WSP J POL41

44

Irau 8%i}e?vwii, Język ogólnopolski XX wieku

Odzyskanie własnego państwa i połączenie narodu zasadniczo zmieniło warunki rozwoju słownictwa. Przed tworzącymi swe nowe państwo Polakami stanęły też językowo trudne zadania: trzeba było stworzyć nowe polskie słownictwo dla całych sfer życia państwa i narodu, zwłaszcza dla pracy urzędów. Toteż przez pierwsze lata niepodległości jeszcze pokutowało wiele starszych nazwy wiele dubletów, z wolna się wszystko ustalało i ujednolicało. Praca była ogromna, skoro w jeden organizm miało się scalić trzy systemy urzędu, poczty, w ojska, szkoły, prawa, kolei itd. Na przykład pracę nad nowym językiem wojska ukończono dopiero \y 1930 r. Powstały liczne słowniki terminologiczne, pracowały różne stowarzyszenia i instytucje, by możliwie ujednolicić i spolszczyć terminologię w II Rzeczypospolitej.

Praca ta się powiodła. Wpływy niemieckie i rosyjskie pozostały jeszcze czas jakiś w niektórych odmianach zawodowych i w słownictwie potocznym na zasadzie wyjątkowych, często emocjonalnych wtrętów i powiedzonek, jak niemieckie ausgerećhnet, langsam, langsam a ber sicher czy rosyjskie w try miga, ciut-ciut, apiac. Wycofywanie się tych wpływów trwało cały okres międzywojenny.

W języku pokoleń XIX-wiecznyćh odzywały się jeszcze jak gdyby jakieś echa makaronizow'ania czy w ogóle potocznego używania obcego języka -było to zjawisko przetykania języka ogólnego wyrazami-cytatami z przeróżnych języków: francuskiego, wioski ego, czeskiego, ukraińskiego, łaciny. Ten zwyczaj w pokoleniach wychowywanych już w- okresie międzywojennym zupełnie zaniknął, co jednak odebrało potocznej polszczyżnie pewna oryginalność i malowniczość.

Ogólnie przyznać trzeba, że spolszczenie i względne ujednolicenie słownictwa było wielkim dorobkiem okresu międzywojennego. Ujednolicenie było względne, gdyż - bardzo słusznie - wiele ujednolicając, nie niweczono wszelkich różnic regionalnych, co byłoby ze szkodą dla bogactw-M kultur}’ polskiej.

Po krótkim okresie wpływów' niemieckich na znacznym obszarze Polski w okresie II wojny światowej zaczął się szczególny okres rozwoju polskiego słownictwa. Cechy charakterystyczne tego okresu to: (1) wpływy rosyjskie i angielskie, (2) wielka fala nowych wyrazów, zwłaszcza zapożyczeń - inter-naejónalizmów, (3) terminologizacja, (4) unifikacja słownictwa.

Wpł_y wy rosyjskie związane były z narzuceniem Polsce ustroju przez mocarstwo posługujące się językiem rosyjskim, stąd wiele nazw' obcych (często pozornie rodzimych) dotyczących życia społeczno-politycznego. np. pięciolatka, kolektywizacja, kułak czy średniak. Szczególnie nasycona nimi była terminologia wojskowa oraz styl dziennikarski, np. tłumaczeniami polskimi są tak utarte dziennikarskie wyrażenia z tamtych czasów-, jak burzliwy rozwój, świat pracy, platforma porozumienia.