PEDA. RODZINY wykłady

Temat: Zjawiska zagrażające współczesnej rodzinie wyzwania dla pedagogów rodzinnych (dla analizy teoretycznej i badań empirycznych)

Przedmiotem ped. rodziny -nauka praktyczna teoretyczna wykorzystuje dorobek innych ludzi -naturalistyczna -humanistycznym -pozytywistycznym

Wyróżniamy 4 układy MAKROSYSTEM -generalna organizacja świata wpływy ideologii kultury gospodarki EGZOSYSTEM -kumulacja różnych sytuacji społecznych które bezpośrednio lub pośrednio mają wpływ na człowieka np. bezrobocie rodziców prowadziło do zubożenia mikroświata dziecka -tzw. pole zwiększonego ryzyka -wydawania na poziomie szerszym (np. ogólnokrajowym) mają wpływ na zadowolenia jednostki MEZOSYSTEM -wskazuje na wzajemne interakcje ich lub brak między elementami mikrosystemu MIKROSYSTEM -część globalnego środowiska bezpośredniej interakcje jednostki -codzienna pr. Rówieśnicza szkoła instytucje kościoły

Cechy współczesnego środowiska życia człowieka *dezorientacja zmienność *pośpiech tempo „głód czasu” *rozwój mediów multimediów technik informacyjnych *niekorzystne zmiany w szkoleniu i instytucjach przedszkolnych (zanik wychowania i edukacji równoległej) *staje się wraz mniejsza w świadomości człowieka *zróżnicowany charakter (dotyczy różnych sfer) *zjawiska dewiacji i patologii *dystrybucyjność rodziny: -bieda rodziny -niepełnosprawność -skłócenie -bezrobocie -bezdomność -nietolerancja -mediatyzacja *otwartość na wpływy z zewnątrz *ambiwalentny charakter zjawisk wpływów *zróżnicowanie i konflikty ze względu na kategorie „czasu”

Zjawiska zagrażające człowiekowi 1.bezrobocie 2.bezdomność: -z wyboru -z konieczności -sensu stricte: brak własnego mieszkania -sensu lasgo: nie spełnia kryteriów mieszkania 3.ubustwo: -absolutne (stan niezaspokojenia minimalnych potrzeb czł.) -względne (nadmierna rozpiętość w poziomie życia dystans między dochodami ludzi) -enklawa dzieci biedy w Polsce 15,4% dzieci. Niedożywione dzieci 40% woj. warmińsko-mazurskie świętokrzyskie 4.agresja -to czynności mające na celu zrobienie szkody i spowolnianie utraty zmiennych społecznie wartości -zadanie bólu fizycznego lub spowodowanie cierpienia moralnego innym czł. 5.nietolerancja (w stosunku do człowieka gr. społecznych wartości) -to zachowania lub opinie skierowane przeciwko ludziom wartościom zjawiskom które nam nie odpowiadają są inne w celu ich zmiany lub zniszczenia mimo że ich istnienie jest uprawnione przez prawo natury obyczaj wartości

Zagrożenia środowiska życia człowieka A)dysfunkcyjność szkoły B)w instytucjach pozaszkolnych likwidacja wieku instyt. nietrwałości struktur rozproszenie odpowiednio zróżnicowanie treści ambiwalentnych charakter działań brak wzajemnej współpracy komercjalizacja C)w sferze wartości -rozpad tradycyjnych wartości -zamęt aksjologiczny -niekorzystne zjawiska w zakresie celów życiowych D)osamotnienie wspólcz. człowieka -zagubienie -samotny „tłum” E)w sferze informacji: -eksplozja informacji -natłok -chaos -pat. społ. dyskursu F)zakłócenie międzypokoleniowe przekazu kultury -kultura postfiguratywna (od dziadków)-kultura figuratywnie(od rodziców) -kultura prefiguratywna (od dzieci) G)eksplozja kultury masowej -homogenizm -westenizacja -globalizacja wartości -świadomość medialna -zalew scen przemocy -dominacja; seriale reklamy H)ograniczenie możliwości uczestnictwa w kulturze w środowisku lokalnym

Następstwa sytuacji dziecka w rodzinie dysfunkcyjnej 1.Psychiczne; -zaburzenia emocjonalne -przeżywanie wstydu w związku z trudną sytuacją rodzinną konfliktami w rodzinie napięcia frustracje poczucie krzywdy u dziecka -wzrost liczby samobójstw załamań nerwowych 2.społeczne -wyobrażenia dziecka o świecie -niedostosowanie społeczne -nieprzystosowanie -brak wykształcenia -poczucie inności -bezradność wobec problemów dnia codziennego -odczuwanie wszelkiego rodzaju przykrości -poczucie krzywdy u dziecka niesprawiedliwość 3.zdrowotne -syndrom dziecka bitego maltretowanego -seksualne wykorzystywania dziecka 4.kulturalne -wzrost liczby patologii przestępstw wśród dzieci -przyjmowanie negatywnych wzorców zachowania

Osamotnienie dziecka -specyficzny rodzaj więzi -bolesne subiektywne doświadczenie -niezadowalająca ilość i jakość społecznych i emocjonalnych informacji -zerwanie więzi emocjonalnych -osłabienie więzi emocjonalnej -jako konsekwencją skutek warunków zew. (rodzinnych) wobec których dziecko jest bezsilne skazane na niepowodzenia w łączności z innymi osobami

Portret dzieci osamotnionych +dziecko stroni od innych unikające kontaktów społecznych „zamknięte” w swoim świecie +dz. przeżywające długotrwałe stany lękowe koszmary zalęknięcie znerwicowane +dz. telewizyjne komputerowe żyjące w świecie mediów +dz. zbuntowane agresywne +dz. fantazji umiejące przyjmować nowe role

Sytuacja życia dziecka to: -układ ról pełnionych przez dziecko -rozłąki życiowe które wpływają na jego życie 1.Sytuacje materialne zarobki rodziców mieszkaniowe 2.Sytuacje opiekuńczo wychowawcze 3.Sytuacje kulturalne -wykształcenie miejsce zamieszkania -poziom pedagogizacji rodziców 4.Sytuacje emocjonalna -więź emocjonalna

