2) Podniesienie efektywności wykorzystania środków publicznych
(2) Zwiększenie aktywności zawodowej poprzez odpowiednie bodz
ce: m. in. poprzez rozwój e-administracji, modernizację procesów
upowszechnienie life-long i life-wide learning oraz elastycznych form zarządzania, racjonalizację wydatków
zatrudnienia, modernizacja systemu (3) Rozwój planowania strategicznego i
podatkowego i zabezpieczenia społecznego, konsekwentna realizacja celów
Spójny rozwój regionów
podniesienie skuteczności aktywnych polityk strategicznych na poziomie kraju i regionów
Wyrównanie szans rozwojowych
rynku pracy, aktywizacja zawodowa seniorów
osób z różnych obszarów dzięki
systemowi edukacji, dostępowi do
infrastruktury, bodz
com do
(1) Wzrost innowacyjności przedsiębiorstw, (1) Dostosowanie infrastruktury
aktywności zawodowej i społecznej
zwiększenie udziału zaawansowanej teleinformatycznej i transportowej do potrzeb
oraz zwiększeniu mobilności
technologicznie produkcji i usług w PKB gospodarki opartej na wiedzy w XXI w.
i w eksporcie (w relacjach Polska  świat oraz centra rozwojowe  peryferie)
(2) Zwiększenie konkurencyjności (w tym szczególnie (2) Zagwarantowanie ciągłości i wystarczalności dostaw energii z
międzynarodowej) nauki polskiej i wzrost jej wkładu w rozwój uwzględnieniem ograniczeń wynikających z uwarunkowań polityki
gospodarczy kraju ochrony klimatu
(3) Rozwój systemu zewnętrznego finansowania (ze z
ródeł (3) Wsparcie rozwoju  infrastruktury dla innowacji : powiązań
prywatnych i publicznych) działalności innowacyjnej przedsiębiorstw sieciowych przedsiębiorstw, ośrodków nauki i instytucji usługowych
wspierających działalność innowacyjną
Innowacyjna gospodarka Infrastruktura
Text
y
ródło: opracowanie własne.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
41/57
5. Rola szkolnictwa wyższego w realizacji celów
strategicznych rozwoju kraju  działania
zewnętrzne w stosunku do systemu SW
Wizja Polski wynikająca z przedstawionej w poprzednich punktach analizy celów rozwoju kraju
zawartych w dokumentach strategicznych stawia przed szkolnictwem wyższym szereg wyzwań.
Zakładana w tych dokumentach transformacja w kierunku nowoczesnej gospodarki opartej na
wiedzy oznacza bowiem, że zarówno konkurencyjność kraju, jak i poziom warunków życiowych
jego obywateli będzie zależeć w coraz większym stopniu od jakości kapitału intelektualnego,
potencjału innowacyjności oraz zdolności tworzenia i upowszechniania wiedzy.
Poniżej przedstawiono zarys wyzwań i zadań, którym musi sprostać szkolnictwo wyższe, aby jak
najpełniej przyczynić się do osiągnięcia wyznaczonych celów rozwojowych kraju. Należy przy tym
podkreślić pięć aspektów:
Po pierwsze, poniższy zestaw odnosi się do działań zewnętrznych w stosunku do systemu
SW. Możliwe działania wewnątrz systemu SW zostaną opisane w rozdziale 6.
Po drugie, przedstawiony tu zestaw nie jest kompletny  odnosi siÄ™ bowiem tylko do
syntetycznych obszarów przedstawionych na rysunku 4.1. Inne wyzwania, wynikające np. ze
zmian demograficznych, globalizacji, trendów światowych szkolnictwa wyższego itp., są
przedmiotem analizy przedstawionej w oddzielnych dokumentach.
Po trzecie, realizacja wskazanych zadań wymaga szerokiego zestawu działań, w tym (w wielu
przypadkach) koordynacji polityk prowadzonych na różnych szczeblach, obejmujących nie
tylko SW, lecz także inne obszary tematyczne.
Po czwarte, bardzo ogólny charakter obszarów rozwoju i celów wyznaczonych na podstawie
dokumentów strategicznych powoduje, że zaproponowane poniżej zadania stojące przed SW
mają charakter kierunkowych propozycji, nie zaś celów na poziomie operacyjnym.
Po piąte, zewnętrzne cele SW wyprowadzono na podstawie przeglądu literatury poświęconej
analizie wpływu SW na poszczególne obszary rozwoju innych krajów. Takie podejście może
powodować, że niektóre z zaproponowanych celów nie spełniają specyficznych uwarunkowań
polskiego SW.
Wyzwania i zadania SW pogrupowano według obszarów wskazanych na rysunku 4.1, przy czym
niektóre z zadań odgrywają istotną rolę w realizacji więcej niż jednego celu rozwoju kraju.
