POTAS

regulacja gospodarki wodnej; synteza i transport asymilatów; aktywacja ok. 50 enzymów; transportuje NO3 w ksylenie do liści; synteza białka.

**początkowo ciemnozielone zabarwienie; chlorotyczne i nekrotyczne plamy od wierzchołków i brzegów blaszki liści starszych, zniekształcenie liści i obsychanie liści starszych roślin; wyleganie łanu; zahamowanie wzrostu kolb kukurydzy; zahamowanie wzrostu.

MAGNEZ

składnik chlorofilu (wpływ na asymilację); udział w syntezie RNA i białek; aktywacja enzymów (ATP-azy); stężenie w suchej masie 0,2-0,4% wzrost Mg powouje wzrost asymilacji CO2

**marmurkowatość (żółte plamy między żyłkami) starszych liści u dwuliściennych plamy między żyłkami przechodzą w nekrozy (burak, kukurydza, lucerna, koniczyna); większość w wakuoli; transport w ksylenie i floemie; wpływa na jakość produktów.

AZOT

NO3, NH4, uczestniczy w syntezie aminokw, wchodzi w skł zw białkowych: albuminy, globuliny, gluteiny, prolaminy, chromo, etano, lipo, gliko-proteidy

**początkowo objawy na starszych liściach, które odbarwiają się na kolor jasnozielony, a następnie od wierzchołków zaczynają żółknąć. Zahamowanie wzrostu, nowe liście są mniejsze, mniejszy plon.

FOSFOR

- skł RNA I DNA bierze udział w przemieszczaniu inf genet, syntezie białka. Uczestniczy w magazynowaniu I przenoszeni zw wysokoenergetycznych

**ciemnoziel zabarwienie starszych liści, antocyjanowe przebarwienia (przy niedoborze P przemieszcza się do młodszych liści, zahamowanie wzrostu, zmniejszenie biomasy, wykształcenie liści o mniejszej powierzchni asymilacyjnej, słabsze wykształcenie organów generatywnych, zaburzenia w met cukrów.

WAPŃ

pobierany tylko przez korzeń, stabilizuje strukture bł półprzep w wakuolach, regulacja cis osmotycznego, podział kom-opóźnia starzenie roś

**nie można rozpoznać wpływu na jakość roś

SIARKA

- tworzenie aminokw z S, synteza fitohormonów, reakcje oksydoredukcyjne

**chloroza wszystkich liści

MOLIBDEN

- MoO4, skł nitrogenazy I reduktazy azotanowej

**Chloroza liści młodych motylkowych, zahamowanie brodawkowania i wzrostu roś motylkowych

MANGAN

ATPaza, fotoliza wody, stabilizacja struktur chloroplastów

**u zbóż szara plamistość liści tylko na gl przedawkowanych

ŻELAZO

- w enz: ferredoksyna, cytochromy, gł w chloroplastach, synteza chlorofilu. Słaba reutylizacja

**chloroza całych liści

BOR

uczestniczy w tworzeniu struktur śc kom i w Pr wzrostu, pośrednio uczestniczy w metabolizmie i transporcie cukrów

**zamieranie wierzchołków wzrostu, pędów i korzeni (zgorzel liścia sercowego buraka), zamieranie i opadanie kwiatostanów, liście ciemnożółte, grube i pomarszczone

CYNK

Aktywacja enz oksydoredukcyjnych, w rybosomach, stabilizacja domen białkowych

**Zahamowanie wzrostu międzywęźli, niedobór gł w sadach, przebarwienia młodych liści, małe liście

MIEDŹ

- w kom gł chloroplastów

**bielenie młodych liści u zbóż a następnie także kłosków, zaham. wypełniania ziarniaków. Objawy te najczęściej na glebach torfowych. Zaburzenia w formowaniu organów generatywnych u dwuliściennych, brak turgoru.

CHLOR

Niezbędny do oderwnia tlenu w hydrolizie wody

**Chloroza liści, redukcja wzrostu

NIKIEL

Składnik ureazy, hydrogenazy

**Nekroza wierzchołków liści, gromadzenie się mocznika

N,P.K. w roś w zw chem

Azot: białka; aminokwasy białkowe, niebiałkowe; peptydy; amidy; kwasy nukleinowe, nukleotydy; substancje porfirynowe wchodzące w skład chlorofilu; witaminy; koenzymy; alkaloidy.

Duże ilości azotu znajdują się w białkach zapasowych w nasionach i ziarniakach zbóż 8-15% s.m. ziarniaków, a w motylkowych do 50% s.m. nasion.

Wśród białek zapasowych dominują białka proste (albuminy, globuliny, prolaminy, gluteliny) i białka złożone.

