(3.03.2007)

Egzamin: wykłady i słownik

WYSTĄPIENIA PUBLICZNE

Retoryka - to perswazyjne mówienie, które ma przekonać do określonego…. mówienia i czucia

Przedmiotem retoryki jest perswazja.

Retoryka zajmuje się dyskusją i sporem.

Erystyka ma za przedmiot dyskusję i spór.

GRNEZA:

Retoryka powstała w starożytności IV wieku p.n.e.

• Do greckiej szkoły retoryki należeli Arystoteles i Sokrates.

• Druga szkoła - rzymska Cyceron i Kwintylianin.

• W średniowieczu szkoła Jana Złotoustego. Retoryka w średniowieczu zaczęła upadać, dopiero wejście chrześcijaństwo spowodowało, że retoryka na nowo zaczęła żyć (pojawienie się homilii)

• W romantyzmie upadła zupełnie, ale paradoksalnie Oda do młodości została napisana zgodnie z jej zasadami.

• Wiek XIX retoryka została rozparcelowana - powstała: semiotyka, poetyka…

• Wielkie odrodzenie to lata 30 XX wieku - amerykanie dostrzegli jej zalety w PR

Perswadujemy wszystko (przekonujemy by ktoś coś zrobił, lub czegoś nie robił)

Forma perswazja - przemówienia i wystąpienia publiczne; adresatem jest wiele osób

Problemy na jakie należy zwrócić uwagę przed wystąpieniami (odpowiedzi na 6 pytań):

• KTO MÓWI?

• DO KOGO MÓWI? - wiedza o odbiorcach

• W JAKIM CELU MÓWI?

• CO CHCE POWIEDZIEĆ?

• JAK MÓWI? - forma

• KIEDY MÓWI? - kiedy ma wystąpić

KTO MÓWI?

Kiedy się przemawia reprezentuje się jakąś instytucję: rzecznik - reprezentant firmy, rządu wygłasza opinię, która jest ……… (poglądów wcześniej ustalonych)

Osoby publiczne zawsze są odbierane krytycznie i drobiazgowo oceniane.

• Należy zadać sobie pytanie kim jestem? czy słuchacze wiedzą kim jestem? i czy mnie lubią? Trzeba mówić o sprawach, które interesują innych.

• Ważna jest ilustracja przykładowa swoich tez.

• Istotne jest obserwowanie słuchaczy, czy dany temat cieszy się ich zainteresowaniem.

• Mówca powinien dbać o potrzeby słuchaczy.

• Korzystny jest kontakt ze słuchaczami.

• Występujący publicznie nie powinien unikać pytań z Sali.

• Należy aktywnie słuchać uwag z sali

DO KOGO MÓWI? - wiedza o odbiorcach

Potrzeby słuchaczy mogą być zróżnicowane, ale prowadzący przemówienie powinien te potrzeby znać.

Postulat poznania audytorium:

• Czy któryś z naszych kolegów już do tej grupy mówił

• Jak durze jest to audytorium (im mniejsze tym krócej należy mówić i posługiwać się stylem nieoficjalnym, przy dużej grupie natomiast styl oficjalny). Im grupa jest większa tym bardziej trzeba zabiegać o zainteresowanie słuchaczy, podawać więcej przykładów.

• Trzeba wiedzieć w jakim wieku jest nasze audytorium, czy mówimy do kobiet czy do mężczyzn (kobiety - argumenty emocjonalne, mężczyźni - racjonalne)

• Należy znać przekonania polityczne i religijne swoich odbiorców

• Wiedzieć czy wśród słuchaczy jest ktoś ważny

• Nie powinno się przeceniać fachowości odbiorców, dobrze jest powtórzyć coś oczywistego o czym odbiorcy już wiedzą

• Znać przygotowanie zawodowe słuchaczy, gdy uczuwamy terminów fachowych

• Ważne jest by wiedzieć jak często spotyka się grupa

• Jeśli jest to cykl spotkań powinno się wiedzieć kto poprzednio przemawiał i kto będzie następny

• Dobrze jest używać elementów określających słuchaczy: drodzy Państwo (ale unikać zasługujecie Państwo)

W JAKIM CELU MÓWI? - co chcemy osiągnąć

Wystąpienia:

• Informacyjne

• Perswazyjne - kampanie wyborcze

• Okolicznościowe

• Negocjacyjne - mają doprowadzić do kompromisu

• Konsultacyjne - referaty na konferencjach, wykład, czy obrona pracy

CO CHCE POWIEDZIEĆ? - trzeba określić przedmiot zainteresowań

„Tylko głupiec mówi wszystko co ma w głowie”

