Retoryka i erystyka.
Wykład 1 (4.10.12r.)
Retoryka – sztuka przekonywania. Powstała w obszarze kultury łacińskiej, na tej bazie powstała myśl retoryczna i do czasów współczesnych ta terminologia jest powtarzana.
Działy retoryki:
1. Inwencja (łac. inventio – odnalezienie). Odnajdujemy: temat, toposy (miejsca), wynajdywanie argumentów, formy perswazji retorycznej (logos – perswazja do rozumu, ethos – perswazja do charakteru, pathos – perswazja do uczuć).
2. Plan, kompozycja (łac. dispositio): wstęp, przedstawienie problemu, podział, argumentacja (obrona i atak z charakterystyką form indukcyjnych i dedukcyjnych ludzkiej argumentacji), zakończenie.
3. Styl (łac. elocutio): stosowność (wewnętrzna i zewnętrzna), poprawność (barbaryzmy, solecyzmy), przejrzystość tekstu, ozdobność tekstu (tropy i figury retoryczne), amplifikacje, wypowiedzi periodyczne (okresowe).
4. Pamięć (łac. memoria): reguły mnemotechniczne służące opanowaniu tekstu na pamięć.
5. Wystąpienie publiczne, wygłoszenie (łac. actio): zasady wiążące się z żywym wygłoszeniem (mimika, ruch, gesty).
3 rodzaje mowy retorycznej:
- doradcza,
- sądowa,
- popisowa.
Wykład 2 (11.10.12r.)
Etapy opracowywania mowy:
- intencja – wyszukiwanie tematu, który się chce opracować oraz właściwe dla danej spraw argumenty,
- kompozycja – kwestie funkcjonalne, funkcje wypowiedzi,
- elokucja – celowe i poprawne oddanie myśli słowami (stylistyka),
- memoria – zapamiętanie tekstu mowy,
- akcja – wygłoszenie gotowego tekstu poprzez operowanie głosem, gestem, oddziaływaniem na emocje, uczucia.
W V w. p. Ch. Obalono tyranię i zaprowadzono demokrację na Sycylii, która była kolonią. Było tam prowadzonych dużo spraw rewindykacyjnych (kradzieże). Pokrzywdzony musiał sam wystąpić przed sądem, ponieważ nie było wtedy reprezentantów. Sam musiał dowieść prawdy. Wiązało się to z potrzebą opanowania techniki przemawiania.
Koraks z Syrakuz, uczeń filozofa Empedoklesa, jako pierwszy opracował zasady przemówień sądowych, stając się ojcem retoryki.
Stolicą kultury świata były Ateny, tam retoryka zawędrowała później. Gorgiasz z Leontinaj przybył do Aten w poselstwie sycylijskim. Tak zachwycił Ateńczyków, że postanowili go tam zatrzymać. Jest ojcem retoryki ateńskiej.
Jego uczniem był Isokrates, założyciel najsłynniejszej szkoły retorycznej w Atenach. Stał się przewodnikiem dla nauczania retoryki.
Dbałość o słowo jest znakiem ciągłości cywilizacji zachodniej. Retoryka, obok logiki i gramatyki, należała do trivium (droga trzech). Stanowiła ona klucz do królestwa wiedzy. Takie wykształcenie odbiera każdy nowo narodzony obywatel.
W czasach nowożytnych mamy do czynienia z parcelacją retoryki. Część retoryki została utożsamiona ze stylistyką, część z logiką, a część z erystyką. Logika pojawia się dopiero na etapie kształcenia wyższego.
Widać społeczne skutki tych zaniedbań. Nie mówimy właściwie, brakuje nam słów, powiązań między nimi.
Cel retoryki jest praktyczny – nauczyć człowieka operowania słowem tak, aby miało ono moc perswazyjną. Potrzebne są do tego elementy takie jak: nauczyciel, teoria i ćwiczenia.
