PROCES PIELĘGNOWANIA Jolanta Sadek
PROCES PIELĘGNOWANIA:
Proces pielęgnowania to racjonalne, oparte na przesłankach naukowych postępowanie pielęgniarki zorientowane na pacjenta i jego środowisko.
Proces pielęgnowania jest propozycją takiej opieki pielęgniarskiej, która wykorzystuje świadome stosowanie rozpoznawania stanu biologicznego, psychicznego i społecznego jednostki i środowiska, a także podejmowanie celowych i planowych działań, mających przyczynić się do utrzymania lub zmiany dotychczasowego stanu oraz oceniania uzyskanych wyników.
Proces pielęgnowania polega na:
systematycznym gromadzeniu danych o człowieku i jego środowisku
oraz analizowaniu ich w celu ustalenia stanu osoby (osób), grupy ludzi pozostających pod opieką pielęgniarki,
ustalaniu planu pielęgnowania zorientowanego na konkretnego podopiecznego,
realizowaniu planu pielęgnowania zgodnie z ustaleniami mającymi związek z rozpoznanym stanem,
ocenianiu uzyskanych wyników pielęgnowania
Cechy procesu pielęgnowania.
Podstawowe cechy procesu pielęgnowania to :
ciągłość i dynamika
logiczność i następstwo czasowe
całościowe podejście do pielęgnowanego
wieloetapowość
szerokie, ze względu na przedmiot i zakres działań, możliwości realizowania.
WIELOETAPOWOŚĆ
Proces pielęgnowania nie ma charakteru jednolitego. Składa się on z kilku następujących po sobie etapów,
w skład których wchodzą elementy jeszcze mniejsze, nazywane fazami.
Można wyróżnić w procesie pielęgnowania następujące etapy:
rozpoznanie stanu pacjenta i środowiska
planowanie opieki nad pacjentem i środowiskiem
realizowanie planu opieki pielęgniarskiej
ocenianie wyników opieki
Najlepiej etapy można przedstawić w postaci schematu:
SZEROKIE MOŻLIWOŚCI REALIZOWANIA PROCESU PIELĘGNOWANIA.
Proces pielęgnowania jest uniwersalny, można go stosować dla potrzeb indywidualnego człowieka, rodziny, określonej społeczności a także całego społeczeństwa. Pielęgnować w myśl jego zasad można pacjentów zaliczonych do różnych kategorii medycznych (np. pacjent przytomny, człowiek stary, człowiek dojrzały, ciężarna, rodząca, dziecko).
Proces pielęgnowania można stosować w zdrowiu,
w szeroko rozumianej profilaktyce, w chorobie, stanie umierania i śmierci człowieka
CIĄGŁOŚĆ I DYNAMIKA.
W procesie pielęgnowania mamy do czynienia z ciągiem działań, ściśle powiązanych ze sobą, a także wzajemnie zależnych od siebie.
Można powiedzieć, że jest to pewien cykl, który może być powtarzany wielokrotnie.
Liczba jego powtórzeń zależna jest między innymi od częstotliwości zmian zachodzących w stanie pacjenta
i środowiska oraz skuteczności podejmowanych działań opiekuńczych.
Dynamika jest siłą opieki. Pozwala na nieustanne, progresywne przemiany, którym podlega pacjent (środowisko), pielęgniarka, działania opiekuńcze podejmowane i realizowane w ściśle określonym celu jak też i sama nauka o pielęgnowaniu.
Układ liniowy graficznie przestawia ciągłość
i dynamikę w sposób następujący
Logiczność w procesie pielęgnowania jest rozumiana jako racjonalne, uzasadnione, konsekwentne przechodzenie od fazy do fazy, od etapu do etapu.
Następstwo czasowe ściśle łączy się z logicznością procesu pielęgnowania. Przechodzenie od fazy do fazy
i od etapu do etapu podlega regułom czasowym. Najprościej można powiedzieć, że są działania wcześniejsze i późniejsze; poprzedzające i następujące.
Zasadzie logiczności i następstwu czasowemu przypisuje się dużą wartość w procesie pielęgnowania.
Przede wszystkim uniknąć można chaosu, który nie może mieć miejsca w opiece pielęgniarskiej.
LOGICZNOŚĆ I NASTĘPSTWA CZASOWE.
CAŁOŚCIOWE PODEJŚCIE DO PIELĘGNOWANEGO.
Ta cecha procesu pielęgnowania nierozłącznie wiąże się
z definicją zdrowia według WHO, która ujmuje człowieka jako istotę złożoną, funkcjonującą w trzech sferach : biologicznej, psychicznej i społecznej.
Dla właściwego pielęgnowania pacjenta należy przyznać jednakową ważność wszystkim trzem sferom funkcjonowania.
