Polaryzacja postaw

grupowych

Wstęp do psychologii

społecznej II

I rok studiów

wykład 4, 15-16.03.2005

Marek Cielecki

Definicja:

• Zmiana postawy grupowej w kierunku

tego krańca skali, po stronie którego
znajdowała się średnia postaw
grupowych przed interakcją.

I

G

Pierwsze badania nad polaryzacją:

• „Przesunięcie ryzyka”- wzrost

ryzykowności decyzji grupowych. Ale:

– niektóre problemy decyzyjne dają

przesunięcie ryzykowne, a niektóre -
asekuracyjne

• Zjawisko stwierdzono w zakresie

wielu innych zadań:

– postaw wobec de Gaulle’a i Amerykanów

(Moscovici i Zavalloni)

– równouprawnienia kobiet, własnej szkoły,

wojny i pokoju, decyzji sądowych,
zachowań agresywnych i in.

Problemy metodologiczne:

• Zjawisko zachodzi bez względu na

ukierunkowujące brzmienie instrukcji

• Zjawisko zachodzi zarówno w

schemacie „wewnątrz” jak i „między”,

chociaż w tym pierwszym jest silniejsze

• Zmiany postaw są względnie trwałe
• Problem punktu centralnego skali

–

kotwiczenie

–

punkt zmiany kierunku przesunięcia

postawy

• Polaryzacja-ekstremizacja-

depolaryzacja-bipolaryzacja

Wyjaśnienia:

• Hipoteza przywództwa

. Pozycja skrajna

bardziej pewna i atrakcyjna. Ale:

–

różnokierunkowe zmiany postaw

–

przesunięcia w grupach homogenicznych

• Hipoteza rozproszenia

odpowiedzialności

. Decyzje o

poważniejszych konsekwencjach mniej
ryzykowne. Ale:

–

raz rozproszenie, raz skumulowanie
odpowiedzialności

–

grupy bardziej agresywne

Wyjaśnienia - c.d.
Hipoteza wartości /porównywania
społecznego:

• porównywanie społeczne nie tylko w

zakresie zdolności, ale i postaw

• korelacje dystansów inni-ja-ja idealne
• decydujący dystans ja-ja idealne
• korelacja między poziomem samooceny

a wielkością polaryzacji postawy
grupowej

Hipoteza wartości - c.d.:

• Wielkość w sensie formalnym

stanowi wartość (szerokość
kategorii, ruch punktu świetlnego).

• Inteligencję daje się powiązać ze

spostrzeganiem dużego, ale nie
małego ruchu punktu świetlnego.

Modyfikacje eksperymentu Sherifa:

Wielkość
ruchu
punktu
świetlnego

I

G

I

G

Mały ruch
świadczy
o wysokiej
inteligencji

Duży ruch
świadczy
o wysokiej
inteligencji

Wyjaśnienia - c.d. Hipoteza
informacyjna:

• Zmiana postawy funkcją ilości

argumentów, do których uzyskuje
dostęp uczestnik grupy w toku
interakcji oraz ich wartości
perswazyjnej.

• Daje bardzo dobre predykcje, jeśli

chodzi o charakterystykę problemów
- gorsze, jeśli chodzi o
charakterystykę grup.

Hipoteza informacyjna - c.d.:

• Potwierdzona w badaniach, w

których manipulowano ilością i
jakością argumentów. Ale:

– trudna do zastosowania wobec zadań

percepcyjnych

– ludzie mogą generować argumenty

pod wpływem stanowisk i odwrotnie

Grupowa specyfika zjawiska:

• Polaryzacja silniejsza w grupach

bezpośrednich, przy orientacji „face to
face”, w mniejszych pomieszczeniach.

• Ta sama proporcja argumentów prowadzi

do silniejszej polaryzacji w grupach
naturalnych, niż dostarczona w formie
nagrań.

• Polaryzacji towarzyszy zmiana

spostrzegania postaw w szerszej grupie
odniesienia.

Grupowa specyfika zjawiska - c.d.:

• Im większa redukcja rozproszenia

postaw indywidualnych, tym
większa polaryzacja.

• Polaryzacja przy grupach/zadaniach

nowych.

• Sprzeczne wyniki dotyczące wpływu

spójności grupy na polaryzację.

Wyjaśnienia: Hipoteza tożsamości

• Polaryzacja służy osiągnięciu przez

uczestników interakcji pewnego poziomu
odrębności od innych ludzi i grup, przy
zachowaniu podobieństwa
wewnątrzgrupowego. Zgodnie z tą tezą:

– Bardziej skrajne postawy przypisywane grupom

niż jednostkom.

– Polaryzacja występuje, gdy skrajne postawy

przypisywane grupie własnej.

Hipoteza tożsamości - c.d.:

–

Jest silniejsza, gdy te same argumenty
pochodzą od grupy własnej, a nie obcej.

–

Występuje, gdy nagradzane jest grupowe, a
nie indywidualne wykonanie zadania.

–

Występuje, gdy zachowanie określa stosunek
grupy, a nie jednostki, do jakiejś wartości.

• Prawdopodobna krzywoliniowa zależność

polaryzacji od poziomu poznawczego
wyodrębnienia grupy wyjaśnia niespójne
wyniki dotyczące zależności między
spójnością grupy a polaryzacją.