Prawo powszechnie obowiązujące zawsze jest w jakiś sposób 112 i połączone z prawem moralnym. Prawo moralne zaś, nie zależy od stanowionego, powszechnie obowiązującego. Prawo moralne nie wymaga swego obowiązywania żadnego wyrażenia w normach prawa stanowić W państwie prawa prawo moralne może być jednak wyrażone w normach prawa stanowionego. Wyraźne ujmowanie prawa moralnego w normy stanowionego jest tendencją o zmiennym nasileniu, uwarunkowaną wszystkim kulturowo. W każdym razie państwo prawa nie jest amoralne.
Prawo powszechnie obowiązujące, stanowione i stosowane wyraża, mniej lub bardziej wyraźnie, podstawowe normy prawa moralnego: nakaz poszanowania godności osoby ludzkiej, człowieka i obywatela, nakaz równego traktowania wszystkich, zakaz dyskryminowania kogokolwiek z jakiejkolwiek czyny, obowiązek ochrony życia człowieka, jego praw i wolności, obowiązek kierowania się dobrem wspólnym i dążeniem do sprawiedliwości społecznej.
Podkreślamy, że prawo powszechnie obowiązujące, stanowione organy władz publicznych, nie jest niezależne od prawa moralnego, bo prawo moralne jest zawsze składnikiem prawa stanowionego. Prawo stanowione nie ma mocy przekreślenia czy obejścia prawa moralnego. Jest w oparte na prawie moralnym.
Dlatego prawo stanowione nie może deformować prawa moralnego może dopuszczać do odstępstw od prawa moralnego, prawa moralnego może redukować. W państwie prawa prawo nie może być sprzeczne z prawem moralnym. W państwie prawa istnieją także granice interpretacji prawa moralnego. Granice te zakreśla konstytucja - najwyższy rangą akt prawa stanowionego w państwie prawa oraz sumienie i mądrość sędziów sądu konstytucyjnego.
Zwróćmy uwagę, że moralność publiczna jest wartością, którą w państwie prawa chroni także prawo stanowione, powszechnie obowiązujące. Dla ochrony moralności publicznej mogą być nawet ustanawiane, w drodze ustawom ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnie określonych woli i praw. Państwo prawa nie jest neutralne względem moralności.
Prawo moralne jest źródłem norm etycznych pracownika administracji publicznej. Normy etyczne pracownika administracji publicznej są non zawierającymi nakazy lub zakazy określonego zachowania się pracowników administracji publicznej, formułowanymi z punktu widzenia prawa moralne W normach etycznych, o których mowa, zawarta jest szczegółowa konkret) ej a prawa moralnego, uwzględniająca charakter służby publicznej, wykonywanej przez pracownika administracji publicznej,
Normy etyczne pracownika administracji publicznej nie muszą być q swego obowiązywania ujęte w normach prawa stanowionego. Mogą być jednak ujmowane w prawie stanowionym przez organy odnośnych władz
278
W państwie prawa zauważa się, w różnych okresach historycznych, tnedencję nasilającą się lub słabnącą do ujmowania norm etycznych pracownika administracji publicznej w normy prawa stanowionego. Tendencja ta związana jest nie tylko z określonymi faktami społecznymi (na przykład „Baskiem korupcji wśród pracowników administracji publicznej), ale zależy od tego, jaka koncepcja państwa prawa realizowana jest w praktyce administracji publicznej.
Podkreślmy raz jeszcze, że normy etyczne wiążą pracownika administracji ocznej niezależnie od tego, czy są ujęte w normach prawa stanowionego czy nie. Gdy nie są wyrażone w normach prawa stanowionego, wiążą
Pracownika administracji publicznej w sumieniu. Naruszenie norm etycznych pociąga l odpowiedzialność moralną.
Gdy normy etyczne są ujęte w normach prawa stanowionego, istnieje obowiązek prawny ich przestrzegania. Naruszenie norm etycznych ujętych w prawa stanowionego pociąga odpowiedzialność prawną pracownika administracji publicznej i oto przykłady norm etycznych pracownika administracji publicznej:
-Pracę na stanowisku publicznym traktuj jako służbę ludziom, nie zaś liniowanie nad ludźmi. Jest to najwyższy nakaz etyczny,
-Przestrzegaj obowiązującego prawa stanowionego i prawa moralnego,
-kieruj się w swym postępowaniu zasadą realizowania na stanowisku publicznym dobra wspólnego,
-szanuj przyrodzoną godność wszystkich ludzi i sam zachowuj się godnie zarówno w miejscu pracy jak i poza miejscem pracy,
-nie sprzeniewierzaj się urzędowi, który piastujesz,
-nie demoralizuj innych własnym postępowaniem,
-eliminuj despotyzm i bezwzględność w kontaktach z ludźmi,
-przyczyniaj się do wzrostu zaufania obywateli do państwa,
-traktuj wszystkich sprawiedliwie nie dyskryminując nikogo z jakiejkolwiek przyczyny,
-chroń życie każdego człowieka; chroń każdego obywatela, jego prawa wolności,
-okazuj wspólnotę z innymi, wspomagaj zwłaszcza ubogich,
-chroń tradycje, kulturę, dziedzictwo własnego narodu i jego tożsamość,
- w żadnej formie i w żadnych okolicznościach nie nadużywaj
piastowanego stanowiska publicznego dla własnych lub cudzych, partykularnych korzyści, bądź bezinteresowny i bezstronny,
-nierozpowszechniaj nieprawdziwych informacji,
-bądź lojalny wobec przełożonych i podwładnych,
-bądź skromny, unikaj pychy.
279