5.1. Kapitał intelektualny
Rosnąca rola wiedzy w tworzeniu wartości dodanej współczesnych gospodarek powoduje, że
wkład w zapewnienie wystarczającej ilości wyedukowanej siły roboczej będzie istotnym
wyzwaniem stojącym przed SW w perspektywie najbliższej dekady. Jego rola w tym zakresie
będzie rosła wraz z przewidywanym wzrostem zapotrzebowania na pracowników o wysokim
poziomie kwalifikacji (por. Cedefop (2008)4).
4
Future skill needs in Europe. Medium-term forecast:synthesis report, Luxembourg: Office for Official Publications of the
European Communities
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
42/57
Kształcona przez SW przyszła siła robocza powinna również odpowiadać potrzebom rynku pracy
w co najmniej dwóch wymiarach.
Po pierwsze SW powinno kłaść nacisk na kształcenie specjalistów, którzy dostarczą określone
umiejętności na rynek pracy. Pozwoli to na sprostanie wyzwaniom wynikającym z konieczności:
dostosowania profilu kształcenia do potrzeb nowych gałęzi przemysłu i usług i związanych z
nimi zawodów i specjalności;
dopasowania struktury edukowanych specjalistów do celów strategicznych kraju
wynikających z uwarunkowań zewnętrznych, takich jak np. starzenie się społeczeństwa,
konieczność modernizacji i rozwoju infrastruktury transportowej i telekomunikacyjnej, zadań
związanych z modernizacją energetyki, ochroną klimatu i środowiska itp.
Po drugie, SW będzie musiało również zapewnić odpowiedni zestaw ogólnych
(niespecjalistycznych) kompetencji absolwentów dostosowanych do wymagań nowoczesnego
społeczeństwa opartego na wiedzy. Celem kształcenia na poziomie wyższym powinno być
rozwijanie osobowości młodych ludzi, pobudzanie ich kreatywności, rozszerzanie horyzontów i
wyposażenie ich w wiedzę pozwalającą na rozumne funkcjonowanie w złożonym świecie,
umożliwiającą szybkie przystosowywanie się do nowych, trudnych do przewidzenia warunków, w
tym być może nawet wielokrotną w ciągu życia zmianę zawodu. Studenci powinni na uczelni
opanować sztukę myślenia pozwalającą na rozwiązywanie problemów z użyciem właściwie
dobranych środków i argumentów. Szkoła wyższa powinna być miejscem przygody poznawczej,
spotkań z rówieśnikami i kształtowania charakterów.
Osiągane przez absolwentów kompetencje powinny być różne dla  krótkiego i  długiego okresu
(Reflex, 2007)5:
w krótkim okresie powinny stanowić podstawę do rozpoczęcia pracy;
w długim okresie powinny pozwalać poszerzać wiedzę, wykorzystywać zdobyte
doświadczenie i umożliwiać rozwój kariery zawodowej.
Wyzwaniem o odmiennym charakterze będzie zaangażowanie SW w realizację kształcenia
ustawicznego. Konieczność ta wynika nie tylko z celów strategicznych kraju w zakresie budowy
kapitału intelektualnego i aktywizacji starszych grup społecznych, lecz także ze zmieniającej się
struktury demograficznej. Starzenie się społeczeństwa oznacza bowiem, że większa niż do tej
pory część popytu na kształcenie będzie zgłaszana ze strony osób starszych. W efekcie SW musi
przygotować się na świadczenie usług dla kilku rodzajów słuchaczy o odmiennych wymaganiach
(Eurydice, 2002)6:
 tradycyjni studenci, czyli młodzież kontynuująca naukę po szkole średniej,
osoby pracujące, studiujące często w niepełnym wymiarze, zainteresowani różnymi
programami kształcenia otwartego i kształcenia dorosłych,
studenci posiadający już wyższe wykształcenie, którzy są zainteresowani kursami w wąskiej
specjalności zawodowej na zaawansowanym poziomie,
słuchacze, którzy chcieliby rozszerzyć swoje kwalifikacje zawodowe (np. w dziedzinie
informatyki czy zarządzania), aby przejść do innych sektorów zawodowych, i są w związku z
tym zainteresowani dość ogólnymi kursami w takich dziedzinach.
5
Opracowanie jest podsumowaniem wyników projektu REFLEX (Research into Employment and professional FLEXibility),
którego celem było określenie wymagań społeczeństwa opartego na wiedzy wobec absolwentów SW oraz stopnia, w jakim
SW wyposaża swoich absolwentów w kompetencje niezbędne do sprostania tym wymaganiom
6
Lifelong Learning: The contribution of education systems in the Member States of the European Union, Eurydice
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
43/57
5.2. Innowacyjna gospodarka
Wpływ SW na poziom innowacyjności gospodarki ma charakter wielowymiarowy i obejmuje
wszystkie obszary usług świadczonych przez SW (tzn. edukację, badania oraz usługi publiczne).