SELEKCJA INFORMACJI

JAK MÓWI? - forma

Przeciętne przemówienie skupia uwagę słuchaczy przez 15 minut; dobre 30, a świetne 45

Zasada: im więcej powiesz, tym mniej słuchacze zapamiętają

Forma:

• Napisać przemówienie stylem mówionym - brak kontaktu wzrokowego z salą

• Nauczyć się na pamięć - mówca skupia uwagę by nie zapomnieć

• Wypisać najważniejsze zagadnienia w formie punktów - najlepsze, punkt to myśl

• Mówienie spontaniczne - zawsze można o czymś zapomnieć

Jak zacząć: do intrygującej historii, cytatu, nie należy zaczynać od dowcipu. Wstęp nie może być zbyt długi.

Kartki powinny być ponumerowane, by nie łatwiej można było je poukładać gdyby spadły. Powinny być zapisane tylko z jednej strony.

KIEDY MÓWI? - kiedy ma wystąpić

Cechy dobrego przemówienia:

• Bardzo dobre przemówienie może trwać max 45 minut.

• Jedną z metod ułatwiającą przemawianie jest zapisywanie w punktach tego, co chcę poruszyć w przemówieniu.

• W ciągu 30 sekund trzeba przykuć uwagę widzów. Można zacząć od zaskakującej tezy.

• Nie należy zbyt długo rozpatrywać pierwszego punktu.

• Niedobrze jest mówić przed przerwą obiadową.

17.03.207)

Sztuka poprawnego mówienia - wskazówki praktyczne.

Akcent w jęz. polskim jest:

• sylabowy, np. re - TO - ry - ka (za jego pomocą podkreślamy jedną sylabę)

• wyrazowy (podkreślamy znaczenie wyrazu. Zależy od intencji mówcy)

Charakterystyka mówcy:

• MĘZCZYZNA:

• buty (skórzane, czyste, czarne, czarne skarpetki)

• krawat

• 4 guziki w marynarce

• koszula (powinna wystawać 2cm spod mankietu)

• KOBIETA:

• garnitur (a la męski, jeśli spódnica to za kolano)

• jeśli biżuteria to mało

• dobrze widziana apaszka

• zawsze rajstopy

• nie odkrywamy palców, pięta przyjęta

Charakterystyka dyskusji:

• dyskutant musi być elokwentny

• musi być stanowczy

• musi być rzeczowy

• musi być cierpliwy

• musi dysponować technikami argumentacyjnymi

Formy dyskusji:

• sprawy sądowe

• dyskusje akademickie

• dyskusje parlamentarne

• dyskusje efektywne

• dyskusje wolne

• negocjacje

• burza mózgów]

• dyskusja wielostopniowa

• panel

• telekonferencja

Dialog: odbiorca i nadawca (pojedyncze osoby prowadzą dialog przy wymienności ról odbiorcy i nadawcy)

Monolog: łatwiej można określić czego dyskusja dotyczy - porównując do dialogu, gdzie jest trudniej

Monolog z dialogiem się przenikają, dlatego że samych monologów nie ma (mówca liczy się z obecnością odbiorcy, jego odczuciami i wiedzą). Ponadto monologi mają cechy dialogiczne (zawierają elementy naśladujące dialog)

DIALOG - CECHY:

(1) aspekt dramatyczny - zderzenie punktów widzenia odbiorcy i nadawcy (między nami nie ma zgody, co innego myślimy na dany temat)

(2) aspekt sytuacyjny - sytuacja i okoliczności, w których przebiega rozmowa np. inaczej rozmawiamy w studiu TV, a inaczej w restauracji

(3) aspekt semantyczny - kolejne repliki (temat) kształtują wątek rozmowy (każdy rozmówca wnosi coś nowego)

Dominacja którejś z cech decyduje jaki jest to dialog:

aspekt dramatyczny - kłótnia

aspekt sytuacyjny - rozmowy praktyczne

aspekt semantyczny - konwersacja na temat dowolny

Bywa też dyskusja, która jest formą pośrednią miedzy: aspektem dramatyczny, a aspektem semantyczny; aspektem dramatyczny, a aspektem sytuacyjnym, a aspekt sytuacyjny - to pogawędka