-białka enzymatyczne, regulatorowe,

-układ magnezowo-porfirynowy będący podstawową jednostką budulcową chloroplastów, odpowiedzialny za absorpcję energii świetlnej i wraz z układem enzymatycznym za syntezę cukrów,

-piastocyjanina - miedzioproteid znajdujący się w chloroplastach, bierze udział w przenoszenie elektronów w procesach fosforylacji, fotoredukcji NADP+ i utlenianiu cytochromu f,

-inhibitory i enzymy.

Fosfor estry -> zw. Wysokoenergetyczne ATP -> kwas fitynowy i jego sole - fityna materiał zapasowy głównie nasion, źródło Ca i Mg, ->Fosfolipidy lecytyna skl bl kom -> DNA jądro nośnik info genetycznej, chloroplasty i RNA synteza białek -> koenzymy NADP przenoszenie H ze zw utlenianych do zredukowanych

Potas nie tworzy wiązań kowalencyjnych ze zw. organicznymi. Największe ilości K+ występują wakuoli i w chloroplastach

Wpływ zmian pH gleby na dostępność mikroelementów

Rośliny pobierają mikroelementy w formie kationów.

Wraz z zakwaszeniem gleby wzrasta pobieralność (Mn2+, Zn2+, Fe2+, Cu2+) pH>7

Wraz ze wzrostem pH kationowe formy ulegają utlenieniu np. Fe3+, Mn3+, a przy dużych wartościach pH pojawiają się jony kompleksowe np. MnHCO₃^-, Cu(OH)₃^-, Zn(OH)₃^- zmniejsza to mobilność w glebie, ogranicza ich przyswajalność dla roś.

Rośliny pobierają mikroelementy w formie anionów

CO₃^3-, B₄O₇^2-, MoO₄^2-, pH=7, pH=6,5

Najwięcej boru przyswajalnego na glebie o odczynie obojętnym lub lekko kwaśnym. W glebach zasadowych i silnie kwaśnych niedobory boru. W glebach kwaśnych bor jest wypłukiwany w głąb profilu glebowego w formie jonów boranowych. Przy pH>7,0 dysocjacja kwasu borowego, pojawia się anion boranowy, który jest sorbowany przez mineraly ilaste, tlenki i wodorotlenki glinu, substancję organiczną, przechodzi w formę słabo dostępną. W glebach zasadowych - antagonistyczne działanie Ca2+ na bor, dlatego jest słabo pobierany.

MoO₄^2- od pH ok. 5,5 wzrost przyswajalności.

Odczyn jest jednym z podstawowych wskaźników stanu żyzności gleb. Za optymalny uważa się taki odczyn, przy którym składniki pokarmowe są najłatwiej dostępne dla roślin, a gleba wykazuje pożądane właściwości fizyczne. Zakresy optymalnego odczynu zależą od składu granulometrycznego gleby oraz od wymagań uprawianych gatunków roślin.

Al. i H w kwaśnych glebach są toksyczne. Al. wraz ze wzrostem pH (do pH ok. 6) jest coraz mniej toksyczny. H tylko do 3,5. Przyswajalność takich pierwiastków jak: N, S, P, B, Ca, Mg, K, Cu, Zn, Fe, Mn, Mo jest różna i zależy od pH gleby.

Nawozy azotowe	Skłąd chemiczny [%]	Zawartość N [%]
Amonowe: - siarczan amonowy	(NH4)2SO4 - 97 inne - 3%	20
Saletrzane: - saltera wapniowa - saletra sodowa	Ca(NO3)2 93 NaNO3 94 CaCO3 6-7	15.5 15.5
Saletrzano-amonowe: - saletra amonowa -saletrzak zwykły - saletrzak magnezowy	NH4NO394 CaCO3 - 5 NH4NO3 80 CaCO3 - 20 NH4NO380 MgCO3, CaCO3	34 27.5 27.5
Amidowe: -mocznik	CO(NH2)2 99	46

Nawozy fosforowe + zaw gl skł	Zaw.P (P2O5) [%]	Ważniejsze domieszki
Superf poj, pylisty Ca(H2PO4)235 H3PO4 - 5	7.9 (18)	CaSO4 50% CaF2 1%
Superf poj. granul. Ca(H2PO4)235 H3PO4 - 5	8.3 (20)	CaSO4 50% CaF2 0.5%
Superf potr granul. Ca(H2PO4)279 H3PO4 - 4	20 (46)	CaSO4 5% CaF2 ślady
Superf potr granul., borowany lub miedziowany Ca(H2PO4)279 H3PO4 - 4	20 (46) B -0.5 (Cu1.0)	CaSO4 5% CaF2 ślady
Mączka fosforytowa Ca(PO4)2	13 (30)	CaCo3 SiO2
Mączka kostna odklejona Ca(PO4)2	13 (30)	CaCo3 3-4 N

