EKSPLOATACJA SAMOCHODÓW

Laboratorium nr 4

Temat: Weryfikacja i badania układu hamulcowego samochodu Żuk.

Adam Uliasz

V MDE

Pojazdy samochodowe

1. Wstęp teoretyczny.

Układ hamulcowy.

Samochód Żuk jest wyposażony w dwa niezależne układy hamulcowe:

• hamulec zasadniczy (nożny), hydrauliczny, dwuobwodowy z urządzeniem wspomagającym, bębnowy.

• hamulec postojowy (ręczny), mechaniczny spełniający również funkcję hamulca pomocniczego). Hamulec zasadniczy jest uruchamiany dwuobwodową pompą hamulcową (z podciśnieniowym urządzeniem wspomagającym) po naciśnięciu nogą na pedał hamulca; działa równocześnie na koła przednie i tylne samochodu. Hamulec postojowy jest uruchamiany za pomocą dźwigni ręcznej, umieszczonej w podłodze kabiny. działa tylko na koła tylne samochodu.

Hamulec spełnia wymagania PN-76/S-47000 w zakresie długości drogi hamowania. Wymagania te są następujące:

droga hamowania z prędkości początkowej 70 km/h nie może przekraczać:

• dla hamulca zasadniczego 53 m,

• dla hamulca postojowego (pomocniczego) 95,5 m, a siła nacisku na pedał hamulca, potrzebna do zahamowania samochodu, nie może być większa niż 70 daN (kG).

Hamulec zasadniczy.

W celu zwiększenia niezawodności hamowania i bezpieczeństwa jazdy, układ hamulców hydraulicznych (hamulec zasadniczy) jest podzielony na dwa niezależne obwody: pierwszy obwód hamuje koła przednie a drugi obwód hamuje koła tylne samochodu. Przy takim rozwiązaniu konstrukcyjnym hamulców hydraulicznych - w przypadku uszkodzenia jednego obwodu - działa jeszcze drugi obwód (oraz hamulec postojowy). Oba obwody mają oddzielne zbiorniczki płynu hamulcowego (umieszczone w kabinie z prawej strony fotela kierowcy). Hamulec zasadniczy składa się z następujących zespołów.

• mechanizmu uruchamiającego,

• bębnowego mechanizmu szczękowego.

Typowe niedomagania hamulców hydraulicznych

Niedomagania	Przyczyny	Sposób naprawy
W czasie hamowania następuje `'zarzucanie'' samochodu	1.Okładziny szczęk hamulcowych zamoczone wodą lub zanieczyszczone smarem.	1..Zahamować kilka razy w celu zagrzania szczęk i odparowania wody, szczęki zanieczyszczone smarem przemyć benzyną.
Nierównomierne działanie hamulców samochodu ,,ściąga'' na bok	Wyciek płynu z cylinderka hamulcowe- . go 2. Okładziny szczęk zanieczyszczone smarem lub płynem hamulcowym Niewłaściwie wyregulowane szczęki hamulcowe 4. Zatarty tłoczek jednego z cylinderków 5. Zagnieciony przewód lub brak drożności jednego z przewodów hamulcowych 6. Niejednakowe ciśnienie powietrza w ogumieniu kół przednich i tylnych 7. Niedostateczny dopływ płynu do jednego cylinderka	Wymienić uszkodzony lub zużyty tłoczek Usunąć przyczynę zanieczyszczenia, przemyć bębny benzyną Wyregulować prawidłowo luzy między szczękami i bębnami Wymienić cylinderek hamulcowy i odpowietrzyć układ Sprawdzić układ, uszkodzony przewód wymienić lub wyczyścić i odpowietrzyć układ Sprawdzić i uzupełnić ciśnienie powietrza w ogumieniu Sprawdzić przewody i drożność końcówek, zgniecione przewody wymienić, przemyć układ
Zablokowany pedał hamulca	Zatarty przedni tłok Spęcznienie uszczelniaczy gumowych z powodu użycia niewłaściwego płynu hamulcowego lub zanieczyszczenia płynu naftą lub olejem Niedrożne otwory wyrównawcze pompy hamulcowej Zatarty pedał hamulca	Wymontować pompę, wymienić lub oczyścić tłok, wymienić uszczelniacze. Odpowietrzyć układ Przepłukać układ hamulcowy, wymienić uszkodzone części gumowe oraz płyn hamulcowy, odpowietrzyć układ Oczyścić układ hamulcowy i odpowietrzyć Wymontować pedał, oczyścić lub wymienić tulejkę i nasmarować mechanizm
,,Miękki'' pedał hamulca (mały skutek hamowania)	Zapowietrzony układ hamulcowy Pęknięty przewód doprowadzający płyn hamulcowy ze zbiorniczków do pompy Przedostawanie się powietrza do pompy na skutek niedostatecznej szczelności pierścieni na tłoku pompy Zatkany otwór odpowietrzający w pokrywie zbiorniczka płynu hamulcowego Niedostateczna ilość płynu hamulcowego w zbiorniczkach	Odpowietrzyć układ Wymienić uszkodzony przewód, odpowietrzyć układ Wymienić pierścienie uszczelniające tłoków Oczyścić pokrywy zbiorniczków płynu i zatkane otwory, odpowietrzyć układ Uzupełnić ilość płynu w zbiorniczkach

Obsługa, eksploatacja i badanie układu hamulcowego.

