2010 4 ty Wyklad BHP ergonomia

Wrocław 2010

Bezpieczeństwo pracy i

ergonomia

PRAWNA OCHRONA PRACY

Dr inż. Marek Kułażyński

marek.kulazynski@pwr.wroc.pl

F-1 pok 205
F-3 pok 221

Wrocław 2010

3a. System prawny ochrony pracy w Polsce

Przepisy wewnątrzzakładowe

Aktem regulującym sprawy z zakresu bhp, jest

regulamin pracy

. Zakres przedmiotowy regulaminu

obejmuje uregulowania w zakresie wyposażenia
pracowników w odzież i obuwie robocze oraz środki
ochrony indywidualnej i higieny osobistej, wykazy
prac wzbronionych pracownikom młodocianym i
kobietom.

3a. System prawny ochrony pracy w Polsce

Przepisy wewnątrzzakładowe:

Regulamin pracy

ustala pracodawca w porozumieniu

z zakładową organizacją związkową, jeżeli zatrudnia co
najmniej 5 pracowników. Jednakże, w przypadku gdy
pracodawca nie może uzgodnić treści regulaminu z organizacją
związkową lub gdy taka organizacja nie działa u pracodawcy,
regulamin ustala sam pracodawca. Regulamin nie musi być
ustalany, jeżeli w zakresie przewidzianym dla regulaminu
obowiązują postanowienia układu zbiorowego pracy. Z treścią
regulaminu pracodawca ma obowiązek zapoznać

każdego

pracownika.

3a. System prawny ochrony pracy w Polsce

Przepisy wewnątrzzakładowe:

Zasady BHP

są regułami pozaprawnymi na wzór klauzul generalnych.

Oznacza to, że nie są one zdefiniowanie prawnie ani też określone

w przepisach, jednakże - zgodnie z obowiązującymi przepisami -

zarówno pracodawca, jak i osoba kierująca pracownikami i sam

pracownik są obowiązani ich przestrzegać, a ich naruszenie lub

niestosowanie może spowodować sankcje przewidziane w kodeksie

pracy.

W teorii, za zasady bhp uważa się reguły postępowania wynikające z

doświadczenia życiowego oraz przesłanek naukowych i technicznych.

4. Obowiązki pracodawcy i pracownika w
zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy

 Obowiązki pracodawcy.

 Prawa i obowiązki pracowników.

 Obiekty budowlane i pomieszczenia pracy.

 Maszyny i inne urządzenia techniczne.

 Substancje chemiczne oraz procesy pracy szczególnie szkodliwe lub

niebezpieczne dla zdrowia.

 Profilaktyczna ochrona zdrowia.

 Szkolenie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii.

 Środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze.

 Służba bezpieczeństwa i higieny pracy.

 Komisja bezpieczeństwa i higieny pracy.

 Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące osób wykonujących pracę

na innej podstawie niż stosunek pracy.

4.1. Obowiązki pracodawcy.

 Zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz prowadzenia

systematycznego szkolenia pracowników w zakresie BHP

(art. 207 § 1)

 Odpowiedzialność za stan BHP w zakładzie pracy ponosi pracodawca.

Rozpatrując tę kwestię na gruncie prawa, odpowiedzialność ta może być:



odpowiedzialnością za wykroczenia popełnione przeciwko

prawom pracownika,



odpowiedzialnością za popełnione przestępstwa

(odpowiedzialność karna),



odpowiedzialnością cywilną za wyrządzone szkody.

4.1. Obowiązki pracodawcy.

 Ochrona zdrowia i życia pracowników:

Obowiązek ten powinien być realizowany poprzez zapewnienie

bezpiecznych

higienicznych

warunków

pracy

przy

odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.

To,

czy

dany

pracodawca,

określonych

warunkach,

wykorzystał w sposób odpowiedni osiągnięcia nauki, podlega

indywidualnej ocenie właściwych organów nadzoru,

np. Państwowej Inspekcji Pracy i Inspekcji Sanitarnej lub sądu

w toku postępowania sądowego

(art. 207 § 2).

4.1. Obowiązki pracodawcy.

 Zapewnienia przestrzegania w zakładzie pracy przepisów oraz zasad BHP (ich

znajomość), wydawania poleceń usunięcia uchybień w tym zakresie oraz

kontrolowania wykonania tych poleceń

(art. 207 § 3);

 Zapewnienia wykonania nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń organów

nadzoru nad warunkami pracy;

 Zapewnienia wykonania zaleceń społecznego inspektora pracy.

4.1. Obowiązki pracodawcy.

 Zgodnie z kodeksem pracy, współpraca różnych przedsiębiorstw,

powinna

polegać

m.in.

ustaleniu

zasad

współdziałania,

uwzględniających sposoby postępowania w przypadku wystąpienia
zagrożeń dla zdrowia lub życia pracowników oraz na wyznaczeniu
koordynatora, który będzie sprawował nadzór nad bezpieczeństwem i
higieną pracy. Ustalenie sposobów postępowania w przypadku
występowania zagrożeń wymaga uprzedniego dokonania analizy tych
zagrożeń i oceny ryzyka.

 Powinien uwzględniać zasady powiadamiania pracowników i innych

osób o zagrożeniu i jego ewentualnych skutkach, zasady udzielania
pierwszej

pomocy

razie

wypadku,

sposoby

neutralizacji

niebezpiecznych środków chemicznych, zasady postępowania w razie
pożaru itp. wskazówki.

4.1. Obowiązki pracodawcy.

 Pracodawca rozpoczynający działalność lub który zmienił miejsce,

rodzaj i zakres prowadzonej działalności, zwłaszcza jeżeli zmiana
dotyczyła technologii lub profilu produkcji jest zobowiązany
zawiadomić, w ciągu 14 dni od daty rozpoczęcia tej działalności,
właściwego inspektora pracy i właściwego inspektora sanitarnego

o miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności oraz

o przewidywanej liczbie pracowników.

Ponadto pracodawca ten ma obowiązek złożyć pisemną informację
o środkach i procedurach przyjętych w zakładzie pracy w celu
spełnienia wymagań wynikających z przepisów bezpieczeństwa
i higieny pracy.

4.2.Prawa i obowiązki pracowników.

 Prawo do powstrzymania się od wykonywania pracy

wówczas, gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom

BHP oraz stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia

lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego

praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom.

4.2.Prawa i obowiązki pracowników.

 Prawo

oddalić

się

miejsca

zagrożenia,

jeżeli

powstrzymanie się od pracy nie usunęło tego zagrożenia.

obu

przypadkach,

tj.

powstrzymania

się

wykonywania pracy oraz oddalenia się z miejsca

zagrożenia, pracownik ma obowiązek niezwłocznego

powiadomienia o tym fakcie przełożonego.

4.2.Prawa i obowiązki pracowników.

Za czas powstrzymania się od wykonywania pracy lub oddalenia się z miejsca
zagrożenia pracownik zachowuje prawo do (pełnego) wynagrodzenia. Zagrożenie
dla życia lub zdrowia musi mieć charakter zagrożenia bezpośredniego i może
także dotyczyć innych pracowników lub osób. Pracownik ma prawo podjąć
decyzję w sprawie skorzystania z tego uprawnienia na podstawie samodzielnie
dokonanej oceny sytuacji.
Przy podejmowaniu decyzji pracownik powinien zwrócić uwagę na to, czy został
naruszony konkretny przepis dotyczący BHP.

Naruszenie samych zasad BHP, powodujące zagrożenie dla życia i zdrowia, może
być podstawą do powstrzymania się od wykonywania pracy, ale nie gwarantuje
prawa do pełnego wynagrodzenia. W takim przypadku pracownikowi, który był
gotów do pracy, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, za czas
niewykonywania pracy przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego
zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki
składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków
wynagrodzenia - 60% wynagrodzenia.

4.2.Prawa i obowiązki pracowników.

Pracownik

wykonujący

pracę

może,

uprzednim

powiadomieniu

przełożonego,

powstrzymać

się

jej

wykonywania, jeżeli stwierdzi, że jego stan psychofizyczny nie

zapewnia bezpiecznego wykonywania pracy i stwarza zagrożenie

dla innych osób.

Ponieważ przyczyna powstrzymania się od wykonywania pracy

leży po stronie pracownika, ustawodawca nie przewidział w tym

przypadku prawa do zachowania wynagrodzenia.

4.2.Prawa i obowiązki pracowników.

 kierowców: autobusów, pojazdów przewożących materiały

niebezpieczne oraz pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej

powyżej 16 ton i długości powyżej 12 m, trolejbusów i motorniczych

tramwajów

 przy montażu i remoncie sieci trakcyjnych

 przy liniach napowietrznych niskich, średnich i wysokich napięć

 przy obsłudze urządzeń ciśnieniowych, podlegających pełnemu

dozorowi technicznemu

 przy obsłudze instalacji chemicznych do produkcji gazów toksycznych

lub tworzących mieszaniny wybuchowe z powietrzem

 przy materiałach łatwo palnych, środkach toksycznych i materiałach

biologicznie zakaźnych

4.2.Prawa i obowiązki pracowników.

 znać przepisy oraz zasady BHP, brać udział w szkoleniu i instruktażu

z tego zakresu oraz poddawać się egzaminom sprawdzającym

 wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami oraz zasadami BHP

oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń

i wskazówek przełożonych

 dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu

oraz porządek i ład w miejscu pracy

 stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych

środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego,

zgodnie z ich przeznaczeniem

4.2.Prawa i obowiązki pracowników.

 poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym

zaleconym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich

 niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie

pracy wypadku albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz

ostrzec współpracowników, a także inne osoby znajdujące się w

rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie

 współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków

dotyczących BHP

4.2.Prawa i obowiązki pracowników.

Osoba kierująca pracownikami jest obowiązana:

 organizować stanowiska pracy zgodnie z przepisami oraz zasadami BHP

 dbać o sprawność środków ochrony indywidualnej oraz ich stosowanie

 organizować, przygotowywać i prowadzić prace, uwzględniając zabezpieczenie

pracowników przed wypadkami przy pracy, chorobami zawodowymi i innymi chorobami

związanymi z warunkami środowiska pracy

 dbać o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń pracy i wyposażenia technicznego, a

także o sprawność środków ochrony zbiorowej i ich stosowanie zgodnie z

przeznaczeniem egzekwować przestrzeganie przez pracowników przepisów oraz zasad

bezpieczeństwa i higieny pracy zapewniać wykonanie zaleceń lekarza sprawującego

opiekę zdrowotną nad pracownikami.