Nawozy potasowe	Zawartość K [%] (K2O)		Ważniejsze domieszki
Sole KCl	35pow 45 (42 - 54)		NaCl2, MgCl2
Kainit KCl*MgSO4	15 (18)		NaCl
Siarczan potasowy K2SO4	50-52 (59-62)		18% S
Nawozy K-Mg K2SO4 MgSO4 Magnesia -kainit Kamex Patentkali (kalimagnezja)	K [%] 9 34 25	Mg [%] 3 4 6	NaCl, MgCl2

-sole wapniowe Ca(NO₃)₂ x 2,5 H₂O 27,5%Ca 15,2%N

-dolomit mielony formie CaCO345% CaO

1.Fosforan amonu NH4H2PO4 18%N, 46%P2O5 , (NH4) HPO4- polidap(police) 12%N, 52% P2O5

2.Saletra potasowa - KNO3 13%N 40 %K2O

3.Polifoski (lub polimagi - z magnezem) Kompleksowe . Polifoska jesienna 8% N, 24% Pi K NH4K2PO4

Nawozów w których może uruchamiać się w glebie K Mg

+Magnesie K2SO4 i MgSO4

+Kamex K2SO4 i MgSO4 NaCl MgCl2

+Patentkali K2SO4 i MgSO4

Przemiany związków węgla i azotu w czasie przechowywania obornika w warunkach tlen i beztlen

*w war. tlenowych:

C₆H₁₂O₆ + 6O₂ + H₂O 6H₂O + 6CO₂ ↑

*w war. beztlenowych:

C₆H₁₂O₆+ H₂O 3CO₂ ↑ + 3CH₄ ↑

AZOT:

1. makrocząsteczkowe zw N ulegają hydrolizie do amonokw

Na drodze fermentacji metanowej

2, aminokwasy- amonifikacja do amoniaku

CH₂NH₂COOH +3/2O₂ -> NH₃ + 2CO₂ +H₂O

CO(NH₂)₂ + H₂O -> 2NH_{3 +} CO₂

N amonowy w procesie oksydoredukcyjnym w górnych partiach w warunkach tlenowych ulega nitryfikacji do NO3

NH₃ + 2CO₂ + H₂O -> (NH₄)₂CO₂

2NH₃ + 3O₂ -> 2HNO₂ + 2H₂O

2HNO₂ + O₂ -> 2HNO₃

NO₃ wymywany do dolnej partii i tam denitry_ikcja do N₂ N₂O NO: NH₃ + HNO₃ ->N₂ + 2H₂O

NO₃^- 2NO₂^- NO N₂O N₂

Wpływ bakterii na ilość i przemiany skł pokarm. w gl

a) wiązanie N atm. N₂⁰ + 6e^- + 6H⁺ + E 2NH₃ wiąz. biol. przez Azotobacter, Clostridium - wzrost ilości azotu w glebie

b)Nitryfikacja: proces biologicznego utleniania azou amonowego do azotanowego, prowadzony przez bakterie autotroficzne Nitrosomonas i Nitrobacter

NH4++3O2→2HNO2 nitrosomonas

HNO2+1/2O2→HNO3 nitrobacter

Redukcja metaboliczna azoto azotanowego do amoniaku zachodzi w komórkach bakterii i roślin

c)Denitryfikacja: beztlenowy proces redukcji azotanów i azotynów prowadzonym przez zespół mikroorganizmów glebowych.

NO₃^-(N⁵⁺)→NO₂^-(N³⁺)→NO(NO²⁺)→N₂O(N⁺)→N₂(N⁰)

Przemiany superfosfatu i mączki fosforytowej w glebie o różnym odczynie

superfosfat

a) gleby kwaśne i bardzo kwaśne, pH <5.5

Obecność wodorotlenków Al i Fe powoduje wytrącanie nierozpuszczalnych w wodzie fosforanów żelaza i glinu:

Ca(H₂PO₄)₂ + 2Al(OH)₃ -> 2Al(OH)₂*H₂PO₄

H₃PO₄ + AL.(OH)₃ -> Al.(OH)₂*H₂PO₄

H₃PO₄ + Fe(OH)₃ -> Fe(OH)₂*H₂PO₄

b) gleby zasadowe i obojętne, pH >6.5

Ca₃PO₄ + HNO₃ -> H₂PO₄^-

Ca₃PO₄ + H₂CO₃ -> H₂PO₄^-

W reakcji z występującym w dużych ilościach Ca(HCO₃)₂ rozpuszczalny w wodzie fosforan jednowapniowy wytrąca się do nierozpuszczalnego fosforanu dwu- lub trójwapniowego:

Ca(H2PO4)2 + Ca(HCO3)2 = CaHPO4 + 2H2CO3

2CaHPO4 + Ca(HCO3)2 = Ca3(PO4)2 + 2H2CO3

Prawo Theara - teoria próchniczego odżywiania roślin. Twierdził, że jedynym pożywieniem roślin zwiększającym urodzajność gleby miały być nawozy organiczne. W dośw. otrzymał przyrost plonów po zastosowaniu obornika.