Trudne warunki materialne rodziny 1.Zakłócenia realizacji funkcji rodziny -ekonomicznej -socjalizacyjno wychowawczej *opiekuńczej *wychowawczej *kulturalnej *rekreacyjnej *towarzyskiej *emocjonalne 2.Trudności w zaspakajaniu potrzeb (Maslow) -fizjologicznych -bezpieczeństwa BIEDA DZIECIĘCA -pozbawienie warunków do realizowania się w czasie wolnym -pozbawienie podstaw warunków do nauki -niedożywianie dziecko -głodujące -żyjące w bardzo trudnych warunkach mieszkaniowych -bezdomne

Sytuacje społeczne dziecka wg. Tomaszewskiego Sytuacji -mówimy wtedy gdy rozpatrujemy pewien układ ze względu na czł. będącego jednym z jej elementów ale z jakiegoś względu elementem wyróżnionym. Człowiek ze względu na którego rozpatrujemy cały układ jest podmiotem społecznym. Inaczej mówiąc sytuacja jest zawsze czyjąś i nie da się określić bez podania „podmiotu”

Wg. Izdepskiej jest to miejsce pozycja jaką zajmuje dziecko w środowisku swojego życia warunki jego egzystencji (materialnej i niematerialnej) wpływy i oddziaływania które ulega, doznawanie przeżywanie doświadczenia określenie zachowania jakie podejmuje

Dziecko osamotnione -poniżane -zagubione -opuszczone emocjonalnie przez najbliższych -niekochane -atakowane za swą niedoskonałość A)Przyczyny: *atomizacja życia codziennego *charakter pracy rodziców *styl życia codziennego B)Prowadzenie do: *rozluźnienie więzi emocjonalnych *zaniku wzajemnej akceptacji *braku zaufania *braku poczucia bliskości *wyobcowania *odrzucenia C)Dzieci osamotnione na skutek +braku ciepła rodzinnego +miłości +rodzinnych kontaktów +rozmów D)Rodzi się postawa „ucieczki psychicznej” E)Dom przestaje być miejscem -miłości troski oparcia -zaspokojenia potrzeb emocjonalnych -bezpieczeństwa -wypoczynku

Dezorganizacja strukturalna -dziecka osamotnionego 1.Dziecko osierocone na skutek śmierci rodziców: ból przeżycie tragedia uraz zachwianie bezpieczeństwa trudności w zachowaniu równowagi psychicznej ciężkie przeżycie traumatyczne trudności w nauce 2.Dz. osamotnione na skutek rozwodu: -rozwód (prawny emocjonalny ekonomiczny rodzicielski psych.) jest dla dz. bardzo bolesnym i złożonym przeżyciem -rozwód jest dla dz. szokiem uczuciowym -pojawienie się lęków depresji objawów nerwicy -zachwianie poczucia bezpieczeństwa -zagrożenie poczucia własnej wartości -wykorzystanie zmiany w układzie relacji dziecko rodzic 3.Dz. osamotnione w rodzinie samotnej matki -brak więzi emocjonalnej między dzieckiem a drugim rodzicem -świadomość że nie ma miejsca dla drugiej osoby -negatywny obraz ojca -bardzo trudne warunki materialne

Zjawiska dewiacyjne patologiczne w rodzinie: *przemoc nad dzieckiem *alkoholizm rodziców *agresja *narkomania *prostytucja *samobójstwa DZIECKO -wywłaszczone z przestrzenie życia rodzinnego -zniewolenie -zalęknione zastraszone -wykorzystywane seksualnie -gnębione psych. -maltretowane

Sytuacja dziecka w rodzinie dysfunkcyjnej 1)Dziecko w rodzinie dysfunkcyjnej a)dz. telewizyjne -chore rozleniwione znerwicowane agresywne b)dz. zaniedbane w rodzinie: biedne niedożywione głodujące bezdomne pozbawione warunków do życia c)dz. zalęknione niekochane opuszczone przez najbliższych zagrzybione d)dz. osierocone: naturalnie społecznie e)dz. gnębione maltretowane zastraszane zagrożone bite zniewolone wywłaszczone

DZIECKO OSAMOTNIONE PRZED EKARANEM TELEWIZORA, KOMPUTERA DZIECKO OSAMOTNIONE PRZED SZKLANYM EKRANEM 1.na skutek „zastępowania" przez TV (inne media) rodziców w przekazywaniu dziecku wiedzy o świecie, norm moralnych, wzorów zachowań 2.na skutek ograniczenia permanentnie czasu na rodzinne rozmowy 3.w wyniku zakłócenia organizacji dnia w rodzinie 4.na skutek zastępowania przez TV (inne media) rodzinnych form spędzania czasu wolnego 5.w wyniku określonych zachowań członków rodziny przed TV, prowadzących do osłabienia więzi emocjonalnych 6.na skutek „zastępowania" przez TV rodziców w opiece nad dzieckiem

RODZINA DYSFUNKCYJNA A OBSZARY DZIECIŃSTWA OSAMOTNIONEGO WSPÓŁCZESNYCH DZIECI Dzieciństwo osamotnione wrodzi nie dysfunkcyjnej *Dzieciństwo „zabrane", „zniewolone", wypełnione przemocą, bólem -Występujące w rodzinie zjawiska dewiacji, patologii jak: przemoc fizyczna i psychiczna, agresja, alkoholizm, narkotyki, przestępstwa *Dzieciństwo opuszczone, „odtrącone" -Dezintegracja rodziny w sferze więzi emocjonalnej, w sferze porozumiewania się, komunikacji *Dzieciństwo w biedzie -Bieda w rodzinie: wielodzietnej, niepełnej, samotnych matek, w rodzinie z problemem alkoholowym, bezrobotnej, bezdomnej *Dzieciństwo osierocone -Dezorganizacja strukturalna rodziny: rodzina niepełna: osierocona śmiercią, rozwodem, rodzina rozłączona *Dzieciństwo telewizyjne, medialne, multimedialne: komputerowe, sieciowe -„Mediatyzacja" życia rodzinnego

