80. Pozytywizm, a edukacja- hasła oświaty dla ludu, edukacja kobiet
Pozytywizm- (1848 - 1890) II poł. XIX w.
Praca u podstaw- praca z ludem i dla ludu rozumiana jako obowiązek nawiązywania przez klasy wyższe, lepiej wykształcone, bogatsze kontaktów z biednym mieszkańcami wsi i miast w celu niesienia im pomocy materialnej, szerzenia oświaty, kształcenia świadomości społecznej
Podstawami narodu są najniższe warstwy społeczne. Należało więc oświecić ten lud
i zapewnić mu warunki życia oraz rozwoju. "Niesieniem kaganka oświaty w lud" powinny zająć się wyższe warstwy społeczne, bo przecież nie można było oczekiwać od zaborców, że zatroszczą się o poziom umysłowy polskiej biedoty. Chłop i robotnik będzie pracować wydajniej, kiedy zrozumie sens swojej pracy, nauczy się właściwie organizować sobie wykonanie tej pracy, będzie umiał obsługiwać maszyny, które zwielokrotnią wydajność pracy. Należy więc oświecać lud, zaszczepiać mu podstawowe zasady kultury i higieny.
Zakładano szkoły, biblioteki, ochronki wiejskie.
Praca organiczna - idea pracy organicznej wiązała się z przekonaniem, iż społeczeństwo jest swego rodzaju organizmem, który może funkcjonować sprawnie tylko wtedy, gdy zdrowe i silne są jego poszczególne organy.
emancypacja a edukacja kobiet- zaczynają się kształcić, mają większe prawa, mogą studiować, zaczęto wówczas tworzyć szkoły ogólnokształcące i zawodowe dla dziewcząt, rozpoczęto starania o prawo wstępu na wyższe uczelnie, powstawały zakłady usługowe zatrudniające kobiety; propagatorkami idei emancypacji kobiet w epoce pozytywizmu były: E. Orzeszkowa, M. Konopnicka
81. Praca organiczna
Społeczeństwo jest jak jeden organizm, różne warstwy społeczne są jego częściami, jeżeli któraś z nich jest chora, to reszta także, należy je leczyć- warstwy chłopskie wymagają leczenia; rozwój gospodarczy(handel i przemysł) przynieść miał ekonomiczne wzmocnienie Polski, podtrzymanie poczucia odrębności oraz utrwalenie solidarności narodowej. Praktyczne działania podejmowane przez zwolenników idei pracy organicznej sprowadzały się do organizowania stowarzyszeń i spółek o celach pozapolitycznych, przede wszystkim gospodarczych, a także charytatywnych; solidaryzm społeczny; wszystkie warstwy muszą być rozwinięte jednakowo; pojęcie to wywodzi się z teorii Herberta Spencera.
82. Myśl pedagogiczna w zaborze pruskim- Estkowski, Trentowski
Myśl pedagogiczna przejawiała się głównie w zakładaniu czytelni ludowych, w tajnym nauczaniu języka polskiego w domach, zakładaniu bibliotek, starano się wydawać gazety polskie, zał. towarzystwo śpiewacze, Teatr Polski, Akademie Muzyczną. Bardzo duży rozwój szkolnictwa zawodowego, powstawanie wielu szkół zawodowych o charakterze dokształcającym, rzemieślniczym, rolniczym i technicznym. Bardzo dużą rolę odgrywały również szkoły elementarne.
Ewaryst Estkowski- pocz. XIX w., szczególną uwagę poświęca nauczaniu elementarnemu, porusza zagadnienie kształcenia nauczycieli, zagadnienie szkół niedzielnych (dla starszej młodzieży
z warstw chłopskich i robotniczych), szkół realnych, zagadnienie oświaty pozaszkolnej. Nauczanie elementarne ma uszlachetniać uczucia, kształcić władze umysłowe, przyswajać uczniowi początki najważniejszych wiadomości.
Domagał się reformy programowej i podniesienia poziomu pol. szkoły ludowej.
Autor prac z zakresu metodyki nauczania początkowego, popularnych książek dla ludu.
Powołał do życia w 1848 r. w Poznaniu Polskie Towarzystwo Pedagogiczne oraz założył
i redagował pierwsze pismo pedagogiczne „Szkoła polska”.
Bronisław Ferdynand Trentowski- pocz. XIX w., Jedno z najważniejszych dzieł jego życia to "Chowanna, czyli system pedagogiki narodowej jako umiejętności wychowania, nauki i oświaty, słowem wykształcenia naszej młodzieży". Polska pedagogika narodowa ma wychowywać „człowieka rzeczywistego”, czyli człowieka czynu, mądrego, o rozwiniętej jaźni (osobowości), bo tylko taki będzie dobrym patriotą i obywatelem, który będzie potrafił realizować misję narodu polskiego: będzie głową i sercem Europy.
Twórca narodowego systemu pedagogicznego, w którym przedstawił szczegółowo organizację szkół. Uważał, że objęcie oświatą młodzieży polskiej stanie się decydującym czynnikiem odrodzenia narodu.
83. Teoria pedagogiczna wieku XIX- poglądy J.H. Pestalozziego i jego następców
Jonan Heinrich Pestalozzi- przełom XVIII i XIX w., szwajcarski pedagog i pisarz zwany ojcem szkoły ludowej, twórca pierwszej teorii nauczania początkowego, zajmował się dziećmi z ludu. Uważał, że najważniejszym zadaniem szkoły jest przygotowanie do życia, przygotowanie do rozumienia rzeczywistości i odnajdywanie w niej swego miejsca.