Głównym wkładem SW w rozwój innowacji powinno być wysokiej jakości wsparcie wykorzystania
wiedzy w działalności gospodarczej i społecznej poprzez cztery formy oddziaływania (OECD,
2008)7:
budowanie fundamentów wiedzy - głównie poprzez badania podstawowe, bez konkretnych
zastosowań praktycznych, badania z zakresu nauk społecznych i humanistycznych itp.
rozwijanie kapitału ludzkiego - poprzez dydaktykę (studenci) i rozwój umiejętności
badawczych (naukowcy);
rozpowszechnianie wiedzy  poprzez publikacje naukowe, wspólne projekty badawcze i
wdrożeniowe z sektorem prywatnym, tworzenie przedsięwzięć typu joint-venture, udział w
budowaniu klastrów i centrów wiedzy itp.;
gromadzenie i przechowywanie wiedzy  poprzez kodyfikacjÄ™ wiedzy, tworzenie i
utrzymywanie repozytoriów wiedzy, baz danych, wieloletnie obserwacje zjawisk itp.
Istotnym wyzwaniem wynikającym z globalnej konkurencji będzie również przeorientowanie
części prowadzonych prac badawczo-rozwojowych na zastosowania komercyjne oraz
zacieśnienie współpracy z sektorem przedsiębiorstw i sektorem publicznym w zakresie
prowadzenia i finansowania badań. Sukces gospodarek, którym udało się w krótkim czasie
osiągnąć wysoki poziom innowacyjności i konkurencyjną pozycję na świecie zależał w dużym
stopniu od zdolności kooperacji tych trzech grup aktorów i umiejętności komercjalizacji wyników
prac badawczych (Meek, Eichler, 2009)8.
Ważne nie tylko dla rozwoju instytucji SW, ale i całego kraju jest zapewnienie światowego
poziomu prowadzonych przez SW badań naukowych, poparte wysoką liczbą publikacji
zagranicznych w renomowanych czasopismach. Zrealizowanie tego celu oznacza wzrost
międzynarodowego prestiżu polskiego SW i rozpoznawalności kraju, możliwość przyciągnięcia
zagranicznych studentów, naukowców i finansowania oraz zahamowanie drenażu mózgów z
Polski. Wszystkie te czynniki istotnie zwiększają potencjał innowacyjności kraju.
7
Tertiary education for the knowledge society, Vol.2, Paris:OECD
8
Higher education, research and innovation: changing dynamics, International Centre for Higher Education Research,
Kassel.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
44/57
5.3. Sprawne państwo
Sektor SW w Polsce jest w dużym stopniu powiązany z sektorem publicznym  przez formę
prawną części instytucji, a także przez finansowanie części działalności. Z tego względu SW
powinno realizować cele wynikające z koncepcji tzw. sprawnego państwa, czyli państwa
dostarczającego obywatelom wysokiej jakości usługi publiczne w efektywny kosztowo sposób
oraz gwarantującego ramy instytucjonalno- prawne pozwalające rozwijać indywidualne aspiracje
obywateli. Niezależnie od skali zaangażowania państwa w zarządzanie i finansowanie SW,
oznacza to realizację co najmniej trzech celów9:
SW powinno świadczyć wysokiej jakości usługi w obszarze edukacji, badań oraz usług
publicznych; przez wysoką jakość należy rozumieć taki poziom świadczonych usług, który w
istotny sposób przyczynia się do wzrostu konkurencyjności gospodarki polskiej i wspiera jej
transformacjÄ™ w kierunku gospodarki opartej na wiedzy;
zarządzanie SW powinno prowadzić do efektywnego kosztowo wykorzystania środków
publicznych; oznacza to konieczność oparcia modeli zarządzania operacyjnego i finansowego
poszczególnych jednostek SW i całego sektora na najlepszych doświadczeniach światowych;
SW powinno również aktywnie uczestniczyć w realizacji celów strategicznych rozwoju kraju
i poszczególnych regionów.
5.4. Infrastruktura
W obszarze obejmującym rozwój szeroko pojętej infrastruktury najważniejszą rolą SW jest udział
w tworzeniu infrastruktury badawczo-rozwojowej ( infrastruktury dla innowacji ), ponieważ
jednostki SW pełnią szereg ważnych ról w procesie tworzenia innowacji (por. punkt 5.3).
Szczególnie istotne jest znacznie SW w procesie budowy regionalnej infrastruktury dla innowacji,
gdyż (OECD, 2008):10
jednostki SW są w wielu regionach  dużymi aktorami procesu innowacji  zarówno w
kontekście posiadanych zasobów ludzkich, rzeczowych i finansowych, jak i sieci powiązań;
proces tworzenia innowacji w regionach charakteryzuje się często uwarunkowaniami, których
dostrzeżenie i odpowiednie wykorzystanie wymaga znajomości specyfiki regionu i
wzajemnych relacji poszczególnych aktorów tego procesu;
innowacje wymagają interakcji i transferu wiedzy między aktorami tego procesu, co
powoduje, że w wielu przypadkach bliskość geograficzna może mieć istotne znacznie.