4.3.Obiekty budowlane i pomieszczenia pracy.

 Obiekty budowlane, w których znajdują się pomieszczenia pracy,

powinny spełniać wymagania dotyczące BHP, a każda ich przebudowa

powinna uwzględniać poprawę ich warunków.

 Pomieszczenia przeznaczone do pracy powinny być dostosowane

odpowiednio do rodzaju wykonywanych prac i liczby zatrudnionych

pracowników.

 Pracodawca obowiązany jest ponadto utrzymywać obiekty budowlane

i znajdujące się w nich pomieszczenia przeznaczone do pracy, a

także tereny i urządzenia z nimi związane, w stanie zapewniającym

bezpieczne i higieniczne warunki prac.

 Budowa lub przebudowa obiektu budowlanego, w którym przewiduje

się pomieszczenia przeznaczone do wykonywania pracy, powinna być

dokonywana na podstawie projektów uwzględniających wymagania

BHP, pozytywnie zaopiniowanych przez uprawnionych

rzeczoznawców.

4.4.Maszyny i inne urządzenia techniczne.

Maszyny i inne urządzenia techniczne powinny
być tak konstruowane i budowane, aby

 zapewniały

bezpieczne i higieniczne warunki pracy, w

szczególności

zabezpieczały

pracownika

przed

urazami,

działaniem

niebezpiecznych

substancji

chemicznych,

porażeniem

prądem

elektrycznym,

nadmiernym

hałasem,

szkodliwymi wstrząsami, działaniem wibracji i promieniowania

oraz szkodliwym i niebezpiecznym działaniem innych czynników

środowiska pracy,

 uwzględniały zasady ergonomii.

4.4.Maszyny i inne urządzenia techniczne.



Konstruktor oraz producent maszyn i innych urządzeń technicznych

ponoszą odpowiednio odpowiedzialność cywilną lub karną za

niedopełnienie wymagań; jeżeli niedopełnienie tych obowiązków

powoduje skutki w postaci strat lub stanowi naruszenie prawa

karnego, np. stało się przyczyną utraty zdrowia lub życia ludzkiego.

 W przypadku, gdy maszyny lub inne urządzenia techniczne nie

spełniają

wymagań,

należy

wyposażyć

odpowiednie

zabezpieczenia. Jeżeli konstrukcja zabezpieczenia jest uzależniona od

warunków lokalnych, obowiązek wyposażenia maszyny lub innego

urządzenia technicznego w odpowiednie zabezpieczenia spoczywa na

pracodawcy.

4.4.Maszyny i inne urządzenia techniczne.

 Producent, importer, dystrybutor lub inny dostawca maszyn, innych

urządzeń technicznych lub narzędzi pracy, które są objęte

obowiązkową certyfikacją na znak bezpieczeństwa, jest obowiązany

dostarczyć odbiorcy (w tym przypadku pracodawcy) certyfikat na znak

bezpieczeństwa.

 Pracodawca powinien wymagać deklaracji zgodności dotyczącej

wyrobów nie objętych obowiązkową certyfikacją. W sytuacji, w której

dostawca

odmawia

wydania

deklaracji

zgodności,

należy

przypuszczać, że maszyna, inne urządzenie techniczne lub narzędzie

pracy nie spełnia wymagań norm lub odpowiednich przepisów BHP.

4.5. Substancje chemiczne oraz procesy pracy
szczególnie szkodliwe lub niebezpieczne dla
zdrowia

 Wszystkie materiały i procesy technologiczne, przed ich

zastosowaniem w produkcji, powinny być sprawdzone w celu ustalenia
ich szkodliwości dla zdrowia pracowników i podjęcia odpowiednich
środków profilaktycznych.

 Niedopuszczalne jest stosowanie substancji chemicznych nie

oznakowanych w sposób widoczny i umożliwiający ich identyfikację.

 Wprowadzono kategoryczny zakaz stosowania niebezpiecznych

substancji chemicznych w sytuacji braku kart charakterystyki tych
substancji, opakowań zabezpieczających przed ich szkodliwym
działaniem, pożarem lub wybuchem oraz niestosowania środków
zapewniających pracownikom ochronę życia i zdrowia.

4.5. Substancje chemiczne oraz procesy pracy
szczególnie szkodliwe lub niebezpieczne dla
zdrowia

Pracodawca zatrudniający pracowników w warunkach narażenia

na działanie substancji i czynników rakotwórczych jest

obowiązany:

 zastępować te substancje i czynniki mniej szkodliwymi dla zdrowia lub

stosować inne dostępne środki ograniczające stopień narażenia, przy

odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki,

 rejestrować wszystkie rodzaje prac w kontakcie z substancjami i

czynnikami o działaniu rakotwórczym lub prawdopodobnym działaniu

rakotwórczym.

4.5. Substancje chemiczne oraz procesy pracy
szczególnie szkodliwe lub niebezpieczne dla zdrowia.

W celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia nadzwyczajnych

zagrożeń zobowiązano pracodawców, którzy prowadzą

działalność stwarzającą możliwość wystąpienia nagłego

niebezpieczeństwa dla życia i zdrowia pracowników, do

zapewnienia:

 odpowiednich do rodzaju niebezpieczeństwa urządzeń i sprzętu

ratowniczego,

 należycie przeszkolonej obsługi tych urządzeń i sprzętu,

 udzielenia pierwszej pomocy poszkodowanym.

4.6. Profilaktyczna ochrona zdrowia.

 Pracodawca jest obowiązany informować pracowników o ryzyku

zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o

zasadach ochrony przed zagrożeniami.

Ryzyko

to w zrozumieniu potocznym możliwość wystąpienia

niepożądanych zdarzeń, powodujących straty. Ocena ryzyka polega na

oszacowaniu prawdopodobieństwa wystąpienia niepożądanych zdarzeń

oraz wysokości prawdopodobnych strat.

Straty w tym przypadku są rozumiane nie tylko jako straty materialne,

lecz także jako straty związane z utratą zdrowia lub życia.

4.6. Profilaktyczna ochrona zdrowia.

 Pracodawca jest obowiązany oceniać i dokumentować

ryzyko zawodowe występujące przy określonych
pracach oraz stosować niezbędne środki profilaktyczne
zmniejszające to ryzyko.

4.6. Profilaktyczna ochrona zdrowia.



W szczególności pracodawca jest obowiązany:



zapewnić organizację pracy i stanowisk pracy w sposób
zabezpieczający pracowników przed zagrożeniami
wypadkowymi oraz oddziaływaniem czynników
szkodliwych dla zdrowia i uciążliwości ,



zapewnić likwidację zagrożeń dla zdrowia i życia
pracowników głównie przez stosowanie technologii,
urządzeń, materiałów i substancji nie powodujących
takich zagrożeń.



przez zagrożenie rozumie się taki stan środowiska pracy,
który może spowodować wypadek lub chorobę.

4.6. Profilaktyczna ochrona zdrowia.

Jeżeli ze względu na rodzaj procesu pracy likwidacja zagrożeń nie jest
możliwa, należy stosować odpowiednie rozwiązania organizacyjne
i techniczne, w tym odpowiednie środki ochrony zbiorowej, które
ograniczają wpływ tych zagrożeń na zdrowie i bezpieczeństwo
pracowników. W sytuacji, gdy ograniczenie zagrożeń w wyniku
zastosowania rozwiązań organizacyjnych i technicznych nie jest
wystarczające, pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom
środki ochrony indywidualnej, odpowiednie do rodzaju i poziomu
zagrożeń.

Po wejściu w życie przepisów ogólnych w zakresie

BHP (§ 39), prawo polskie przewiduje pierwszeństwo stosowania
ochron zbiorowych przed ochronami indywidualnymi, co jest zgodne z
priorytetami określonymi w

art. 6 dyrektywy 89/391/EWG.

4.6. Profilaktyczna ochrona zdrowia.

W zakładach pracy, w których nie działają takie systemy
i procedury, pracodawca przed dopuszczeniem pracownika
do pracy (w ramach szkolenia wstępnego) poinformuje go o:

 rodzajach czynników niebezpiecznych, szkodliwych dla zdrowia i uciążliwych

występujących na stanowisku pracy oraz o ich poziomie (np. stężeniach

substancji chemicznych i pyłów w powietrzu, natężeniu hałasu, poziomie

szkodliwych drgań, warunkach mikroklimatycznych), a także częstotliwości

występowania tych zagrożeń i uciążliwości

 wypadkach i chorobach zawodowych, jakie miały miejsce na tym lub

podobnych stanowiskach pracy w zakładzie, przyczynach oraz skutkach tych

wypadków i chorób, a także podjętych działaniach profilaktycznych

 środkach ochrony zbiorowej i indywidualnej, jakie będą do dyspozycji

pracownika oraz sposobach ich stosowania.

4.6. Profilaktyczna ochrona zdrowia.

Pracodawca jest obowiązany stosować środki zapobiegające chorobom

zawodowym i innym chorobom związanym z wykonywaną pracą (art. 227 § 1).

Obowiązek ten nie ogranicza się jedynie do chorób zawodowych (określonych

w wykazie chorób zawodowych), ale dotyczy także innych chorób, na które

może zachorować pracownik w związku z warunkami, w jakich wykonuje

pracę. Wprawdzie choroby te (np. grypa, zapalenie płuc, reumatyzm,

choroby alergiczne) nie dają podstaw do ubiegania się o świadczenia

pieniężne przewidziane w przypadku stwierdzenia u pracownika choroby

zawodowej, ale mogą być brane pod uwagę w ocenie wypełniania

obowiązków w zakresie bhp przez pracodawcę, jeżeli są podstawy do

uznania, iż powstały w związku z warunkami pracy.