Nauczyciel – potrzebny jest, bo człowiek uczący się czegoś, nie ma do siebie dystansu, potrzebuje pokierowania.
Teoria – w niej są zawarte reguły postępowania.
Ćwiczenia – są nieodzowne, bo w retoryce chodzi o wyrobienie w sobie stałej umiejętności poprzez powtarzanie. Chodzi o wyrobienie w sobie trwałych dyspozycji do zadziałania zwanych habitus (mienie, posiadanie). Dyspozycja ta z czasem staje się drugą naturą dzięki czemu możemy coś szybko wykonać. Habitus rodzi się bardzo powoli, z wieloma trudnościami, ale jeśli go mamy to sprawia nam on przyjemność. Ważna jest systematyczność.
3 etapy ćwiczeń retorycznych:
1. Czytanie (z łac. lectio) – kształci się dzięki niemu wydobywanie głosu, artykulację.
2. Pisanie (z łac. scribendo)
3. Mówienie (z łac. dicendo)
Retoryka wg Arystotelesa: jest to sztuka metodycznego odkrywania tego, co w odniesieniu do każdego przedmiotu może być przekonujące.
Komentarz do definicji: Retoryka dotyczy nie tyle prawdy, która jest domeną nauki, ale prawdopodobieństwa, które przynależy do opinii. Retor wychodzi z przesłanek (zdanie, z którego wyprowadza się drugie zdanie) o charakterze prawdopodobnym, nie są one pewne, i dochodzi do wniosków, też o statusie prawdopodobnym, a nie pewnym.
Wg definicji Kwintyliana: retoryka to umiejętność dobrego mówienia (ars bene dicendi), czyli takiego, które ma moc przekonywania drugiego człowieka. Chodzi o przekonywanie, którego siła leży w poruszonej sprawie.
Erystyka – od Eris ( z gr. bogini kłótni; waśń, spór). Sztuka dyskutowania, której celem jest odniesienie zwycięstwa, niezależnie od prawdy i fałszu, prawdopodobieństwa i pozoru. Jest nieuczciwym sposobem walki słownej, który ma prowadzić do pozornego zwycięstwa w sporze. Dokonuje się przy pomocy sofizmatów (chwytów erystycznych).
Wykład 3 (18.10.12r.)
Sofistyka (w starożytności sofista – mędrzec) – pozorna mądrość, nieuczciwa walka słowna toczona przy pomocy sofizmatów, której celem jest jakaś korzyść.
Celem retoryki jest przekonanie drugiej osoby. Wymiana opinii między ludźmi przyjmuje postać przekonywania.
1. Inwencja (inventio)
Inwencja – pomysłowość, oryginalność, dosłownie z łac. odnalezienie (nie wymyślenie!)
Odnajdujemy to, co jest w rzeczywistości – problem, sprawę.
Etapy inwencji:
1. Rozpoznanie sprawy, zastanowienie się czy dana sprawa jest godna podjęcia, czy warto się tym zająć, czy temat będzie ciekawy.
2. Ustalenie sprawy, tematu, aż do słownego sformułowania, czyli propozycji tematu.
a) Pole zakłóceń: każdy problem posiada mnóstwo aspektów, wszystkich nie da się od razu rozważyć. W polu zakłóceń interesujemy się przedmiotem materialnym
b) Temat właściwy (wskazujemy go poprzez aspekt). W temacie właściwym szukamy przedmiotu formalnego (w jakim aspekcie rozważasz problem). Temat powinien być sformułowany w postaci sądu afirmującego (potwierdzającego) lub negującego.