DZIECKO OSAMOTNIONE W RODZINIE NA SKUTEK PRZEMOCY 1.Pozbawione możliwości rozwoju intelektualnego, kulturalnego, społecznego 2.Niekochane, niedoceniane, odrzucone przez rodziców 3.Dziecko odczuwające: izolację od najbliższych, utratę kontaktów emocjonalnych, obcość 4.Zalęknione, zastraszone, pobudliwe nerwowo 5.Pozbawione poczucia bezpieczeństwa, opieki, oparcia 6.Zawstydzone „zamknięte w sobie” 7.Cierpiące ból fizyczny: bite, maltretowane, karane 8.Lekceważone, niedoceniane, wyśmiewane, wyzywane

Dom rodziny jest nie tylko przestrzenią materialne-architekto­niczną, ale przede wszystkim poprzez stale z nim kontakty i do­świadczenia powoli oznaczać zaczyna inną rzeczywistość, poczucie zakorzenienia itp. Staje się prawzorem najlepszych uczuć, ważnych dla całości wychowania i dla całego życia człowieka. Dom rodzinny tworzy wspólnota najbliższych emocjonalnie osób, zespolonych naturalną, silną więzią miłości, wspólnymi celami, dążeniami

Dom rodzinny jest pierwszym, najważniejszym przez cały okres dzieciństwa i młodości miejscem wzrastania, rozwoju, edukacji dziecka. W domu rodzinnym rozpoczyna się proces wychowania natu­ralnego, rozumiany jako wspomaganie rozwoju, pomoc w budowaniu oso­bowości dziecka dzięki komunikacji międzyludzkiej, relacjom zachodzą­cym między rodzicami a dzieckiem, dzieckiem a innymi osobami.

Dom rodzinny oznacza też dobrze zagospodarowaną prze­strzeń, zbiór znaczących znajdujących się tam przedmiotów. Dom bez względu na jego wymiar architektoniczny, wyposażeniowy, wiel­kość, bez względu na to, czy jest to lepianka, chatka, chałupa, miesz­kanie w bloku, willa, zamek jest zawsze pewną wartością przestrzen­ną.

„Szczęśliwy" dom rodzinny budują: miłość wobec najbliższych, akceptowane i preferowane wartości, tradycje, miejsce rozwoju i edu­kacji dziecka, wspólnota celów, dążeń, współodpowiedzialności, współprzeżywania, wzajemna komunikacja, radość, zadowolenie, opty­mizm.

Cechy i właści­wości domu rodziny: bliskość, intymność, poczucie bezpieczeństwa, doświad­czenie domu rodzinnego, prywatność, otwartość, hierarchiczność, zbiór znaczących przedmiotów, rodzinna więź emocjonalna, wyjątkowa i niepowtarzalna w innych wspólnotach, miejsce codziennego spotka­nia i dialogu, tradycje, transmisja wartości kultury, rodzinne święto­wanie

Marzenia określane są jako ciągi wyobrażanych zdarzeń angażujących dziecko, które staje się głównym bohaterem; jako łagodna forma zmiany świadomości, polegająca na odwróceniu uwagi od aktual­nej sytuacji człowieka i zatrzymaniu się na innych myślach samorzutnie lub umyślnie Marzenie to aktywność wyobrażeniowo-myślowa, której przedmiotem jest zaspokojenie pragnień, dążeń, zamierzeń dotyczących własnego życia często ściśle osobistego. Marzenia rodzą się z natural­nej potrzeby człowieka, z lęku przed światem, chęci ulepszenia życia, są zastępczym środkiem trwania w nadziei, która na razie nie może się urealnić.

Do najczęściej wymienianych należą marzenia: senne, na jawie, ucieczkowe, kompensacyjne, magiczno-baśniowe, utopijne, realne. Marzenia dzieci kształtuje środowisko ich życia. Im częściej marzenia dzieci „dotykają nieuporządkowanej rzeczywistości, warun­ków przeszkadzających realizację potrzeb, tym większą mają potrzebę tworzenia sobie przestrzeni równoległej i alternatywnej wobec rzeczy­wistości

Marzenia dzieci o domu rodzinnym tworzą osoby najbliższe (rodzice, dzieci) ale także atmosfera w nim panująca, silna więź miłości. Dzie­ci z domów „normalnych" wymieniały głównie takie komponenty jak: rodzice i dzieci, z domów patologicznych spokój, zgodę, miłość, ale też sferę materialną (bogaty, piękny dom). Marzą one o takich domach, które charakteryzują zgodne relacje między domownikami. *Wszyscy powinni się kochać (48,7%) *Wszyscy powinni rozmawiać ze sobą (56,5%) *Wszyscy powinni w domu sobie pomagać (53,2%).

Marzenia dziecięce o domu rodzinnym mają pozytywny wydźwięk emocjonalny optymistyczny wymiar. Dla dzieci z rodzin dysfunkcyjnych (z problemem alkoholowym, w którym stosowana jest przemoc, z rodzin biednych) mają one charakter kompensacyjny, są „ucieczką" od rzeczy­wistości wyraźnie destrukcyjnej, w której przyszło im wzrastać. Pra­gną one uniknąć „losu" własnego domu, życiowych porażek doświad­czanych przez domowników.

Wartości które powinny być w domu rodzinnym: miłość, dobroć, odpowiedzialność, opieka, troska, tolerancja, poszanowanie godności innych osób. Dzieci „rysują" w swoich marzeniach wygląd i urządzenie domu: kilka pokoi (26,1%), dom wolno stojący z ogrodem (11,3%), pokój dziecięcy (25,6%), duży salon (37,1%), piękne meble (27,4%)

Dyferencjacja- dot. wyodr. szczegółowych nauk z istniejących nauk Scalanie, integracja, zespolenie-łączenie zainteresowań różnych obszarów w jednym zagadnieniu 1.pedagodzy którzy uważają, że pedał rodziny zajmują się różne subdyscypliny 2.pedagodzy społeczni 3.zmiany

Przedmiotem pedag. rodziny jest wychowanie rodzinne. Ped rodziny - jako nauka teoretyczna (sfera badań teoretycznych) -jako nauka empiryczna -jako nauka praktyczna -nauka interdyscyplinarna

Ped. Rodziny charakteryzuje: -poliformiczność ujęć problematyki rodziny -komplementarność -kompleksowość, historyczne ujęcie

Celem pedagog. rodziny jest: -analiza, interpretacja, ocena rodziny zjawiska procesów wystr. w rodzinie, ich uwarunkowań oraz skuteczność -budowanie teorii twierdzeń.