Drugim istotnym zadaniem SW w obszarze infrastruktury jest zapewnienie odpowiedniej podaży
absolwentów o kwalifikacjach wymaganych do jej tworzenia i utrzymania. W tym przypadku
chodzi o infrastrukturÄ™ rozumianÄ… w szerszym sensie tzn. nie tylko infrastrukturÄ™ badawczo-
rozwojową, lecz także teleinformatyczną, energetyczną, transportową itp. Brak specjalistów o
odpowiednich kwalifikacjach może, przynajmniej w pewnych obszarach, stanowić istotne
ograniczenie rozwoju infrastrukturalnego.
9
Analizę różnych aspektów zarządzania SW z perspektywy różnych wizji funkcjonowania sektora publicznego
przedstawia opracowanie Ferliego, Musselina i Andresani (2007), The  steering of higher education systems: a public
management perspective, European Science Foundation
10
Tertiary education for the knowledge society,, Vol.2, Paris:OECD
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
45/57
5.5. Spójny rozwój regionów
Sukces gospodarczy Polski zależy od skali, w jakiej poszczególne regiony będą tworzyć
i wykorzystywać swój potencjał rozwoju. SW będzie w coraz większym stopniu warunkować ten
proces, gdyż w społeczeństwie opartym na wiedzy dostarczane przez nie usługi tzn. kształcenie,
działalność badawcza i pozostałe usługi publiczne, będą miały coraz większą wagę. W efekcie
zakres zadań stojących przed SW powinien być uzupełniony o oddziaływania na rozwój
regionalny11. Rosnące znaczenie SW jako determinanty rozwoju regionów jest podkreślane w
większości przeanalizowanych strategii regionalnych.
Główny obszar tego oddziaływania powinien polegać na wsparciu budowy potencjału regionu w
zakresie kapitału intelektualnego i innowacyjności. Wiąże się to z realizacją przez SW
następujących zadań:
tworzenie i transfer wiedzy poprzez aktywny udział w budowie i rozwoju różnych form
centrów wiedzy i bezpośrednią współpracę z firmami i administracją publiczną;
wsparcie firm i administracji w budowaniu relacji pozaregionalnych przez wykorzystanie
własnej sieci powiązań posiadanych przez instytucje SW ;
współpraca z przedsiębiorstwami i administracją regionu w zakresie definiowania
i wypełniania luk w podaży siły roboczej o odpowiednich kompetencjach (zgodnie z
podejściem  nauka przez całe życie );
budowanie marki i rozpoznawalności regionu w kraju i na świecie;
przyciąganie zewnętrznego kapitału ludzkiego (studenci i naukowcy z innych krajów)
i fizycznego (inwestycje firm zewnętrznych, finansowanie zewnętrzne badań i dydaktyki
itp.);
wsparcie rozwoju kulturalnego wspólnoty regionalnej.
Niejako  przy okazji SW powinno wspierać rozwój regionu przez bezpośredni udział w
wykorzystaniu potencjału regionu. Działalność SW wiąże się bowiem z szeregiem pozytywnych
efektów zewnętrznych m. in.:
lokalne firmy i mieszkańcy uzyskują dochody dzięki wydatkom pracowników SW i studentów;
uczelnie generują również bezpośrednio popyt na usługi lokalnych firm;
instytucje SW zatrudniają pracowników o różnym poziomie kwalifikacji, przyczyniając się do
zmniejszenia bezrobocia.
SW powinno wreszcie oferować możliwie szeroki i dopasowany do potrzeb lokalnych wachlarz
usług publicznych, np.
11
Zagadnienie wpływu SW na rozwój regionów jest przedmiotem wielu analiz teoretycznych i empirycznych. Ich przegląd
można znalez
ć np. w pracy Abbo i Bennewortha (2007) Understanding the regional contribution of higher education
institutions: A literature review. Wyniki badań dla krajów OECD zawiera raport Higher Education and Regions: Globally
Competitive, Locally Engaged (OECD, 2007).
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
46/57
 doradztwo w kwestiach prawnych związanych z rynkiem pracy (pośrednictwo pracy,
programy wsparcia edukacyjnego dla osób długotrwale bezrobotnych itp.) oraz
przedsiębiorczością (pozyskiwanie środków, tworzenie biznesplanów itp.);
 tradycyjne usługi, np. w zakresie opieki lekarskiej i weterynaryjnej, upowszechniania
wiedzy przez biblioteki, otwarte wykłady itp.
wsparcie władz lokalnych w zakresie rozwoju infrastruktury i ochrony środowiska
(opracowywanie ekspertyz, upowszechnianie dobrych praktyk itp.)
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
47/57
6. Rola szkolnictwa wyższego w realizacji celów
strategicznych rozwoju kraju  działania
wewnÄ…trz systemu SW
Na potrzeby klasyfikacji obszarów działań wewnętrznych w szkolnictwie wyższym adaptowano
dwie metody stosowane w zarzÄ…dzaniu strategicznym:
1. Strategiczna Karta Wyników (Balanced Score Card)
2. Metody pomiaru kapitału intelektualnego.
W  standardowej metodzie Strategicznej Karty Wyników cele organizacji określane są w
czterech perspektywach: finansowej, klienta, procesów i badań/rozwoju. Perspektywa finansowa
reprezentuje kluczowy cel funkcjonowania organizacji: generowanie wartości finansowej dla
 udziałowców (ang. stakeholders). Cele w perspektywach klienta, procesów i badań/rozwoju
mają pośredni lub bezpośredni wpływ na cele z perspektywy finansowej. Różne cele mają przy
tym różny wpływ na wyniki organizacji.