4 GATUNKI DIALOGU:

1. ROZMOWA

• Mówię to, bo chce żebyśmy mówili różne rzeczy jeden do drugiego

• Sądzę, że i ty chcesz żebyśmy mówili różne rzeczy jeden do drugiego (mówienie na dowolny temat nie z przymusu ale z chęci)

DYSKUSJA

• Sądzę, że myślisz o Z co innego niż ja

• Mówię to, bo chcę by ktoś powiedział co o tym myśli

• Sądzę, że i ty chcesz by każdy z nas powiedział co o tym myśli

• Chciałbym, żebyśmy myśleli to samo

3. SPÓR

• Wiem, że ty myślisz inaczej

• Sądzę, że ty myślisz źle

• Mówię to bo chcę, żebyś myślał tak samo jak ja

4. KŁUTNIA

• Wiem, że ty myślisz o Z co innego niż ja

• Mówię ty myślisz źle

• Mówię to bo chcę żebyś powiedział, że mówiłeś źle

ROZMOWA - rozmowa dla rozmowy

DYSKUSJA - cel dobry: chęć przekonania wspólnie dochodzimy do prawdy

SPÓR - bardzo perswazyjny i egocentryczny

KŁUTNIA - chodzi o zwerbalizowanie jakiś prawd

CHRAKTERYSTYKA DYSKUSJI I JEJ FORMY

Co musi dobry dyskutant:

• Być elokwentny: mówić sprawnie, nigdy nie wiadomo co powie oponent

• Musi być konsekwentny i stanowczy

• Musi być cierpliwy

• Powinien być rzeczowy (na temat)

• Musi umieć się wczuć w sytuację innych (zrozumieć uczucia)

• Musi dysponować technikami argumentacyjnymi

Współczesne formy dyskusji:

• Sprawy sądowe - sędzia to arbiter (zadanie to dotrzeć do prawdy). To nie tylko sprawy sądowe, ale także komisje i sądy koleżeńskie

• Dyskusja akademicka i dysputa scholastyczna - jest to dyskusja teoretyczna, kiedyś miało to na celu sprawdzić czy osoby nadają się do danego zawodu - forma egzaminowania

• Dyskusje parlamentarne - polega głównie na tym, że odbywa się według regulaminu np. konferencje narodowe, rady w spółkach itp.

• Dyskusja efektywna - dyskusja w firmie, która ma na celu wyciągnięcie konkretnych wniosków, przewodniczący ma prawo dyktatora (może nie udzielić głosu, przerwać dyskusję)

• Dyskusje wolne

• Negocjacje - przedmiotem są zawsze sprawy ważne, dotyczy np. zakupu sprzętu bojowego; zawsze kończy się konsensusem, do którego dochodzi się drogą ustępstw

• Burza mózgów - dyskusja, w której każdy może zabrać głos, liczy się pomysł, wnioski wyciąga przewodniczący

• Dyskusja wielostopniowa - Philips 6 6

• Dyskusja panelowa

• Telekonferencja - za pomocą telefonu

(31.03.2007)

Temat: Dyskusja

Cechy dobrego dyskutanta:

• Partnera należy wysłuchać

• Z dyskutantem należy mieć kontakt wzrokowy

• Nie bagatelizować siły obiegowych opinii

• Dbać o jasny sposób wyrażania się

• Należy być uprzejmym, wykazywać kulturę, ale nie należy być pochlebcą

• Trzeba być nieustępliwym, ale w razie potrzeby zachować zimną krew

• Partnerowi należy ułatwić aprobatę naszego stanowiska

• Należy dążyć do celu, ale nie za wszelką cenę

• Formę dyskusji ustalić wcześniej

• Nadać dobre tempo dyskusji

• Wyraźnie zaznaczyć punkt sporu

• Trzeba uwzględnić różnice kulturowe

Argumenty:

• Mocne (początek dyskusji)

• Słabe

• Argument najmocniejszy na koniec dyskusji

Techniki wnioskowania

• Technika …

• Technika …

• Technika …

Trzy pierwsze techniki mają największą siłę dowodzenia.