Przedmiotem pedał. Rodziny: -jest wychowanie rodzinne *wychowanie w rodzinie *wychowanie przez rodzinę *wychowanie do rodziny(wpływy zewn.) *wychowanie od rodziny do środowiska.

Rodzina - jako grupa społ., środowisko wychowawcze, środowisko kulturowe instynkt wychowania, wspólnota osób -Macierzyństwo-ojcostwo -Dziecko -dzieciństwo -Proces wychowania rodzinnego -więzi rodzinne -trypologia rodziny -sytuacja rodziny -sytuacja dziecka -dysfunkcyjność -patologia rodziny - kultura rodziny -uczestnictwo w kulturze -wypoczynek rodziny -kultura pedagoga rodziny -profilaktyka, kompenscecja -wsparcie opieka -funkcja rodziny -struktura rodziny

Teoria podstawy badań nad rodziną -Pedagogika humanistyczna -Pedagogika personalistyczna -T środowiskowa (Branfenbrena) -T potrzeb ludzkich -T dzieciństwa -T sił ludzkich, służby społecznej -T kultury -T uczestnictwo w kulturze -T. rodziny np. *perspektywa interakcyjna *perspektywa strukturalna *perspektywa funkcjonalizmu *perspektywa rozwojowa

Główne Kierunki Tematyczne Zainteresowań Pedagogiką Rodziny I.Teoria podstawy: teoria, aparatura pojęciowa II.Kulturowe, społeczne, edukacyjne aspekty funkcjonowania rodziny a proces wychowania rodzinnego III.Dysfunkcyjność: patologia rodziny - a sytuacja dziecka IV.Zagadnienia dotyczące wsparcia, opieki nad współczesną i rodziną V.Rodzina-szkoła-środowisko lokalne- dokonujące się przemiany VI.Metodologia badań nad rodziną

I.Rodzina jako wartość II.Procesy wychowania w rodzinie III.Uwarunkowania funkcji wychowawczej rodziny -Struktura rodziny -Atmosfera wychowawcza -Kultura środowiska rodziny -Kultura pedag. rodziny -Rodzice jako osoby znaczące -Dziecko w rodzinie i jego dzieciństwo IV.Realizacja funkcji wychowawczej *Rodzina -szkoła miłości *Wychowanie do wolności i prawdy *Wychowanie patriotyczne *Wychowanie rodzinne przygotowujące do życia w społeczeństwie

ZAINTERESOWANIA PED. RODZINY 1.Proces wychowywania w rodzinach zróżnicowanych społecznie, kulturowo, materialnie, strukturalnie. Realizacja funkcji rodziny 2.Więź rodzinna. Pozycja matki i ojca w rodzinie współ, w procesie wychowywania samotne macierzyństwo 3.Dom rodzinny 4.Kultura środowiska rodzinnego. Uczestnictwo w kulturze. Kultura prefigratywna 5.Kultura pedał. Rodziców 6.Media i multimedia we współ rodzinie 7.Relacja rodzinna-szkoła, środowisko lokalne (integracja i syntonia) 8.Przemiany współ rodziny 9.Hybrydalność i słabość związków rodzinno-małżeńskich. Nietypowe małżeństwa we współ. Polsce 10.Rodzina rozłączona 11.Zagrożenia struktury i funkcjonowania współ. rodziny a sytuacja dziecka -rodzina bezrobotna -rodzina biedna -rodzina niepełna -rodzina zdezintegrowana w sferze więzi emocjonalnych (skłócona) -rodzina z osobą chorą -rodzina z problemami alkoholowymi -przemoc w rodzinie -rodzina o skumulowanych czynnikach patologicznych 12.Kierunki i formy pomocy wsp. rodzinie