W metodyce oceny kapitału intelektualnego organizacji lub regionów najczęściej wyróżnia się
następujące komponenty KI:
1. Kapitał ludzki i społeczny
2. Kapitał strukturalny
3. Kapitał relacji.
Ocena poziomu inwestycji, jakości procesów oraz wyników w poszczególnych komponentach
determinuje potem cele do osiągnięcia.
Ze względu na charakter problematyki SW oraz dużą popularność modeli BSC oraz nieco
mniejszą (niemniej ściśle powiązaną poprzez projekt identyfikacji Krajowych Naukowych
Ośrodków Wiodących12) modeli pomiaru kapitału intelektualnego uznano za interesujące
pogrupowanie celów wykorzystując najlepsze cechy powyższych metod.
Na potrzeby klasyfikacji wewnętrznych celów SW przyjęto, że:
1. perspektywie badań i rozwoju w metodzie BSC odpowiada obszar badań SW,
2. perspektywie procesów wewnętrznych BSC: procesy wewnętrzne SW,
3. z metodyki pomiaru KI wykorzystano perspektywÄ™ relacji z otoczeniem,
4. dodatkowo, wprowadzono wiązkę celów związaną z kształceniem.
12
Projekt  Metodologia wyłaniania Krajowych Naukowych Ośrodków Wiodących zrealizowany przez firmę Ernst&Young
na zlecenie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w 2008 r.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
48/57
W efekcie, proponujemy następującą strukturę obszarów działań wewnątrz systemu SW, których
realizacja może przyczynić się do osiągnięcia celów rozwojowych kraju:
1. Kształcenie
a. poprawa jakości kształcenia
i. system kształcenia i doskonalenia nauczycieli
ii. programy nauczania na studiach wyższych
iii. zwiększenie elastyczności
b. edukacja przez całe życie (LifeLong Learning)
i. edukacja dorosłych (już obecnych na rynku pracy)
ii. elastyczne ścieżki uczenia się
iii. studia w niepełnym wymiarze
iv. uczenie się w środowisku pracy
c. orientacja na efekty
i. krajowe ramy kwalifikacji (opracowanie, wdrożenie, integracja z
europejskimi ramami kwalifikacji, uznawalność)
ii. koncentracja na wynikach
iii. wsparcie zatrudnialności
iv. identyfikacja i niwelowanie luk kompetencyjnych (prognozowanie
wymaganych kompetencji, ocena obecnie przekazywanych kompetencji)
v. budowanie mostów pomiędzy nauczaniem formalnym, pozaformalnym i
nieformalnym
d. mobilność kadry i studentów
i. geograficzna
ii. sektorowa (biznes <> nauka)
iii. instytucjonalna
e. innowacyjność (studia oparte o wyniki najnowszych badań i innowacji)
f. integracja z innymi systemami kształcenia
i. niższe poziomy (przygotowanie do studiowania)
ii. edukacja dorosłych
iii. edukacja osób 60+
2. Badania i rozwój
a. programy badawcze
i. koordynacja programów badawczych
1. uwzględnienie celów rozwojowych Polski
2. koordynacja programów w ramach Polski i UE
3. wzajemna weryfikacja, kontrola jakości, ocena programów,
identyfikacja największych problemów
4. planowanie opierające się na analizach trendów długoterminowych
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
49/57
ii. interdyscyplinarność badań
b. zarzÄ…dzanie projektami
i. wykorzystanie profesjonalnych metod zarzÄ…dzania projektami
ii. praca grupowa (większa rola zespołów badawczych i ich sieci, a nie
działalności pojedynczych naukowców)
iii. mobilność kadry (geograficzna, międzysektorowa, instytucjonalna)
c. centra i sieci doskonałości
i. koncentracja
ii. szersza perspektywa międzynarodowa
d. praktyczne wykorzystanie wyników badań
3. Relacje z otoczeniem
a. odpowiedzialność społeczna
i. rozwój systemów edukacji przez całe życie
ii. walka z wykluczeniem cyfrowym i edukacyjnym
iii. rozwój społeczeństwa obywatelskiego
iv. rozwój społeczeństwa informacyjnego
v. przedsiębiorczość i innowacyjność
b. kształcenie na potrzeby rynku pracy
i. monitoring potrzeb oraz dostosowywanie programów nauczania do
potrzeb rynku pracy
ii. orientacja na poprawę zatrudnialności
iii. generowanie nowych umiejętności odpowiadających zmieniającym się
potrzebom rynku pracy
iv. partycypacja pracodawców w tworzeniu i realizacji programów nauczania
v. oferta edukacyjna na żądanie (wsparcie uniwersytetów korporacyjnych)
c. transfer wiedzy i innowacji
i. strukturalne zachęty do partnerstw biznes <> nauka <> sektor publiczny
ii. rozwój klastrów wiedzy
iii. organizacja centrów transferu technologii
iv. monitoring potrzeb otoczenia
v. międzysektorowa wymiana kadr
vi. zarzÄ…dzanie prawami intelektualnymi
vii. prace badawcze i dyplomowe na zamówienie
d. sektor publiczny
i. rozwój administracji cyfrowej (e-government)
ii. bezpieczeństwo energetyczne i ochrona środowiska
iii. rozwój infrastruktury i usług ICT
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
50/57
e. wsparcie rozwoju regionalnego
i. poprawa atrakcyjności
ii. wsparcie adaptacyjności
iii. spójność
f. współpraca międzynarodowa i integracja z UE
i. kształcenie (proces boloński)
ii. badania (integracja z EuropejskÄ… PrzestrzeniÄ… BadawczÄ…)
iii. zarządzanie (agenda modernizacyjna uniwersytetów europejskich)
iv. innowacyjność (realizacja strategii lizbońskiej).
