17.05.2006
Rachunkowość międzynarodowa - wykład 5
Etapy rozwoju rachunkowości w Polsce:
I etap - 1945 - 1990
II etap - 1991 - 1994
III etap - 1995 - 2001
IV etap - 2002 - połowa 2004
V etap - druga połowa 2004 - dziś
Etap I związany jest z systemem socjalistycznym, nie wykorzystywano rachunkowości, nie zwracano uwagi na jej funkcje - zwłaszcza informacyjną. Źródłem informacji miała być kontrola, ale informacje i tak nie były rzeczywiste.
Etap II jest związany z przejściem do gospodarki rynkowej. Weszły w tym czasie rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zasad prowadzenia rachunkowości.
Zmiany wprowadzone przez rozporządzenie (napisane w oparciu o IV dyrektywę UE):
jednolity układ bilansu i rachunku wyników,
ujednolicenie zasad prowadzenia rachunkowości w sensie równoprawnego prowadzenia przedsiębiorstw,
przesunięcie w hierarchii funkcji rachunkowości z funkcji kontrolnej na aspekt informacyjny,
zwiększenie swobody o traktowaniu systemu rachunkowości w granicach określonych przez rozporządzenie.
Etap III związany jest z obowiązywaniem ustawy o rachunkowości z 29.09.1994 roku. Od tego momentu regulacjom nadano rangę ustawy. Podstawą jej były dyrektywy IV i VII, a także MSR-y i MSSF-y.
Zmiany wprowadzone przez ustawę:
Wprowadziła jednolite wzory bilansu i rachunku zysków i strat. Wprowadziła obowiązek sporządzania sprawozdania z przepływów pieniężnych. Określiła zakres informacji dodatkowej.
Uwzględniła zagadnienia ze sporządzania skonsolidowanych sprawozdań finansowych.
Rozszerzyła problematykę prowadzenia rachunkowości skomputeryzowanej.
Ustaliła zasady prawidłowej rachunkowości.
Ujednoliciła zasady rachunkowości dla wszystkich bardziej znaczących gospodarczo jednostek bez względu na zakres i charakter prowadzonej działalności, ale przy poszanowaniu ich specyfiki. To pozwoliło na wydanie aktów niższej rangi niesprzecznych z ustawą.
Czemu wybrano dyrektywy do opracowania UoR anie MSR-y?
MSR-y nie miały charakteru obowiązującego prawa.
MSR-y dotyczyły różnych szczególnych problemów. Są bardzo obszernym opracowaniem. Nie nadają się wprost do zastosowania. W tym okresie w Polsce istniała potrzeba opracowania czegoś kompleksowego, a MSR-y do tego się nie nadawały.
MSR-y są ciągle modyfikowane (doskonalone), więc trudno na nich bazować.
Etap IV związany jest z uchwaleniem nowelizacji UoR. Zasadniczą zmianą w stosunku do ustawy było to, że nowelizacja opierała się na zasadach zawartych w MSR-ach. Nowelizacja rozszerzyła słownik pojęć o pojęcia aktywów, instrumentów finansowych, przychodów i zysków, kosztów i strat. Wprowadzono zupełnie nowe lub zmodyfikowano dotychczas istniejące definicje, np. inwestycji, środków trwałych. Wprowadziła również zmiany dotyczące:
wzorów układów podstawowych sprawozdań finansowych,
sposobu sporządzania sprawozdań,
wprowadziła możliwość sporządzenia rachunku przepływów pieniężnych metodą bezpośrednią,
ograniczyła RZiS do wersji pionowej, ale można go stosować metodą mieszaną,
wprowadziła zestawienie zmian w kapitale własnym.
W nowelizacji tej uwzględniono również zagadnienia (których do tej pory nie było) dotyczące leasingu, czy kontraktów terminowych. Wprowadziła również pewne uproszczenia dla jednostek prowadzących księgi rachunkowe w zakresie inwentaryzacji. Ograniczyła również ilość podmiotów uprawnionych do wydawania aktów normatywnych do jednego, a mianowicie Ministra Finansów. Stwierdza również w swojej treści, że jeśli ustawa czegoś nie obejmuje to należy stosować Krajowy Standard Rachunkowości, a jeśli nie ma krajowych to MSR-y.
Komitet Standardów Rachunkowości
Został powołany pod koniec listopada 2001 roku przez Ministra Finansów. W skład tego komitetu wchodzili członkowie SKwP, przedstawiciele Krajowej Izby Biegłych Rewidentów, przedstawiciele uczelni wyższych, praktyki gospodarczej i organów rządowych.
Do zadań komitetu należy:
wydawanie i aktualizacja Krajowych Standardów Rachunkowości,
opiniowanie aktów prawnych,
analiza Międzynarodowych Standardów Rachunkowości,
współpraca z międzynarodowymi organizacjami dotyczącymi rachunkowości.
Etap V dotyczył kolejnej nowelizacji ustawy o rachunkowości. Zasadniczo wprowadziła ona dwie nowe rzeczy:
zdefiniowanie MSR-ów,
określenie obowiązków, co do stosowania MSR-ów w Polsce.
Wprowadziła obowiązek dla podmiotów notowanych na giełdzie stosowania MSR-ów do sporządzania skonsolidowanych sprawozdań finansowych. Jednocześnie wprowadziła możliwość sporządzania skonsolidowanych sprawozdań według MSR-ów dla jednostek ubiegających się o możliwość publicznego obrotu.
Dla jednostek mających obowiązek stosowania MSR-ów wykładnia prawa jest następująca: MSR-y, ustawa, KSR-y. Dla pozostałych jednostek: ustawa, KSR-y, MSR-y.
Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej
Wydane do tej pory MSSF-y to:
MSSF 1 - Zastosowanie MSR-ów po raz pierwszy
MSSF 2 - Płatności w formie akcji własnych
MSSF 3 - Połączenia jednostek gospodarczych
MSSF 4 - Umowy ubezpieczeniowe
MSSF 5 - Aktywa trwałe przeznaczone do sprzedaży oraz działalność zaniechana
MSSF 6 - Wydobycie I wycena zasobów naturalnych
Wymagania standardu MSSF nr 1:
Określenie pierwszego sprawozdania finansowego sporządzonego na podstawie MSSF.
Określenie okresów objętych pierwszym sprawozdaniem finansowym.
Określenie dnia przejścia na MSSF.
Wybór zasad (polityki) rachunkowości zgodnych z MSSF, obowiązujących na dzień sprawozdawczy.
Przygotowanie bilansu otwarcia na dzień przejścia na MSSF.
Retrospektywne zastosowanie wybranych zasad (polityki) rachunkowości do wszystkich okresów prezentowanych w pierwszym sprawozdaniu finansowym sporządzanym na podstawie MSSF.
Ewentualne zastosowanie wyjątków fakultatywnych dopuszczonych przez standard MSSF nr 1.
Zastosowanie się do wyłączeń obligatoryjnych.
Ujawnienie szerokiego zakresu informacji w związku z przejściem na MSSF.
Prezentacja danych porównawczych za przynajmniej jeden okres poprzedzający okres sprawozdawczy.