Nietypowe małżeństwa i rodziny w Polsce a)Bezdzietne z wyboru Cechy 1.jest to zjawisko demograficzne spół w którym narasta (kariery zawodowe kobiet, alternatywne formy współ kobiety z mężczyzną)liczba bezdzietnych małżeństw w Polsce to około 25% w tym małżeństwa odraczające swoje rodzicielstwo 2.Małżeństwa te wysoko cenią u swoich partnerów wykształcenie 3.Dużą wagę przywiązuje się do pracy zawodowej 4.Równość ról w małżeństwie 5.Są postrzegani w społeczeństwie jako osoby samotne, egoiści zapatrzeni w siebie, niedojrzali emocjonalnie. Oni sami nie czują się gorsi od małżonków rodziców 6.Małżonkowie bezdzietni przypisują małżonkom-rodzicami konserwatyzm, tradycjonalizm, ograniczoność 7.Kobiety bezdzietne z wyboru są dominujące skłonne do współzawodniczenia, mężczyźni są bardziej wrażliwi na potrzeby innych ludzi 8.Nadmiar uczuć przekształca się w energię twórczą, służenie jakiejś ważnej idei, czy drugiej osobie b)Zrekonstruowane po rozbiciu małżeństwa c)Małżeństwo osób młodocianych -zawierane pod przymusem (ciąża dziewczyny) -16 -letnie żony i matki mają zwykle ukończoną jedynie szkołę podstawową -są to osoby często bezrobotne -mężczyzn -ojców czeka służba wojskowa -mieszkają zwykle z rodzicami -mało o sobie wiedzą o swoich zainteresowaniach charakterze -dość prędko dochodzi do rozwodu d)Małżeństwo mieszane kulturowo (Dwukulturowe mąż lub żona spoza Polski) -98% żon to Polki *Poczucie satysfakcji małżeńskiej w związkach dwukulturowych nie różni się w sposób zasadniczy od takiego poczucia w małżeństwach rodzinnie polskich *Wpływ czynników dwukulturowych jako element obciążającego związku odczuwają głównie żony. Postrzegają swoje małżeństwa jako mniej zintegrowane, ze słaba komunikacją, mniej satysfakcjonujące niż myślały *Małżeństwa dwukulturowe zdecydowanie upodabniają się do polskich małżeństw komogenicznych *W ich małżeństwie etos zapisane jest odmienność: wartość, obyczajów, postaw zachowań *Prognozy ich trwałości są w pełni optymistyczne e)Małżeństwo kohabitacyjne Małżeństwa Zrekonstruowane 1.Członkowie utracili bliską osobę przez śmierć lub rozwód 2.Dziecko ma przy sobie tylko jednego rodzica biologicznego 3.Dzieci z rodzin zrekonstruowanych są członkami więcej niż jednej wspólnoty rodzinnej 4.Dzieci i ich przybrane rodzeństwo nie są ze sobą spokrewnieni 5.Role z tytułu więzi biologicznej. Role nabyte: macochy i ojczyma 6.Rodzina zrekonstruowana przez krewnych 7.Nie ma swojej historii f)Małżeństwo niepełnosprawnych umysłowo stopniu lekkim -Podejmują oni role małżeńskie i rodzicielskie na równi z pełnosprawnymi rówieśnikami, tyle, że z pewnym ograniczeniem -Pracują w zawodach: ślusarz, krawiec, ogrodnik -Zawierają małżeństwa nieco później niż ich rówieśnicy pełnosprawni -Kobiety wychodzą za mąż 3-krotnie częściej niż upośledzeni mężczyźni -Kobiety zostają żonami mężczyzn w pełni sprawnych umysłowo g)Małżeństwo byłych księży katolickich „Eks-księża” sprawdzają się w swoich nowych rolach rodzinnych. W oczach żon cechuje ich troska o wspólnotę małżeńską, miłość i wzorowe wywiązywanie się z obowiązków. Żony cenią w swych „nietypowych mężów” delikatność, fakt głębokich uczuć, przejawiany wobec nich szacunek, kulturę bycia, współżycia, inteligencję, zaradność, troskliwość. Jako mężowie i ojcowie sprawdzają się w najwyższym stopniu

Rodzina diasporowa (rozproszona) -Pomimo rozwodu pełni swe podstawowe funkcje rozwiązanie małżeństwa a nie rodziny -według prawa religii katolickiej jest to nadal małżeństwo -Byli małżonkowie są nadal rodzicami naturalnymi -Małżeństwo po rozwodzie nie wchodzi w nowy związek i formą życia jest diaspora -Pozostają w stanie wolnym ale realizują funkcje rodzicielskie -Rodzina diasporowa żyje w niewielkim przestrzennie rozproszeniu (w tym samym mieście) codziennie lub cyklicznie realizuje swe podstawowe funkcje niekiedy awaryjne i skondensowane w czasie -Występuje zjawisko destruktywne, ale także rewitalizacja -2 modele rodzin diasporowych: a/oparte na konfliktowości, sprzeczności interesów izolacji wzajemnej b/na mechanizmach rewitalizacji, wzajemnego uznawania swej indywidualności, regeneracji więzi emocjonalnej, wsparcia, pomocy.

Rodzina Dysfunkcyjna - a sytuacja dziecka i obraz jego dzieciństwa 1.Rodzina biedna 2,Rodzina niepełna-dezorganizowana strukturalnie 3.Rodzina zdezintegrowana w sferze wizji emocjonalnej 4.Rodzina patologiczna 5.Rodzina zmediatyzowana.

Rodzina dysfunkcyjna- nie spełnia swych podstawowych funkcji. Dzieciństwo: kategorii psychologicznej (1-y okres życia człowieka, rozwój fizyczny dziecka, okres intensywnych wpływów środowisk, wychowanie grup rówieśniczych) Rówieśniczych pedagogice społecznej jako kategoria społeczno-kulturowa: Uwarunkowane czynnikami społeczno - kulturowymi w pedagogice rodziny:

Dzieciństwo- to świat dziecka, świat jego doświadczeń, przeżyć relacji, zachowań których źródłem jest środowisko (rodzina, grupa rówieśników, szkoła, instytucje wychowawcze pozaszkolne, kościół, media).

Sytuacja-o sytuacji mówimy wtedy, gdy rozpatrujemy pewien wkład ze względu na człowieka, będącego jedynym z jej elementów, ale z jakiegoś względu elementu wyróżnionym z jakiegoś względu na którego rozpatrujemy cały układ jest podmiotem sytuacji. Inaczej mówiąc sytuacja jest zawsze czyjaś i nie da się jej określić bez podania podmiotu -Jest to miejsce, pozycja, jaką zajmuje dziecko w środowisku swojego życia warunki jego egzystencji (materialnej i niematerialnej), wpływy i oddziaływania, którym ulega domowe przeżycia, doświadczenia, określone zachowania jakie podejmuje.

Dziecko (sytuacja życiowa) -sytuacja materialna -sytuacja kulturalna -sytuacja emocjonalna -sytuacja wychowawcza -sytuacja opiekuńcza

Dzieciństwo „kreatywne” rozwojowe, nowych szans eduka­cyjnych Dzieciństwo w domu rodzinnym +Dzieciństwo wspomagające rozwój i edukację + Dzieciństwo negocjacyjne + Dzieciństwo wspólnotowo-rodzinne + Dzieciństwo szczęśliwe +Dzieciństwo telewizyjne, medialne

Dzieciństwo zagrożone w domu rodzinnym Dzieciństwo w domu rodzinnym -Dzieciństwo w biedzie - Dzieciństwo zabrane zniewolone wypełnione przemocą - Dzieciństwo medialne, telewizyjne -Dz. osamotnione -dz. opuszczone i zagrożone emocjami

Mediatyzacja wideo telewizja komputer zagrożenia korzystania z mediów przez dzieci i rodzinę. Integralną częścią rodziną są media. Nie racjonalne korzystanie oglądania przemocy filmów które wpływają na zachowanie.

