SKŁADNIKI SENSU PYTANIA:

- kognitywny;

- inkognitywny;

- wolitywny.

Takie połączenie składników sensu sytuuje funkcję pytań (łączącą

elementy kognitywne, inkognitywne i wolitywne) poza klasycznie

rozumianymi funkcjami semantycznymi i pragmatycznymi.

Pytanie kompletywne

Pytania te składają się z trzech danych explicite części: partykuły pytajnej

(odpowiednio - „kto”, „gdzie” i „kogo”), znaku zapytania „?” (w wersji pisanej)

i «reszty». Nazwijmy partykułę pytajną wraz ze znakiem zapytania

„pytajnikiem”, a pozostałą część pytania - „osnową”. Z kaŜdym pytaniem

dopełnienia da się związać strukturalnie dana pytania (datum questionis), która

jest zarazem schematem odpowiedzi na pytanie.

Pytania konfirmatywne

Pytajnik „czy?” występuje zawsze na początku pytania konfirmatywnego,

niezaleŜnie od tego, którego członu pytania dotyczy. Dlatego pytania

konfirmatywne - to pytania amfiboliczne, jeśli nie wyróŜnimy jakoś

hipotetycznego członu. WyróŜnienia członu hipotetycznego moŜna teŜ dokonać -

przynajmniej w językach fleksyjnych - przez odpowiednią zmianę szyku, a

dokładniej przez umieszczenie członu hipotetycznego na końcu pytania.

Pytajnikami w tego rodzaju pytaniach są wyraŜenia złoŜone ze słówka „czy” oraz

wyraŜenia będącego językowym odpowiednikiem stawianej hipotezy co do

sposobu wypełnienia danej luki. Tak więc pytajnikami w powyŜszych

przykładach będą odpowiednio wyraŜenia „czy Juliusz Słowacki?”, „czy

napisał?”, „czy Balladynę?”.

Pytania selektywne

MoŜna potraktować te pytania jako zbliŜone do pytań kompletywnych i róŜniące

się od tamtych tylko tym, Ŝe zakres ich niewiadomej wskazany jest nie

«konotacyjnie», tj. nie poprzez cechę, która ma przysługiwać wszystkim i tylko

elementom zakresu niewiadomej, lecz «denotacyjnie», przez wyliczenie nazw z

tego zakresu. Przy tej interpretacji powiemy, Ŝe zakresem niewiadomej tych pytań

jest zbiór trójelementowy {Juliusz Słowacki, Adam Mickiewicz, Zygmunt

Krasiński}. MoŜna teŜ pytania selektywne potraktować jako pytania zbliŜone

bardziej do pytań konfirmacyjnych - czyli pytania, które proponują co najmniej

dwie konkurencyjne hipotezy wypełniające lukę w obrazie sytuacji i które pytający

zadaje, oczekując potwierdzenia jednej z tych hipotez.

6. Pytania proste - to pytania posiadające tylko jeden pytajnik. Pytania złoŜone

• mają co najmniej dwa pytajniki.

Pytania warunkowe składają się ze spójnika <implikacyjnego>, zdania w

<poprzedniku> i pytania w <następniku

Pytanie otwarte to rodzaj pytania kwestionariuszowego, na które respondent może udzielić swobodnej odpowiedzi (przeciwieństwo: pytanie zamknięte).

Pytanie zamknięte

W przeciwieństwie do pytań otwartych, pytania zamknięte nie mu­szą zaczynać się od zaimka pytajnego, lecz — co ważniejsze — dopusz­czają w zasadzie wyłącznie odpowiedź „tak" lub „nie", a niekiedy jesz­cze „może". „Zamykają" więc naszego rozmówcę i dlatego są bardzo przydatne w rozmowie z „gadułą". Nie przyczyniają się one do oży­wienia rozmowy, nie podtrzymują jej, długość odpowiedzi zależna jest zaś wyłącznie od nastroju rozmówcy.

 

8,SUGESTYWNYCH - Czyli pytań, które są stosowane by udzielić osobie pytanej informacji.
Pytanie będzie sugestywne, gdy wypowiemy je dla osoby, która nie zna założeń pytania i po to by odbiorca uwierzył w założenia tego pytania poprzez zaufanie jakim nas darzy.
Sugestywne może być pytanie wypowiadane słowami, które pozwalają domyśleć się odpowiedzi na nie. Nadają się do tego pytania rozstrzygnięte posiadające dwie odp. Które łatwo wskazać intonacją lub gestami. Pytania sugestywne mogą być użyte złośliwie, gdy zasugerujemy odbiorcy odpowiedź fałszywą . Do takich złośliwych pytań zbliżone są PYTANIA PODCHWYTLIWE

10. 1 znaczenie denotacyjne

określanie przy użyciu nazwy zbioru jej desygnatów, ma dwa aspekty:

•

znaczenie referencjalne

polega na wytworzeniu relacji między nazwą i zbiorem jej desygnatów

•

znaczenie typu sens

polega na wyrażeniu danego pojęcia za pomocą innych pojęć - sprowadza się do

określenia tego, co stanowi istotę pojęcia

Denotacja - zakres danej nazwy, tj. zbiór jej desygnatów, także przeszłych i przyszłych.