3 pytania pomagające sformułować temat w postaci sądu afirmującego:
1. An sit? (Czy coś jest? Czy miało miejce?)
2. Quid sit? (Czym? Co to jest?)
3. Quale sit? (Jakie to jest?)
Musimy opowiedzieć się czy negujemy czy potwierdzamy (wybieramy typ asercji). Później szukamy dowodów/argumentów.
c) Tytuł – rzadko temat bywa tytułem. W tytule unika się sformułowań w postaci całego zdania. W tytule uwzględnia się zawartość treściową pracy, wypowiedzi, jeśli jest przeznaczona do mówienia ustnego, ale też odbiorcę (jaki będzie?). Tytuł powinien interesować. Jeśli tytuł należy do sfery naukowej, to będzie sformułowany w sposób techniczny z elementami metajęzyka. Taki tytuł nie musi mieć elementów zachęty. Jeżeli temat jest kierowany do szerszego grona ludzi, spełniać musi funkcję komunikatywności, ale musi być też intrygujący. Taką funkcję pełni metafora. O ile temat odnosi się do zawartości o tyle tytuł może uwzględniać nowy czynnik – audytorium.
Typy perswazji:
1. Logos (zrozumieć) – apeluje do rozumu, intelektu, audytorium. Cel - docere (pouczenie słuchacza).
2. Ethos (zgodzić się) – apeluje do charakteru mówcy i audytorium. Cel - movere (poruszenie słuchacza).
3. Pathos (podjąć odpowiednią decyzję) – apeluje do uczuć. Cel - delectare (zachwycenie słuchacza).
Wykład 4 (8.11.12r.)
Topos – (z gr. miejsce, z łac. logos). Nie istnieje definicja miejsca. Wg Cycerona jest to siedlisko argumentów, dowodów. Toposy pozwalają w sposób usystematyzowany odnaleźć to wszystko, co w mowie przyczynia się do jej perswazyjności. Topos to miejsce w naszej myśli, topos nie ma definicji.
Podział toposów wg Arystotelesa:
- wspólne – mają charakter uniwersalny, są zrozumiałe bez względu na wykształcenie, odnoszą się raczej do „prawd życiowych”, mają zastosowanie we wszystkich rodzajach mowy, stanowią wspólny punkt odniesienia dla różnych dziedzin, np. definicja, relacja (dostarcza punktu do argumentacji), podobieństwa, różnice, stopień porównania. Innym toposem jest - podobieństwo/różnica/stopień – wiążą się w ogólnym toposem. Definicja jest źródłem dla rozwinięcia argumentacji, relacja też.
- szczegółowe - zwane specjalnymi, są to toposy związane z jakąś określoną dziedziną, używane są podczas kontaktu z audytorium mającym pewną wspólnotę wykształcenia lub zainteresowań (audytorium ekspertów, specjalistów z danej dziedziny), korzystają one bowiem z danych powszechnie znanych w danej dyscyplinie.
Podział toposów wg Kwintyliana, retora rzymskiego (każda sprawa dotyczy osób, albo rzeczy):
- osobowe:
* rodzina – (gemius) z jakiej ktoś pochodzi rodziny
* narodowość – (nacio) cechy charakteru członków tego narodu , np. Polacy mają „słomiany zapał”, niektóre narodowości uchodzą za skąpe, oszczędne. Narodowość wpływa na nasz charakter .
* ojczyzna – (patria) z nią od razu wiąże się kultura
* płeć (np. jak ofiara zbrodni została otruta)
* wiek (z wieku możemy wywieść argumentację na temat danej osoby)
* wygląd (fizyczny)
* bogactwo (osoby o dużym statusie majątkowym zachowują się inaczej niż osoby biedne)
* upodobanie i skłonności
*zawód
* wykształcenie i wychowanie
* co ktoś czynił i mówił dawniej
* przezwisko
* usposobienie
- rzeczowe:
* kto, co, gdzie, kiedy, z jakiego powodu,
* czy podobne zdarzenie miało miejsce, jak/w jaki sposób, czym,
* kto co gdzie kiedy i dlaczego,
* jak i za pomocą czego.
Wykład 5 (12.11.12r.)
Kompozycja, plan (dispositio)
Dispositio – układ, porządek, kompozycja, plan (gr. taksis).
