C. Przykład ochrony przed korupcją w samorządzie terytorialnym

Główną podstawę ochrony przed korupcją formułuje porządek prawny. Wielokrotnie zmieniane w tym względzie normy uzyskały ostateczny (na razie) kształt w ustawie z października 2002 roku o zmianie ustawy o samo­rządzie terytorialnym oraz o zmianie niektórych innych ustaw.

Radni gminy, powiatu i województwa, wójtowie, burmistrzowie i prezy­denci miast, ich zastępcy, starostowie i członkowie zarządu powiatu, marszał­kowie i członkowie zarządu województwa, sekretarze gminy i powiatu, skarb­nicy gminni, powiatowi i wojewódzcy, kierownicy samorządowych jednostek organizacyjnych, osoby zarządzające i członkowie organu zarządzającego samorządową osobą prawną, osoby wydające decyzje administracyjne w imie­niu wójta, starosty i marszałka województwa będą składać jawne oświadczenia o swoim majątku i działalności gospodarczej ich bliskich oraz informować o pracy krewnych i powinowatych w jednostkach samorządowych.

Oświadczenie o stanie majątkowym dotyczy zarówno majątku odrębnego, jak i wspólnego małżeńskiego. Razem z oświadczeniem trzeba złożyć kopię rocznego zeznania podatkowego PIT.

Wymienieni w ustawie samorządowcy będą musieli podać, czy ich bliscy:

małżonek, rodzice, dziadkowie, dzieci, wnuki prowadzą działalność gospo­darczą na terenie jednostki samorządowej, w której sprawują funkcję lub są zatrudnieni. Zobowiązano ich również do informowania o umowach cywil­noprawnych zawartych przez ich bliskich z organami samorządu, jego jedno­stkami organizacyjnymi lub samorządowymi osobami prawnymi.

Wyszczególnione wyżej osoby objęte są także obowiązkiem pisemnego poinformowania, że ich bliscy zostali:

-- zatrudnieni w samorządowej jednostce organizacyjnej na terenie danej gminy, powiatu, województwa lub związku samorządowego bądź

- zaczęli świadczyć pracę lub wykonywać czynności zarobkowe na innej podstawie - w spółkach handlowych, w których co najmniej połowa udziałów lub akcji należy do jednostek samorządu terytorialnego.

Dane zawarte w oświadczeniu majątkowym, w oświadczeniu o działal­ności gospodarczej osób bliskich oraz informacje o ich zatrudnieniu w sa­morządzie są jawne (z wyjątkiem adresu zamieszkania i miejsca położenia nieruchomości). Udostępniane są za pośrednictwem Biuletynu Informacji Pub­licznej, a do czasu jego utworzenia - w powszechnie dostępnej sieci teleinfor­matycznej. Jeśli samorząd nie ma własnej strony intemetowej, należy je udo­stępnić do wglądu w urzędzie.

Wymagane deklaracje majątkowe zawierają informacje o:

288

- zasobach pieniężnych, nieruchomościach, udziałach i akcjach w spół­kach handlowych oraz o nabyciu od skarbu państwa, innej państwowej osoby prawnej, jednostek samorządu terytorialnego, ich związków lub od komunal­nej osoby prawnej mienia, które podlegało zbyciu w drodze przetargu, a także dane o prowadzeniu działalności gospodarczej oraz dotyczące zajmowania stanowisk w spółkach handlowych,

- dochodach osiąganych z tytułu zatrudnienia lub innej działalności zarob­kowej lub zajęć, z podaniem kwot uzyskiwanych z każdego tytułu,

- mieniu ruchomym o wartości powyżej 10 tyś. zł,

- zobowiązaniach pieniężnych o wartości powyżej 10 tyś. zł, w tym zaciągniętych kredytach i pożyczkach oraz warunkach, na jakich zostały udzie­lone.

Niedopełnienie określonych ustawą obowiązków może odpowiednio skut­kować:

- utratą całkowitą lub częściową diet czy pensji,

- odpowiedzialności dyscyplinarną,

-- odpowiedzialnością karną,

- rozwiązaniem umowy o pracę, -- odwołaniem ze stanowiska.

D. Problem lobbingu

Nie pisze się o lobbingu obojętnie. Pisze się albo dobrze albo źle. Być może i w Polsce będziemy kiedyś o nim pisać wyłącznie dobrze, ale jest to wysoce wątpliwe. Dlatego na razie tych kilka zdań zamieszczamy tu w obsza­rze rozważań o postaciach patologii.

Niemniej wydaje się warte podkreślenia przekonanie, iż wprowadzenie w tej chwili w Polsce ustawowej regulacji lobbingu przekształci wszystkie oddziaływania nielegalne w postać wpływów legalnych. Dlatego na razie należy się opowiedzieć przeciwko regulacjom ustawowym w tym zakresie.

Pozytywnie o lobbingu pisze W. Kisiel, który podnosi, iż „analiza do­świadczeń 24 krajów demokratycznych Europy, Ameryki, Azji i Australii wskazuje, że pożytki płynące z dopuszczenia do jawnego działania lobbystów przeważają nad kosztami społecznymi zjawiska. Różny jest stopień uregulo­wania (skodyfikowania) oddziaływania lobbystów na parlamenty krajowe i ad­ministrację publiczną: od regulacji ustawowej (USA), poprzez szerokie określenie zasad w regulaminie Izby (niemiecki Bundestag). W Wielkiej Bry­tanii, Włoszech, Szwecji prowadzone są prace nad stworzeniem stosownej regulacji. Państwo demokratyczne stara się „cywilizować" lobbing przez jego legalizację i narzucenie elementarnych zasad. Obywatele i inne podmioty

289

---