SPOSTRZEGANIE (SPOSTRZEGAWCZOŚĆ)

SPOSTRZEGANIE - jest to proces poznawczy, który odzwierciedla w świadomości człowieka całokształt danego przedmiotu bądź zjawiska. Spostrzeganie jest to proces subiektywny w wyniku, którego ten sam przedmiot działa na kilka zmysłów:

• wzrokowo,

• słuchowo,

• dotykowo,

• smakowo,

• węchowo.

• POZIOMY SPOSTRZEGANIA:

1. Sensoryczno-motoryczny => czuciowo-ruchowe => figuralne - inaczej możemy to nazwać spostrzeganiem figuralnym. Na tym poziomie spostrzegamy: punkty, linie, bryły, plamy, dźwięki, frazy muzyczne, np. zarys przedmiotu we mgle. Żeby spostrzegać uaktywniamy 2 procesy:

1. sensoryczny (zmysłowy) - odbiór bodźców, które działają na narządy zmysłów,

2. motoryczny - nastawienie narządu zmysłu na dany bodziec, czynne poszukiwanie bodźców.

2. Sensoryczno-operacyjny => znaczeniowo-czynnościowy => przedmiotowe. Wynikiem spostrzegania są:

1. przedmioty - osoby, sytuacje, przedmioty,

2. reprezentacje przedmiotów - mapy, rysunki, modele,

3. znaki - gesty, mimika, pantomimika.

3 cechy spostrzegania sensoryczno-operacyjnego:

1. sensowność - nadajemy przedmiotom znacznie,

2. całościowy - wykorzystujemy doświadczenie,

3. historyczno-społeczne - w toku rozwoju człowieka i w toku rozwoju dziejów spostrzeganie ulega zmianie.

• ZMIANY W SPOSTRZEGANIU ZALEŻĄ OD:

1. wiedzy,

2. rozwoju poglądów,

3. systemu wartości,

1. przekonania,

2. sytuacji materialnej.

• ZABURZENIA SPOSTRZEGANIA:

1. Omamy (halucynacje) - występują tylko i wyłącznie u pacjentów psychiatrycznych. Omam jest to spostrzeganie zjawisk lub rzeczy, które w danej chwili nie występują. Rodzaje omamów:

1. zmysłowe: wzrokowe, słuchowe, dotykowe, węchowe, smakowe,

2. proste, rozwinięte, złożone,

3. udziwnione:

• mikropsje,

• makropsje.

2. Złudzenia (urojenia) - opatrzne, albo błędne spostrzeganie rzeczy lub zjawisk, które w danej chwili faktycznie występują. Rodzaje złudzeń:

1. geometryczne,

2. ruchu,

3. stroboskopowe.

Mogą pochodzić ze wszystkich analizatorów !!!

Mogą występować u ludzi zdrowych !!!

3. Złożone natężenie funkcji spostrzegania.

4. Osłabione natężenie funkcji spostrzegania.

• KLASYFIKACJE SPOSTRZEŻEŃ:

1. Podział spostrzeżeń ze względu na dominację zmysłu:

1. wzrokowe,

2. słuchowe,

3. dotykowe,

4. smakowe,

5. węchowe.

2. Podział ze względu na udział woli:

1. mimowolne: niezamierzone, przypadkowe; kolor, wielkość, kształt,

2. dowolne: zamierzone, celowe.

3. Podział ze względu na odzwierciedlenie rzeczywistości:

1. przedmiotów,

2. ruchu istot żywych,

3. reakcji przestrzennych,

4. spostrzeżenia czasu (wpływ czasu na ruch).

• 3 CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA SPOSTRZEGANIE (WG HILGARDA):

1. Uwaga.

2. Emocje, potrzeby i wartości.

3. Nastawienie przygotowawcze - polega na tym, że możemy wcześniej nastawić się do spostrzegania bodźców, których oczekujemy, po to, aby na te bodźce jak najszybciej zareagować.

Rodzaje nastawienia:

1. pozytywne - przyspiesza i ułatwia spostrzeganie,

2. negatywne - utrudnia i zniekształca spostrzeganie.

OBRONNOŚĆ PERCEPCYJNA - pojawia się przy nastawieniu przygotowawczym negatywnym z komponentą (elementem) lękową.

---