Prawo Liebiega - wielkość plonu zależy od składnika, którego jest najmniej w glebie.

-przy dawce 0 - brak plonu;

-przy zwiększeniu składnika plon rośnie;

-przy większej dawce składnika - brak wpływu na wielkość plonu;

Prawo Mitscheerlicha - prawo przyrostów mniej niż proporcjonalnych; w miarę wzrostu dawki nawozu spada ilość przyrostu plonu na 1kg nawozu (efektywność). Jest wykorzystywane do ustalania dawek nawozów w programach komputerowych.

y = a + bx +cx²

Prawo Homesa - dotyczy ustalenia składu pożywek dodawanych do wody lub piasku, na którym to podłożu pożywka powinna wykazywać:

-max stężenie sumy jonów,

-posiadać określony stosunek kationów i anionów,

-jednakową ilość kationów i anionów;

Twierdził iż pożywka powinna spełniać 3 warunki:

-wykazywać optymalne stężenie sumy jonów,

-określony stosunek kationów w sumie C i anionów w sumie A.

Prawo Vosina (cechy jakościowe roślin) - przez stosowanie nawozów mamy eliminować wahania równowagi min. w glebie, aby uzyskać odpowiednią jakość i ilość plonu.

Właściwości buforowe - zdolność gleby do przeciwstawiania się, w pewnych granicach nagłym zmianom odczynu powodowanym przez dopływ jonów wodorowych lub wodorotlenowych lub przez inne czynniki.

Zależą od:

-wielkości kompleksu sorpcyjnego,

-rodzaju kationów wymiennych, którymi jest wysycony KS.

- ilości i jakości koloidów mineralnych,

- ilości próchnicy, węglanów, związków fosforanowych w gl

Kwasowość hydrolityczna - obejmuje jony H+, Al3+ w roztworze glebowym oraz związane silnie i słabo przez fazę stałą gleby. Obejmuje wszystkie jony wodorowe związane wymiennie w glebie (suma kationów kwaśnych). Ujawnia się na skutek działania soli hydrolizujących zasadowo (octan sodowy). ( wyrażamy w liczbie mmoli H⁺ /kg ^-1)

Suma zasad wymiennych - ilość kationów zasadowych wymiennych Mg2+, Ca2+, Na+, K+ bez H+.

Stopień wysycenia zasadami - stosunek zawartości kationów zasadowych do całkowitej pojemności sorpcyjnej w %

Pojemność sorpcyjna T - jest to całkowita ilość kationów zasadowych i kwasowych. T = S + H

Sorpcja kationów odbywa się między fazą stałą a fazą płynną, utrzymuje się tu stan równowagi. W sorpcji kationów najbardziej aktywne są cząsteczki ilaste gleby. Gleby o większej zawartości cząsteczek koloidalnych wykazują dużą wymienną pojemność sorpcyjną w stosunku do kationów.

(wyraż. w mmolach kationu jednowartościowego na 100 g/lub 1kg gleby - mmol (+) /kg ^-1)

Kompleks sorpcyjny - to najbardziej rozdrobniona faza stała gleby o złożonej budowie. Są to wszystkie minerały w połączeniu z próchnicą. W glebach minerały iłowe stanowią połączenia kompleksowe. W skład kompleksu sorpcyjnego wchodzą minerały ilaste i próchnica.

Zasady mieszania nawozów.

- nie należy mieszać nawozów zawierających N w formie amonowej z nawozami o odczynie zasadowym, ponieważ następują straty azotu:

(NH₄)2SO₄ + CaO + H₂O CaSO₄*H₂O + 2NH₃↑

- nie należy mieszać nawozów N w formie saletrzanej z superfosfatami ze względu na straty N, Występująca w superfosfatach niewielka ilość kwasu ortofosforowego może redukować azot azotanowy do formy gazowej.