Jest to możliwe tylko wówczas, kiedy określenie stanu pacjenta ma charakter całościowy.
SZEROKIE MOŻLIWOŚCI REALIZOWANIA PROCESU PIELĘGNOWANIA.
Proces pielęgnowania jest uniwersalny, można go stosować dla potrzeb indywidualnego człowieka, rodziny, określonej społeczności a także całego społeczeństwa. Pielęgnować w myśl jego zasad można pacjentów zaliczonych do różnych kategorii medycznych (np. pacjent przytomny, człowiek stary, człowiek dojrzały, ciężarna, rodząca, dziecko).
Proces pielęgnowania można stosować w zdrowiu,
w szeroko rozumianej profilaktyce, w chorobie, stanie umierania i śmierci człowieka
PROCES PIELĘGNOWANIA SKŁADA SIĘ Z 4 ETAPÓW
1. ETAP - ROZPOZNANIE:
GROMADZENIE DANYCH O PACJENCIE I JEGO ŚRODOWISKU (TWORZENIE BANKU DANYCH)
ANALIZOWANIE ZGROMADZONYCH DANYCH
FORMUŁOWANIE DIAGNOZY PIELĘGNIARSKIEJ
2. PLANOWANIE OPIEKI
USTALENIE CELÓW OPIEKI
DOBÓR DZIAŁAŃ PIELĘGNIARSKICH
DO POTRZEB
OPRACOWANIE PLANU OPIEKI
3. REALIZOWANIE PLANU OPIEKI
GOTOWOŚC PIELĘGNIARKI DO REALIZACJI PLANU OPIEKI
GOTOWOŚĆ PACJENTA DO PRZYJMOWANIA OPIEKI
4. OCENA REZULTATÓW OPIEKI
ANALIZA WYNIKÓW OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ
FORMUŁOWANIE OCENY
CECHY PROCESU PIELĘGNOWANIA
1. WIELOETAPOWOŚĆ
2. CIĄŁOŚC I DYNAMIKA-CYKL POWTARZALNY
3. LOGICZNOŚC I NASTĘPSTWA CZASOWE
(KONSEKWENTNE PRZECHODZENIE Z FAZY DO FAZY,KTÓRE PODLEGA REGUŁOM CZASOWYM)
4. CAŁOŚCIOWE PODEJŚCIE DO PACJENTA I JEGO ŚRODOWISKA (HOLISTYCZNE)
5. UNIWERSALNOŚĆ (MOŻLIWOŚĆ ZASTOSOWANIA DLA POJEDYNCZEGO CZŁOWIEKA, RODZINY,SPOŁECZNOŚCI)
GROMADZENIE DANYCH O PACJENCIE
JEST PODSTAWĄ DO FORMUŁOWANIA DIAGNOZ PIELĘGNIARSKICH.
ABY ZAPEWNIĆ KOMPLETNOŚĆ
I RZETELNOŚĆ INFORMACJI PIELĘGNIARKA POWINNA UWZGLĘDNIĆ:
WSZYSTKIE DOSTĘPNE ŹRÓDŁA INFORMACJI
METODY I TECHNIKI, KTÓRE MOŻNA ZASTOSOWAĆ W OKREŚLONYCH WARUNKACH PRACY
RODZAJ I CHARAKTER I ZAKRES DANYCH
METODY I TECHNIKI GROMADZENIA INFORMACJI O PACJENCIE
1. WYWIAD:
- SKATEGORYZOWANY
- NIESKATEGORYZOWANY
2. OBSERWACJA
3. ANALIZA DOKUMENTÓW
4. POMIARY
5. LUSTRACJA TERENOWA
ŹRÓDŁA DANYCH O PACJENCIE
PROWADZENIE WYWIADU POWINNO SPEŁNIAĆ WYMAGANIA:
1. KOMUNIKATYWNOŚĆ - używanie prostych zwrotów zrozumiałych przez pacjenta
2. ZASADA INTYMNOŚCI I SZACUNKU - zapewnienie warunków, które pozwolą pacjentowi na spokojną, swobodną odpowiedź, bez niepotrzebnej obecności innych osób
3. ZAPEWNIENIE KORZYSTNYCH WARUNKÓW FIZYCZNYCH I PSYCHICZNYCH - unikanie hałasu, przeciągu, pośpiechu, zmuszania pacjenta do udzielania odpowiedzi
BŁĘDY NA ETAPIE GROMADZENIA DANYCH
1. BŁĘDY OBSERWACJI
NIEZAUWAŻENIE ISTNIEJĄCYCH CECH
(z różnych przyczyn np. złe oświetlenie, zmęczenie) pielęgniarka może nie dostrzec lub nie zwrócić uwagi na daną cechę, objaw.