4.6. Profilaktyczna ochrona zdrowia.

 utrzymywanie w stałej sprawności urządzeń ograniczających lub

eliminujących szkodliwe dla zdrowia czynniki środowiska pracy oraz

urządzenia służące do pomiarów tych czynników, przeprowadzanie badań

i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, rejestrowanie i

przechowywanie wyników tych badań i pomiarów oraz udostępnianie ich

pracownikom.

4.6. Profilaktyczna ochrona zdrowia.

W razie stwierdzenia przekroczeń najwyższych dopuszczalnych stężeń i

natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia, pracodawca jest obowiązany

niezwłocznie, w sposób ustalony w danym zakładzie pracy, poinformować

o tym pracowników oraz umieścić na odpowiednim stanowisku pracy

informację o stwierdzonym narażeniu.

Tryb i częstotliwość badań i pomiarów, a także sposób rejestrowania,

przechowywania i udostępniania wyników tych badań i pomiarów określa

w drodze rozporządzenia minister zdrowia i opieki społecznej.

4.6. Profilaktyczna ochrona zdrowia.

 Osoba przyjmowana do pracy podlega wstępnym badaniom lekarskim.

 Badaniom takim podlegają także pracownicy młodociani przenoszeni

na inne stanowiska i inni pracownicy przenoszeni na stanowiska, na

których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki

uciążliwe.

 Ponowne badanie wstępne pracownika przenoszonego na inne

stanowisko pracy (z wyjątkiem pracowników młodocianych) powinno

wykonywać się wtedy, gdy na nowym stanowisku jest wyższy poziom

czynników szkodliwych albo występują czynniki szkodliwe, które nie

występowały na poprzednim stanowisku pracy.

4.6. Profilaktyczna ochrona zdrowia.

 Pracownik podlega ponadto okresowym badaniom lekarskim. W

przypadku niezdolności do pracy trwającej ponad 30 dni, pracownik

podlega kontrolnym badaniom lekarskim (art. 229 § 6).

 Wstępne, okresowe i kontrolne badania lekarskie przeprowadzane są

na koszt pracodawcy (art. 229 § 6). Pracodawca ponosi także inne

koszty profilaktycznej opieki zdrowotnej, niezbędnej z uwagi na

warunki pracy.

4.6. Profilaktyczna ochrona zdrowia.

 W przypadku stwierdzenia u pracownika objawów wskazujących na

powstanie choroby zawodowej lub gdy pracownik stał się niezdolny do

wykonywania dotychczasowej pracy wskutek wypadku przy pracy lub

choroby zawodowej i nie został zaliczony do żadnego stopnia

niepełnosprawności (dawniej grupy inwalidzkiej), pracodawca, na

podstawie odpowiedniego orzeczenia lekarskiego, jest obowiązany

przenieść pracownika do innej odpowiedniej pracy (art. 230 § 1 i art.

231).

4.6. Profilaktyczna ochrona zdrowia.

 W razie przeniesienia pracownika do innej pracy wskutek wystąpienia

objawów choroby zawodowej, praca do której zostanie on

przeniesiony, może być uznana za odpowiednią tylko wtedy, gdy

pracownik nie będzie narażony na czynniki, które wywołały objawy

choroby zawodowej. Jeżeli przeniesienie, o którym mowa wyżej,

powoduje

obniżenie

wynagrodzenia,

pracownikowi

przysługuje

dodatek wyrównawczy (art. 230 § 2) przez okres nie przekraczający 6

miesięcy.

4.6. Profilaktyczna ochrona zdrowia.

 Pracownikom

zatrudnionym

warunkach

szczególnie

uciążliwych,

pracodawca powinien zapewnić nieodpłatnie odpowiednie posiłki i napoje,

jeżeli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych

(art. 232)

 W przypadku upałów, gdy temperatura w pomieszczeniach pracy przekracza

28 °C, prawo do napojów chłodzących dotyczy wszystkich pracowników, bez

względu na rodzaj pracy, jaką wykonują. Pracodawca jest obowiązany

dostarczać napoje w ilościach niezbędnych do zaspokojenia potrzeb.

Pracownikom nie przysługuje ekwiwalent pieniężny za posiłki i napoje.

Przepis

ten

nie

przewiduje

możliwości

wydawania

(za

częściową

odpłatnością) tzw. posiłków regeneracyjno-wzmacniających, ale posiłki takie

mogą być wydawane, jeżeli są przewidziane w układzie zbiorowym pracy.

4.6. Profilaktyczna ochrona zdrowia.

 Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom odpowiednie urządzenia

higieniczno-sanitarne oraz dostarczyć niezbędne środki higieny osobistej, a
także zapewnić środki do udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku (art.
233). Ilość środków do utrzymania higieny osobistej, np. mydła, pasty do
mycia oraz ręczników, zależy od rodzaju wykonywanej pracy i stopnia
zabrudzenia ciała w wyniku tej pracy. Środki te powinny być wydawane w
ilościach niezbędnych do utrzymania higieny osobistej.

 Pracodawca,

myśl

tego

przepisu,

powinien

zapewnić

sprawnie

funkcjonujący system pierwszej pomocy w razie wypadku oraz środki do
udzielania pierwszej pomocy. W szczególności pracodawca powinien zapewnić
punkty pierwszej pomocy w wydziałach (oddziałach), w których są
wykonywane prace powodujące duże zagrożenie wypadkowe lub wydzielanie
się szkodliwych dla zdrowia par, gazów albo pyłów. W pozostałych wydziałach
(oddziałach) należy rozmieścić odpowiednio wyposażone apteczki pierwszej
pomocy. Liczbę punktów i apteczek pierwszej pomocy, ich usytuowanie oraz
ilość i rodzaj środków pierwszej pomocy - pracodawca powinien ustalić w
porozumieniu z lekarzem sprawującym profilaktyczną opiekę zdrowotną.

4.7. Szkolenie w zakresie bezpieczeństwa
i higieny pracy oraz ergonomii

Pracownik nie może być dopuszczony do pracy, do

której wykonywania nie posiada wymaganych

kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także

dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad

BHP (art. 237

§ 1).

4.7. Szkolenie w zakresie bezpieczeństwa
i higieny pracy oraz ergonomii

 Kandydata do pracy należy zatem ocenić pod kątem posiadania

kwalifikacji, jeżeli kwalifikacje takie są wymagane na
stanowisku, na którym ma być on zatrudniony, oraz pod kątem
posiadanych przez niego umiejętności. W niektórych wypadkach
może to dotyczyć kwalifikacji związanych z posiadaniem
uprawnień do wykonywania określonych prac, np. prac
spawalniczych, kierowania pojazdami, prac elektrycznych, prac
na wysokości, samodzielnych prac w budownictwie.

4.7. Szkolenie w zakresie bezpieczeństwa i
higieny pracy oraz ergonomii

 Do wykonywania pracy, poza kwalifikacjami, niezbędne są

umiejętności.

Umiejętności nabywa się w wyniku przyswojenia sobie wiedzy

teoretycznej i treningu praktycznego. Poziom tych umiejętności powinien

zapewniać bezpieczne wykonywanie pracy. Kwalifikacje ocenia się zazwyczaj na

podstawie dostarczonych przez pracownika dokumentów (dyplom ukończenia

szkoły wyższej, świadectwa szkolne i zawodowe, zaświadczenia itp.).

Umiejętności należy sprawdzić w praktyce, co odbywa się w ramach

szkolenia wstępnego w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, a ściślej, w

trakcie instruktażu na stanowisku pracy.

4.7. Szkolenie w zakresie bezpieczeństwa i
higieny pracy oraz ergonomii

 Pracodawca powinien zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie

BHP przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzić (organizować

lub zlecać) okresowe szkolenia w tym zakresie (art. 237

§ 2).

Szkolenia te powinny odbywać się w czasie pracy i na koszt

pracodawcy (art. 237

§ 3).

 Pracodawca obowiązany jest zaznajomić pracowników z przepisami

oraz zasadami BHP dotyczącymi wykonywanych przez nich prac oraz

wydawać szczegółowe instrukcje i wskazówki w tym zakresie

 Pracownik jest obowiązany potwierdzić na piśmie zapoznanie się z

przepisami oraz zasadami BHP (art. 237

§ 1, 2, 3)

4.7. Szkolenie w zakresie bezpieczeństwa
i higieny pracy oraz ergonomii

 Obowiązek

pracodawcy

dotyczący

udostępniania

(do

stałego

korzystania) aktualnych instrukcji BHP został uszczegółowiony w § 41

rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej w sprawie ogólnych

przepisów BHP.

 Instrukcje

takie

powinny

dotyczyć:

stosowanych

procesów

technologicznych oraz wykonywania prac związanych z zagrożeniami

wypadkowymi lub zagrożeniami zdrowia pracowników, obsługi maszyn

i urządzeń, postępowania z materiałami szkodliwymi dla zdrowia i

niebezpiecznymi oraz udzielania pierwszej pomocy.

4.8. Środki ochrony indywidualnej oraz
odzież i obuwie robocze

 Pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi

nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej zabezpieczające
przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia
czynników występujących w środowisku pracy oraz informować
go o sposobach posługiwania się tymi środkami

( art. 2376 § 1)

 Producent, importer, dystrybutor lub inny dostawca środków

ochrony indywidualnej jest obowiązany wydać deklarację
zgodności tych wyrobów z normami wprowadzonymi do
obowiązkowego stosowania oraz wymaganiami określonymi
właściwymi przepisami

(art. 2376 § 2)

4.8. Środki ochrony indywidualnej oraz
odzież i obuwie robocze

 Pracodawca jest obowiązany dostarczać pracownikowi środki ochrony

indywidualnej, które spełniają wymagania dotyczące oceny zgodności

określone w odrębnych przepisach

(art. 2376 § 3).

 Pracodawca jest obowiązany ponadto dostarczyć pracownikowi

nieodpłatnie odzież i obuwie robocze, spełniające wymagania

określone w polskich normach:



jeżeli odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu

zabrudzeniu



ze względu na wymagania technologiczne, sanitarne lub

bezpieczeństwa i higieny pracy.

4.8. Środki ochrony indywidualnej oraz
odzież i obuwie robocze

 Zabronione jest dopuszczenie pracownika do pracy bez

środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia
roboczego, przewidzianych do stosowania na danym
stanowisku pracy

(art.