W celu zapewnienia bezpieczeństwa jazdy samochodów, wszelkie niedomagania hamulców powinny być usuwane natychmiast po ich wykryciu (we własnym zakresie lub w najbliższej Stacji Obsługi).

Hamulce powinny działać jednakowo we wszystkich kołach. Docisk szczęk do bębna jest tym większy, im większa jest siła nacisku na pedał hamulca. Przy ostrym hamowaniu może nastąpić zablokowanie kół, które zamiast toczyć się - zaczną ślizgać się po jezdni, co jest szczególnie niebezpieczne na mokrej lub oblodzonej nawierzchni; dlatego w takich warunkach należy ostrożnie hamować.

Urządzenie wspomagające zmniejsza wielkość siły nacisku na pedał hamulca, potrzebnej do zahamowania samochodu, o ok. 20 daN (kG), co w znacznej mierze zmniejsza wysiłek kierowcy, szczególnie podczas częstego hamowania (jazda w górach oraz w mieście).

Podciśnieniowe urządzenie wspomagające hamulców hydraulicznych działa tylko przy pracującym silniku. W czasie jazdy nie należy więc wyłączać silnika, gdyż spowoduje to konieczność silniejszego nacisku na pedał hamulca o ok. 20 daN (kG), w celu zahamowaniu samochodu. w takim przypadku kierowca może być zaskoczony pozornym niedomaganiem hamulców.

Do najczęściej spotykanych czynności obsługowych należy sprawdzanie szczelności układu hydraulicznego hamulców, drożności przewodów metalowych i gumowych, które w czasie eksploatacji mogą zostać uszkodzone, regulacja luzów szczęk hamulcowych, regulacja skoku jałowego pedału hamulca oraz odpowietrzanie hamulców.

Hydrauliczne sprawdzenie szczelności można przeprowadzić na stanowisku kontrolnym z silnikiem elektrycznym i pompą hydrauliczną, zbiornikiem płynu hamulcowego oraz zestawem manometrów i zaworów w Zakładzie Naprawczym. Po podłączeniu do cylindra przewodu, doprowadzającego płyn hamulcowy, uruchamia się pompę hydrauliczną i wytwarza się w komorach cylinderka ciśnienie rzędu 12 MPa (120 kGlcm2), a następnie odcina się zaworem dopływ płynu. Po ustabilizowaniu się ciśnienia o wartości nie mniejszej niż 11,5 MPa (115 kGlcm²), niedopuszczalne jest obniżenie się ciśnienia przez 60 s. .Próbę szczelności należy przeprowadzić przy wysuniętych tłoczkach na wymiar maksymalny (75 mm dla cylinderków kół przednich oraz 108 mm dla cylinderków kół tylnych).

Przewody metalowe i gumowe hamulców należy dokładnie sprawdzić, czy nie mają śladów przetarcia, wybrzuszeń, uszkodzeń gwintów na końcówkach lub wgnieceń. Uszkodzone lub zużyte przewody należy wymienić. Pedał hamulca musi być pewnie osadzony w ramieniu oraz nie może być zdeformowany.

Po zakończonej naprawie należy sprawdzić wielkość skoku pedału hamulca (powinien wynosić 3...10 mm) oraz sprawdzić, czy podczas wzrastającego nacisku na pedał wzrasta stopniowo siła hamowania. Pełne hamowanie powinno nastąpić w pierwszej połowie skoku po jednorazowym jego naciśnięciu. Pedał nie powinien dochodzić do podłogi na odległość mniejszą niż 70 mm, a po zwolnieniu nacisku natychmiast wracać do położenia wyjściowego. Następnie należy sprawdzić skuteczność działania hamulców podczas próbnej jazdy na suchej, asfaltowej drodze. Pod jednorazowym działaniem nacisku na pedał z siłą ok. 40 daN (kG) - całkowite zahamowanie samochodu (przy masie całkowitej) z prędkości początkowej 70 km/h, powinno nastąpić na odcinku drogi, nie większym niż 53 m.

W czasie hamowania nie powinno być poślizgu ani zarzucania samochodu. Niedopuszczalne są wycieki płynu hamulcowego z pompy, przewodów czy z cylinderków hamulcowych.

2. Przebieg ćwiczenia.

Badanie mało na celu wyznaczenie współczynnika wzmocnienia układu hamulcowego.

W celu zmierzenia ciśnienia panującego w obwodach układu, pedał hamulca obciążano kolejno znanymi wartościami i odczytywano wskazania manometru. Badanie wymagało przeprowadzenia kolejno po sobie następujących dwóch prób.

3. Opracowanie wyników.

Lp	Obciążenie pedału hamulca [ N ]	Wskazanie manometru [ Mpa ] (bez wspomagania)	Wskazanie manometru [ Mpa ] (ze wspomaganiem)	Współczynnik wzmocnienia
1	30	0.26	1	3.84
2	60	0.5	1.62	3.24
3	90	0.85	1.97	2.3
4	120	1.24	2.45	1.9
5	150	1.5	2.8	1.85

Wnioski :

Ćwiczenie polegało na wyznaczeniu współczynnika wzmocnienia mechanizmu wspomagającego układu hamulcowego samochodu Żuk. Na podstawie uzyskanych wyników możemy stwierdzić, że współczynnik wzmocnienia zmieniał się w zakresie od 3,84 do 1,85. Największą wartość współczynnik osiągał przy małych obciążeniach pedału hamulca natomiast podczas zwiększania obciążenia malał.

---