Dispositio składa się z elementów takich jak:
1. Wstęp (gr. proamion, łac. exordium)
2. Przedstawienie problemu (gr. prothesis, łac. narratio)
3. Podział (łac. partito, chivisio)
4. Argumentacja (część centralna, łac. argumentatio)
- potwierdzenie (łac. confirmatio)
- obalenie (łac. refutatio)
5. Zakończenie (gr. epilogos, łac. conclusio)
Ad. 1.
Wstęp powinien być prosty, zwięzły, staranny, skromny, nie powinno w nim być niespodziewanych efektów oratorskich, zaskakujących pomysłów.
2 rodzaje wstępów:
1. Zwykły ( exordium zwykłe)
2. Nadzwyczajny (insinuatio)
Wstęp zwykły ma 3 części:
1. Prooemium
2. Insinuatio (jeżeli potrzeba)
3. Causa scribendi
Prooemium : wstęp dotyczy pierwszoplanowego słuchacza, zadaniem wstępu jest pozyskanie go, podbicie audytorium.
3 formuły, aby pozyskać słuchacza i osiągnąć nastawienie przygotowawcze u audytorium:
1. Attentum parare – przyciągnięcie uwagi publiczności.
Jak przyciągnąć uwagę?
1. Zwrócenie uwagi, że będziemy mówić o rzeczach ważnych, że sprawa jest nowa, nieznana, doniosła, że można w niej upatrywać precedensu, można prosto zwrócić się o uwagę (prośba o nią), „będę mówić o czymś, o czym jeszcze nie mówiono.
2. Zapewnienie o krótkości naszej mowy (brevitas).
2. Docilem parare – uzyskanie otwartości na sprawę.
Jak uzyskać otwartość na sprawę?
Uprzedzić należy o przedmiocie mowy, aby myśl słuchacza nie wisiała w próżni, przedstawić krótkie sedno sprawy, zapewnić o jasności i zwięzłości (claritas).
3. Powiązanie przedmiotu mowy z interesem słuchacza (res tua agitur – sprawa dotyczy też Ciebie)
3. Benevolum parare (captatio benevolentiae) – pozyskanie życzliwości audytorium
Jak pozyskać życzliwość?
1. Formuła autorskiej skromności (modestas): „mam zaszczyt wystąpić przed Państwem”, „jest to dla mnie wyróżnieniem”. Kiedyś formuła ta realizowała się poprzez timide (słuchacz życzliwie się do nas odnosi, gdy dostrzeże u nas tremę). W starożytności tremę udawano.
2. Pokazanie siebie w dobrym świetle (pokazanie naszego etosu) poprzez sposób mówienia.
3. Umiejętne opowiedzenie czegoś o sobie.
Insinuatio: dawanie toposu umiejętności lub powiększanie sprawy, operowanie aspektem, operowanie porównaniem.
Causa scribendi (powód pisania): ujawniamy przyczynę naszej mowy, dlaczego to mówimy (np. w interesie dobra słuchaczy, z chęci podzielenia się wiedzą).
Ad.2.
Przedstawienie problemu wprowadzamy, gdy sprawa jest trudna, zawiła (res improba; np. gdy rektor przekazuje wiadomość o płatnych studiach od następnego semestru.), gdy trzeba uzyskać utraconą życzliwość audytorium, gdy jakiś temat bardzo interesuje słuchaczy, jeżeli publiczność jest zmęczona, niechętna.
Musimy w sposób jasny przedstawić sprawę, o której będziemy mówić. Punktem centralnym przedstawienia problemu jest propositio, czyli „rzut oka” na całą sprawę z dobitnym, zwięzłym uwypukleniem istoty problemu.
