Zasady sporządzania budżetów elastycznych:

Można wyróżnić 2 podstawowe metody związane z uelastycznianiem budżetów:

1. wykorzystujemy współczynnik zmienności kosztów → np. należy obliczyć budżet kosztów dla produkcji 2.200 sztuk wyrobu X jeżeli koszty 2.000 szt. wyrobu X wynosiły 20.000, a współczynnik zmienności kosztów wynosi 0,7.

!!! Jeżeli produkcja wzrośnie o 200 szt. czyli o 10%, to koszty zmienią się (w tym wypadku wzrosną) o 7%. → K = 20.000 + (20.000*0,07) = 21.400

2. wykorzystujemy funkcję kosztów wyznaczoną dla danego modelu rachunku kosztów lub grup kosztów

Zadania 1:

Równania normalne kosztów wydziałowych Wydziału Mechanicznego:

• materiały pomocnicze: Y = 5*g + 500

• energia: Y = 12*g

• płace nadzoru i kierownictwa: Y = 3.000

Faktyczne wykonanie zdolności produkcyjnej Wydziału Mechanicznego w bieżącym okresie:

• detal D1 - 100 szt * 0,8rh = 80 rh

• detal D2 - 200 szt * 1,0rh = 200 rh

• detal D3 - 250 szt * 1,5rh = 375 rh

• razem: 655rh

Faktyczne wykonanie kosztów wydziałowych:

• materiały pomocnicze: 4.000 zł

• energia: 7.600 zł

• płace nadzoru i kierownictwa: 3.200 zł

Na podstawie danych:

1. obliczyć budżety kosztów wydziałowych dla normalnego wykorzystania zdolności produkcyjnej (BSH dla 800rh) oraz przeliczonych na faktyczne wykonanie zdolności produkcyjnej (BAH = 655rh)

2. obliczyć odchylenie ogółem faktycznych kosztów wydziałowych od kosztów przeliczonego budżetu ( KF - BAH )

3. obliczyć odchylenia wydatkowania ( KF - BSH ) i wydajności ( BSH - BAH )

ad.1.

• budżet kosztów wydziałowych dla normatywnego wykorzystania zdolności produkcyjnej dla 800rh (BSH):

materiały pomocnicze:	5*800 + 500 = 4.500
energia:	12 * 800 = 9.600
płace nadzoru i kierownictwa:	3.000
Razem:	=17.100

• budżet kosztów wydziałowych dla faktycznych wykonanych zdolności produkcyjnych dla 655rh (BAH):

materiały pomocnicze:	5*655 + 500 = 3.775
energia:	12 * 655 = 9.600
płace nadzoru i kierownictwa:	3.000
Razem:	=14.635

ad.2.

KF	14.800
- BAH	14.635
odchylenia:	= 165 (N)

ad.3.

KF	14.800
- BSH	17.100
odchylenia wydatkowania:	= - 2.300 (K)

BSH	17.100
- BAH	14.635
odchylenia wydajności:	= 2.465 (N)

(N) → niekorzystne

(K) → korzystne

sporządzanie budżetów finansowych:

Zadanie 2:

Zakład zamierza wyprodukować w lutym 20.000 mb tkaniny, której cena zbytu wynosi 18 zł/mb. Prognozowana sprzedaż wyniesie 80% produkcji miesięcznej. Zgodnie z umowami z odbiorcami 60% należności ze sprzedaży będzie uregulowanych w lutym, a 40% w marcu. Zakład otrzyma w lutym należność za sprzedaż styczniową w wysokości 34.000 zł. Planuje się spłatę zobowiązań w wysokości 12.000 zł.

Jednostkowy koszt zmienny tkaniny wynosi 9 zł/mb. Koszty zmienne powodują w całości wydatek środków pieniężnych w miesiącu ich wystąpienia. Przewidywane koszty stałe wyniosą w lutym 60.000 zł, przy czym 30% kosztów stałych nie powoduje rozchodu środków pieniężnych. Koszty stałe będące wydatkami w 50% są pokrywane w danym miesiącu, a pozostałe 50% - w następnym miesiącu. Saldo początkowe środków pieniężnych wynosi 27.000 zł.

Na podstawie danych:

1. sporządzić budżet zysków i strat (w części dotyczącej ustalenia wyniku na sprzedaży) dla lutego.