• Technika przykładu - przykłady są naturalnym argumentem

• Technika porównań - odpierając ataki przeciwnika szuka się podobieństw np. Polska republiką kolesiów

• Technika odwrócenia („tak, ale”) - często stosowana, należy przytaknąć i spojrzeć na zagadnienie z innej strony

• Technika analizy i oceny - przeanalizowanie wypowiedzi przeciwnika i oddziela się to co poprawne (?) np. teoretycznie zgadzam się z panem, ale z praktycznego punktu widzenia

• Technika bumerangu - pokonywanie przeciwnika jego własną bronią (odwrócenie argumentu)

• Technika niedowartościowania - przedstawione argumenty mają inne znaczenie, wskazujemy przeciwnikowi złe cechy

• Technika dowartościowania - jedna osoba przypisuje wady, a druga pozytywy

• Technika przewartościowania - nadanie za pomocą użytych słów przeciwstawnej wartości argumentacyjnych np. oszczędna i skąpa (podanie innego znaczenia)

• Technika uprzedzania zarzutów - sam mówiący stwierdza, że na pewno znajdzie się ktoś kto myśli inaczej - uprzedzamy atak

• Technika pytań sąsiadujących - dużo pytań mających zdekoncentrować dyskutanta

• Technika pozornego poparcia - technika szczególnie silnie działająca np. zgadzam się z pańskim argumentem, jednak sformułowaną tezę można łatwo obalić (doprowadzamy do uśpienia przeciwnika - każdy chce akceptacji)

Techniki do tej pory omówione są rzetelne. Kolejne techniki są nie rzetelne, nastawione na kłódki efekt zwycięstwa.

• Technika przesadzania - uogólniania, przesadzamy, myślenie stereotypowe np. A.Lepper: Polska jest biedna bo rządzący kradną

• Technika żartu - błyskotliwy dowcip może zbić przeciwnika z tropu odwrócić uwagę od zasadniczej kwestii. Jak się bronić - żartobliwa riposta

• Technika autorytetu - mało skuteczna, przywołanie czyjś poglądów na ogół wyrwanych z kontekstu

• Technika argumentów ad personam - stosowana kiedy merytorycznie nie można podważyć wypowiedzi np. ataki osobiste, analizowanie dobrej woli, kwestionowanie kompetencji, podważanie wiarygodności, próby ośmieszania. Wariantem tej techniki jest wyniosłość np. ja w pana wieku… (nie należy się odpłacać tym samym, najlepiej powiedzieć np. wypowiada się pan na mój temat, a nie na temat dyskutowany)

• Technika wyrywania z kontekstu - wyrywa się z kontekstu to co powiedział przeciwnik

• Technika uników - przeciwnik nie kwestionuje argumentów użytych w dyskusji, ale wypowiada się na tematy luźno związane z dyskusją

• Technika dywersji - spokrewniona z technika uników np. łapanie za słowa

• Technika gmatwania - może słów (często stosowana przez Giertycha) ma doprowadzić od odrzucenia odpowiedzi. Należy powiedzieć np. na temat

• Technika gry na zwłokę - przeciąganie, hamowanie dyskusji, żąda wyjaśnień nie chce się cofnąć do poprzednich wątków dyskusji (chce się namyślić)

• Technika apelowania do uczuć - niebezpieczna, bo uczucia tłumią rozsądne myślenie

• Technika zniekształceń - polega na przesuwaniu argumentów logicznych z jednego punktu na inny

• Technika stosowanych sugestii - często

Warianty:

• Technika powtórzeń np. Napoleon, Hitler, Gebels - powtarzanie powoduje, że argument nabiera znamiona prawdy

• Technika pytań sugestii „sądzę, że zgodzi się pan, że …”

• Technika pytań alternatywnych (?) np. czy zgodzić się na erotyzm, są to uproszczenia

• Technika kontr pytanie - odpowiadanie pytaniem na pytanie

Techniki 15 - 26 są skuteczne ale na krótko.

Techniki erystyczne wg. M.Kochana:

• Technika rozmydlenia - uogólnień: rozmydlenie będące albo atakiem, albo obroną

• Technika szukanie dziury w całym: wyszukiwanie pozornej sprzeczności i wytykanie tej sprzeczności jako dowodu

• Technika subtelne rozluźnienia: polega na wskazaniu subtelnej różnicy

• Technika nieistotnych uściślenia: polega na odwróceniu uwagi i nawiązaniu do nieistotnych kwestii

• Technika zmiany tematu

• Technika belki w oku: raptowny kontratak

• Technika to już było: odrzucenie argumentów przeciwnika pod pretekstem używania już takich argumentów w przeszłości

• Technika lepsze jutro, gorsze jutro

• Technika źle czy nie dobrze

• Technika retorsio argumwntiv - odwrócenia argumentów

(21.04.2007) - nie mam

7

Retoryka i erystyka dziennikarska WYKŁAD

---