Wyższa Szkoła Bankowa

W Toruniu

KULTUROWE UWARUNKOWANIA

KOMUNIKACJI

cz. IV

dr Barbara Bielicka

[e-mail]

Toruń 2010

„Wielki podział” kultur

Kultury protransakcyjne

skandynawskie i inne germańskie kraje europejskie

kraje Ameryki Północnej

Australia i Nowa Zelandia

Kultury umiarkowanie protransakcyjne

Wielka Brytania

Republika Południowej Afryki

romańskie kraje europejskie

kraje środkowo- i wschodnioeuropejskie

Chile, południowa Brazylia, północny Meksyk

Hongkong, Singapur

Kultury propartnerskie

świat arabski

większość krajów afrykańskich, latynoamerykańskich i azjatyckich

Położenie kultur w skali kontekstu sposobu komunikowania się

wg Edwarda Halla

–

Daleki Wschód

–

kraje arabskie

–

kraje śródziemnomorskie

–

kraje Czarnej Afryki

–

Ameryka Południowa

–

Europa Środkowo-Wschodnia

–

Australia

–

Ameryka Północna

–

Skandynawia

–

Niemcy

–

Szwajcaria

WYSOKI KONTEKST

NISKI KONTEKST

Cechy komunikowania się w kulturach

niskokontekstowych

- zorientowanie na bezpośredni, jasny i precyzyjny przekaz słowny;

- nie zwraca się szczególnej uwagi na elementy pozawerbalne, sytuacyjne

i okolicznościowe;

- wymaga się uszczegółowienia tła i źródła informacji;

- występuje tendencja do segmentowania i organizowania informacji;

- przekazuje i dawkuje informację zgodnie z potrzebami;

- oczekuje wyraźnych instrukcji od osoby kompetentnej i zorientowanej

w sprawie.

Cechy komunikowania się w kulturach

wysokokontekstowych

- komunikowanie nie polega tak bardzo na przekazie werbalnym, a koncen-

truje się na sugerowanych czy implikowanych przez kontekst zasobach

informacji;

- preferuje komunikowanie niewerbalne; gesty, mimikę i okoliczności;

- wykorzystuje kontekst sytuacyjny i obyczajowy jako źródło informacji;

- znaczące są takie elementy, jak kto, kiedy i w jakim kontekście

wypowiedział pewne słowa, co pozwala wyciągać daleko idące wnioski co

do znaczenia przekazu;

- korzysta się z rozwiniętych sieci informacyjnych i kontaktów;

- przyzwyczajenie do wtrętów, przerywania i dygresji w trakcie komuni-

kowania;

Wybrane orientacje kulturowe

Autorzy

Kryterium podziału

Orientacje kulturowe

F. Trompenaars,

Ch. Hampden-

Turner

- Stosunek do jednostki

i grupy,

- Sposób zachowania,

- Sposób wyznaczania

statusu społecznego,

- Stosunek do czasu,

Indywidualizm/kolektywizm.

Powściągliwość/emocjonalność.

Osiąganie statusu/przypisywanie

statusu.

Orientacja na

przyszłość/teraźniejszość/przeszłość.

Orientacja sekwencyjna (kultury

linearne)/orientacja synchroniczna

(kultury nielinearne)

1

Wybrane orientacje kulturowe

(c.d.)

Autorzy

Kryterium podziału

Orientacje kulturowe

K. Klickhohn,
F.L. Strodtbeck

E.T. Hall

- Stosunek do czasu,

- Stosunek do czasu,
- Kontekst,
- Przestrzeń,

Orientacja na

przyszłość/teraźniejszość/przeszłość.

Monochroniczność/polichroniczność.
Niskokontekstowość/wysokokontekstowość.
Intymna, osobista, społeczna, publiczna.

2

Wybrane orientacje kulturowe

(c.d.)

Autorzy

Kryterium podziału

Orientacje kulturowe

R.R. Gesteland

- Sposób zachowania,
- Stosunek do konwenansów,

hierarchii, okazywania

szacunku,
- Stosunek do obcych,
- Stosunek do czasu,

Ekspresyjność/powściągliwość.
Ceremonialność/bezceremonialność.

Protransakcyjność/propartnerskość.
Monochroniczność/polichroniczność.

3

Wybrane orientacje kulturowe

(c.d.)