Denotacja odnosi się do opisowego i dosłownego poziomu znaczenia, wspólnego dla praktycznie wszystkich członków danej kultury. Na przykład wyraz "świnia" denotuje pojęcie pożytecznego różowego zwierzęcia, które posiada ryj i zawinięty ogonek.

Denotacja opisuje związki zachodzące wewnątrz samego znaku pomiędzy jego elementem znaczącym i znaczonym, a także pomiędzy znakiem i jego odpowiednikiem w rzeczywistości (pojęciem, do którego odsyła); odnosi się do przyczynowo-skutkowego znaczenia znaku. Denotacja nazywa na zdjęciu to, co się na nim znajduje

12. illokucyjny (intencjonalność wypowiedzi), obecny np. w obietnicach, ostrzeżeniach, prośbach,

akt illokucyjny (wg teorii aktów mowy J. L. Augustina działanie, którego dokonuje się mówiąc coś, a więc w określony sposób spełniając akt lokucyjny

Czynności mowy są więc czynnościami illokucyjnymi. Illokucja danej czynności mowy, będąc rodzajem intencji (zamiaru), związanej z tą czynnością, jest konkretyzacją (uszczegółowieniem) określonej funkcji mowy. Funkcji językowych jest kilka lub kilkanaście, natomiast illokucji - setki. Przykład 1. Prośba, groźba, ostrzeżenie, rozkaz, żądanie itd. są różnymi illokucjami pełniącymi w wypowiedziach funkcję perswazji. Przykład 2. Obietnica, przysięga, prawne zobowiązanie itd. są illokucjami pełniącymi funkcję performatywną. Zadanie. Wymień przykłady illokucji, które pełnią funkcję: a) ekspresywną, b) informacyjno-kognitywną.

16

Pojęcie zasady życzliwości wprowadził do koncepcji interpretacji Donald David­son.  Sam termin „zasada życzliwości” („Principle of Charity”) wprowadził do językoznawstwa Stosowała się ona do wyznaczania desygnatu terminu tak, aby prawdziwa była jak największa liczba przekonań mówcy.

jej roli w koncepcji radykalnej interpretacji przedstawionej przez Davidsona. Przytoczę tylko kilka definicji tej zasady, jakie mniej więcej odpowiadają postawie, którą jako historyk filozofii przyjmuję wobec poglądów Kuhna. Według Davidsona zasada życzliwości nakazuje, [...] „abyśmy uznawali fakt, iż mówiący jakimś językiem uważa pewne zdanie za prawdziwe (w obserwowanych okolicznościach), za świadectwo prima facie, że to zdanie jest prawdziwe w tych okolicznościach”. [11] Zasada ta radzi nam również, abyśmy „bardzo ogólnie preferowali teorie minimalizujące niezgodę”. [12] Gdzie indziej Davidson pisze, że zgodnie z zasadą życzliwości (choć wyraźnie nie jest ona tam wspomniana) „powinniśmy dokonywać interpretacji w sposób maksymalizujący zgodę”. [13]

Zasada życzliwości nakazuje więc unikać przypisywania mówcy (w naszym przypadku Kuhnowi) zbyt wielkiego błędu czy niespójności. Nie znaczy to, naturalnie, że nie można przy pisywać mu żadnego błędu czy niespójności - nawet najlepsza interpretacja spośród możliwych może nie być pozbawiona możliwości postawienia takich zarzutów. [14] Żeby interpretacja była możliwa, należy założyć podobieństwo przekonań (racjonalność) - zasada życzliwości

18.