237

§ 1).

 Pracodawca w porozumieniu z zakładową organizacją

związkową może ustalić stanowiska, na których
dopuszcza się używanie przez pracowników, za ich
zgodą, własnej odzieży i obuwia roboczego,
spełniających wymagania BHP

(art.

237

§ 1 i 2)

4.8. Środki ochrony indywidualnej oraz
odzież i obuwie robocze

 Przepis wyklucza możliwość wykonywania pracy we własnej odzieży

pracownika na stanowiskach, na których są wykonywane prace związane z

bezpośrednią obsługą maszyn i innych urządzeń technicznych albo prace

powodujące intensywne brudzenie lub skażenie odzieży i obuwia roboczego

środkami chemicznymi, promieniotwórczymi albo materiałami biologicznie

zakaźnymi

(

237

§ 3)

Pracownikowi używającemu własnej odzieży i obuwia roboczego

(art. 237

§ 2)

pracodawca wypłaca ekwiwalent pieniężny w wysokości uwzględniającej ich

aktualne ceny.

 Zarówno środki ochrony indywidualnej, jak i odzież oraz obuwie robocze

stanowią własność pracodawcy

(art.

237

§ 2)

4.8. Środki ochrony indywidualnej oraz
odzież i obuwie robocze

 Pracodawca ma obowiązek zapewnić, aby stosowane środki

ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze posiadały

właściwości ochronne i użytkowe oraz zapewnić odpowiednio ich

pranie, konserwację, naprawę, odpylanie i odkażanie (art. 237

§ 2

i 3).

W przypadku gdy pracodawca nie może zapewnić prania

odzieży roboczej, może powierzyć te czynności pracownikowi, za

jego zgodą, wypłacając jednocześnie ekwiwalent pieniężny w

wysokości poniesionych przez pracownika kosztów (art. 237

§ 3).

4.8. Środki ochrony indywidualnej oraz
odzież i obuwie robocze

 Nie wolno powierzyć pracownikowi prania odzieży, która w wyniku

stosowania w procesie pracy uległa skażeniu środkami chemicznymi,

promieniotwórczymi albo materiałami biologicznie zakaźnymi.

Pracodawca powinien ponadto zadbać, aby skażone: odzież, obuwie

oraz środki ochrony indywidualnej były przechowywane wyłączne w

miejscach przez niego przeznaczonych do tego celu. Niedopuszczalne

jest powierzanie pracownikowi prania, konserwacji, odpylania i

odkażania przedmiotów skażonych

art.

237

§ 1

4.9. Służba bezpieczeństwa i higieny pracy

Pracodawca zatrudniający więcej niż

10 pracowników,

tworzy służbę BHP

pełniącą funkcje doradcze i kontrolne w

zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy

(art. 23711 § 1)

4.9. Służba bezpieczeństwa i higieny pracy -
służba BHP.

 wyodrębnione komórki organizacyjne, jednoosobowe lub

wieloosobowe, podległe bezpośrednio pracodawcy lub członkowi

organu zarządzającego (np. zarządu), upoważnionego przez ten

organ do sprawowania nadzoru w sprawach BHP.

 nie mogą być obciążane zadaniami innymi niż wymienione w

rozporządzeniu (z wyjątkiem pracowników, którym powierzono

zadania służby bhp obok innych obowiązków, w podmiotach

zatrudniających nie więcej niż 100 pracowników).

4.9. Służba bezpieczeństwa i higieny pracy -
służba BHP.

 liczbę pracowników służby bhp, ustala pracodawca, biorąc pod uwagę

stan zatrudnienia oraz występujące w zakładzie warunki pracy, a

także związane z nimi zagrożenia zawodowe i uciążliwości pracy.

W zakładach pracy zatrudniających od 100 do 600 pracowników,

tworzy się wieloosobową lub jednoosobową komórkę organizacyjną

albo zatrudnia w tej komórce pracownika w niepełnym wymiarze czasu

pracy. Pracodawcy zatrudniający ponad 600 pracowników zatrudniają

w pełnym wymiarze czasu pracy co najmniej 1 pracownika służby bhp

na 600 pracowników

4.9. Służba bezpieczeństwa i higieny pracy -
służba BHP.

 Pracodawca zatrudniający do 50 pracowników może powierzyć wykonywanie

zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu pracy

(art.

237

§ 2)

Osoby te muszą spełniać wymagania niezbędne do zatrudnienia na stanowisku

specjalisty do spraw BHP, oraz posiadać zaświadczenie o ukończeniu szkolenia

w zakresie bhp dla pracowników służby BHP. W takim przypadku, przepisy

dopuszczają także możliwość zlecenia zadań służby BHP osobie, która była

zatrudniona na stanowisku inspektora pracy w Państwowej Inspekcji Pracy

przez okres co najmniej 3 lat.

 Pracodawca zatrudniający do 100 pracowników może powierzyć wykonywanie

zadań służby bhp pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy

(art. 237

§ 3).

4.10. Komisja bezpieczeństwa i higieny pracy

Pracodawca zatrudniający więcej niż 50 pracowników powołuje

komisję BHP

jako

swój organ doradczy i opiniodawczy.

W skład komisji wchodzą:

pracownicy służby bhp,

lekarz sprawujący opiekę zdrowotną nad pracownikami,

społeczny inspektor pracy oraz

przedstawiciele pracowników wybrani przez zakładową organizację związkową, a w

przypadku, gdy u pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa - przez

pracowników w trybie przyjętym w zakładzie pracy.

Przewodniczącym komisji jest pracodawca lub osoba przez niego upoważniona, a

wiceprzewodniczącym - społeczny inspektor pracy (art. 237

§ 1 i 2)

4.10. Komisja bezpieczeństwa i higieny pracy –
zadania komisji.

dokonywanie przeglądu warunków pracy,

okresowej oceny stanu BHP,
opiniowanie podejmowanych przez

pracodawcę środków zapobiegających
wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym,

formułowanie wniosków dotyczących poprawy

warunków pracy

współdziałanie z pracodawcą w realizacji jego

obowiązków w zakresie BHP

4.11. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy
dotyczące osób wykonujących pracę na innej
podstawie niż stosunek pracy.

 Pracodawca jest obowiązany zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy,

także osobom fizycznym wykonującym pracę na innej podstawie niż stosunek

pracy, w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę (art.

304 § 1).

 W razie prowadzenia prac w miejscu, do którego mają dostęp osoby

postronne, pracodawca jest obowiązany zastosować środki niezbędne do

zapewnienia ochrony życia i zdrowia tym osobom (art. 304 § 4).

 Pracodawca jest obowiązany przydzielić niezbędną odzież roboczą i środki

ochrony indywidualnej osobom wykonującym krótkotrwałe prace albo

czynności inspekcyjne, w czasie których ich własna odzież może ulec

zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu, a także ze względu na

bezpieczeństwo wykonywania tych prac lub czynności (art. 304).

5. Certyfikacja wyrobów, maszyn i urządzeń
na spełnienie wymagań bezpieczeństwa

Zasady ogólne oceny zgodności wyrobów.

System oceny zgodności wyrobów w krajach UE.



Koncepcje nowego i globalnego podejścia.



Dyrektywy harmonizacji technicznej.



Procedury oceny zgodności wyrobów.

3. Ocena zgodności maszyn w krajach UE.



Zakres oceny zgodności maszyn.



Kryteria oceny zgodności maszyn z wymaganiami bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia.



Procedury oceny zgodności maszyn.

5. Certyfikacja wyrobów, maszyn i urządzeń
na spełnienie wymagań bezpieczeństwa

4. System oceny zgodności wyrobów w Polsce.



Uwarunkowania europejskie polskiego systemu oceny zgodności wyrobów



Podstawy prawne polskiego systemu oceny zgodności wyrobów.



Zakres oceny zgodności wyrobów w ramach polskiego systemu

certyfikacji.



Zasady certyfikacji wyrobów na znak bezpieczeństwa.



Procedura certyfikacji wyrobów na znak bezpieczeństwa.



Deklaracja zgodności producenta.

1. Zasady ogólne oceny zgodności
wyrobów.

Ocena zgodności

wyrobu polega na systematycznym badaniu

stopnia, w jakim wyrób spełnia określone wymagania, m.in. wymagania

bezpieczeństwa.

Oceny zgodności wyrobów w zależności od podmiotu

przeprowadzającego, dzielą się na:

 ocenę pierwszej strony, którą przeprowadza bezpośrednio projektant

(na etapie projektowania) lub producent wyrobów (w toku produkcji)

 ocenę drugiej strony, którą przeprowadza bezpośredni odbiorca

wyrobów (na etapie projektowania i/lub produkcji)

1. Zasady ogólne oceny zgodności
wyrobów.

 ocenę trzeciej strony, którą przeprowadza jednostka niezależna od

projektanta, producenta i odbiorcy wyrobów (podczas produkcji w

ramach wyrywkowych badań kontrolnych i/lub na etapie

wprowadzania wyrobów do obrotu handlowego w ramach oceny typu)

1. Zasady ogólne oceny zgodności
wyrobów.

Certyfikacja

- procedura, w wyniku której trzecia

strona udziela pisemnego zapewnienia, że wyrób, proces

lub usługa są zgodne z określonymi wymaganiami.