Autorzy

Kryterium podziału

Orientacje kulturowe

G. Hofstede

- Stosunek do jednostki i grupy,
- Stosunek do hierarchii,
- Stosunek do nowych sytuacji,
- Zorientowanie na cele,

Indywidualizm/kolektywizm
Dystans do władzy (mały-duży)
Unikanie niepewności (małe-duże)
Krótkoterminowe/długoterminowe

4

Cechy kultury świata biznesu

(wg R. Gestelanda)

Kultury propartnerskie

 przedstawiciele organizacji nie są skłonni do kontaktów z nieznanymi

firmami,

 kontakty nawiązywane są poprzez pośredników lub formalne sytuacje

(targi, konferencje itp.),

 preferuje się mało otwarty - kontekstowy - sposób wyrażania,

 dużo czasu poświęca się na stworzenie przyjacielskiej atmosfery,

będącej wartością samą w sobie,

 wymagana jest duża liczba kontaktów,

 wszelkie nieporozumienia rozwiązuje się zazwyczaj w ramach wzajem-

nych relacji bez odwoływania się do formalnych zapisów;

Cechy kultury świata biznesu

(c.d.)

(wg R. Gestelanda)

Kultury protransakcyjne

 panuje duża otwartość na kontakty z nieznanymi firmami,

 referencje nie są warunkiem koniecznym w nawiązywaniu współpracy,

 kładzie się duży nacisk na konkret i szybki czas załatwienia kontraktów,

 dalsze kontakty odbywają się za pomocą mediów,

 ewentualne spory rozstrzygają prawnicy w oparciu o zawarte umowy.

2

Cechy kultury świata biznesu

(c.d.)

(wg R. Gestelanda)

Kultury ceremonialne i hierarchiczne

 ceremoniał jest istotną formułą okazywania respektu,

 ceni się różnice w statusie społecznym i zawodowym,

 we wzajemnych kontaktach przestrzega się zwracania po nazwisku

z jednoczesnym podaniem stanowiska służbowego,

 przywiązuje się ogromną wagę do rytuałów, np. wymiana wizytówek,

ubiór.

3

Cechy kultury świata biznesu

(c.d.)

(wg R. Gestelanda)

Kultury nieceremonialne i egalitarne

 przedstawiciele tego typu organizacji nie postrzegają odstępstw od

rytuału jako zniewagi czy obrazy,

 sytuacje, w których dominują relacje hierarchiczne są dla nich mocno

krępujące;

4

Cechy kultury świata biznesu

(c.d.)

(wg R. Gestelanda)

Kultury polichroniczne
 większy nacisk kładzie się na dobre stosunki międzyludzkie niż na

kwestie przestrzegania wcześniej ustalonych reguł - czasu, harmono-

gramu prac;

Kultury monochroniczne
 przedstawicieli tego typu organizacji zwykło określać się mianem

pedantów - punktualność i przestrzeganie harmonogramu jest rzeczą

„świętą”;

5

Cechy kultury świata biznesu

(c.d.)

(wg R. Gestelanda)

Kultury powściągliwe
 osoby wywodzące się z tej kultury zwykle mówią nieco ciszej, do

minimum ograniczają gestykulację oraz unikają intensywnego kontaktu

wzrokowego;

Kultury ekspresyjne
 tego typu kultura stanowi przeciwieństwo poprzedniej - duża zmienność

intonacji głosu, rozbudowana gestykulacja, ekspresyjne reakcje na

sytuacje.

6

Wartości wymiarów kultury według Hofstede’a (Europa)

Kraje

Indywidualizm

i kolektywizm

Dystans

władzy

Unikanie

niepewności

Męskość

i kobiecość

Austria

Belgia

Dania

Finlandia

Francja

Grecja

Hiszpania

Holandia

Irlandia

Niemcy

Norwegia

Portugalia

Szwajcaria

Szwecja

Wielka Brytania

Włochy

55

75

74

63

71

35

51

80

70

67

69

27

68

71

89

76

11

65

18

33

68

60

57

38

28

35

31

63

34

31

35

50

70

94

23

59

86

112

86

53

35

65

50

104

58

29

35

75

79

54

16

26

43

57

42

14

68

66

8

31

70

5

66

70

Podejścia stosowane przez Europejczyków w czasie rozwiązywania problemów

i negocjacji:

1. Teutońskie (Niemcy, kraje północnej i centralnej Europy). Wysoce

legalistyczne, zaczynające się od wniosku, opierające się na wspierających

punktach i powracające do wniosku (conclusion).

2. Romańskie (Francja, kraje śródziemnomorskie, Europa południowo-

wschodnia). Wysoce formalistyczne lub arystotelesowsko-kartezjańskie,

zaczynające się od wstępu (często teoretycznego), poprzez argumentację,

oparte przynajmniej na dwóch lub trzech podpunktach, z których każdy

ma swoje podpunkty (dwa lub trzy) i wniosek ostateczny.

3. Anglosaksońskie (Wielka Brytania). Przeważnie inferencyjne, zaczynają-

ce się od konkretu lub praktycznej obserwacji i postępujące bezpośrednio

do „logicznie wywiedzionego” wniosku.