Implikatura konwersacyjna ("znaczenie implikowane") to termin Paula Grice'a oznaczający sens niedosłowny i niekonwencjonalny pewnych wypowiedzi. Implikatury różnią się zarówno od takich znaczeń wypowiedzi, które są generowane i rozumiane w ramach kodu językowego, jak i takich, które są jedynie presuponowane. Sygnałem pojawienia się implikatury jest m.in. ostentacyjne naruszenie przez jednego z uczestników komunikacji reguły konwersacyjnej. Wypowiedź wyłamująca się z reguł konwersacji, jeśli jest taka intencjonalnie (a nie jest wynikiem pomyłki bądź nieporozumienia), niesie ze sobą szczególne, aluzyjne znaczenie (właśnie implikaturę), które odbiorca powinien potrafić rozszyfrować. Na przykład w wymianie zdań: - Chciałbym wyjechać na Teneryfę. - A ja chciałbym dostać Nagrodę Nobla. drugie zdanie zawiera implikowane znaczenie 'twój wyjazd na Teneryfę jest marzeniem, którego nie da się zrealizować'.

Grice wyróżnił dwa typy implikatur:

1. implikatury ogólne - do ich zrozumienia nie jest potrzebna znajomość kontekstu (wystarczy świadomość, że mamy do czynienia z implikaturą)

2. implikatury szczegółowe - do ich zrozumienia konieczna jest znajomość kontekstu, w jakim zostały wypowiedziane (np. zdanie W zeszłym tygodniu odpoczywałem. w dialogu: - Czy przeczytałeś już "Wojnę i pokój"? - W zeszłym tygodniu odpoczywałem.)

20. Ironia - sposób wypowiadania się, oparty na zamierzonej niezgodności, najczęściej przeciwieństwie, dwóch poziomów wypowiedzi: dosłownego i ukrytego, np. w zdaniu Jaka piękna pogoda wypowiedzianym w trakcie ulewy. W klasycznej retoryce ironia stanowi jeden z tropów, jest zaliczana także do podstawowych kategorii w estetyce.

W rozumieniu potocznym ironię utożsamia się z zawoalowaną kpiną, złośliwością, wyśmiewaniem, dystansem.

ironia zamaskowana kpina; drwina zawarta w pozornej aprobacie; lekki sarkazm, ujęty w wypowiedź, której zamierzony sens jest odwrotnością dosłownego znaczenia

22. Prawda - cecha wypowiadanych zdań określająca ich zgodność z rzeczywistością. W mowie potocznej oraz w logice tradycyjnej prawda to stwierdzenie czegoś, co miało faktycznie miejsce lub stwierdzenie nie występowania czegoś, co faktycznie nie miało miejsca.

Problemem zdefiniowania tego pojęcia zajmowali się filozofowie od starożytności. Klasyczna definicja prawdy pochodzi od Arystotelesa i jest to zgodność sądów z rzeczywistym stanem rzeczy, którego ten sąd dotyczy.

Arystoteles tak próbował przybliżać istotę prawdy w swojej Metafizyce:

Powiedzieć, że istnieje, o czymś, czego nie ma, jest fałszem. Powiedzieć o tym, co jest, że jest, a o tym, czego nie ma, że go nie ma, jest prawdą.

Definicja ta (zwana dziś korespondencyjną definicją prawdy) oznacza, że

dane zdanie A jest prawdziwe wtedy i tylko wtedy, gdy stan faktyczny opisany przez zdanie A ma rzeczywiście miejsce,

tzn. zdanie 'Ala ma kota' jest prawdziwe wtedy i tylko wtedy, gdy Ala rzeczywiście posiada jakiegoś kota.

Powyższe rozumienie prawdy prowadzi jednak do kilku trudności. Jedną z nich jest tzw. paradoks kłamcy. Bez względu na to, jaką z dwóch wartości logicznych przypiszemy jednemu z poniższych zdań:

Z1 = Z2 jest zdaniem prawdziwym,

Z2 = Z1 jest zdaniem fałszywym,

to - przy założeniu powyżej definicji prawdy - dojdziemy do wniosku, że zdaniu przysługuje inna (od założonej) wartość logiczna. Przez wieki filozofowie nie potrafili znaleźć definicji prawdy, która z jednej strony byłaby formalnie poprawna (nie prowadziłaby do sprzeczności), a z drugiej adekwatna czyli bliska nieścisłemu, potocznemu rozumieniu słowa "prawda".

24. Indukcja (łac. inductio) wprowadzenie w jakiś stan, wzbudzenie jakiegoś zjawiska.

Indukcja,

1) w filozofii jedna z metod poznania i ustalania prawdy, wnioskowanie, polegające na wyprowadzeniu ogólnych wniosków z przesłanek, które są poszczególnymi przypadkami tych wniosków.

32 Definicja sprawozdawcza jest to definicja informująca o zastanym znaczeniu danego przedmiotu.

Tym rodzajem definicji posługujemy się głównie celem przekazywania wiedzy zastanej.

Przykład:

Okrąg to zbiór wszystkich punktów na danej płaszczyźnie oddalonych o daną odległość od danego punktu.

---