UNTITL27

ROZSZYFROWAĆ RYSEK

a przy presji sprzedaży spadnie tak. aby przeciwstawić się dalszej sprzedaży". Odnotowywane przez animatorów rynku kolejne wzrosty i spadki, będące konsekwencją presji kupna i sprzedaży, wynikają właśnie z tego prawa, które ponadto mówi, że: „kiedy zarabianie pieniędzy na rynku staje się łatwe, rynek stwarza takie warunki, które się temu przeciwstawiają '; innymi słowy, rynek zawsze działa w przeciwnym kierunku.

Istnieją niezliczone przykłady ilustrujące funkcjonowanie togo prawa; my ograniczymy się do jednego przykładu dotyczącego rynków walutowych. Uważa się, że w pewnych sytuacjach zmiany w bilansie handlowym determinują ruchy kursu walutowego. Wówczas rozstrzygające znaczenie mają wielkości podaży pieniądza, bezrobocia, produktu krajowego brutto, bilansu obrotów bieżących, inflacji oraz stopy procentowej. Ale kiedy tylko rynek przekonuje się do słuszności tej lub innej teorii opisującej zachowanie kursu walutowego, fakty zaczynają przeciwko niej przemawiać, a ona sama szybko znika. Innym oczywistym przykładem działania tego prawa, jest zasada inwestowania wbrew opinii większości, zgodnie z którą należy oczekiwać końca rynku byka bądź niedźwiedzia właśnie wtedy, kiedy wszystkich ogarnia byczy bądź niedźwiedzi nastrój inwestycyjny.

Zasada Le Chatcliera, ujmująca zachowanie rynku jako funkcję presji kupna i sprzedaży', nie tłumaczy i nic jest w stanie wytłumaczyć, skąd się takie presje biorą. Jeśli zatem istnieje jakieś wytłumaczenie, musi pochodzić skądinąd. W celu sformułowania teorii, która mogłaby wytłumaczyć i być odpowiedzialna za obserwowane fluktuacje rynku, zaczniemy od poniższych trzech analogii. Pierwsza dotyczy analogii pomiędzy rynkiem i grą rozgrywaną na polu cechującym się zmiennym nachyleniem. Druga odnosi się do systemu cieczy nie zachowujących się w newtonowski sposób, o których była mowa na początku książki. Trzecia stanowi analogię z konkursem piękności z gazety, o której mówił Keynes.

wówczas przebieg gry będzie przesądzony na korzyść jednej aibo drugiej drużyny w zależności od lego, w którą stronę nachylone będzie pole do gry, pod warunkiem że nachylenie to będzie wy starczająco duże. Z tego wynika, żc przy zrównanych silach obu drużyn czynnikiem decydującym o przebiegu gry będzie nachylenie pola, natomiast przy równym nachyleniu pola czynnikiem decydującym o przebiegu gry będzie relatywna siła drużyn. Problem polega zatem na: (i) ustaleniu natury tak zw anych „innych" sił odpowiedzialnych za zmianę nachylenia oraz. (ii) ustaleniu, który czynnik: nachylenie pola czy też relatywna siła drużyn, częściej decyduje o przebiegu gry, Aby ustalić odpowiedź na te dwa pytania, przejdźmy dalej do drugiej i trzeciej analogii.

2.    Druga analogia wychodzi z założenia, że rynek jest tyksotro-piczny, to znaczy zachowuje się jak żel, klej, majonez, bioto kopalniane, większość farb. skoncentrowany sok owocowy albo asfalt, a nie jak ciecz newtonowska. W takich systemach współczynnik płynności lub ruchliwości zwiększa się wraz ze wzrostem oddziaływań zewnętrznych, to znaczy w miarę mieszania i wstrząsania. Ponadto zmiana systemu zależy od historii wcześniejszych oddziaływań, czyli od poprzednich ruchów systemu. Płynność zwiększa się w'raz z wydłużaniem się czasu trwania oddziaływań. Kiedy zakłócanie dobiega końca, następuje histe-reza i system powraca do swojego półstałego stanu początkowego. Przy kolejnym zakłóceniu doprowadzenie cieczy do tego samego stopnia płynności wymaga już mniejszej siły. W przypadku rynku zewnętrznym oddziaływaniem bądź zakłóceniem będą siły „fundamentalne” i „inne” siły. Historia przeszłych oddziaływań będzie tożsama z historią ruchów rynku, czyli z czynnikami technicznymi. To z kolei oznacza, żc przebieg tych oddziaływań i historyczne zachowanie rynku będą pełnić dla uczestników rynku rolę poziomów równowagi, wsparcia i oporu, czyli poziomów, na których w przeszłości dochodziło do długotrwałego kupna i sprzedaży' walorów.

3.    Trzecia analogia odnosi się do znanej uwagi Keynesa, który porównał rynek z „gazetowym konkursem piękności”. Uczestnik takiego konkursu tylko wtedy może mieć szansę prawidłowego wytypowania zwycięzcy, jeśli uda mu się popraumie odgadnąć wynik konkursu albo jeśli będzie posiadał wiedzę o intencjach innych uczestników konkursu lub jury. Z tego wynika, że najbardziej zdroworozsądkowa i dostępna strategia wymaga, aby' inwestor zaczął rozglądać się i konsultować z jednostkami, które wydają się lepiej poinformowane i które mają na swoim koncie szereg udanych inwestycji, a także - co jest szczególnie ważne - aby rozpoznał intencje głównych inwestorów. W broszurze zatytułowanej „Foreign Exchange and Money Market Operations” („Operacje na rynku w'aiutowym i pieniężnym"). Stowarzyszenie Banków Szwajcarskich wskazuje jako główne zadanie dealera