4. Procesy wewnętrzne
a. finansowanie
i. dywersyfikacja z
ródeł (świat, gospodarka, prawa intelektualne, licencje,
patenty etc.)
ii. model finansowania: finansowanie podstawowe, oparte o konkurencjÄ™ (dla
kształcenia), oparte o wyniki (dla badań)
iii. wprowadzenie mechanizmów konkurencji
iv. poprawa efektywności wykorzystania środków finansowych
b. zarzÄ…dzanie strategiczne
i. autonomia i rozliczalność uczelni
ii. europejskie ramy odniesienia funkcjonowania uniwersytetów
iii. długoterminowe planowanie i finansowanie
iv. profesjonalizm w zarzÄ…dzaniu
c. zarządzanie i rozwój kadr
i. profesjonalne zarzÄ…dzanie zasobami ludzkimi
ii. mobilność kadry
iii. wsparcie rozwoju młodych naukowców
iv. aktywizacja studentów
v. aktywizacja partnerów z otoczenia gospodarczego
vi. nagradzanie doskonałości na najwyższym poziomie
d. zapewnienie jakości
i. kształcenie
ii. badania naukowe
e. infrastruktura
i. uzależnienie rozwoju od priorytetów Polski i UE
ii. świadoma polityka outsourcingu (dostępność zamiast posiadania, wejście
do sieci badawczych dysponujących światowej klasy infrastrukturą)
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
51/57
iii. rozwój i integracja z
ródeł wiedzy (biblioteki internetowe, repozytoria
wiedzy, bazy publikacji)
f. monitoring i benchmarking
i. systemy pomiaru efektywności różnych obszarów funkcjonowania
instytucji SW
ii. benchmarking z instytucjami sektora SW w Polsce i za granicÄ….
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
52/57
7. Podsumowanie
Przeprowadzona w poprzednich rozdziałach analiza pozwoliła:
nakreślić wspólną wizję rozwoju i zidentyfikować zbieżne cele rozwojowe Polski zawarte w
głównych dokumentach strategicznych oraz
przyporządkować do poszczególnych kluczowych obszarów rozwoju wyzwania i zadania dla
SW (zarówno wewnętrzne jak i zewnętrzne w stosunku do systemu SW), których realizacja
może istotnie zwiększyć szanse osiągnięcia zidentyfikowanych strategicznych celów
rozwojowych Polski.
Ponieważ niektóre z zadań SW (zarówno dotyczących procesów wewnętrznych jak i otoczenia
zewnętrznego) odgrywają istotną rolę w realizacji więcej niż jednego celu rozwoju kraju, tabele
7.1 oraz 7.2 systematyzują wpływ realizacji poszczególnych zadań na te cele z wykorzystaniem
analizy wpływów krzyżowych.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
53/57
Tabela 7.1. Siła wpływu poszczególnych zadań SW (zewnętrznych w stosunku do systemu SW) na realizację celów rozwojowych kraju.