Jak analizować propositio:
- przedmiotem mojej wypowiedzi jest…
- sprawa, którą się zajmę dotyczy…
- opowiem Wam o…
Można zastosować też dygresję. Nie należy ona do żadnej części mowy. Jest stosowana , gdy trzeba chwilowo odbiec od tematu, by wyrazić jakieś uczucie, sformułować wymówkę. Pełni też funkcję rozładowującą napięcie, rozwiewającą monotonię.
Efekt oratorski osiąga się poprzez środki stylistyczne, które uwydatniają stan psychiczny mówcy, np. żart, ironie, pełne wyznanie. Mówca może posłużyć się aspektem (z innego punktu widzenia sprawa wygląda inaczej).
Ad. 3
Podział – zwięzły plan wystąpienia. Wyliczenie punktów charakteryzujących nasze stanowisko. Podział musi być zgodny z kryterium logicznej poprawności (adekwatny), przejrzysty.
Przykłady podziałów:
1. Zajmę się najpierw x, potem będę mówić o y, a skończę na z.
2. Chcę poruszyć 3 kwestie: pierwsza to x, druga y, a trzecia z.
Tranzycje – (łac. przejście), nie należą do żadnych części mowy, wskazują słuchaczowi przechodzenie do kolejnych części wystąpienia.
Przykłady:
- zacznę od odpowiedzi na pytanie…
- tyle o sprawie x, teraz przejdziemy do omawiania y…
- to był pierwszy punkt patrzenia na sprawę, przedstawię teraz kolejny…
- pozwolę sobie na krótką dygresję…
Zarówno podmiot jak i tranzycie tworzą uchwytne dla słuchacza ramy wypowiedzi, porządkują ją, uwydatniają jednostki kompozycyjne wypowiedzi i przez to słuchacz nie gubi się, ale może się w sposób prosty skoncentrować na treściach, które są prezentowane.
Elementy perswazyjne:
- tekst perswazyjny powinien zawierać tylko to, co niezbędne, nie odbiegać od tematu. Redakcja to redukcja (wyrzucamy rzeczy zbędne)
- powtarzanie – właściwe objaśnienie głównej myśl wymaga czasem kilkakrotnego powtórzenia
- zasada złotej trójki – główna myśl powinna być powtórzona 3 razy. Na początku mowy zapoznaję słuchacza z nową dla niego sprawą, ideą. Przy drugim powtórzeniu wprowadzamy pierwszą analizę myśli, a przy trzecim słuchacz widzi myśli w kontekście całości wywodu.
Ad. 4.
Argumentacja jest fundamentalną, centralną częścią mowy. Dostarcza dowodów, umożliwia wywnioskowanie jednej rzeczy z drugiej, potwierdza fakty, które są niepewne i faktów, które są pewne.
Argumentacja retoryczna składa się z:
- obrony własnego stanowiska (confirmatio, czyli potwierdzenie)
- zbijania stanowiska przeciwnego (refutatio, czyli obalenie). Odpieramy zarzuty, które mogą być potencjalnie do nas kierowane na forum publicznym, wytrącenie broni z ręki.
1. Argumentacja dedukcyjna – od zdań ogólnych do bardziej szczegółowych, np. Adam jest ssakiem. A zatem Adam jest człowiekiem.
Formy dedukcji:
1. Sylogizm (z gr. rozumować). Wg def. Arystotelesa: gdy coś się założy, coś innego niż się założyło musi wynikać dlatego, że się założyło. Składa się z 2 przesłanek i wniosku.
2. Entymemat (z gr. en timos – w umyśle). Pominięcie jednej lub kilku przesłanek ze względu na ich oczywistość. W niektórych przypadkach można też pominąć wniosek.
3. Epicheremat (z gr. epicheirema – zmysł). Sylogizm krasomówczy. Do jednej z przesłanek dołącza się uzasadnienie.
4. Kolekcja argumentów – strukturą przypomina miniaturową mowę: wstęp, dowód z uzasadnieniem, konkluzja.
5. Dylemat (z gr. dilematos – zawierający dużo zdania). Inaczej sylogizm dwurożny. Obok dwóch zdań warunkowych jest trzecia przesłanka . Występuje zdanie alternatywne.