Nie racjonalne korzystanie z mediów powoduje: -dezorganizację życia rodzinnego -dezorganizację struktury budżetu dnia -ma charakter stały wiele godzin oglądamy -redukcja czasu na naukę rozmowy czytanie itp. -osłabienie więzi emocjonalnych -zastępowanie przez media rodziców funkcji opiekuńczych wychowawczych -zastępowanie rodzinnych form spędzania czasu

Dziecko w rodzinie dysfunkcyjnej *dz. osierocone naturalnie społecznie *dz. gnębione maltretowane zastraszane zagrożone bite zniewolone wywłaszczone *dz telewizyjne chore rozleniwione znerwicowane agresywne *dz zaniedbane w rodzinie biednej niedożywionej głodne bezdomne *dz zalęknione niekochane opuszczone przez najbliższych odtrącone

Formy pomocy 1.Rządowe policja żłobek przedszkole szkoły poradnie *sąd rodzinny *kurator oświaty *kurator penitencjarny -Instytucje pomocy społecznej *MOPS *Dom pomocy społecznej *placówki opiekuńczo wych. 2.pozarządowe -fundacje -ruchy społeczne -stowarzyszenia *na rzecz chorych *rodzin wielodzietnych *bezrobotnych Powstające z inicjatywy stowarzyszeń *poradnie *domy pomocy *świetlice *kluby *biblioteki *place zabaw -Działalność kościołów różnych wyznań w tym działalność Caritac Polska

Dzieciństwo współczesnych dzieci -dz. osamotnione -dz. osierocone -dz. wypełnione przemocą odebrane -dz. medialne -dz. w biedzie

Osamotnienie samotność odosobnienie samotnych w swoich doznania przeżyciach tkwią one w wewnątrz uwarunkowania wewnętrzne

Dziecko osamotnione ono boi się tego pragnie być z kimś. Coraz więcej dzieci przeżywa osamotnienie są to przyczyny zewnętrzne niepowodzenie w kontaktach osłabienie relacji dziecko z rodzicem

Rodzina dysfunkcyjna -bieda -niepełna -zdezintegrowana w sferze więzi emocjonalnych -patologiczna -zmediatyzowane -niewydolna wychowawczo -skumulowane czynniki patologiczne

Współwystępowanie kumulacja zjawisk destrukcyjnych występowanych w rodzinie *niekorzystny syndrom sytuacyjny *pole zwiększonego ryzyka

Dziecko osamotnione w wyniku przemocy: -dz. odczuwające izolację najbliższych utratę kontaktów emocjonalnych z nimi -pozbawienie poczucia bezpieczeństwa opieki oparcia w rodzinie -pozbawienie możliwości rozwoju intelektualnego i kulturowego -niekochane niedocenione odtrącone -zawstydzone zamknięte w sobie -zalęknione zastraszone nadmiernie pobudliwe nerwowe -lekceważone niedocenione wyśmiewane wyzywane -cierpiące ból fizyczny bite maltretowane

Dom rodzinny dzieci postrzegają jako miejsce, w którym uzysku­ją różne umiejętności dotyczące: czytania, pisania, związane z opieką nad rodzeństwem młodszym, wykonywaniem różnych prac domowych (np. sprzątanie, gotowanie, robienie zakupów), rolnych (np. na działce, w ogródku), korzystania z komputera, magnetowidu, uczestnictwa w kul­turze (śpiew, taniec, gra na instrumencie).

Dom rodzinny jest również postrzegany przez dziecko jako miejsce poznawania, akceptowania, preferowania określonej wartości jak: miłość, dobroć, sprawiedliwość, posłuszeństwo, pomoc potrzebującym, honor, godność, zdrowie, modlitwa, przyjaźń, praca.

Dom rodzinny -rodzina wielopokoleniowa *wspólna trzech pokoleń zespolenie wspólnota ze względu na wspólne cele dążenia więź emocjonalna rodzinna +dziadkowie +rodzice +dzieci *miejsce spotkań codziennych *dialog interakcje młode pokolenie -średnie -stare z wzajemna komunikacja porozumiewanie się otwarcie się wzajemne i empatyczne rozumienie *Proces transformacji międzypokoleniowej

Niektóre komponenty, specyficzne cechy domu rodzinnego Dom Rodzinny -otwartość -prywatność -intymność -bliskość -poczucie bezpieczeństwa -rodzinne świętowanie -miejsce wychowania rodzinnego -rodzinno domowy wypoczynek -transmisja wartości kultury -miejsce na prawdziwe spotkanie -zbiór znaczących przedmiotów -Wartość przestrzenna -Pustka po odejściu najbliższych -Tradycje domu rodzinnego -Hierarchiczność domu rodzinnego

domu rodzinnego (komponenty) w odczuciach trzech pokoleń rodziny miejskiej I.Pokolenie młodych Dzieci Najbliższe osoby: -rodzice, rodzeństwo -Więź rodzinna, miłość -Poczucie -bezpieczeństwa -Opieka, troska rodziców Młodzież Najbliższe osoby: rodzice, rodzeństwo Więź emocjonalna, miłość Poczucie bezpieczeństwa Miejsce wrastania wychowania; IIPokolenie średnie Rodzice Więź emocjonalna, miłość; Najbliższe osoby: rodzice, rodzeństwo; Transmisja kultury, tradycji; Miejsce dzieciństwa; Miejsce urodzenia; Wielopokoleniowość Miejsce dorastania, wychowania III.Pokolenie starszych Dziadkowie Wspomnienia najbliższych, młodość; Wieź wspólnotowa, miłość; Najbliższe osoby: rodzice, rodzeństwo; Wielopokoleniowość; Transmisja kulturowa; Miejsce spotkań rodzinnych; Teren dzieciństwa i młodości