2. sporządzić budżet wpływów i wydatków w lutym - metoda bezpośrednia.

ad.1.

przychody ze sprzedaży:	20.000*0,8*18	288.000
─ koszty zmienne sprzedanych produktów:	16.000*9	─ 144.000
─ koszty stałe:		─ 60.000
wynik brutto na sprzedaży:		= 84.000

ad.2.

Budżet wpływów i wydatków sporządzamy według schematu:

	stan początkowy środków pieniężnych
+	wpływy
─	wydatki
=	stan końcowy środków pieniężnych

stan środków pieniężnych wpływy: z lutego ze stycznia wydatki: spłata zob. ze stycznia na pokrycie k. zmiennych na pokrycie KS	60% * 288.000 34.000 20.000 * 9 60.000 * 0,7 * 0,5	27.000 206.800 172.800 34.000 213.000 12.000 180.000 21.000
stan końcowy środków pieniężnych		= 20.800

Ceny transferowe:

Jednym z zadań rachunkowości zarządczej jest ocena ośrodków odpowiedzialności, tzw. centrów zysków (przychodów, kosztów, inwestycyjnych). Jednym z problemów związanych z oceną ośrodków odpowiedzialności jest występowanie świadczeń wzajemnych. Cena, która jest przyjmowana do wyceny świadczeń wzajemnych określana jest jako cena transferowa.

Ceny transferowe można stosować na różnych poziomach:

1. cena transferowa może się równać kosztom rzeczywistym → stosujemy ją głównie wtedy, gdy chcemy ocenić centra kosztów; wadą tego sposobu może być przerzucanie niegospodarności komórki będącej usługodawcą na usługobiorcę

2. cena transferowa może być przyjmowana na poziomie kosztów planowanych → stosujemy wtedy, gdy chcemy ocenić centra kosztów, sposób ten może pozwolić na ocenę gospodarności danego ośrodka

3. cena transferowa może być przyjmowana jako cena rynkowa → stosujemy ją wtedy, gdy chcemy ocenić centra zysków, przychodów; świadczone usługi lub produkty mogą być również sprzedawane na zewnątrz w zależności od swobody decyzyjnej danego ośrodka odpowiedzialności. Sposób ten może powodować poszukiwanie przez usługobiorców dostawców spoza przedsiębiorstwa, co może powodować niewykorzystane zdolności produkcyjne w komórkach będącej usługodawcą

4. cena transferowa może być przyjmowana na poziomie tzw. cen negocjowanych między kierownikami ośrodków odpowiedzialności

Zadanie 3:

Zdecentralizowana firma „Świstak” posiada dwa zakłady: X i Y. Zakład X rozpoczął nową produkcję i zgłosił zapotrzebowanie w zakładzie Y na dostawę 5.000 sztuk nowego półfabrykatu B. Zakład Y obliczył, że jednostkowy koszt zmienny wyprodukowania nowego półfabrykatu B wyniesie 20 zł. Aby jednak zaspokoić zapotrzebowanie zakładu X, zakład Y będzie musiał zrezygnować z dotychczasowej produkcji wyrobu A, którego sprzedaż wynosiła 8.000 sztuk rocznie, po cenie jednostkowej 40 zł. Jednostkowy koszt zmienny wyrobu A wynosi 20 zł.

1. obliczyć minimalną cenę jednostkową na półfabrykat B możliwą do zaakceptowania przez zakład Y

2. jeśli zakład X może nabyć półfabrykat B od zewnętrznych dostawców za cenę jednostkową 50 zł, czy korzystne jest dla firmy nabywanie półfabrykatu od zakładu Y? Jaka będzie maksymalna cena transferowa możliwa do zaakceptowania przez zakład X?

	Zakład X (wytworzenie)	Zakład Y (sprzedaż)
przychody		50
koszty	20	20
przychody transferowe (przekazanie surowca do innego zakładu)	20
Razem:	0	30

ad.1.

zapotrzebowanie na B: 5.000 szt.

J_KZ B = 20

Dotychczasowy wynik Y: 8.000 * (40 - 20 ) = 160.000

Minimalna marża do zaakceptowania: 160.000 : 5.000 = 32 zł

Minimalna cena do zaakceptowania: 32 zł + 20 zł = 52 zł

ad.2.

Jeżeli cena na rynku jest równa 50 zł to niekorzystne jest nabywanie półfabrykatu od Y.

Rachunkowość zarządcza - w - 29.11.2005

34

---