Wpływ mniejszości

Wstęp do psychologii

społecznej II

I rok studiów

wykład 5, 05-13.04.2005

Marek Cielecki

Definicja:

• Wpływ mniejszej liczbowo lub

charakteryzującej się niższym
statusem części zbiorowości na resztę
tej zbiorowości.

Wpływ mniejszości może zachodzić
dzięki temu, że (Moscovici):

• Każdy człowiek i każda część grupy

jest potencjalnie zarówno źródłem
jak i odbiorcą wpływu

• Struktura wartości, postaw, norm w

grupie jest na ogół konfliktowa

• Wbrew założeniom badań nad

konformizmem, większości są
anomiczne, a mniejszości - nomiczne

Wpływ mniejszości może zachodzić
dzięki temu, że (Moscovici) - c.d.:

• Spójność jest ważna dla istnienia

grupy, a mniejszość ją podważa

• Wykluczenie mniejszości z grupy

jako całości powoduje u większości
poczucie winy społecznej

• Odważne przeciwstawienie się

opinii większości jest cenione
społecznie

Dwuprocesowy model wpływu
mniejszości i większości:

Mniejszość:

• utajony
• stopniowy/odroczony
• wzrost wrażliwości

percepcyjnej

• zmiana schematów

percepcyjnych

• zapośredniczony

przez argumenty

• wywołuje argumenty

„za”

Większość:

• jawny
• natychmiastowy
• spadek wrażliwości

percepcyjnej

• zmiana zachowań

(etykiet słownych)

• bez pośrednictwa

argumentów lub

• wywołuje argumenty

„przeciw”

Dwuprocesowy model wpływu
mniejszości i większości - c.d.:

Mniejszość:

• myślenie

dywergencyjne

• strategie zachowania
• prywatna akceptacja
• efekt względnie

trwały

• systematyczny
• internalizacja
• informacyjny

Większość:

•

myślenie

konwergencyjne

•

konkretne

zachowania

•

publiczna deklaracja

•

efekt nietrwały

•

heurystyczny

•

uleganie

•

normatywny

Spostrzeganie mniejszości jako
źródła wpływu:

• pewna siebie
• niekompetentna
• nie wywiera wpływu
• nie wywołuje stresu
• koncentruje uwagę
• budzi podejrzliwość

Jednoprocesowe modele wpływu
mniejszości i większości:

• Modele sformalizowane traktują wpływ

jako funkcję liczebności źródła i odbiorcy,

siły nacisku, dystansu między źródłem i

odbiorcą i in.

– Predykcje modeli jednoprocesowych są

satysfakcjonująco dopasowane do danych

– Nie ma dowodów na rzecz wyższości modelu

jednoprocesowego nad dwuprocesowym

– Symulacja wpływu pokazuje, że mniejszości

10-30% mają szanse odradzać się i utrwalić

we względnie izolowanych wielkich

zbiorowościach

Jednoprocesowe modele wpływu
mniejszości i większości - c.d.:

• Model koncentracji na ja mówi, że

zachowanie jest tym bardziej
zgodne ze standardem, im
mniejsza liczebność podgrupy, do
której należy podmiot. Wyjaśnia
więc większe zaangażowanie
mniejszości niż większości w
obronę własnego stanowiska.

Wpływ mniejszości jest skuteczny,
gdy:

• Mniejszość jest konsekwentna, a

jednocześnie elastyczna, wyraża intencję
utrzymania kontaktu z większością.

• Nacisk jest umiarkowany, a postawy

większości „przepuszczalne”.

• Przynajmniej jeden członek większości

przechodzi na stronę mniejszości.

• Odbiorców skłania się do spostrzegania

mniejszości w terminach merytorycznych,
a nie psychologicznych.

Wpływ mniejszości jest skuteczny,
gdy - c.d.:

• Mniejszość zachowuje się w sposób

całkowicie sztywny lub - paradoksalnie

- całkowicie nieprzewidywalny.

• Grupa jako całość jest spójna, a

mniejszość zachowuje się w sposób

konsekwentny i nie można jej odrzucić

lub - paradoksalnie - zachowuje się w

sposób niekonsekwentny i można ją

odrzucić.

• Wyniki te

– ukazują zgodność mechanizmów wpływu

mniejszości z ogólniejszymi mechanizmami

– sugerują, że krytyczną dla wpływu

mniejszości zmienną może być wyrazistość