Dom rodzinny -dziadkowie 67% -rodzice 47,3% -młodzież 12,1% -Dziecko

ĆWICZENIA

UBÓSTWO - brak dostatecznych środków materialnych do życia, jako bieda, niedostatek; - stan poniżej pewnego zmiennego w czasie progu dochodowego lub progu realizacji potrzeb w odniesieniu do jednostki, rodziny lub grupy społecznej rodzaje ubóstwa: 1)Względne (absolutne)-uwzględniane jest tu kryterium warunków materialnych nie zapewniających zaspokojenia minimalnych potrzeb człowieka - w węższym znaczeniu ozn. Stan niezaspokojenia minimalnych biologicznych potrzeb organizmu ludzkiego Rozróżniamy dwa ujęcia rozumienia ubóstwa. -Pojmowanie absolutne (bezwzględne)dotyczy stany niezaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, uznanych za minimalne w danym społeczeństwie i czasie. -W ujęciu względnym rozumiemy ubóstwo jako naruszenie zasad sprawiedliwości społecznej przez istnienie nadmiernego dystansu pomiędzy poziomem życia poszczególnych grup ludności. Możemy wyróżnić trzy kategorie ubóstwa, ze względu na przyczyny, które je zapoczątkowały. - Losowe spowodowane zdarzeniami niezależnymi od woli człowieka. Należą do nich wypadki, choroby lub klęski żywiołowe. -Ubóstwo subiektywne powstałe na skutek czynników takich jak mała bądź całkowity brak zaradności i aktywności ludzi, niskie kwalifikacje, słabe wykształcenie, niechęć do wykonywanej pracy czy uzależnienie od zasiłków i pomocy społecznej, a także różne patologie społeczne np. narkomania, alkoholizm. - ubóstwo strukturalne, wynikające z zewnętrznych przyczyn gospodarczych. Chodzi tu głównie o postępujące bezrobocie, niskie wynagrodzenia, polaryzację dochodów, wysokie ceny.

przyczyn ubóstwa wg Schillera: 1)Teoria skażonych charakterów wskazuje na to, iż jest ono wynikiem indywidualnych wad, ułomności, defektów. Inna teoria wskazuje na fakt, iż ubożenie społeczeństwa pozostaje poza kontrolą jednostki. Bieda wynika z nierównego dostępu do szkół czy miejsc pracy. 2)Teoria Wielkiego Brata obciąża za ubożenie rząd niszczący bodźce do umacniania niezależności ekonomicznej rodziny. Wskazuje ona na istnienie nieodpowiedniej polityki podatkowej (zbyt wysokie podatki), a także niewłaściwą politykę społeczną powodującą przyzwyczajanie się do życia z zasiłku. 3)Teoria ograniczonych możliwości mówi, że ubożenie społeczeństwa jest rezultatem sił pozostających poza kontrolą jednostki. Biedni są biedni dlatego, że nie mają równego dostępu do szkół, miejsc pracy. Powoduje to również dyskryminacja w zarabianiu ze względu na płeć, kolor skóry oraz dlatego, że rząd nie obdarza ich sprawiedliwie przywilejami, subwencjami

przyczyn ubóstwa wg Gildera: 1)Praca- ubodzy pracują mniej i z mniejszym zaangażowaniem niż inne warstwy społeczeństwa; akceptują zapomogę jako trwałego sposobu życia i powstanie subkultury dobroczynności 2)Rodzina- rozkład tradycyjnego monogamicznego małżeństwa i osłabienie roli mężczyzny jako głowy rodziny; gdy mężczyzna nie ponosi odpowiedzialności za rodzinę, wtedy wykazuje większą skłonność do picia , przestępstw 3)Wiara- upadek ducha pracy i przedsiębiorczości, niepowodzenia, frustracje, Według Gildera do upadku wiary, rodziny i pracy , a tym samym do poszerzenia się sfery ubóstwa przyczynia się w dużym stopniu nadmiernie rozwinięty system opiekuńczy państwa.

Przyczyny ubóstwa w Polsce: +Katastrofalna sytuacja mieszkaniowa w Polsce +Państwowy mechanizm alokacji dochodów +Splot indywidualnych syt. życiowych: występowanie alkoholizmu w rodzinie, wielodzietność, przeludnienie mieszkań lub wynajmowanie na rynku, podeszły wiek i emerytura starego portfela, inwalidztwo, pozostawanie w kręgu subkultury ludzi ubogich +Niedożywienie, dezorganizacja życia rodziny, +System penitencjarny-tworzył zamknięte enklawy ubóstwa i przestępczości

Kierunki walki z ubóstwem w krajach UE: -Oświata - kształcenie zawodowe; szkoła podst. musi stwarzać dziecku warunki do umacniania dążenia do sukcesu i pracy -Komunikacja- stworzenie warunków korzystnej komunikacji społecznej i informacji z udziałem ludzi ubogich -Gwarantowane dochody najniższe, które powiązane są z zawodowym, i społecznym powrotem do społeczeństwa -Samopomoc i praca w środowisku- przezwyciężanie biedy o własnych siłach

Przykłady działań środowiskowych w walce z ubóstwem: a)Projekt parasola: mieszkańcy wraz z pracodawcami, politykami i organizacjami związkowymi decydują co jest dobre dla danej społeczności lokalnej i następnie zaczynają swój plan egzekwować. Góra tworzy plan przekazywany w dół. b)Projekt korzeni trawy: pomysły rozwijają się na dole podczas współpracy mieszkańców danego terenu z urzędnikami i pracownikami środowiskowymi. Odpowiedzialność i realizacja spoczywają na całej społeczności, która ma siłę działania i głęboką chęć zorganizowania się.

