Teoretyczne podstawy kształcenia

14.11

CELE I WARTOŚCI W EDUKACJI

• Związek pomiędzy celami a wartościowymi.

W każdym kraju widać wyraźnie czy edukacja jest narodowym priorytetem.

Aksjologia – nauka zajmująca się wartościami.

W naukach humanistycznych również istnieją pewne wartości, które związane są z tym co grupa ceni.

Tradycja przekazała 3 wartości naczelne:

• Prawda – doskonali intelekt

• Dobro – doskonali wolę i uczucia

• Piękno – doskonali wolę i uczucia

Wartości i cele są ze sobą ściśle związane. Dydaktyka w większym stopniu zajmuje się celami.

• Czym są cele?

Cele są jak mapy drogowe – cele pomagają nauczycielowi i uczniowi zorientować się dokąd zmierzają i w którym są miejscu. Cele to komunikaty, które wyrażają zamiar nauczyciela, jak powinni zmienić się uczniowie.

Podział celów:

1. Ze względu na adresata:

• Cele społeczne – zapewnienie warunków harmonijnego rozwoju

• Cele jednostkowe - są związane z dobrem i szczęściem jednostki

1. Ze względu na sposób formułowania:

• Cel ogólny – odnosi się do intencji i zamiarów w edukacji na poziomie ogólnym. Może być krótko i długo terminowy. Cele ogólne mają charakter całościowego programu edukacyjnego i ujawniają potrzeby społeczne i jednostkowe.

  Mają różne poziomy ogólności:

1. Najwyższy poziom – CHARAKTER IDEAŁÓW - przyjmują formę twierdzenia ogólnego. Wskazują na idealne dobro i wartości, które nadają kierunek podejmowanym procesom pedagogicznym

2. Na niższym poziomie ogólności są formułowane ZADANIA, czyli wytyczne do realizacji określonych zamiarów. Są to komunikaty wskazujące docelowe punkty kształcenia. Stanowią podstawę programów nauczania.

• Cel szczegółowy - maja charakter stwierdzeń bardziej konkretnych, stanowią próbę przełożenia intencji na uchwytne kategorie, niezbędne do planowania zajęć.

  Mogą być:

• Cele operacyjne – formułowali behawioryści. Mają określoną strukturę. Wymagają od nauczyciela ścisłej wiedzy. Wskazuje konkretne mierzalne zachowania uczniów, będące dowodem osiągnięcia celu.

  Cel operacyjny ma specyficzna strukturę: AZTS:

• A – adresat

• Z - zadanie

• T – treść

• S – standard wykonania

Cel operacyjny zawiera:

• Opis zachowania ucznia – co uczeń wykona

• Sytuacje sprawdzania

• Kryteria osiągnięć

• Cele nieoperacyjnie – odnoszą się do jakości mniej uchwytnych, pozostawiają rezultat końcowy bardziej otwarty. Przejawia się to w nazewnictwie: uczeń rozumie, ma krytyczną świadomość.

Cele ogólne – cele szczegółowe

Z celów ogólnych wyprowadzamy cele szczegółowe.

Cele ogólne są podstawą do wyprowadzania rozkładów nauczania, które muszą być spójne z poszczególnymi dniami aktywności – z konkretną lekcją.

TAKSONOMIA BLUMA

Benjamin Blum wyodrębnił 6 kategorii celów:

1. Znajomość (wiedza)

2. Rozumienie

3. Zastosowanie

4. Analiza

5. Synteza

6. Ocena

Zobacz: rozdział 3.3 Dorota Gołębniak – Pedagogika II tom ( Kwieciński, Śliwerski)

Richard Arends!!