2H₃PO₄ + 2NH₄NO₃ 2NH₄H₂PO₄ + HNO₃

2HNO₃ H₂O + ↑NO₂ + ↑NO + O₂

- nie należy mieszać nawozów fosforowych rozpuszczalnych w wodzie z nawozami zawierającymi wapń - uwstecznianie fosforanów do formy nierozpuszczalnej w wodzie,

Ca(H₂PO₄)₂ + CaO 2CaHPO₄ + H₂O

2CaHPO₄ + CaO Ca₃(PO₄)₂ + H₂O

- nie wolno mieszać mocznika z siarczanem magnezu, nawozami potasowymi nisko%, superfosfatem pylistym i saletra amonową - mieszanka ma konsystencję papki

- nawozy higroskopijne z niehigroskopijnymi można mieszać jedynie bezpośrednio przed siewem

-unikać mieszania nawozów zawierających wodofosforan dwuamonu z nawozami zawierającymi dwuwodorofosforan wapnia - zmniejszenie rozpuszczalności fosforu.

Nie wolno mieszać:

-siarczan amonu z mączka fosforytową

Siarczan amonu: zawiera azot w formie amonowej

Mączka fosforytowa: ma odczyn chemiczny zasadowy

Nie należy mieszać nawozów zawierających azot w formie amonowej z nawozami o odczynie chemicznym zasadowym, ponieważ mogą nastąpić straty azotu, jak to wynika z reakcji:

(NH4)2SO4+CaO+H2O→CaSO4*H2O+↑2NH3

-superfosfatu z saletrą wapniową

Saletra wapniowa: azot w formie saletrzanej

Nie należy mieszać nawozów zawierających azot w formie saletrzanej z superfosfatami (głównie pylistymi) ze względu na straty gazowe azotu. Występująca w superfosfatach niewielka ilość kwasu ortofosforowego może redukować azot azotanowy do formy gazowej według reakcji:

2H3PO4+2NH4NO3→2NH4H2PO4+HNO3

2HNO3→H2O+↑NO+O2

-saletry amonowej z nawozami wapniowymi

Saletra amonowa: silnie higroskopijna

Nawozy wapniowe: niehigroskopijne:

Można je mieszać jedynie bezpośrednio przed siewem.

Przyczyny zakwaszania się gleb w Polsce

naturalne:

- mała zasobność gleb w Mg i Ca

- wymywanie jonów zasadowych Mg i Ca

- dysocjacja H20 związanej z glinem:

[AL(H₂O)₃]³⁺ Al(OH)₃ + 3H⁺

- mineralizacja mat. org. w glebie - powstałe tlenki metali

tworzą z wodą kwasy:

C CO₂ + H₂O 2H⁺ + CO₃^2-

N NH₃ + 2O₂ H⁺ + NO₃^- + H₂O

S H₂S + 2O₂ 2H⁺ + SO₄^2-

- wietrzenie minerałów glebowych i uwalnianie w tym procesie

jonów H i Al

- pobieranie kationów zasadowych przez rośliny

- działalność mikroorganizmów np. nitryfikacja:

2NH₄⁺ + 3O₂ 2NO₂^- + 2H₂O + 4H⁺

antropogeniczne:

- kwaśne deszcze:

SO₂ + H₂O H₂SO₃

2SO₂ + O₂ 2SO₃

SO₃ + H₂O H₂SO₄

2NO₂ + 2 H₂O 2HNO₃ +H₂

NO + O₃ NO₂ + O₂

2NO₂ + O₃ + H₂O 2 HNO₃ + O₂

- sucha depozycja zw. siarki i azotu

- stosowanie nawozów mineralnych o odczynie kwaśnym i o

odczynie fizjologicznie kwaśnym.

Nawozy azotowe zakwaszające i odkwaszające gleby.

Nawozy zawierające azot wyłącznie w formie NH₄⁺:

-siarczan amonu,

-mocznik (przedsiewnie i pogłównie),

Mogą być sorbowane wymiennie - przedsiewnie; stosowane nawet późną jesienią lub wczesną wiosną. Nie powinny być stosowane na glebach lekkich i kwaśnych, gdyż zakwaszają najbardziej.

Nawozy saletrzane zawierające azot w formie azotanow NO₃^-:

-saletra wapniowa

nie sorbowane wymiennie, szybko działające - pogłównie; nieznacznie odkwaszają gleby;

Nawozy saletrzano-amonowe: pogłównie i przedsiewnie

-saletra amonowa - nieznacznie zakwasza, a saletrzaki nie mają wpływu na pH

Mocznik - pogłównie (szybko przemieszcza się w glebie i hydrolizuje do NH₄⁺

Nawozy w Polsce kiedyś i dziś

Azotowe:

-saletra Chilijska (Humbolt 1840r)

-siarczan amonowy 1890 Niemcy

Fosforowe:

-superfosfat Anglia 1843

Potasowe:

-złoża soli potasowych 1860 Niemcy

Zakłady azotowe:

-„Kędzierzyn”

-„Puławy”

-w Tarnowie - Mościcach

-„Włocławek”

-„Police”

Zakłady fosforowe:

W Polsce nie posiadamy wysokoprocentowych złóż fosforytów ani apatytów, aby opłacalna była ich eksploatacja i produkcja nawozów fosforowych.