Głównymi miernikami biedy są: -stopa ubóstwa, będąca procentem społeczeństwa, który żyje poniżej linii minimalnych dochodów; jej głębokość, czyli położenie osób ubogich względem linii ubóstwa; zasięg tj. przestrzenne występowanie - minimum socjalne. Stanowi kategorię mierzącą koszty utrzymania gospodarstw domowych, uwzględniając podstawowe potrzeby bytowo- konsumpcyjne. Stosuje się tutaj pojęcie koszyka minimum socjalnego, które ma wyznaczyć granice wydatków gospodarstw domowych, powyżej której można mówić o godziwym poziomie życia. Znajdują się w nim dobra służące zaspokojeniu potrzeb egzystencjonalnych (żywność, odzież, obuwie, mieszkanie, ochrona zdrowia, higiena), do wykonywania pracy (transport lokalny i łączność), kształceniu (oświata i wychowywanie dzieci), a także utrzymywania więzi rodzinnych i towarzyskich, oraz uczestnictwa w kulturze. - minimum egzystencji. Jest to dolne kryterium, w którym zakres i poziom zaspokojenia potrzeb wyznacza granica, poniżej której występuje biologiczne zagrożenie życia i rozwoju psychofizycznego człowieka. W koszyku tego minimum zawierają się jedynie wydatki pozwalające na przeżycie z pominięciem innych potrzeb. - pojęcie linii ubóstwa relatywnego, będące odsetkiem osób, żyjących poniżej 50% poziomu średnich miesięcznych wydatków gospodarstwa domowego. Definicja ta uznaje względność ubóstwa, a z drugiej strony wskazuje na nierówności jako główny wyznacznik ubóstwa -Pojęcie ustawowej granicy ubóstwa wyznacza ustawa o pomocy społecznej, ustalając pewną kwotę, która ją stanowi. Jest ona czysto umowna, z pewnym odniesieniem do ostatnio obowiązującej wartości progowej (w sytuacji waloryzacji). Obecnie próg dochodowy to około 20% przeciętnego wynagrodzenia.

Orientacja strukturalna -ubóstwo członków homoseksualnych: *Nieadekwatność kulturowa -środowisko os. ubogich nie przygotuje go do bycia kimś *Nieadekwatność rynkowa -rynek pracy jest wymagający *biologiczna -brak predyspozycji aby odnieść sukces *psychologicznego -brak odpowiedzialności za rodzinę

BEZDOMNOŚĆ- względnie trwała sytuacja człowieka pozbawionego dachu nad głową albo nie posiadającego dachu nad głową Typy bezdomności: a) na podst. genetycznego podłoża można wyróżnić: - z wyboru; jest ona następstwem decyzji zgodnej z własnymi preferencjami - z konieczności ; dotyka człowieka wbrew jego woli , traktowana jest jako wyraz upośledzenia społecznego lub dyskryminacji b)na podst. sytuacji faktycznej i stosunku do niej, możemy wyróżnić: - bezdomność sensu stricto (zwana rzeczywistą lub jawną) ozn. brak własnego mieszkania i jednocześnie jakiegokolwiek innego, możliwie stałego, choćby zastępczo traktowanego schronienia przeznaczonego i przystosowanego do zamieszkania (np.” giganci” czyli osoby, które wybrały tułactwo) - bezdomność sensu largo; (utajona lub społeczna) opiera się na ocenie własnego lokum jako nie spełniającego kryteriów mieszkania ze względu na znaczne odstępstwo od minimalnych standardów mieszkaniowych albo ze względu na kulturowo usprawiedliwione aspiracje; np. mieszkańcy slumsów, ruder, pensjonariuszy instytucji opieki społecznej. c) Jerzy Marszałkowicz dzieli bezdomnych na dwie kategorie: -bezdomnych aktualnych ;są to ludzie nie mający dachu nad głową, którzy od rana do wieczora myślą, gdzie można by znaleźć schronienie na noc -Bezdomni potencjalni są to ludzie nie posiadający własnego mieszkania, chwilowo gdzieś wegetujący, ale w każdej chwili mogący utracić dach nad głową. Do nich należy zaliczyć bezdomnych przebywających w zakładach karnych, szpitalach, sanatoriach przeciwgruźlicznych, odwykówkach, schroniskach i noclegowniach, w miejscach wykonywania prac sezonowych budowlanych lub ogrodniczo-rolnych, w chwilowych kwaterach, stancjach i melinach. d)Małgorzata Kostecka wymienia bezdomność: - „ukrytą”, która wyraża się zagęszczeniem lokali mieszkalnych z powodu braku możliwości wyprowadzenia się części lokatorów. Chodzi tu zwłaszcza o dorosłe dzieci zakładające własne rodziny (gospodarstwa domowe) w mieszkaniu rodziców, czy też małżeństwa po rozwodzie, lecz wspólnie zamieszkujące lokal - jawna

Przyczyny (uwarunkowania) bezdomności: - trudno sterowalne zmiany demograficzne - ruchliwość społeczna - recesja gospodarcza i sprzężone z nią bezrobocie oraz ubożenie społeczeństwa - niedowład polityki mieszkaniowej -redukcja nakładów budżetowych na pomoc społeczną - zawężenie podmiotowego i przedmiotowego zakresu świadczeń socjalnych - dysfunkcjonalność instytucji opiekuńczo-resocjalizacyjnych i karnych Jedną z klasyfikacji przyczyn bezdomności jest zaprezentowany poniżej podział dokonany przez Eugeniusza Moczuka. Wyróżnia on przyczyny wynikające: a) z sytuacji społeczno-ekonomicznej kraju, w tym wzrostu bezrobocia b) z sytuacji prawnej, polegającej na możliwości wyeksmitowania lokatora „do nikąd” za długi i zaległości w opłatach czynszowych; c) z przyczyn związanych z patologiami, w tym z powodu alkoholizmu, przestępczości, odrzucenia lub braku opieki ze strony najbliższych d) z przyczyn natury socjopsychologicznej, w tym świadomego wyboru innego sposobu życia, odrzucenia obowiązującego systemu wartości; e) przyczyn osobowościowych, w tym poczucia niższości, osamotnienia, wstydu, przekonania o złym świecie i ludziach. Wśród przyczyn leżących po stronie samych bezdomnych Moczuk wymienia: f) czynniki związane z zakłóconym procesem socjalizacji w grupach pierwotnych, w tym złego przygotowania do samodzielnego życia g) przyczyny związane z nieumiejętnością przystosowania się do sytuacji społeczno-ekonomicznej, w tym poddawanie się przedmiotowemu traktowaniu przez pracodawców, brakiem możliwości zatrudnienia się za godziwą płacę; h) przyczyny związane z nieprzystosowaniem się do sytuacji obyczajowo-kulturowej, w tym traktowanie współmałżonków jako własności i) przyczyny związane z piciem i nadużywaniem alkoholu.

9

---