W teorii nauczania oparł się na nauce o rzeczach, w której zwracał uwagę na trzy czynniki: liczbę -czyli ujmowanie przedmiotu jako całości; kształt - rozmiary, proporcje; słowo - nazywanie przedmiotów.
Mauka miała lekki i zajmujący charakter jak zabawa. Przechodzenie od rzeczy bliskich do dalekich, od łatwych do trudniejszych, od prostych do złożonych. Łączył teorię z praktyką - dzieci w jego zakładach uczyły się i pracowały jednocześnie
Dzieła: „Agis”,"Jak Gertruda uczy swoje dzieci", „Wieczór samotnika”, „Leonard i Gertruda”
Następcy: Disterweg, Uszyński, Estkowski, Herbart
84. Rola matki w poglądach Pestalozziego
Matka jest osobą, która najbardziej ingeruje w rozwój młodego człowieka, rozwija zdolności dziecka, zależy jej, aby było szczęśliwe. Kieruje się miłością, ma dar od Boga, ma dostarczyć dziecku tego, czego nie może nauczyć szkoła, nowych wiadomości o świecie, miłości do bliźnich, Boga, uświadomić wewnętrzną naturę młodego człowieka. Matka otacza opieką zawsze, w dobrej matce tkwi źródło szczęścia i dobro całego społeczeństwa.
Na uczuciu miłości do matki należy budować podstawy dobrego wychowania.
85. Działalność Pestalozziego na polu oświaty
Swoje gospodarstwo przekształcił w 1774 roku w zakład, którego zadaniem było wychowywanie i uczenie pracy na roli ubogich dzieci, które w trakcie przygarnięcia nie miały, co jeść i w co się ubrać. Tak powstała pseudo szkoła wychowawcza.
Następną praca, jaką podjął z dziećmi było objęcie kierownictwa w zakładzie w Santz. Był to sierociniec, który przyjął bezdomne dzieci po wojnie.
W 1799 roku przeniesienie się Pestalozziego do Burgdorfu, umieszczając nowy sierociniec w starym zamku. Praca w Burgdorfie była najlepszym sprawdzianem i wykazaniem się dla Pestalozziego. Prowadził tutaj zakłady wychowawcze oraz seminarium nauczycielskie.
Przeniesienie się Pestalozziego do München-Buchsee. Tutaj dokonał połączenia swojego instytutu ze szkołą rolniczą. Po krótkim pobycie w München-Buchsee jego zakład został przeniesiony do Yverdon i tutaj przyłączono do niego szkołę dla dziewcząt.
Zakładał szkoły, dzięki temu sprawdzał skuteczność swoich teorii w praktyce. Cała jego działalność zarówno praktyczna jak i teoretyczna zmierzała do przebudowy szkoły początkowej, wypracowanie dla niej nowoczesnych teorii wychowywania, co spowodowało postęp w nauczaniu początkowym. Zmiany na tym szczeblu nauczania doprowadziły do upowszechnienia oświaty.
Jego zasługą jest zwrócenie uwagi na działanie w uczeniu się dziecka (rysowanie, mierzenie, wytwarzanie przedmiotów), które odtąd stały się częścią metodyki nauczania.
86. Szkoła tradycyjna J.F.Herbarta
przełom XVIII i XIX w
Dzieło: Wykłady pedagogiczne w zarysie
System tradycyjny, stworzony przez Jana Fryderyka Herbarta zakłada, że proces nauczania jest ważniejszy od procesu uczenia się.
System pedagogiki Herbarta opiera się na etyce i psychologii. Etyka wyznacza i uzasadnia cele wychowania, a psychologia wskazuje środki niezbędne do realizacji celów.
Celem wychowania jest kształtowanie moralnie silnych charakterów.
Środki wychowania to: kierowanie dziećmi i młodzieżą, karność i nauczanie wychowujące (nauczania nie można oddzielać od wychowania, wola i charakter rozwijają się jednocześnie
z rozumem).
Nauczanie cechuje:
przechodzenie od pojęć do wyobrażeń i od wyobrażeń do umiejętności,
rozwijanie umiejętności teoretycznych,
formalizm i rygoryzm,
podział treści nauczania na przedmioty,
przekaz wiedzy przez nauczyciela,
aktywność nauczyciela,
nauczanie pamięciowe,
metody zewnętrzne (stopnie) jako zachęta do nauki,
częsta kontrola wyników nauczania,
współzawodnictwo uczniów,
szkoła jedynym terenem nauki,
87. Działy pedagogiki Herbarta
Pedagogika ogólna- opisowo-wyjaśniająca (dlaczego tak jest, jak jest?),filozofia wychowania, refleksja nad praktyką pedagogiczną, w oparciu o inne dyscypliny naukowe tworzy dorobek teoretyczny i ideowy.
Dydaktyka- nauka normatywna, kształtuje normy moralne i obyczajowe, ma funkcje praktyczną (jak? W jaki sposób?) jakie metody, cele stosować, aby osiągnąć założone cele wychowawcze i edukacyjne.
Historia wychowania- badanie problemów pedagogicznych w aspekcie historycznym, np. geneza i ewolucja różnych form wychowania
88. Stopnie formalne Herbarta
Herbart wyróżnił 4 stopnie formalne, według których powinny być prowadzone lekcje:
Jasność - uświadamianie uczniom czego i po co maja się uczyć,
Kojarzenie - zaznajamianie z nowym materiałem, który powinno się kojarzyć
z wiadomościami już posiadanymi,
System - usystematyzowanie wiadomości, materiału,
Metoda - wdrażanie uczniów do stosowania materiału w praktyce.