Zakłady potasowe:

-Kłodawa (miedzy Toruniem, Włocławkiem, Łodzią)

-okolice Chrapowa na Pomorzu

Nawożenie borem i miedzią

Miedź - gleby torfowe hydrogeniczne; gleby lekkie: zboża, rzepak, len, lucerna;

bor - ok. 70% gleb w Polsce jest uboga w bor najmniej jest go w glebach piaszczystych

stosujemy pod buraki cukrowe, lucerna, koniczyna, jednoliścienne, rośliny kapustne.

Na nawozy zielone - roś na glebach o różnym składzie granulometrycznym i różnym pH

Na nawozy zielone uprawiamy rośliny motylkowe (lucernę chmielowa, łubiny, seradele) nostrzyk, gorczycę, facelię.

Zależnie od pH :

-zboża :

jęczmień(ph 6,5)>pszenica>owies>kukurydza,przenżyto>żyto

(wystarczy ph nawet 4,5)

-okopowe buraki>ziemniaki

-motylkowe : lucerna(6,5)>konczyna>strączkowe>łubin>seradela (4)

Ze wzglądu na skład granulometyyczny - im mniej cześci spławialnych ( piaski luźne <10% cz. Spł, gliny >35% ) tym kwaśniejsza gleba, wiec na lekkich glebach trzeba stosować te rośliny co na glbach kwaśnych (żyto, przenżyto, ziemniaki, łubin, seradela)

Na nawozie zielonym jakie roś dlaczego na glebach o wyższym składzie granulometrycznym i różnym pH.

Na nawozy zielone uprawiamy rośliny motylkowe (lucernę chmielowa, łubiny, seradele) nostrzyk, gorczycę, facelię.

Przemieszczania się jonów przez bł cytoplazmatyczne

W korze, aż do endodermy przemieszczają się w apoplaście (przestrzeń wolna między martwymi komórkami) woda ze składnikami pokarmowymi; apoplast ma dużą pojemność sorpcyjną bo ma wolne ładunki ujemne NH₂^- COO^- pochłaniające kationy

-rośliny jednoliścienne mają mniejszą V sorpcyjną i pobierają mniej Ca i Mg nież dwuliścienne.

-składnik przemieszcza się na zasadzie dyfuzji przez apoplast do plazmolemy

Nośnik- białka hydrofilowe mogą być nieaktywne- przemieszczanie bierne i aktywne- składniki transportowane przy pomocy energii aktywowanej przez ATP. Wpływają na selektywny wybór składnika

Antagonizm-gdy pobrany jest jeden składnik to roślina nie pobiera innego np.:

K⁺/Mg; K⁺/Ca

Synergizm- pobieranie jednego składnika zwiększa pobranie innego składnika przez roślinę np.:

N/K; N/F

Przemieszczanie bierne- zgodne z gradientem potencjały elektrochemicznego i ujemny ładunek cytoplazmy powst. Przez pompy wodorowe, dzieki nim ATO w plamalemie rokłądany jest na ADP, kation fosforowy a ten reaguje wytwarza H+ idzie na zewnątrz komórki a OH- zostaje w komórce tworząc ujemny potencjał

Przemieszczanie bierne zgodne z gradientem potencjału elektrochemicznego; ujemny ładunek cytoplazmy powstaje przez pompy wodorowe i dzięki nim ATP w plazmolemie jest rozkładany na ADP i kation fosforanowy, a ten reaguje i wytwarza proton i kwas fosforanowy i H+ idzie na zewnątrz komórki a ADP zostaje w komórce tworząc ujemny potencjał

Próchnica - wpływ na cechy żyzności gleb.

-zwiększa przewiewność na glebach zwięzłych oraz przepuszczalność i porowatość

-na glebach lekkich zwiększa pojemność wodna i sorpcyjną

-dają ciemną barwę gleby- szybsze nagrzewanie

-mineralizacja próchnicy- uwalnia N,P,S i inne, powstanie kwasów (np.: H2CO3) powoduje rozkład związków mineralnych