Cele rozwojowe Polski wynikające z krajowych dokumentów strategicznych
Spójność
Legenda:
Kapitał intelektualny Innowacyjna gospodarka Sprawne państwo Infrastruktura
regionalna
realizacja zadania SW istotnie przyczynia siÄ™ do
osiągnięcia danego celu strategicznego kraju
realizacja zadania SW w umiarkowanym stopniu
przyczynia się do osiągnięcia danego celu
strategicznego kraju
Dostarczanie odpowiedniej ilości wyedukowanej siły
roboczej
Kształcenie specjalistów o umiejętnościach
dopasowanych do potrzeb rynku pracy
Zapewnienie odpowiedniego zestawu ogólnych
(niespecjalistycznych) kompetencji
Wsparcie wykorzystania wiedzy w działalności
gospodarczej i społecznej
Wzrost skali komercjalizacji prac badawczo-
rozwojowych
Zacieśnienie współpracy SW z sektorem
przedsiębiorstw i sektorem publicznym
Zapewnienie światowego poziomu badań naukowych
Świadczenie wysokiej jakości usług w obszarze
edukacji, badań oraz usług publicznych
ZarzÄ…dzanie SW prowadzÄ…ce do efektywnego kosztowo
wykorzystania środków publicznych
Aktywne wspieranie realizacji celów strategicznych
rozwoju kraju i regionów
Udział w tworzeniu infrastruktury badawczo-
rozwojowej ( infrastruktury dla innowacji )
Zapewnienie podaży absolwentów o kwalifikacjach
wymaganych do tworzenia i utrzymania infrastruktury
Wsparcie budowy potencjału regionu w zakresie
kapitału intelektualnego i innowacyjności
Bezpośredni udział w wykorzystaniu potencjału regionu
Oferowanie możliwie szerokiego i dopasowanego do
potrzeb lokalnych wachlarza usług publicznych
y
ródło: Opracowanie własne.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
54/57
Wzrost
Wzrost
strategii
otoczenia
innowacji
zawodowej
gospodarki
społecznego
energetyki z
Zapewnienie
finansowania
Modernizacja
nauki polskiej
uwarunkowań
zewnętrznego
Dostosowanie
klimatycznych
wykorzystania
Wysoka jakość
wykształcenia,
innowacyjności
przedsiębiorstw
uwzględnieniem
Poprawa jakości
budowa kapitału
strategicznego i
infrastruktury do
Rozwój regionów
konkurencyjności
opartej na wiedzy
Wsparcie rozwoju
instytucjonalnego
 infrastruktury dla
Wzrost aktywności
Rozwój planowania
potrzeb gospodarki
innowacyjności firm
Wzrost efektywności
środków publicznych
skuteczne wdrażanie
Zadania SW wspierające wypełnianie celów rozwojowych Polski
Rozwój
Infrastru
Sprawne
Innowacyjna
Kapitał
regionów
ktura
państwo
gospodarka
intelektualny
Tabela 7.2. Siła wpływu poszczególnych zadań SW (wewnątrz systemu SW) na realizację celów rozwojowych kraju.
Cele rozwojowe Polski wynikające z krajowych dokumentów strategicznych
Kapitał Spójność
Legenda:
Innowacyjna gospodarka Sprawne Państwo Infrastruktura
intelektualny regionalna
realizacja zadania SW istotnie przyczynia się do osiągnięcia danego celu
strategicznego kraju
realizacja zadania SW w umiarkowanym stopniu przyczynia się do osiągnięcia
danego celu strategicznego kraju
Poprawa jakości, elastyczność
Edukacja przez całe życie (LLL)
Orientacja na efekty
Mobilność kadry i studentów
Innowacyjność (studia oparte o wyniki najnowszych badań i innowacji)
Integracja z innymi systemami kształcenia
Programy badawcze (koordynacja, interdyscyplinarność)
ZarzÄ…dzanie projektami
Centra i sieci doskonałości
Praktyczne wykorzystanie wyników badań
Odpowiedzialność społeczna
Kształcenie na potrzeby rynku pracy
Transfer wiedzy i innowacji
Relacje z sektorem publicznym
Relacje regionalne
Współpraca międzynarodowa i integracja z UE
(kształcenie, badania, zarządzanie, innowacyjność)
Finansowanie
ZarzÄ…dzanie strategiczne
Zarządzanie i rozwój kadr
Zarządzanie jakością
Infrastruktura
Monitoring i benchmarking
y
ródło: Opracowanie własne.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
55/57
wiedzy
innowacji
zawodowej
gospodarki
publicznych
finansowania
nauki polskiej
uwarunkowań
Dostosowanie
klimatycznych
innowacyjności
przedsiębiorstw
uwzględnieniem
Poprawa jakości
Rozwój regionów
Wsparcie rozwoju
instytucjonalnego
 infrastruktury dla
Wzrost aktywności
Rozwój planowania
wdrażanie strategii
Wzrost efektywności
kapitału społecznego
gospodarki opartej na
wykształcenia, budowa
wykorzystania środków
Wzrost konkurencyjności
Wysoka jakość otoczenia
infrastruktury do potrzeb
Modernizacja energetyki z
strategicznego i skuteczne
Zapewnienie zewnętrznego
Wzrost innowacyjności firm
Kształcenie
celów rozwojowych Polski
Zadania SW wspierające wypełnianie
Procesy
Relacje z
Badania
wewnętrzne
otoczeniem
i rozwój
8. Bibliografia
Boni M. (red.), Raport Polska 2030, Zespół Doradców Strategicznych Prezesa Rady Ministrów,
2009
Dolnośląska Strategia Innowacji, 2005
Ferli, Musselin, Andresani, The  steering of higher education systems: a public management
perspective, European Science Foundation, 2007
Future skill needs in Europe. Medium-term forecast:synthesis report, Luxembourg: Office for
Official Publications of the European Communities
Higher education, research and innovation: changing dynamics, International Centre for Higher
Education Research, Kassel.
