ZEGLUGA LINIOWA A TRAMPING – porównanie: Żegluga liniowa - odbywa się na stałych trasach według określonego rozkładu rejsów (drobnica, przewozy kontenerowe)
Tramping - bez stałego rozkładu rejsów; przewóz najczęściej całookrętowych ładunków masowych (bulk cargo) lub pół-masowych (semi bulk) oraz płynnych
PARAMETRY EKSPLOATACYJNE: Długość statku L (lenght of the ship): długość całkowita LOA (lenght over all), długość między pionami LBP, LPP (lenght between perpendiculars),długość do celów pomiarowych, klasyfikacyjnych itp; Szerokość statku B (breath of the ship); Wysokość boczna H (moulded depth); Wolna burta f (freeboard); Zanurzenie statku T (draft, draught); Wznos (air draft); Wyporność D (displacement); Nośność DWT (deadweight); Pojemność statku: brutto GT (gross tonnage), netto NT (net tonnage); Pojemność ładunkowa V (cargo cubic capacity): dla zboża (grain capacity), dla bel/bali (bale capacity);
UMOWA BUKINGOWA (Booking Contract) - dotyczy przewozu poszczególnych rzeczy lub ładunku określonego wg. rodzaju,ilości, miary lub wagi najczęściej przewoźnikiem (carrier) jest armator, przewoźnikiem także może być np.NOVCC (Non Vessel Operating Common Carrier) lub podobna instytucja zawierająca w swoim imieniu umowy bukingowe, w razie niedostarczenia ładunku przewoźnik zachowuje prawo do tzw. „martwego frachtu” (Dead Freight), dowodem zawarcia umowy jest nota bukingowa (Booking Note, Liner Booking Note)
LISTA LADUNKOWA (Cargo list) - wykaz ładunków zabukowanych na dany statek w danym porcie przez przewoźnika lub jego agentów ( dla każdego portu); kolejno numerowane pozycje, opis ładunku, wymiary, waga, ilość, miejsce składowania, uwagi; jest podstawą do sporządzenia planu sztauerskiego.
KWIT KONTROLNY (Tally Sheet) - pisemny raport sporządzany przez liczmenów na koniec załadunku. Podaje:ilość ładunku, opis, oznakowanie, miejsce załadowania, datę, nazwisko i podpis liczmena. Jest podstawą do wystawienia przez statek „Kwitu sternika”
KWIT STERNIKA (Mate’s Receipt) - potwierdzenie przyjęcia (oznaczonego w nim) ładunku na statek, wystawia załadowca, podpisuje C/O lub kapitan, jest podstawą do sporządzenia i wydania konosamentu. Kwit sternika zawiera: rodzaj i ilość ładunku, oznakowanie, opakowanie, uwagi odnośnie ilości, stanu ładunku i opakowania, faktyczną datę załadunku.
KONOSAMENT (Bill of Lading, B/L) - Shipped on Board B/L (konosament załadowania); Received for Shipment B/L (konosament przyjęcia do załadunku …door to door); Direct B/L (konosament zwykły) – z portu do portu; Trough B/L (konosament bezpośredni) z portu do portu, z przeładunkiem i ewent. zmianą przewoźnika; Combined Transport B/L (konosament przewozu kombinowanego) – różne środki transportu; FIATA Multimodal B/L (konosament multimodalny FIATA) – podobnie jak Combined Transport B/L ale operator transportu multimodalnego (MTO) ma ograniczona kwotowo odpowiedzialność za ładunek (na całej trasie); Konosament czarterowy (Charter Party B/L) – warunki przewozu w umowie czarterowej;
KONOSAMENTY (ze względu na odbiorcę i sposób przenoszenia) dzielimy na: imienne (Straight B/L) – na konkretnego odbiorcę, przeniesienie przez cesję; na zlecenie (Order B/L) – na zlecenie załadowcy, przeniesienie przez indos; na okaziciela (Bearer B/L) – przeniesienie przez wydanie konosamentu nabywcy
MORSKI LIST PRZEWOZOWY (Sea Waybill) - jest dokumentem stwierdzającym wysyłkę towaru w handlu morskim. Jest on potwierdzeniem przyjęcia towaru przez przewoźnika i dowodem zawarcia umowy przewozu, ale nie jest - w odróżnieniu od konosamentu - dokumentem stwierdzającym tytuł własności towaru. Jego posiadanie nie jest wymogiem otrzymania towaru od przewoźnika w procesie przeznaczenia. Jest przy tym dokumentem niezbywalnym, imiennie wskazującym odbiorcę.