 3. strona udziela pisemnego zapewnienia, że wyrób jest

zgodny z wymaganiami

 „autocertyfikacja” - certyfikacja przez 1. stronę

„certyfikacja 2. strony”

2.1. System oceny zgodności wyrobów w krajach
UE - Koncepcje nowego i globalnego podejścia.

Założenia systemu oceny zgodności wyrobów w krajach UE:

 w celu zapewnienia swobodnego przepływu towarów i jednoczesnego

zapewnienia wysokiego poziomu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia ludzi oraz

ochrony środowiska, harmonizacja przepisów prawnych w krajach

członkowskich Unii Europejskiej będzie ograniczona tylko do wyrobów

mogących mieć wpływ na bezpieczeństwo i zdrowie ludzi oraz środowisko

naturalne

 harmonizacja tych przepisów będzie realizowana przez adaptację przez kraje

członkowskie obligatoryjnych postanowień dyrektyw harmonizacji

technicznej, zawierających podstawowe wymagania bezpieczeństwa i ochrony

zdrowia w stosunku do wyrobów mogących mieć wpływ na bezpieczeństwo i

zdrowie ludzi oraz środowisko naturalne

2.1. System oceny zgodności wyrobów w krajach
UE - Koncepcje nowego i globalnego podejścia.

 w celu zapewnienia zgodności wyrobów z podstawowymi wymaganiami

bezpieczeństwa i ochrony zdrowia określonymi w odpowiednich dyrektywach

harmonizacji technicznej, stosowane będą zharmonizowane normy

europejskie, zawierające szczegółowe wymagania techniczne, precyzujące

wymagania podstawowe tych dyrektyw

 zharmonizowane normy europejskie będą ustanawiane przez komitety

normalizacyjne CEN, CENELEC oraz ETSI i będą mieć status norm

nieobligatoryjnych

 zakłada się, że wyroby, które spełnią wymagania zawarte w odpowiednich

zharmonizowanych normach europejskich, spełnią tym samym podstawowe

wymagania bezpieczeństwa i ochrony zdrowia określone w dyrektywach

harmonizacji technicznej

2.2. System oceny zgodności wyrobów w krajach
UE -Dyrektywy harmonizacji technicznej.

Dyrektywy harmonizacji technicznej, wprowadzają

obowiązek oceny zgodności wielu różnych rodzajów

wyrobów.

Stosują się one do następujących wyrobów

wprowadzanych na rynek Unii Europejskiej:

 nowych, wytworzonych na terytorium Unii Europejskiej

 nowych oraz używanych, pochodzących z państw trzecich.

2. System oceny zgodności wyrobów w krajach
UE -Dyrektywy harmonizacji technicznej.

 zabawki (88/378/EEC)

 wyroby stosowane w budownictwie (89/106/EEC)

 maszyny (98/37/EC)

 środki ochrony indywidualnej (89/686/EEC)

 zbiorniki na gorącą wodę (92/42/EEC)

 urządzenia medyczne (93/42/EEC)

 windy (95/16/EC)

 lodówki i zamrażarki (96/57/EC)

 końcówki telekomunikacyjne (98/13/EC)

 urządzenia medyczne in vitro (98/79/EC)

 urządzenia radiowe i telekomunikacyjne (99/5/EC).

2. System oceny zgodności wyrobów w krajach
UE - Procedury oceny zgodności wyrobów.

Procedura A - wewnętrzna kontrola produkcji

 producent sporządza i gromadzi dokumentację techniczną wyrobu,

pozwalającą ustalić



zgodność tego wyrobu z podstawowymi wymaganiami bezpieczeństwa i

ochrony zdrowia.

 na etapie produkcji producent zapewnia odpowiednie środki niezbędne do

tego, aby proces produkcji zapewniał zgodność produkowanych wyrobów z

wymaganiami podstawowymi

 wydaje odpowiednią deklarację zgodności danych wyrobów z tymi

wymaganiami.

W procedurze tej nie bierze udziału strona trzecia (jednostka notyfikowana).

2. System oceny zgodności wyrobów w krajach
UE - Procedury oceny zgodności wyrobów.

Procedura Aa

- jest uzupełniona o uzupełnionego o zaangażowanie na

etapie produkcji, odpowiedniej jednostki notyfikowanej

do wykonywania badań specyficznych cech wyrobu lub do

wykonywania badań określonych cech wyrobu, w

przypadkowych odstępach czasu.

2. System oceny zgodności wyrobów w krajach
UE - Procedury oceny zgodności wyrobów.

Procedura B+C

 procedura ta na etapie projektowania wykorzystuje moduł B (ocena typu), natomiast na

etapie produkcji - moduł C (zgodność z typem)

 na etapie projektowania producent przedstawia egzemplarz wyrobu i towarzyszącą mu

dokumentację techniczną do oceny jednostce notyfikowanej, która ocenia zgodność

egzemplarza z wymaganiami podstawowymi oraz wystawia certyfikat zatwierdzenia typu.

 producent na etapie produkcji zapewnia odpowiednie środki umożliwiające

produkowanie wyrobów zgodnych z typem określonym w certyfikacie zatwierdzenia oraz

odnoszącymi się do niego wymaganiami dyrektywy, a także wydaje odpowiednią deklarację

zgodności tych wyrobów z zatwierdzonym typem.

 na etapie produkcji może występować zaangażowanie jednostki notyfikowanej do

wykonywania badań specyficznych cech wyrobu lub do wykonywania badań określonych

cech wyrobu, w przypadkowych odstępach czasu.

2. System oceny zgodności wyrobów w krajach
UE - Procedury oceny zgodności wyrobów.

Procedura B+D

 na etapie projektowania wykorzystuje moduł B (ocena typu), natomiast na

etapie produkcji - moduł D (zapewnienie jakości produkcji - EN 29002).

 na etapie produkcji producent zapewnia zgodność produkowanych wyrobów z

zatwierdzonym typem i z dotyczącymi go wymaganiami dyrektywy, przez

utrzymywanie systemu jakości produkcji zgodnego z normą EN 29002. Na tej

podstawie wydaje odpowiednią deklarację zgodności tych wyrobów z

zatwierdzonym typem.

 stosowna jednostka notyfikowana ocenia, zatwierdza (certyfikuje) i nadzoruje

system zapewnienia jakości produkcji.

2. System oceny zgodności wyrobów w krajach
UE - Procedury oceny zgodności wyrobów.

Procedura B+E

 na etapie projektowania wykorzystuje moduł B (ocena typu),

natomiast na etapie produkcji - moduł E (zapewnienie jakości wyrobu
- EN 29003).

 Na etapie produkcji producent zapewnia zgodność produkowanych

wyrobów z zatwierdzonym typem i z dotyczącymi go wymaganiami
dyrektywy, przez utrzymywanie systemu zapewnienia jakości wyrobów
zgodnego z normą EN 29003.

 wydaje odpowiednią deklarację zgodności tych wyrobów z

zatwierdzonym typem lub z wymaganiami podstawowymi.

 stosowna jednostka notyfikowana ocenia, zatwierdza (certyfikuje) i

nadzoruje system zapewnienia jakości wyrobów.

2. System oceny zgodności wyrobów w krajach
UE - Procedury oceny zgodności wyrobów.

Procedura B+F

 na etapie projektowania wykorzystuje moduł B (ocena typu), natomiast na

etapie produkcji - moduł F (weryfikacja wyrobu)

 na etapie produkcji producent zapewnia odpowiednie środki umożliwiające

produkowanie wyrobów identycznych z zatwierdzonym typem lub z

wymaganiami podstawowymi.

 stosowna jednostka notyfikowana sprawdza (weryfikuje) zgodność

produkowanych wyrobów z zatwierdzonym typem lub z wymaganiami

podstawowymi, przez badanie każdego egzemplarza wyrobu lub badania

próbek wyrobu, pobieranych zgodnie z metodami statystycznymi.

2. System oceny zgodności wyrobów w krajach
UE - Procedury oceny zgodności wyrobów.

Procedura G

 na etapie projektowania, jak i produkcji wykorzystuje moduł G (weryfikacja

jednostkowa wyrobu) i jest stosowana głównie przy jednostkowej produkcji wyrobów.

 na etapie produkcji producent gromadzi pełną dokumentację techniczną wyrobu,

pozwalającą ustalić zgodność tego wyrobu z podstawowymi wymaganiami

bezpieczeństwa i ochrony zdrowia

 na etapie produkcji producent zapewnia odpowiednie środki umożliwiające

wykonanie wyrobu zgodnie z wymaganiami podstawowymi oraz przedstawia wyrób

wraz z dokumentacją odpowiedniej jednostce notyfikowanej, która ocenia zgodność

wyrobu i jego dokumentacji z wymaganiami podstawowymi i wystawia certyfikat

zgodności, na którego podstawie producent wydaje odpowiednią deklarację zgodności

wyrobu z tymi wymaganiami.

2. System oceny zgodności wyrobów w krajach
UE - Procedury oceny zgodności wyrobów.

Procedura H

 wykorzystuje zarówno na etapie projektowania, jak i produkcji moduł H (pełne

zapewnienie jakości - EN 29001).

 producent stosuje system zapewnienia projektowania zgodny z normą EN 29001.

 stosowna jednostka notyfikowana ocenia, zatwierdza (certyfikuje) i nadzoruje ten

system oraz sprawdza zgodność projektu wyrobu (dokumentacji technicznej) z

podstawowymi wymaganiami bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, a następnie wystawia

certyfikat zatwierdzenia projektu.

 na etapie produkcji producent zapewnia zgodność produkowanych wyrobów z

zatwierdzonym projektem przez utrzymywanie systemu zapewnienia jakości produkcji

zgodnego z normą EN 29001 oraz wydaje na tej podstawie odpowiednią deklarację

zgodności tych wyrobów z podstawowymi wymaganiami.

 jednostka notyfikowana ocenia, zatwierdza (certyfikuje) i nadzoruje system

zapewnienia jakość produkcji.

2. System oceny zgodności wyrobów w krajach
UE - Procedury oceny zgodności wyrobów.

 Sporządzana i gromadzona przez producentów dokumentacja techniczna musi

obejmować etapy :
- projektowania,
- produkcji,
- działania wyrobu.

 Dokumentacja ta powinna zawierać między innymi:

- ogólny opis wyrobu
- rysunki i schematy elementów, podzespołów,

obwodów

- wyniki obliczeń konstrukcyjnych
- sprawozdania z badań.

Końcowym działaniem w ramach procedur oceny zgodności jest

oznaczenie przez producenta wyrobów znakiem CE. Znak ten świadczy o tym,
że dany wyrób spełnia wymagania wszystkich dyrektyw harmonizacji
technicznej, dotyczących tego wyrobu.

3. Ocena zgodności maszyn w krajach Unii
Europejskiej

Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny

zgodności wyrobów w Polsce do systemu obowiązującego w

państwach UE:

- określa zasady funkcjonowania systemu oceny zgodności z

zasadniczymi i szczegółowymi wymaganiami dotyczącymi

wyrobów, jak również procesów ich wytwarzania, które

mogą stwarzać zagrożenie albo służą ochronie lub ratowaniu

życia, zdrowia, mienia oraz środowiska.