i - A
ódzkie 2013: Program Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego w Województwie A
ódzkim do
roku 2013, 2006
Innowacyjna Wielkopolska: Regionalna Strategia Innowacji, 2004
Kierunki Zwiększania Innowacyjności Gospodarki na lata 2007 2013, Ministerstwo Gospodarki,
2006
Krajowy Program Reform na lata 2008-2011, Ministerstwo Gospodarki, 2008
Lifelong Learning: The contribution of education systems in the Member States of the European
Union, Eurydice
Lubuska Regionalna Strategia Innowacji. Most między nauką i gospodarką, 2005
Małopolska 2015: Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2007-2013, 2006
Metodologia wyłaniania Krajowych Naukowych Ośrodków Wiodących, Ministerstwo Nauki i
Szkolnictwa Wyższego, 2008
Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 2006
Ocena rządowych dokumentów strategicznych przyjętych w latach 1989 2006, Ministerstwo
Rozwoju Regionalnego, Czerwiec 2007.
Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka 2007-2013, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego,
2007
Program Operacyjny Kapitał Ludzki, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 2007
Raport o Kapitale Intelektualnym Polski, Zespół Doradców Strategicznych Prezesa Rady Ministrów,
2008
Regionalna Strategia Innowacji dla Mazowsza 2007-2015, 2008
Regionalna Strategia Innowacji dla Województwa Pomorskiego (RIS-P), 2004
Regionalna Strategia Innowacji Województwa Kujawsko-Pomorskiego do 2015 roku, 2004
Regionalna Strategia Innowacji Województwa Lubelskiego Innowacyjna Lubelszczyzna 
Przeobrażanie Pomysłów w Działanie, 2004
Regionalna Strategia Innowacji Województwa A
ódzkiego RSI LORIS 2005-2013, 2004
Regionalna Strategia Innowacji Województwa Małopolskiego 2008-2013, 2008
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
56/57
Regionalna Strategia Innowacji Województwa Opolskiego na lata 2004-2013, 2004
Regionalna Strategia Innowacji województwa podkarpackiego na lata 2005-2013, 2004
Regionalna Strategia Innowacji Województwa Podlaskiego, 2004
Regionalna Strategia Innowacji Województwa Śląskiego na lata 2003-2013, 2003
Regionalna Strategia Innowacji Województwa Świętokrzyskiego na lata 2005  2013, 2004
Regionalna Strategia Innowacyjności w Województwie Zachodniopomorskim, 2005
Regionalna Strategia Innowacyjności Województwa Warmińsko-Mazurskiego, 2004
Research into Employment and professional FLEXibility, 2007
Strategia Budowy Społeczeństwa Informacyjnego w Województwie Zachodniopomorskim na lata
2006-2015, 2005
Strategia e Rozwoju Województwa Mazowieckiego na lata 2007 2013, 2006
Strategia Informatyzacji Województwa Warmińsko-Mazurskiego na lata 2007-2015, 2007
Strategia Rozwoju Kraju na lata 2007-2015, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 2006
Strategia Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego w Polsce do roku 2013, Ministerstwo Spraw
Wewnętrznych i Administracji, 2008
Strategia Rozwoju Społeczno - Gospodarczego Województwa Warmińsko  Mazurskiego do roku
2020, 2005
Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego do 2020 roku, 2005
Strategia Rozwoju Województwa Kujawsko - Pomorskiego na lata 2007-2020, 2005
Strategia Rozwoju Województwa Lubelskiego na lata 2006-2020 (aktualizacja), 2009
Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego. Aktualizacja z horyzontem czasowym do 2020 roku,
2005
Strategia Rozwoju Województwa A
ódzkiego na lata 2007-2020, 2006
Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego do roku 2020 (aktualizacja), 2006
Strategia Rozwoju Województwa Opolskiego, 2005
Strategia Rozwoju Województwa Podkarpackiego na lata 2007  2020, 2006
Strategia Rozwoju Województwa Podlaskiego do 2020 roku, 2006
Strategia Rozwoju Województwa Pomorskiego, 2005
Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego: Śląskie 2020 - Aktualizacja (Projekt), 2009
Strategia Rozwoju Województwa Świętokrzyskiego do roku 2020, 2006
Strategia Rozwoju Województwa Wielkopolskiego do 2020 roku, 2005
Strategia Rozwoju Województwa Zachodniopomorskiego do roku 2020, 2005
Śląskie mocne informacją - Strategia Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego Województwa
ÅšlÄ…skiego do roku 2015, 2009
Tertiary education for the knowledge society, Vol.2, Paris, OECD
Wyniki Narodowego Programu Foresight Polska 2020, Instytut Podstawowych Problemów Techniki
PAN, Instytut Nauk Ekonomicznych PAN, Pentor Research International, 2006-2009.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
 Człowiek - najlepsza inwestycja
57/57