6. Soryt (z gr. Soros – sterta). Inaczej łańcusznik. Liczba przesłanek większa niż dwie. Orzeczenie zdania pierwszego staje się podmiotem drugiego.
2. Argumentacja indukcyjna – od zdań bardziej szczegółowych do ogólnych, np. Kasia dobrze doprawia rosół. A zatem Kasia jest kucharką.
Formy indukcji:
1. Przykład – wywołuje dobry skutek perswazyjny, pełni dużą rolę w dydaktyce, unaocznia daną sprawę.
2. Autorytet – przywołanie zdania wybitnego myśliciela, instytucji badawczej.
3. Analogia – objaśnienie stanowiska mniej znanego, poprzez zestawienie go ze zjawiskiem bardziej znanym odbiorcy.
Odróżniamy autorytet od pseudoautorytetu poprzez pytania:
1. Czy nasz autorytet jest nim w danej dziedzinie?
2. Czy wyraża swoją opinię, czy też jest przez kogoś zmanipulowany?
3. Czy dotarliśmy do źródłowej myśli autorytetu?
Ad. 5. Zakończenie:
1. Przypominamy tezę, główne argumenty
2. Pomniejszamy/powiększamy znaczenie jakichś faktów poprzez dysponowanie aspektem
3. Wywołujemy wzruszenie słuchacza poprzez metaforę, cytaty
4. Przekonanie audytorium do siebie, zniechęcenie do przeciwników
Stylistyka (elokucio)
1. Stosowność: wewnętrzna (między znaczeniem słów, a rzeczami im odpowiadającymi musi zachodzić odpowiednia korelacja) i zewnętrzna (sposób mówienia musi być dostosowany do czasu, miejsca, audytorium.
3 style:
- prosty – język konkretny, oszczędny, celny
- średni - trzyma się złotego środka
- wzniosły – bogaty w metafory, figury
2. Poprawność językowa: barbaryzmy (złe akcentowanie, zmiana deklinacji, litery w słowie) , solecyzmy (dodanie, opuszczenie, przestawienie, zamiana słów)
3. Przejrzystość: mowa jasna, zrozumiała
4. Ozdobność (sfery ludzkich uczuć, życie moralne): tropy – ozdoby dotyczące pojedynczych słów i złożeń słownych. Najważniejsze tropy: metafora, onomatopeja, alegoria, ironia.
Pamięć (memoria)
Zapamiętanie tekstu to rozumienie sensu, problemu, obrazu zamieszczonego w tekście.
Potrzebne elementy: dyspozycja (szczegółowo opisane punkty naszej wypowiedzi), werbalizacja (dokonanie wysiłku poszukania słów).
Wystąpienie publiczne (actio)
1. Sposób operowania głosem (fraza, intonacja, dynamika, tempo…)
2.Pozawerbalne elementy akcji oratorskiej:
a) mimika – ekspresywność twarzy
b) zachowania wzrokowe – spokojne wodzenie wzrokiem po Sali
c) kinezy tyka – gesty, zachowania ruchowe
Co buduje dramaturgię:
1. Celowe momenty ciszy
2. Ściszenie głosu
3. Podnoszenie tonu głosu
4. Oddzielanie poszczególnych części wypowiedzi
5. Stosowanie cezur, tranzycji
Argument do próżności: jest to osłabienie krytycyzmu rozmówcy wobec argumentów poprzez schlebianie mu i dawanie do zrozumienia, że takie zapatrywanie świadczy o inteligencji, rozsądku, zaś odrzucenie rodzi wątpliwości do posiadania tych zalet np. „Dla ludzi tak światowych jak pan jest jasne chyba, że…. „Jestem przekonany, że dojdziemy do porozumienia, jest pan przecież człowiekiem inteligentnym.” Ten chwyt erystyczny jest bardzo skuteczny.