SPOSTRZEGANIE OBJAWÓW W POSTACI ZMIENIONEJ ILOŚCIOWO LUB JAKOSCIOWO
ze względu na warunki w jakich przebiega obserwacja i wywiad, może dojść do zbagatelizowania zaobserwowanych objawów lub nadanie im większego znaczenia niż posiadają
2. BŁĘDY WYWIADU
A. BŁĘDY SYTUACYJNE:
- obecność innych osób w trakcie wywiadu
(sąsiedzi, rodzina)
- pośpiech osoby udzielającej wywiad
- pośpiech osoby przeprowadzającej wywiad
- niesprawność narządu słuchu lub wada wymowy
jednej ze stron
B. WZAJEMNA REAKCJA OSÓB
UCZESTNICZACYCH W WYWIADZIE
1. BŁĄD SOCJOLOGICZNY -
pojawia się wówczas, gdy pacjent reaguje szczególnie negatywnie na cechy pielęgniarki (wygląd, wiek, ubranie itp.)
2. BŁĄD PSYCHOLOGICZNY -
pojawia się wówczas, gdy pielęgniarka negatywnie reaguje na cechy pacjenta i może w takim przypadku do minimum ograniczać kontakt z pacjentem - może dojść wówczas do zbagatelizowania ważnych informacji lub pominięcia istotnych pytań dotyczących stanu pacjenta
C. BŁĘDY W ANALIZIE DOKUMENTÓW
WYNIKAJĄ NAJCZĘŚCIEJ Z:
NIEWŁAŚCIWEGO ZAPISU WYNIKÓW
NIEUMIEJĘTNOŚCI POSŁUGIWANIA SIĘ DOKUMENTACJĄ
BŁĘDY WNIOSKOWANIA
1. BŁĄD FAŁSZYWEJ PRZYCZYNY
Sugerując się następstwem zdarzeń w czasie, zdarzenie wcześniejsze uznaje się za przyczynę późniejszego.
2. BŁĄD ATRYBUCJI
Polega na przypisaniu pacjentowi cech, których nie posiada
3. SCHEMATYZM
Zbyt ogólne potraktowanie danego stanu, bez uwzględnienia indywidualnych cech pacjenta
4. POMIESZANIE WALORÓW OBJAWÓW
Powstaje wówczas, gdy objaw stały uznaje się jako niestały.
np. pacjent jest spokojny i miły dla pielęgniarki - tymczasem w rzeczywistości jest arogancki i impulsywny.
np. widzac podczas wizyty w domu pacjenta, że mieszkanie jest schludne i zadbane, uznaje się to jako cechę stałą, tymczasem mieszkanie zostało przygotowane z okazji imienin gospodarza - zwykle bywa brudne i zaniedbane
DIAGNOZA PIELĘGNIARSKA
TO WNIOSKI Z DANYCH O PACJENCIE,
WYNIKAJĄCE ZE STANU BIO-PSYCHO-
SPOŁECZNEGO CZŁOWIEKA, WYMAGAJĄCEGO
LUB TEŻ NIE PIELĘGNOWANIA Z
UWZGLĘDNIENIEM GENEZY I PROGNOZY TEGO
STANU.
DIAGNOZA
LEKARSKA / PIELĘGNIARSKA
PROBLEM PIELĘGNACYJNY
TO OKREŚLONE ZAGROŻENIE JAKIE MOŻE POJAWIĆ SIĘ U PACJENTA,
TRUDNOŚCI NA JAKIE PACJENT MOŻE NAPOTKAĆ
ORAZ DOLEGLIWOŚCI, KTÓRE PACJENT ZGŁASZA (WYNIKAJĄCE ZE STANU ZDROWIA W JAKIM SIĘ AKTUALNIE ZNAJDUJE)
PODZIAŁ PROBLEMÓW PIELĘGNACYNYCH
1. AKTUALNE - występujące teraz
2. POTENCJALNE - wystąpią w przyszłości, ale obecnie obserwuje się przesłanki do ich wystąpienia - podczas formułowania tych problemów używamy słów:
możliwość wystąpienia……..
3. MOŻLIWE - mogą wystąpić w przyszłości, ale nie obserwuje się przesłanek do ich wystąpienia.
RODZAJ FORMUŁOWANIA PROBLEMÓW PIELĘGNACYJNYCH
1.OPISOWY
Ból ostry w ok. prawego podżebrza, pojawiający się po spożyciu tłustych pokarmów
2.W FORMIE PROBLEMU
Ból prawego podżebrza spowodowany zapaleniem pęcherzyka żółciowego.