a).funkcja fizyczna - poprawa struktury gleby, więc wpływ na aeracje, retencję wodną, ułatwia uprawę gleby. Dodatni wpływa na tworzenie struktury agregatowej i  poprawa stosunków wodno-powietrznych przez  sklejanie cząstek masy glebowej w agregaty, wpływa na barwę gleby (ciemna barwa pochłania promieniowanie świeltlne przez co poprawia właściwości termiczne gleby)
b).funkcja chemiczna i fizykochemiczna - jest  źródłem składników pokarmowych (gł. N i P) dla roślin oraz wpływa na właściwości fizykochemiczne gleby. Związki próchnicze wpływają na zdolności sorpcyjne i dzięki nim wpływają na właściwości buforowe gleby, przez co regulują i stabilizuja odczyn gleby.
c).funkcja biologiczna - wpływa na aktywność mikroflory i mikrofauny oraz na wzrost i rozwój roślin. Związki próchnicze są gł. źródłem N i P, makro i mikroorganizmy biorą energię z materii organicznej, dlatego gleby w nią zasobne mają dużą aktywność biologiczną. Wpływają  na procesy fizjologiczne roślin (zawierają sub takie jak auksyny, witaminy kwasy org)
d).wiązanie środków ochrony roślin przez substancje próchnicze - chronią srodowisko glebowe przed skutkami skażenia odpadami przemysłowymi, tworzą odpowiednie połączenia z pestycydami, gł. z herbicydami

ile kg N/ha uruchomi się rocznie jeśli gleba zawiera 0.00%N i 2,5% z tego ulega mineralizacji.

Masa gleby na 1 ha : V=100m*100m*0,3 m =3000m3

3000m3 *1,5 t/m3 = 4500t = 4500000kg - masa gleby na 1 ha

4500 000kg -100%

X 0,5%

x=22500kg - ilość N ogólnego w warstwie glebowej.

22500 kg -100%

X 2,5%

x= 562,5kg -N ulega mineralizacji rocznie na ha w wartwie ornej.

Potrzeby pokarmowe zbóż przy plonie 3t ziarna i 5t słomy w stosunku do P.K i N w kg/ha

Gatunek roślin	Część roślin
				azot (N)	fosfor (P)	potas (K)
	Żyto	ziarno	15,6	3,9	5,9
		słoma	5,3	0,8	10,3
	Pszenica	ziarno	20,3	3,8	4,4
		słoma	6,4	1,1	11,7
	Jęczmień	ziarno	18,1	4,0	5,4
		słoma	6,5	1,2	17,0
	Owies	ziarno	17,4	3,7	4,9
		słoma	7,8	1,5	22,8
Ziemniak	bulwy	13,7	2,4	25,9
Buraki cukrowe	korzenie	19,0	2,7	7,8
		liście	33,0	3,1	49,6
Rzepak	nasiona	33,0	7,3	8,4
Koniczyna	siano	24,5	2,5	20,9
Lucerna	siano	27,6	2,8	24,8
Siano łąkowe		18,9	2,6	19,0

a) N: - ziarno 3000kg * 15,6 g\kg s.m =46800g = 46,8 kg

-słoma : 5000kg *5,3 g\kg s.m = 26,5 kg

Łącznie 46,8 + 26,5 = 73,3 kg N \ha

Dla buraków cukrowych:

s.m. korzeni 25% 50t

s.m. liści 10% 40t

50000*0.25 = 12500kg = 12.5t

40000*0.1 = 4000kg = 4t

12500*0.027 = 337.5kg = 0.3375t

4000*0.031 = 124 kg = 0.124t

Suma 461.5 kg P/ha

Związki azotu w glebie - od N organicznego z uwzględnieniem okydoredukcyjnych przemian azotu.

Źródłem N w ekosystemach jest azot cząsteczkowy atmosferyczny. Atomy w cząsteczce N₂ są połączone silnym wiązaniem atomowym.

Bakterie Rhizobium, Azotobacter, Clostridium mają zdolność do rozrywania tego wiązania. Wiązanie N2 przez bakterie polega na redukcji do amoniaku:

N₂⁰ + 6e + 6H⁺ + E 2NH₃(N^3-)

Ta przemiana katalizowana jest przez enzym nitrogenazę. Półproduktami są dwuamid (NH)₂ i hydrazyna (NH₂)₂. Jest to wiązanie biologiczne azotu.

NH₂^- szybko ulega hydrolizie - jest to proces redukcji (amonifikacji) zachodzący przy udziale ureazy do węglanu amonowego:

CO(NH₂)₂ + 2H₂O -> (NH₄)₂CO₃

Azot atmosferyczny jest poddawany także wiązaniu chemicznemu: N₂ + O₂ 2NO₂

Immobilizacja - włączanie azotu mineralnego do biomasy mikroorganizmów i związków próchnicznych. Jest to proces utleniania N-NH₄⁺ do N-NH₂⁺.