- ustala zasady i tryb udzielania akredytacji oraz autoryzacji

jednostek działających w ramach systemu oceny zgodności

oraz sposób zgłaszania Komisji Europejskiej i państwom

członkowskim UE autoryzowanych jednostek oraz

autoryzowanych laboratoriów w celu ich notyfikacji.

- wymagania dotyczące nadzoru nad wyrobami podlegającymi

ocenie zgodności oraz organy właściwe w tych sprawach

3.1. Ocena zgodności maszyn w krajach UE –
Zakres oceny zgodności maszyn.

Maszyna

- zbiór powiązanych ze sobą części lub zespołów,

z których przynajmniej jedna(en) jest ruchoma(y), wraz z

odpowiednimi urządzeniami roboczymi, układami

sterowania, zasilania itp., zespolonych w celu określonego

zastosowania, w szczególności do przetwarzania,

obrabiania, przemieszczania i pakowania materiałów;

- zestaw (zespół) maszyn, które aby mogły

współdziałać, są rozmieszczone i wprawione w ruch

(sterowane) tak, że działają jako jedna całość;

- wymienny osprzęt zmieniający funkcje

maszyny, wprowadzony na rynek z przeznaczeniem

zamontowania do maszyny lub też do serii różnych maszyn,

lub przez operatora do ciągnika, o ile nie stanowi on części

zamiennych lub narzędzi.

3.1. Ocena zgodności maszyn w krajach UE –
Zakres oceny zgodności maszyn.

Urządzenie

ochronne

- podzespół maszyny nie

będący osprzętem wymiennym, wprowadzony do

obrotu handlowego samodzielnie przez producenta

lub jego pełnomocnika dla spełniania funkcji

zapewniania bezpieczeństwa, którego uszkodzenie

lub nieprawidłowe funkcjonowanie podczas

użytkowania zwiększa zagrożenie osób

narażonych;

- środki ochrony zbiorowej, które jako

samodzielne urządzenia ochronne są wprowadzane

do obrotu handlowego w celu ich zastosowania

przy maszynach na stanowiskach pracy.

3.1. Ocena zgodności maszyn w krajach UE –
Zakres oceny zgodności maszyn.

Wyroby wyłączone z zakresu dyrektywy:

 maszyny do celów medycznych, które są stosowane w

bezpośredniej styczności z pacjentem;

 specjalne urządzenia do stosowania na placach zabaw i/lub w

lunaparkach;

 sprzęt przeciwpożarowy;
 zbiorniki i rurociągi przemysłowe benzyny, oleju napędowego,

cieczy palnych i substancji niebezpiecznych

 urządzenia linowe, łącznie z linowymi kolejami naziemnymi, do

publicznego lub indywidualnego transportu osób

 maszyny zaprojektowane i wykonane specjalnie dla potrzeb sił

zbrojnych lub policji

 urządzenia dźwigowe stosowane w teatrach

3.2. Ocena zgodności maszyn w krajach UE –
Kryteria oceny zgodności maszyn z wymaganiami
bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia.

Kryteria oceny zgodności maszyn i środków

ochrony zbiorowej z wymaganiami

bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia są

określone w załączniku nr 1 do dyrektywy

98/37/EC.

3.2. Ocena zgodności maszyn w krajach UE –
Kryteria oceny zgodności maszyn z wymaganiami
bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia.

Normy dotyczące bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w zakresie

projektowania, a także budowy maszyn i urządzeń tworzą

zhierarchizowaną strukturę oraz dzielą się na:

 normy typu A (podstawowe) - obejmują pojęcia podstawowe, zasady

projektowania (konstruowania) oraz ogólne zagadnienia odnoszące się do

wszystkich rodzajów maszyn i urządzeń

 normy typu B (problemowe) - aspekty bezpieczeństwa, mające

zastosowanie w różnych rodzajach maszyn i urządzeń:

- B1: dotyczą szczególnych aspektów bezpieczeństwa (np.

bezpiecznych odległości, hałasu, temperatury)

- B2: dotyczą urządzeń ochronnych (np. oburęcznych urządzeń

sterowania, urządzeń blokujących, bezdotykowych urządzeń ochronnych)

 normy typu C (szczegółowe) - szczegółowe wymagania bezpieczeństwa

dotyczące określonych rodzajów maszyn lub grup maszyn.

3.3. Ocena zgodności maszyn w krajach UE –
Procedury oceny zgodności maszyn.

Dyrektywa

89/392/EEC

dzieli maszyny

na tzw. szczególnie niebezpieczne i

pozostałe oraz wyodrębnia elementy

maszyn związane z funkcjami

bezpieczeństwa (tzw. urządzenia

ochronne).

3.3. Ocena zgodności maszyn w krajach UE –

Procedury oceny zgodności maszyn.

Maszyny szczególnie niebezpieczne:

 pilarki tarczowe do obróbki drewna i mięsa
 strugarki wyrówniarki do obróbki drewna
 piły taśmowe do obróbki drewna i mięsa
 wieloczynnościowe maszyny do obróbki drewna

Urządzenia ochronne:
 układy logiczne realizujące funkcje bezpieczeństwa w

urządzeniach oburęcznego sterownia

 ruchome osłony automatyczne do pras i krawędziarek do

metali oraz wtryskarek i formierek prasujących do gumy i

tworzyw sztucznych

 konstrukcje chroniące operatora przy przewróceniu się

maszyny (ROPS)

4.2. System oceny zgodności wyrobów w
Polsce. - Podstawy prawne polskiego systemu
oceny zgodności wyrobów

W dniu 1 stycznia 1994 r. weszła w życie

ustawa z dnia 3 kwietnia 1993 r. o
badaniach i certyfikacji , będąca
podstawowym aktem prawnym określającym
zakres i zasady funkcjonowania krajowego
systemu badań i certyfikacji.

4.2. System oceny zgodności wyrobów w
Polsce. - Podstawy prawne polskiego systemu
oceny zgodności wyrobów.

Na mocy ustawy o badaniach i certyfikacji zostało utworzone

Polskie Centrum Badań i Certyfikacji (PCBC), jako krajowa

organizacja, do której zadań należy w szczególności:

 organizowanie i nadzorowanie polskiego systemu badań i

certyfikacji

 akredytowanie laboratoriów badawczych, jednostek

certyfikujących wyroby i usługi oraz jednostek certyfikujących

systemy jakości

 kontrolowanie akredytowanych laboratoriów badawczych i

jednostek certyfikujących w zakresie ich działalności

wynikającej z akredytacji.

4.2. System oceny zgodności wyrobów w Polsce.
- Podstawy prawne polskiego systemu oceny
zgodności wyrobów.

„Art. 13.1

. Wyroby wyprodukowane w Polsce, a

także wyroby importowane do Polski po raz

pierwszy, mogące stwarzać zagrożenie, albo

które służą ochronie lub ratowaniu życia,

zdrowia i środowiska, podlegają - zależnie od

stopnia zagrożenia - obowiązkowi:

1) certyfikacji na zastrzeżony przez

Centrum znak bezpieczeństwa i oznaczania

tym znakiem

2) wystawiania przez producenta, na

jego wyłączną odpowiedzialność, deklaracji

zgodności.

4.2. System oceny zgodności wyrobów w Polsce.
- odstawy prawne polskiego systemu oceny
zgodności wyrobów.

1a. Wyroby, o których mowa w ust. 1, wyprodukowane w

Polsce lub pochodzące z kraju, z którym Polska zawarła

porozumienie w sprawie uznawania certyfikatu zgodności lub

deklaracji producenta, są dopuszczone do obrotu po

weryfikacji certyfikatu zgodności lub deklaracji zgodności

producenta, dokonywanej przez polskie jednostki

certyfikujące.

1b. Przepisu ust. 1a nie stosuje się do certyfikatów

wydawanych przez polskie jednostki certyfikujące.

1c. Czas weryfikacji dokumentu, o której mowa w ust. 1a, nie

może przekroczyć 21 dni od dnia dostarczenia pełnej

dokumentacji.

4.2. System oceny zgodności wyrobów w Polsce.
- Podstawy prawne polskiego systemu oceny
zgodności wyrobów.

2. Usługi, mogące stwarzać zagrożenie lub które służą ratowaniu

życia, zdrowia i środowiska, podlegają obowiązkowi

certyfikacji na certyfikat systemu jakości.

3. Podstawą oceny wyrobów i usług, o których mowa w ust. 1 i 2,

są polskie normy polskie oraz właściwe przepisy prawne.

4. Obowiązek, o którym mowa w ust. 1, nie dotyczy wyrobów

wykonywanych jednostkowo na indywidualne zamówienia

użytkowników, pod warunkiem że zostaną spełnione

wymagania dotyczące bezpieczeństwa pracy i użytkowania

oraz ochrony życia, zdrowia i środowiska.

4.2. System oceny zgodności wyrobów w Polsce.
- Podstawy prawne polskiego systemu oceny
zgodności wyrobów

5. Obowiązek, o którym mowa w ust. 1 i 2, nie dotyczy:

1) urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu na mocy przepisu o tym dozorze,

2) sprzętu lotnictwa cywilnego,

3) statków i innych obiektów pływających wraz z wyposażeniem, z ważnymi certyfikatami Polskiego

Rejestru Statków,

4) środków farmaceutycznych i materiałów medycznych w rozumieniu przepisów o tych środkach i

materiałach,

5) usług polegających na udzielaniu świadczeń zdrowotnych, chyba że odrębne przepisy przewidują

możliwość wydawania certyfikatu akredytacyjnego na zasadach dobrowolnego zgłoszenia,

6) urządzeń medycznych w rozumieniu odrębnych przepisów,

7) żywności (środków spożywczych, substancji dodatkowych dozwolonych i używek) w rozumieniu

odrębnych przepisów.