KAŻDY PROBLEM MUSI ZAWIERAĆ:
- KATEGORIĘ (DIAGNOZĘ)
- CZYNNIK WYWOŁUJĄCY (SPRAWCZY)
PRZYKŁADY PROBLEMÓW PIELĘGNACYJNYCH
- Możliwość wystąpienia odleżyn na skutek długotrwałego unieruchomienia
- Lęk przed oczekiwaną hospitalizacją
- Ból wynikąjacy z toczącego się procesu zapalnego w obrębie stawów
- Trudności w poruszaniu się spowodowane zwyrodnieniem stawów
II. ETAP PROCESU PIELĘGNOWANIA-PLANOWANIE
DANE ZGROMADZONE W PIERWSZYM
ETAPIE PROCESU, POZWALAJĄ NAM
OKREŚLIĆ STAN PACJENTA.
JEST TO PUNKT WYJŚCIA DO PLANOWANIA OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ
NA ETAP PLANOWANIA SKŁADAJĄ SIĘ:
USTALENIE CELÓW OPIEKI
DOBIERANIE DZIAŁAŃ, OSÓB I SPRZĘTU DO REALIZOWANIA ZADAŃ WYNIKAJĄCYCH Z CELÓW OPIEKI
FORMUŁOWANIE PLANU OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ NAD PACJENTEM I JEGO ŚRODOWISKIEM
CEL TO ZDANIE DO WYKONANIA !
CECHY CELU:
JASNO SFORMUŁOWANY
REALNY DO WYKONANIA
ODPOWIEDNI DO WARUNKÓW W JAKICH PRZEBIEGA OPIEKA
POWINIEN ZAWSZE WYNIKAĆ Z PROBLEMÓW
POWINIEN BYĆ WZBOGACONY O ELEMENT CZASU
KAŻDY PROBLEM MUSI MIEĆ PRZYNAJMNIEJ JEDEN CEL !!!
CELE MOGĄ BYĆ OSIĄGANE:
W CAŁOŚCI - w 100%
CZĘŚCIOWO - np. w 50%
WCALE
OSTATNIA FAZA PLANOWANIA TO
TWORZENIE PLANU OPIEKI CZYLI FORMUŁOWANIE W FORMIE PISEMNEJ, TEGO CO POWINNO BYĆ PODJĘTE NA RZECZ PACJENTA.
PISEMNY PLAN STANOWI PODSTAWĘ DO REALIZOWANIA CIĄGŁEJ OPIEKI.
WAŻNE JEST UCZESTNICTWO PACJENTA
W FORMUŁOWANIU CELÓW OPIEKI.
III. ETAP- REALIZACJA
SKŁADA SIĘ Z FAZ:
1. GOTOWOŚĆ PIELĘGNIARKI DO REALIZACJI PLANU OPIEKI
2. GOTOWOŚC PACJENTA I JEGO ŚRODOWISKA DO PRZYJMOWANIA PLANU OPIEKI ORAZ WSPÓŁUCZESTNICZENIE W JEGO REALIZACJI
TRUDNOŚCI W REALIZACJI PLANU OPIEKI:
PODMIOTOWE:
takie, które tkwią w samej osobie świadczącej opiekę oraz w osobie pacjenta lub rodziny (roztargnienie, wybuchowość, zmęczenie, brak doświadczenia)
PRZEMIOTOWE:
zależne od sytuacji lub warunków w jakich przebiega opieka (brak intymności, hałas, usterki sprzętu lub brak sprzętu)
IV. ETAP OCENA
OCENIANIE JEST PLANOWYM, SYSTEMATYCZNYM PORÓWNANIEM STANU PACJENTA I ŚRODOWISKA Z UPRZEDNIO ZAŁOŻONYMI CELAMI OPIEKI.
ZAWIERA 2 FAZY:
ANALIZOWANIE WYNIKÓW OPIEKI
FORMUŁOWANIE OCENY
OCENA POZWALA UKAZAĆ:
CZY ZAŁOŻONE CELE ZOSTAŁY OSIĄGNIĘTE
IDENTYFIKUJE TE DZIAŁANIA, KTÓRE OKAZAŁY SIĘ NAJSKUTECZNIEJSZE
UKAZUJE PRZESZKODY W OSIĄGANIU CELÓW
DOSTARCZA INFORMACJI DO PONOWNEGO ROZPOZNANIA STANU PACJENTA
ZALETY DOKUMENTACJI PROCESU PIELĘGNOWANIA
Dobry przepływ informacji
Daje poczucie bezpieczeństwa pacjentowi
Pozwala na indywidualne podejście do pacjenta
Identyfikuje skuteczne działania
Pozwala poszerzać działania pielęgniarki
Zabezpiecza przed odpowiedzialnością prawną w przypadku skarg pacjentów i ich rodzin