Mineralizacja - rozkład substancji organicznej znajdującej się w glebie do substancji mineralnej, w tym do azotu amonowego. Jest to proces redukcji N-NH₂⁺ do N-NH₄⁺.

substancja organiczna substancja mineralna

Nitryfikacja - biologiczne utlenianie azotu amonowego do azotanowego, prowadzący przez bakterie Nitrosomonas (NH₄ do NO₂) i Nitrobacter (NO₂ do NO₃^-). Powstają w czasie nitryfikacji wolne jony wodorowe powodujące zakwaszenie gleby:

2NH₄⁺ +4O₂ -> 2NO₃^- +2H₂O + 4H⁺

W glebach o dużym pH z nawozów amonowych może ulatniać się gazowy NH₃ :

NH₄⁺ + OH^- -> NH₃ + H₂O

Azotany są wymywane z gleby w głąb profilu glebowego, gdyż posiadają ujemny ładunek, podobnie jak KS.

Denitryfikacja - redukcja (NO₃^-, NO₂^-) w glebie zachodzi w komórkach bakterii i roślin wyższych.

Redukcja NO3 przy małym jego stężeniu w glebie zachodzi w korzeniach, gdy jest duże jego stężenie, nadmiar NO3 przechodzi w ksylemie do liści i tu ulega redukcji do NH3 :

w dwustopniowej reakcji katalizowanej przez reduktazy :

1. NO3 +2H + 2e -> NO2 + H2O donorem elektronów jest NADH i NADPH

2. NO2 + 6H + 6e -> NH3 + H2O + OH donorem elektronów jest ferredoksyna

Wysokie dawki potasu będą pogarszały jakość roślin.

Przy wysokim nawożeniu potasem lub na glebach bardzo zasobnych w ten składnik, rośliny mogą pobierać potas w ilościach znacznie większych niż wynika to z ich potrzeb pokarmowych. Zjawisko to nosi nazwę „luksusowego pobierania”. Zbyt duża zawartość potasu w roślinach na paszę dla przeżuwaczy (>2,4%K w s.m) zmniejsza ich zawartość odżywczą i może być przyczyną zaburzeń pokarmowych.

Przy wartościach równoważnikowych K do Mg i Ca zapewnia odpowiedni skład paszy i nie wywołuje choroby bydła „tężyczki pastwiskowej”. Odpowiednia wartośc to(2,2-2,5:1).

-Stabilizuja błony komórkowe roślin

-Aktywatory enzymów

Zbyt wysokie dawki N mogą ograniczać jakość nasion przeznaczonych na paszę i do bezpośrednio spożycia bo:

- obniżenie wartości pokarmowej pasz- mniej aminokwasów (bo więcej azotanów) egzogennych w białku ,

-mniej glutenu (gorsza jakość wypiekowa) ,

-niższa jakość jęczmienia browarnego, trudniejsza krystalizacja sacharozy korzeni buraka cukrowego, nasion roślin oleistych, ziemniaków sadzeniaków

-nadmierny wzrost częsci wegetatywnch, wyleganie łanu, wydłuzenie okresu wegetacji,

Pozytywne oddziaływanie Mg i Ca na jakość roślin

Mg - to składnik chlorofilu, wpływa na symiliacje CO2 , udział w syntezie RNA i białek, aktywacja enzymów, np. ATP-azy - wpływ na procesy fosforylacji.Wpływa na jakość produktów- poprawia ją

Ca - sole kw.organiczych(fityna), zw. Minetalne(fosforany, siarczany), jest go małow owocach i ziarnie. Stabilizacja błon półprzepiszczalnych wakuoli , pektyniany wapnia (w ścianach komórkowych- zapora przeciw patogenom) , regulacja ciśnienia osmotycznego, podział komórek (opóźnia starzenie komórek) - wpływa korzystnie na jakość produktu. Zmniejsza turgor soku komórkowego- otwiera aparaty szparkowe bo jest 2 warosciowy

Czynniki zmniejszające straty azotu w czasie przechowywania obornika.

-przechowywanie obornika na gnojowni ze szczelnym podłożem,

-utrzymanie wilgotności, ubijanie masy organicznej, aby utrzymać warunki beztlenowe - ograniczenie nitryfikacji, strat azotanów (w formie amoniaku),

-stosujemy dodatek superfosfatu 0,5-1% P₂O₅ w stosunku do suchej masy obornika

(NH₄)₂CO₃ + Ca(H₂PO₄)₂ 2NH₄H₂PO₄ + CaCO₃

Dawki nawozów min i wapna i miesiąc stosowania tego nawozu pod rośliny uprawiane w zmianowaniu: buraki (na oborniku), jęczmień, koniczyna, pszenica

1)Burak cukrowy N P K Ca

2)Jęczmień N P K Ca

3)Koniczyna N P K Ca Nawóz azotowy może być zastosowany przedsiewnie jako dawkę startową.

4)Pszenica N120 P K Ca

Nawozy wapniowe zastosujemy pod uprawę pożniwną najlepiej na ściernisko przed wysiewem rośliny. Nawozy fosforowe i potasowe stosujemy przedsiewnie najlepiej pod orkę przedzimowa.

---