4.2. System oceny zgodności wyrobów w Polsce.
- Zakres oceny zgodności wyrobów w ramach
polskiego systemu certyfikacji.

Wyroby podlegające obowiązkowi certyfikacji na znak bezpieczeństwa oraz obowiązkowi

wystawienia przez producenta deklaracji zgodności należą do następujących głównych

grup asortymentowych:



wyroby hutnictwa żelaza



wyroby przemysłu metalowego



maszyny i urządzenia



wyroby przemysłu precyzyjnego



środki transportu



wyroby przemysłu chemicznego



materiały budowlane

4.4. System oceny zgodności wyrobów w Polsce.
- Zasady certyfikacji wyrobów na znak
bezpieczeństwa

Certyfikacja wyrobów jest prowadzona według modelu, którego

podstawowymi elementami są:

 badanie pełne wyrobu

 ocena systemu zapewnienia jakości dostawcy (ocena warunków

techniczno-organizacyjnych do prowadzenia stabilnej

produkcji/dostawy)

 nadzór w okresie ważności certyfikatu, obejmujący okresowe kontrole

systemu zapewnienia jakości obowiązującego u dostawcy oraz badania

wyrobów pobranych u dostawcy i/lub znajdujących się w obrocie

handlowym

Badania, których wyniki są wykorzystywane w procesie certyfikacji

wyrobów, wykonują laboratoria badawcze akredytowane we właściwym

zakresie przez PCBC.

4.5. System oceny zgodności wyrobów w Polsce.
- Procedura certyfikacji wyrobów na znak
bezpieczeństwa.

Wydany certyfikat może być stosowany tylko przez jego

posiadacza. Posiadacz certyfikatu jest zobowiązany do:

 stosowania certyfikatu wyłącznie do wyrobów spełniających

ustalone wymagania

 stosowania go tylko do tych wyrobów, dla których został

wystawiony

 nieodstępowania go do stosowania innej osobie fizycznej lub

prawnej

 informowania jednostki certyfikującej o wszystkich zamierzonych

zmianach dotyczących certyfikowanego wyrobu, procesu

produkcyjnego oraz systemu zapewnienia jakości.

5. Wypadki przy pracy

– przyczyny występowania i skutki.

1. Wprowadzenie.
2. Klasyczne modele wypadków przy pracy.
3. Procesowe modele wypadków przy pracy.

- Modelowanie za pomocą drzewa zdarzeń (Event Tree

Analysis - ETA)

4. Metody badania wypadków.

- Metod TOL
- Analiza odchyleń
- Metoda drzewa niezdatności
- Analiza drzewa przyczyn
- Analiza metodą „Co–gdy”
- Analiza transferu energii
- Metoda MORT

http://www25.patrz.pl

5.1. Wypadki przy pracy

– przyczyny występowania i skutki. -

Wprowadzenie.

Wypadek

- każde nieplanowane, nagłe i niepożądane wydarzenie, w wyniku

którego ludzie tracą życie, doznają obrażeń lub ponoszą straty.

Wypadek ciężki

- zdarzenie, w wyniku którego nastąpiło ciężkie kalectwo lub

choroba nieuleczalna, a także choroba zagrażająca życiu, powodująca niezdolność do
pracy w zawodzie albo trwałe poważne oszpecenie lub zniekształcenie ciała.

Wypadek lekki

- wypadek, który powoduje odwracalne skutki zdrowotne.

Wypadek śmiertelny

- wypadek, w wyniku którego nastąpiła śmierć osoby

poszkodowanej na miejscu wypadku lub w okresie sześciu miesięcy od chwili wypadku.

Wypadek zbiorowy

- zdarzenie, w wyniku którego doznały obrażeń co

najmniej dwie osoby.

5.1. Wypadki przy pracy

– przyczyny występowania i skutki. -

Wprowadzenie.

Wypadek przy pracy

- zgodnie z ustawą z dnia 12

czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy

pracy i chorób zawodowych, nagłe zdarzenie, wywołane

przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w związku z

pracą:

 podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika

zwykłych czynności albo poleceń przełożonych

 podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika

czynności będących w interesie pracodawcy, nawet bez

polecenia

 w czasie pozostawania w dyspozycji pracodawcy w drodze

między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania

obowiązku wynikającego ze stanowiska pracy.

5.1. Wypadki przy pracy

– przyczyny występowania i skutki. -

Wprowadzenie.

Wypadek, któremu pracownik uległ

 w czasie trwania podróży służbowej w

okolicznościach innych niż określone wyżej, chyba

że wypadek został spowodowany postępowaniem

pracownika, które nie pozostawało w związku z

wykonywaniem powierzonych mu zdań

 w związku z odbywaniem służby w zakładowych i

resortowych formacjach samoobrony albo w związku

z przynależnością do obowiązkowej lub ochotniczej

straży pożarnej działającej w zakładzie pracy

 przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające

w tym zakładzie pracy organizacje społeczne lub

zawodowe albo uczestnicząc w organizowanych

przez nie czynach społecznych.

5.1. Wypadki przy pracy

– przyczyny występowania i skutki. -

Wprowadzenie.

Za ciężki wypadek przy pracy uważa się

wypadek, w wyniku którego nastąpiło ciężkie

uszkodzenie ciała, takie jak:

 utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności

rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała

 roztrój zdrowia, naruszające podstawowe

funkcje organizmu

 choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu,

trwała choroba psychiczna,

 całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w

zawodzie

 trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie

ciała.

5.1. Wypadki przy pracy

– przyczyny występowania i skutki. -

Wprowadzenie.

 Do celów statystycznych stosuje się odpowiednie

miary zwane wskaźnikami wypadkowości.

 Podstawowe wskaźniki:
- wskaźniki częstości
- ciężkości wypadków.
 Wskaźniki częstości przedstawiają stosunek

liczby wypadków do liczby zatrudnionych,

przepracowanych roboczogodzin, dniówek,

wielkości produkcji itp. Do najczęściej

spotykanych wskaźników częstości należą

wskaźniki przedstawiające liczbę wypadków w

stosunku do przepracowanych roboczogodzin

oraz do liczby zatrudnionych.

5.1. Wypadki przy pracy

– przyczyny występowania i skutki. -

Wprowadzenie.

http://www.ciop.pl/24120

100

5.1. Wypadki przy pracy

– przyczyny występowania i skutki. -

Wprowadzenie.

Wg statystyk w Polsce:
- 30% - upadek,
- ok. 22% - uderzenie (w tym przygniecenie przez

przemieszczane czynniki materialne, maszyny i

urządzenia)

- 50% - wypadków zachowanie się pracownika,
- 14,2% - niewłaściwa organizacja pracy,
- 12,4% - niewłaściwy stan czynnika

materialnego, który miał bezpośredni wpływ na

wystąpienie wypadków przy pracy.

101

5.1. Wypadki przy pracy

– przyczyny występowania i skutki. -

Wprowadzenie.

Proces powypadkowy:
 obowiązkiem każdego pracownika jest zgłoszenie informacji

o wypadku (dotyczy to zarówno pracownika, który uległ

wypadkowi (o ile pozwala na to stan jego zdrowia), jak

również każdego kto zauważył wypadek lub dowiedział się o

jego wystąpieniu

 w momencie wystąpienia wypadku należy udzielić

poszkodowanemu pierwszej pomocy,

 zabezpieczyć miejsce wypadku
 zawiadomić kierownika zakładu.
 pracodawca zarządza badanie przyczyn wypadku
 zawiadamia inspektora pracy oraz prokuratora o każdym

wypadku śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym.

102

5.1. Wypadki przy pracy

– przyczyny występowania i skutki. -

Wprowadzenie.

Na ustalenie przyczyn i okoliczności wypadku składa

się:

 przeprowadzenie oględzin miejsca wypadku (m.in.

zabezpieczenie śladów, zebranie instrukcji i in.

dokumentów, wykonanie fotografii i/lub szkiców

miejsca wypadku, zebranie (do 24h) wstępnej

informacji od poszkodowanego lub świadków oraz

ustalenie prac, które były wykonywane podczas

wypadku i przed nim)

 przesłuchanie poszkodowanego i świadków
 uporządkowanie faktów i określenie najbardziej

prawdopodobnych przyczyn wydarzenia.

103

5.2. Wypadki przy pracy

– przyczyny występowania i skutki. –
Klasyczne modele wypadków przy pracy.

Modele wydarzeń wypadkowych przedstawiają zwykle sekwencje

wydarzeń wypadkowych lub wzajemne powiązania pośrednich przyczyn

wypadków prowadzących do urazu lub utraty zdrowia.

Zastosowane w badaniu wypadków modele pomagają zespołom

powypadkowym w:

 tworzeniu mentalnego obrazu sekwencji wypadkowej
 zadawaniu właściwych pytań i ustalaniu rodzaju danych, które należy

zebrać;

 sprawdzeniu, czy zebrano właściwe informacje
 oszacowaniu zebranych danych
 ustaleniu kierunków dalszych badań w celu znalezienia głębszych

przyczyn

 analizowaniu relacji pomiędzy poszczególnymi informacjami
 dentyfikowaniu i ustalaniu właściwych działań profilaktycznych
 komunikowaniu się między poszczególnymi członkami zespołu celem

ustalenia płaszczyzny odniesienia w badaniu wypadku.

104

5.3. Wypadki przy pracy

– przyczyny występowania i skutki. –
Procesowe modele wypadków przy pracy.

Procesowe modele wypadków umożliwiają uświadomienie, w jaki

sposób system produkcyjny przechodzi od fazy normalnej do fazy, w której
następuje wypadek. Czas przebiegu wypadku jest tu czynnikiem
podstawowym.
Model OARU (Occupational Accident Research Unit)

Sekwencja wypadku podzielona jest tu na 3 fazy:

 fazę inicjacyjną,
 fazę realizacji
 fazę urazu.
Między tymi fazami można wyróżnić 4 stany przejściowe:


przejście od normalnych warunków do stanu wystąpienia braków w

kontroli sytuacji

 przejście od braku kontroli do utraty kontroli
 przejście, przy którym organizm ludzki zaczyna absorbować energię
 stan zakończenia procesu absorbowania energii.

105

5.4. Wypadki przy pracy

– przyczyny występowania i skutki. –
Metody badania wypadków.

Analiza odchyleń:

 czy maszyna pracowała normalnie?
 czy cokolwiek zawiodło?
 czy było coś niezwykłego w odniesieniu do

używanych materiałów?

 czy procedury planowania były

przestrzegane?

 czy planowanie było odpowiednie?
 dlaczego usterka nie została znaleziona?
 czy element maszyny był włączony do planu

konserwacji?