Argument do nieśmiałości: powołujemy się na zdanie ludzi, którzy uzyskali rozgłos dzięki swym zdolnościom, władzy, wykształceniu i których imię otacza areola pewnego autorytetu. Naszym celem nie jest podparcie się autorytetem, lecz onieśmielenie naszego rozmówcy. Chcemy w ten sposób osłabić krytycyzm przeciwnika, który będzie się bał ośmieszenia.
Argument do upodobań ludu: używamy go w celu pozyskania tłumu złożonego ze słuchaczy niezdolnych do śledzenia trudnych wywodów. Typowe przykłady użycia tego chwytu możemy znaleźć w polityce. „Jestem taki jak wy…” Drugi sposób użycia tego chwytu to przedstawienie niektórych poglądów jako dziwnych, pozbawionych zdrowego rozsądku. A także jest to przedstawienie trudności, jako tajemnych działach przeciwników. Odwołanie się do poczucia dumy związanej z wykonywaniem danego zawodu.
Argument do niewiedzy: Jest to argument, w którym z faktu, że nie dowiedziono czegoś, wnioskuje się o fałszywości tego stwierdzenia. W dyskusji ten argument stosuje się zarówno w ataku jak i w obronie. Tymczasem, to że czegoś nie udowodniono nie znaczy, że to coś nie istnieje.
Argument do przekupstwa: jest to przekupstwo, zyskanie poparcia poprzez łapówki, pochopne traktowanie czyjegoś bogactwa jako kryterium bogactwa.
Argument do użyteczności :wskazuje, że prawdziwość danej tezy jest czymś korzystnym lub niekorzystnym dla adresata danego argumentu.
Argument do bojaźni: odwołuje się do tego czego boi się adresat. Przykładem jest mówienie przez partię rządzącą, że stanie się coś złego gdy wybory wygra partia opozycyjna
Argument do litości: sposób argumentowania, w którym dyskutant porzuca właściwy spór, starając się odwołać do naszych uczuć. W ten sposób chce wywrzeć na nas presję do zmiany przekonań np. Student, który nie zdał egzaminu, prosi wykładowcę o to, by nie stawiał mu oceny niedostatecznej, ponieważ straci przez to stypendium i nie będzie go stać na dalszą naukę.
Argument do starożytności: argument w którym wniosek o słuszności poglądów, sposób postępowania wyprowadza się z faktu, że dany pogląd ma starożytny rodowód. Np. „Ten argument jest słuszny, ponieważ był podtrzymywany już w starożytności”. Jednakże to, że jakiś pogląd jest stary nie znaczy, że jest on słuszny
Argument do starożytności: argument, w którym pochopnie wprowadza się wniosek o słuszności jakiś poglądów tylko dlatego, że są nowe np. „Najnowsze badania wskazują, że”
Argument do pożądanego świętego spokoju: odwołanie się do tego, że każdy człowiek pragnie spokoju: „Zrób to, a będziesz miał spokój”
Argument do śmieszności: wyśmiewanie osoby przeciwnej w związku z poglądami jakie głosi
Argument do kija: odwołanie się do gróźb użycia przemocy np. „Tak samo mówił człowiek, którego niedawno wyłowiono z rzeki”
Argument do marchewki: obiecywanie korzyści w zamian za przyjęcie jakiś poglądów np. „Jak zrobisz to, to dam ci …”
Argument do wiary: przedstawienie jakiś tez jak gdyby były zawarte w Biblii. Ten chwyt jest często używany w kierunku osób niewykształconych.
Argument do człowieka: Zwalczanie twierdzeń i poglądów przeciwnika poprzez wskazywanie na złe cechy tej osoby
Argument do osoby: Atakujemy drugą osobę w sposób nie związany merytorycznie z tematem np. „Jesteś głupi”. Najlepiej poprosić wtedy rozmówcę, aby wrócił do treściwej rozmowy.