ksi C4 85 C5 BCka 20020

Ifi. I Poia/llbk.l Mufti Wólki) lliiNir Suumlłiw MuImiiOi

nin ozy pr/.cciwMit\vicni;i. metaforyzację. dowcipne poimy, żartobliwe zestawienia • słowne igraszki. Komizm. jako forma ekspresji kulturalnej. pojawia MV w scenach Uldycznych (1'ańcowwiic. Z.ayonck l.tuimilki, I kiedy utniemy), obrazkach z życia dzieci (Dorotka. Dookoła ogieńku. Dyta sionko, Ma ehyhoUe, Koszulka Malyosi), opisach zabawnych perypetii egzystujących na prawach animizacji czy antro pomorli/acji przedmiotów, istot żywych, zjawisk przyrody (Słomiany chochoł, Psntki i tinicszki. Mccnotki, lirze:mowo wiaderka, Stm strach na wróhłe). len typ komizmu jest bliski wyobraźni dziecka, kształci jego poczucie htuuoip, wzrusza, bawi. wychowuje.

W większym stopniu niż inni poeci Porazmskn /użytkowała gwarę jako środek stylizacji W jej zbiorkach poetyckich występują typowe dialektyzmy leksykalne oraz gwarowe właściwości fonetyczne i (lcksyj-ue. Oialekty/acja na ogół umiarkowana służy odtworzeniu kolorytu lokalnego, wydobyciu charakterystycznych cech opisywanej przez poetkę wiejskości i obrzędów ludowych. Niekiedy jednak zbyt .duże nasycenie wierszy elementami dialektycznymi utrudnia percepcję ich treści, nawiązanie kontaktu z odbiorca dziecięcym zwłaszcza współczesnym, coraz rzadziej stykającym się ze słownictwem gwarowym w życiu codziennym.

•

O bezpośrednim związku literatury z folklorem można mówić na przykładzie twórczości Hanny Januszewskiej i Lucyny Krzemieniec kiej. bliska im niewątpliwie była praktyka poetycka Kogoszówny i Porazińskiej. 7.c względu nn synkrctyczny charakter wiciu utworów dziecięcych trudno wyodrębnić w ich dorobku literackim teksty jedno* rodne gatunkowo. Obficie reprezentowane sa tu więc gatunki mieszane

z pogranicza bajki, baśni, powiastki fantastycznej, ludowej piosenki. opowieści przyrodniczej.

W kręgu inspiracji folklorystycznej znalazły się teksty Januszewskiej, zamieszczone w zbiorkach: Ele-mele dudki (1932), Jawor, fawor (1932), / góry na Mazury (1933), O kocio, co faje kurzy! i o innych dziwach (1933), Jak polska /*rza wędrowała (I93X). <ł chłopca drewnianym (1939), Siwa yi/ska, siwa (1939), Idzie Pyza horom lasom (1939). Nawiązując do różnych składników folkloru ludowego i dziecięcego kształtuje ona strukturę Ibrinalnt) i klimat emocjonalny swych wierszy, poematów pisanych proza rymowana, śpiewno-lirycznyeh „mazurków" Pomysłowo rozwija i przetwarza znane motywy folklorystyczne (piosenki, gry, zabawy), np. watek „jaworowych Iml/i", ..przepióreczki". „kota z fajka", „ptasiego wesela", „tańca dwóch Michałów". Tworzy upoclyzownnc opowieści o ulubionym legionie - Mazowszu, sugestywne obrazy tańca, zabawy. Często jej stylizowane, nastrojowe ballady i poematy o tematyce historyczilo-lćgciHlurncj lac/a swoisty liryzm ze skocznym rytmem, humorem i dowcipem ludowym.

Przyroda stale jest obecna w poezji Januszewskiej: towarzyszy człowiekowi, daje mu ukojenie, twor/ac odpowiednie tło dla jego przeżyć i uczuć. Jest sil.) pozytywna i krzepiącą. Poetka aniropomorfi-zujc^vźywioly i zjawiska przyrody (Plcctuga, Psota, C hochoły, Wiatr. Drzemią, Dcs/c/ynki). nndujac im określona funkcję symboliczna. Współżyją one z ludźmi, pomagaja. wyrażaja id* pragnienia i nadzieje. Oto chochoły przygrywają małemu chłopcu, któiy został w domu sam. bez matki: Plcciuga bajki opowiada w szare, jesienne dni: Psota zachęca do figlów i wesołości: Drzemią w noc świętojańska przemienia się w symbol pieśni-poe/ji porywającej wszystkich do tańca: „świerszczowa muzyka" rozwesela ludzi w „wieczór ciemny, gdy śnieg pada. a wiatr strachy opowiada" (Swir-świr za kominom)

Żywioł muzyczny odgrywa ważna rolę w systemie poetyckim Januszewskiej. Muzyczność widoczna jest we wszystkich elementach obrazowych poematów i bajek, jest ściśle zespolona z materia poetycka Poetka wprowadza podobnie jak Pora/ińska motywy piosenki.