106

5.4. Wypadki przy pracy

– przyczyny występowania i skutki. –
Metody badania wypadków.

Analiza drzewa przyczyn

 graficzne przedstawienie logicznego łańcucha przyczyn.
 wychodzimy od zdarzenia, które chcemy poddać analizie i cofamy

się systematycznie, krok po kroku, zadając przy każdym

zidentyfikowanym fakcie (na podstawie informacji z postępowania

powypadkowego) następujące pytania:

- co było konieczne, żeby ten fakt nastąpił?
- czy jest konieczny jeszcze inny fakt (lub fakty), aby fakt

nastąpił?
Na podstawie uzyskanych odpowiedzi łączymy fakty między sobą.

Stosuje się 3 rodzaje możliwych powiązań:
- powiązanie łańcuchowe = jeden fakt – jedno zdarzenie

poprzedzające

- koniunkcja = jeden fakt – kilka zdarzeń poprzedzających
- negacja koniunkcji = kilka faktów – jedno zdarzenie poprzedzające.

107

6. Choroby zawodowe -
przyczyny. występowania i skutki

1. Określenie choroby zawodowej i podstawy

rozpoznawania.

2. Występowanie chorób zawodowych w

Polsce.

3. Trudności związane z rozpoznawaniem

chorób zawodowych.

4. Profilaktyka chorób zawodowych.
5. Główne cele strategiczne profilaktyki chorób

zawodowych.

6. Niezdolność do pracy w chorobach

zawodowych.

7. Skutki ekonomiczne chorób zawodowych.

108

6.1. Choroby zawodowe -
przyczyny. występowania i skutki. –Określenie
choroby zawodowej i podstawy rozpoznawania.

Choroby zawodowe

- choroby określone w wykazie

chorób zawodowych, jeżeli zostały spowodowane działaniem
czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w
środowisku pracy.
 wywiadem dotyczącym warunków pracy
 zapoznanie się z charakterystyką stanowiska pracy oraz z

wynikami pomiarów stężeń i natężeń czynników szkodliwych

Orzecznictwo lekarskie w zakresie chorób zawodowych

mogą wykonywać lekarze posiadający szczególne kwalifikacje
określone przez ministra zdrowia.

109

6.1. Choroby zawodowe -
przyczyny. występowania i skutki. –Określenie
choroby zawodowej i podstawy rozpoznawania.

Grupy chorób zawodowych:
 Zatrucia ostre albo przewlekłe lub ich

następstwa wywołane przez wymienione w tym

wykazie sub.chem.

 Astma oskrzelowa.
 Pylice płuc.
 Alergiczny nieżyt nosa.
 Przewlekłe choroby narządu głosu spowodowane

nadmiernym wysiłkiem głosowym, trwającym co

najmniej 20 lat.

 Choroby skóry.
 Choroby wywołane działaniem wysokich albo

niskich temperatur otoczenia

110

6.2. Choroby zawodowe -
przyczyny. występowania i skutki. –
Występowanie chorób zawodowych w Polsce.

http://www.ciop.pl

111

6.2. Choroby zawodowe -
przyczyny. występowania i skutki. –
Występowanie chorób zawodowych w Polsce.

Najczęściej występujące choroby zawodowe:
 przewlekłe choroby narządu głosu związane z nadmiernym

wysiłkiem głosowym

 zawodowe uszkodzenie słuchu,
 choroby zakaźne i inwazyjne,
 pylice płuc,
 choroby skóry,
 zespół wibracyjny
 zatrucia i ich następstwa

Głównym problemem są nowotwory (1-5% wszystkich chorób).

112

6.2. Choroby zawodowe -
przyczyny. występowania i skutki. –

Trudności związane z rozpoznawaniem chorób zawodowych

Szkodliwości zawodowe można najogólniej

podzielić na 4 podstawowe grupy:

 czynniki chemiczne
 czynniki fizyczne
 czynniki biologiczne
 uciążliwości związane ze sposobem

wykonywania pracy.

113

6.2. Choroby zawodowe -
przyczyny. występowania i skutki. –

Trudności związane z rozpoznawaniem chorób zawodowych

Warunkiem rozpoznana choroby zawodowej
jest ustalenie związku przyczynowego

między czynnikami szkodliwymi lub
uciążliwymi środowiska pracy a stanem
zdrowia pracownika, a ponadto

dana choroba musi być wymieniona w

wykazie chorób zawodowych.

114

6.2. Choroby zawodowe -
przyczyny. występowania i skutki. –
Trudności związane z rozpoznawaniem chorób
zawodowych.

Spełnienie tych warunków bywa praktycznie trudne z

następujących powodów:

 nie ma dostatecznie szczegółowych i wiarygodnych

informacji o stopniu narażenia na czynniki szkodliwe;

pomiary stężeń i natężeń czynników szkodliwych są

wykonywane często wyrywkowo, nie zawsze według

poprawnej metody czy strategii i rzadko obejmują cały

okres pracy zawodowej pracownika

 objawy choroby zawodowej są często niespecyficzne i nie

różnią się od chorób występujących z innych przyczyn, stąd

prawdopodobieństwo związku przyczynowego objawów z

narażeniem zawodowym jest bardzo zróżnicowane.

115

6.2. Choroby zawodowe -
przyczyny. występowania i skutki. –
Profilaktyka chorób zawodowych.

Zapobieganie chorobom zawodowym:

 profilaktyka pierwotna

, zwana również pierwszorzędową

to zespół działań i środków zmierzających do zapewnienia

pracownikowi bezpiecznych warunków pracy

 profilaktyka wtórna

, zwana również drugorzędową. Jej

zadaniem jest monitorowanie stanu zdrowia pracowników w

celu zapobiegania wystąpieniu choroby lub wykrycia

skutków zdrowotnych w możliwie najwcześniejszym

okresie, a w przypadku zachorowania podjęcie

odpowiednich działań zapobiegających dalszemu postępowi

choroby. W profilaktyce wtórnej dominujący jest udział

lekarza, stąd bywa ona potocznie nazywana

profilaktyką

lekarską.

116

6.2. Choroby zawodowe -
przyczyny. występowania i skutki. –
Profilaktyka chorób zawodowych.

W profilaktyce chorób zawodowych ważne miejsce zajmuje także

fizjologia pracy i ergonomia. Fizjologia pracy zajmuje się reakcją
organizmu na takie obciążenia związane z pracą, jak: wysiłek fizyczny,
praca zmianowa, niekorzystny mikroklimat, które nie są normowane
przez wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń.

Głównym zadaniem ergonomii jest natomiast właściwa

organizacja materialnego środowiska pracy oraz przystosowanie

maszyn i urządzeń do możliwości psychofizycznych pracownika, a

także dostosowanie pracownika do warunków środowiska pracy.
Zadanie to nie może być rozwiązane wyłącznie przez medycynę

pracy i wymaga współpracy inżynierów, fizjologów, zespołów
ergonomicznych i lekarzy.

117

6.2. Choroby zawodowe -
przyczyny. występowania i skutki. –
Profilaktyka chorób zawodowych.

Zapobieganie chorobom zawodowym:
 badania okresowe
 odpowiednie zachowanie w miejscu pracy,

przestrzeganie przepisów BHP

 Kondycja zdrowotna

- właściwy styl życia,
- unikania nałogów (palenie tytoniu,

nadużywanie alkoholu)

- odpowiednie odżywianie.

118

6.6. Choroby zawodowe -
przyczyny. występowania i skutki. –

Niezdolność do pracy w chorobach zawodowych.

Zasady orzekania o niezdolności do pracy zarobkowej z powodu chorób zawodowych są

takie same jak w przypadku innych chorób.

Niezdolna do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo

utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i
nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu.

Całkowicie niezdolną do pracy

jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania

jakiejkolwiek pracy.

Częściowo niezdolną do pracy

jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność

do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Naruszenie sprawności organizmu w stopniu prowadzącym do konieczności zapewnienia

stałej opieki i pomocy innej osoby powoduje niezdolność do samodzielnej
egzystencji.

Rodzaje niezdolności:

 trwała
 okresowa.

119

6.6. Choroby zawodowe -
przyczyny. występowania i skutki. –

Skutki ekonomiczne chorób zawodowych.

Koszty bezpośrednie :

 czasowa niezdolność do pracy występująca w 20 ÷ 30%

ogółu przypadków

 trwałe lub czasowe przeniesienie na inne stanowisko pracy,

dotyczące kilkunastu procent ogółu przypadków

 stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu; z tego tytułu

wypłacane jest świadczenie jednorazowe, którego wysokość

zależy od ustalonego procentu utraty zdrowia; świadczenia

wypłacane z tego tytułu stanowią jedną z najważniejszych

składowych kosztów związanych z chorobami zawodowymi

 reny inwalidzkie; otrzymuje je pond 60% chorych na

choroby zawodowe; są to najczęściej świadczenia trwałe,

wypłacane do końca życia.

120

6.6. Choroby zawodowe -
przyczyny. występowania i skutki. –

Skutki ekonomiczne chorób zawodowych.

Koszty pośrednie:

badania okresowe pracowników prowadzone

w celu oceny skutków zdrowotnych

narażenia na szkodliwości środowiska pracy

badania specjalistyczne w jednostkach

właściwych do rozpoznawania chorób

zawodowych oraz wszystkich przypadków

podejrzeń o choroby zawodowe; koszty te są

bardzo duże i nie zostały dotąd oszacowane

leczenie chorób zawodowych i ich powikłań

- ambulatoryjne, szpitalne i sanatoryjne.

121

Bibliografia

http://www.ciop.pl

2. Marek K.: Zasady orzekania o niezdolności

do pracy w wybranych chorobach

zawodowych. Warszawa, ZUS 1997.

3. Bezpieczeństwo pracy i ergonomia. Pod

red. D. Koradeckiej. Warszawa, CIOP

1999.

4. Jończyk J.: Prawo pracy. Warszawa, PWN

1992.

5. Florek M., Seweryński M.: Międzynarodowe

prawo pracy. Warszawa, IWZZ 1988.

122

DZIĘKUJĘ ZA

UWAGĘ:)

123