KWIT FRACHTOWY (Data Freight Receipt) - jest to odmiana morskiego listu przewozowego, wydawany załadowcy przez przewoźnika, treść przekazywana agentowi w porcie docelowym (EDI) w celu przygotowania dokumentów dla odbiorcy (w tym „Arrival notice” – zawiadomienie o ładunku i terminie dostarczenia), EDI – Electronic Data Interchange – elektroniczna wymiana danych.
UMOWA O PRZEWOZ LADUNKU WG KODEKSU MORSKIEGO
CZARTER NA CZAS (Time Charter) - Przez umowę czarteru na czas, armator zobowiązuje się za wynagrodzeniem oddać czarterującemu do dysponowania statek obsadzony załogą na oznaczony czas albo na okres jednej lub kilku następujących po sobie podróży w celu określonym umową.
OBOWIAZKI STRON W UMOWIE CZARTERU STATKU NA CZAS - Armator, który zawarł umowę czarteru na czas, obowiązany jest na umówiony termin oddać czarterującemu do dysponowania statek w stanie zdatnym do żeglugi, należycie wyposażony, obsadzony odpowiednią załogą oraz przystosowany
do celów przewidzianych umową. Laydays- czas oczekiwania na statek. Lay time- czas dozwolony na przeładunek.
NOTYFIKACJA W TRAMPINGU – umowa czarterowa nakłada na przewoźnika obowiązek zawiadomienia czarterującego o terminie przybycia statku i gotowości do załadunku. Nota orientacyjna, przybliżona: wysyłana kilkanaście dni przed spodziewanym przybyciem statku do portu. Nota definitywna – wysyłana kilka dni przed spodziewana data przybycia statku do portu. ETA wysyłana na 72, 48 i 24 godziny przed spodziewaną datą i godzina wejścia statku do portu; jeśli statek wejdzie do portu przed ETA to kapitan skłąda załadowny 48 godzinna notę o spodziewanej gotowości statku do załadunku. Nota gotowości do załadunku – stwierdza przybycie statku do portu i jego gotowości do operacji przeładunkowych; skłądana jest czarterującemu lub jego przedstawicielowi przez kapitana statku.
NOTA GOTOWOSCI (Notice of Readiness) - możliwości składania NOR określa umowa czarterowa. Przeważnie określone jako: within 24 hrs SHINC (sundays,holidays including), within 24 hrs SHEX (sundays, holidays excluding), within office hours SHEX; pomoc w złożeniu noty gotowości jest obowiązkiem agenta. W przypadku kotwiczenia na redzie NOR składa się z redy (można przez agenta); szczegóły składania NOR określa instrukcja na podróż (voyage instruction)
BIEG I ROZLICZENIE CZASU DOZWOLONEGO - Przekroczenie przez za/wyładowcę czasu dozwolonego powoduje przejście statku na przestój (demurrage), zwyczajowa stawka demurrage odpowiada stałym dobowym kosztom statku, za/wyładowcy przysługuje premia za pośpiech (despatch money) – jednak obecnie w większości umów widnieje klauzula ”no dispatch”, rozliczenie czasu dozwolonego wykazuje tzw. „taśma czasu” (time sheet).
