porządku, zieleni (cmentarze są uznawane za tereny parkowe) i miejsc pochówku. Nekro­polie wyznaniowe nierzadko jako zespoły zabytkowo-historyczne podlegają w zakresie ochrony normom ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o ochronie dóbr kultury (Dz.U. Nr 10, póz. 48 z późn. zm.). Z prawem posiadania cmentarzy wiąże się kwestia ich nienaruszal­ności, która nie może być rozumiana jako prawo odmowy pochowania na cmentarzu katolickim osoby innego wyznania lub niewierzącej. Zarząd katolickiego cmentarza wy­znaniowego ma ustawowy obowiązek pochowania na nim niekatolika, jeżeli w danej miejscowości nie ma cmentarza komunalnego.

Z prawem jednostki do zawarcia małżeństwa świeckiego w formie wyznaniowej pozostaje w ścisłej relacji nowa forma działania Kościoła w sferze administracji publicznej. Kościołowi Katolickiemu, tak jak i innym związkom wyznaniowym mającym ustawowo uregulowany status prawny, prawodawca powierzył wykonywanie funkcji publicznej w zakresie „udzielania ślubów" cywilnych, która jeszcze do 1998 r. była wyłączną domeną państwa. Obecnie obszar tej działalności jest równolegle wykonywany przez kierownika u.s.c. uczestniczącego przy zawarciu małżeństwa świeckiego w formie cywilnej i przez upoważnionego duchownego uczestniczącego przy zawarciu małżeństwa świeckiego w formie wyznaniowej. Osobę duchownego, przed którym składa się oświadczenie o zawar­ciu małżeństwa, określa prawo kanoniczne. Z obwieszczenia Ministra Spraw Wewnętrz­nych i Administracji z dnia 4 listopada 1998 r. (M.P. Nr 40, póz. 554) wynika, że osobą tą jest duchowny zajmujący stanowisko kościelne: ordynariusza miejsca, proboszcza, admi­nistratora parafii lub wikariusza, duchownego w zastępstwie proboszcza. Wymienione osoby duchowne uzyskały na mocy przepisów prawa polskiego identyczne uprawnienia, jakie posiada kierownik u.s.c., tj. przyjmowanie oświadczeń o zawarciu małżeństwa świec­kiego i informowanie o treści podstawowych przepisów prawa polskiego dotyczących zawarcia małżeństwa i jego skutków oraz uprawnienia analogiczne do uprawnień konsula RP, tj. sporządzenie zaświadczenia stanowiącego podstawę rejestracji małżeństwa zawar­tego w formie kanonicznej w księdze stanu cywilnego i przekazanie tego dokumentu w ustawowym terminie do właściwego miejscowo u.s.c.

Podstawy prawne, które dopuszczają tego rodzaju działalność, określając jej charakter i zakres zostały uregulowane w: Konkordacie, ustawie o stosunku państwa do Kościoła Katolickiego, ustawie z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. Nr 9, póz. 59 z późn. zm.), ustawie z dnia 29 września 1986 r. Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz.U. Nr 36, póz. 180 z późn. zm.) wraz z rozporządzeniem Ministra Spraw We­wnętrznych i Administracji z dnia 26 października 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania aktów stanu cywilnego, sposobu prowadzenia ksiąg stanu cywilnego, ich kontroli, przechowywania i zabezpieczenia oraz wzorów aktów stanu cywilnego, ich odpisów, zaświadczeń i protokołów (Dz.U. Nr 136, póz. 884 z późn. zm.).

4. Administracja publiczna jako część działalności państwa

Podstawę budowy struktur organizacyjnych państwa tworzą postanowie­nia nowej Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku. W myśl ustępu pierwszego art. 10 ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy są­downiczej. Zgodnie z ustępem drugim władzę ustawodawczą sprawują Sejm

78

i Senat, władzę wykonawczą Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej i Rada Mi­nistrów, a władzę sądowniczą sądy i trybunały. Tym prostym, jasno wyni­kającym z historii idei i historii wielu państw europejskich w ostatnich dwustu latach, rozwiązaniom towarzyszy wyliczenie organów władzy ustawodawczej i podmiotów władzy sądowniczej, które jest kompletne. Tymczasem ustalenie podmiotów władzy wykonawczej ogranicza się do Prezydenta Rzeczypospoli­tej Polskiej i Rady Ministrów. Niemniej jednak rozdział szósty poświęcony Radzie Ministrów poszerzony jest w tytule również o administrację rządową. Jednocześnie osobne wyróżnienie w tekście Konstytucji uzyskują: Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, Rzecznik Praw Obywatelskich i Najwyższa Izba Kontroli. Wyróżnienia te, czynione na tym samym poziomie konstrukcyjnym Konstytucji, stanowią jednakże, łącznie z rozdziałem VII dotyczącym samo­rządu terytorialnego, całość zabudowy tego, co w art. 10 nazwane jest władzą wykonawczą. Wystarczy tu jako argument uniezależnienie tych podmiotów od obydwu pozostałych władz, tj. ustawodawczej i sądowniczej. Ostatecznie zatem struktura konstytucyjna władzy wykonawczej jest dość rozbudowana, stosunki zaś w jej obrębie zarysowane w miarę klarownie, choć i tu są wyraźne niespodzianki, jak np. ta z pominięciem prokuratury jako przedmiotu konsty­tucyjnego normowania i zaliczenie zarówno jej, jak i jej aktywności (działal­ności) w poczet administracji rządowej.

W obowiązującej dziś Konstytucji, najniżej położona struktura samorządu terytorialnego nazywana jest gminą. Z kolei powiat, mimo że w Konstytucji nie nazwany, ma w niej swoje podstawy. I mimo że podstawy te dają tylko możliwość istnienia powiatu („albo lokalnego i regionalnego"), aktualne pod­stawy ustawowe wydają się być trwałe i bardziej potrzebne od podstaw woje­wództwa samorządowego. Województwo bardziej zbliża się do zagranicy i do państwa niż do własnych obywateli, z którymi utrzymuje tylko luźny lub żaden, poza wyborami powszechnymi, związek. Największa struktura samo­rządu terytorialnego w postaci województwa nazwana jest w Konstytucji jednostką samorządu regionalnego. Oznacza to, że samorząd powiatowy i sa­morząd wojewódzki nie wywodzą swych nazw z Konstytucji. Sytuacja ta jest rezultatem wyrażonej w 1996 i 1997 roku niepewności konstytucyjnego proje­ktodawcy co do ostatecznego kształtu podziału administracyjnego kraju i osta­tecznej struktury samorządu terytorialnego w Polsce. Również alternatywność sformułowań art. 164 jest wyjątkowa w skali światowej.

Z drugiej znowu strony obywatel (tak nieletni, jak i dorosły) jest jedno­cześnie w tym samym czasie podmiotem trzech samorządów. Tak więc zwięk­szonemu ideologicznemu znaczeniu towarzyszy (obywatelowi) słaba teore­tycznie i prawnie możliwość wpływu czy uprawnienia. Tak słaba, że obywatelom gminy, którzy opowiedzieli się w określonych prawem warun­kach i trybie przeciwko lokalizacji spalarni na ich terenie odpowie się, że wynik

79

---