ZESTAWIENIE FAKTOW (Statement of Facts) - sporządza AGENT, podpisuje kapitan na wyjście statku. Obejmuje czas od „ Arrived road … do DOP (dropping outside pilot). Najważniejsze pozycje SOF: arrived road, NOR tendered, NOR accepted, dropped anchor, - anchor up, POB, berthed, loading / discharging commenced, stoppages, loading completed, POB, DOP (dropping outside pilot),
OBIEG DOKUMENTOW W ZEGLUDZE LINIOWEJ (kolejność, kto wystawia, angielska nazwa …) - Umowa bukingowa (Booking Contract), Lista ładunkowa(Cargo list), Kwit kontrolny (Tally Sheet), Kwit sternika (Mate’s Receipt), Konosament (Bill of Lading), Morski list przewozowy (Sea Waybill), Manifest ładunkowy (Cargo Manifest),
OPISAC I POROWNAC DOKUMENTY: taśma czasu - dokument, który na statku handlowym przedstawiany kapitanowi do podpisu. Kapitan może podpisać taśmę czasu, złożyć sprzeciw, lub sam może ułożyć taśmę czasu (STATEMENT OF FALTE). Taki dokument może być tworzony przez oficerów i wtedy podpisywany przez kapitana. Zestawienie faktów (Statement of Facts) - sporządza AGENT, podpisuje kapitan na wyjście statku, obejmuje czas od „ Arrived road … do DOP (dropping outside pilot),
UMOWA CZARTEROWA - Przez umowę czarteru, armator zobowiązuje się za wynagrodzeniem oddać czarterującemu do dysponowania statek obsadzony załogą na oznaczony czas albo na okres jednej lub kilku następujących po sobie podróży w celu określonym umową. Rodzaje umów czarterowych: 1) Czarter na podróż pojedynczą (single voyage charter party) jest to umowa zawierana jednorazowo na przewóz ładunku na umówionej trasie (z portu zał. do portu wył.). 2)Czarter na podróż okrężną: (around voyage charter party)- jest to umowa zawierana na przewóz ładunków w obie strony na tej samej trasie, lecz każdorazowo z inną partią ładunku. 3) Czarter na kolejne podróże po sobie następujące (consecutive voyage charter party). Jest to umowa zawierana na przewóz ładunku na jednakowych warunkach po sobie następujących podróżach. W wyżej wymienionych czarterach ważna jest ilość (ton) ładunku, ponieważ fracht to iloczyn liczby ton ładunku i stawki frachtowej. 4) Czarter na czas (time charter party). Jest to umowa, w której właściciel zobowiązuje się przekazać czarterującym swój statek w pełni wyposażony, w gotowości eksploatacyjnej, zdatny do żeglugi i obsadzony załogą w umówionym miejscu i czasie na ustalony okres umowy.
CZARTER GOLEJ BURTY (Bareboat charter ) - zawierany na okres zwykle kilkuletni, czarterujący przejmuje obowiązki armatora w zakresie technicznego utrzymania statku, czarterujący wykazany jest w „Certificate of Registry”, ponosi odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez statek, czarterujący obsadza statek własną załogą, może zmienić banderę, odpowiada za dokumenty i certyfikaty stakowe, odpowiada za wyposażenie statku.
KOSZTY PRZELADUNKU - GROSS TERMS – koszty przeładunku, sztauowania i trymowania ponosi przewoźnik; NET TERMS: FIO (free in and out) – przewoźnik nie ponosi kosztów przeładunku z wyjątkiem sztauowania i trymowania, FIO and stowed trimmed (free in and out and stowed/trimmed) – przewoźnik nie ponosi żadnych kosztów przeładunku, FIO and spot/grab trimmed (free in and out and spot/grab trimmed) – przewoźnik nie ponosi żadnych kosztów przeładunku i mechanicznego trymowania. Dodatkowe koszty pracy dokerów, kierowców itp.. (np. nadgodziny) pokrywa strona która je zleciła.
BIEG I ROZLICZENIE CZASU DOZWOLONEGO W TRAMPINGU - jedna podróż jako jeden cykl eksploatacyjny, w trampingu (suchym) podróż liczona jest od zakończania wyładunku (discharging completed) do zakończenia wyładunku, trampingu (mokrym) podróż liczona jest od odłączenia węża po wyładunku (hose disconected) do odłączenia węża,