WYWIAD ZAPLANOWANY NA PODSTAWIE
INTERPRETACJI TZN ROTTERA
Schemat pracy zaliczeniowej na zajęcia z „Wywiadu psychologicznego”
Dane ogólne o osobie badanej:
"metryczka": wiek, płeć, najogólniej sytuacja życiowa (ekonomiczna, rodzinna, mieszkaniowa, szkolno-zawodowa, itp.).;
ogólne dane obserwacyjne: wygląd fizyczny, charakterystyczne cechy zachowania, sposobu mówienia, stosunek do badania, itp.;
dane z recypatii: osobiste wrażenia diagnosty z kontaktu z O.B („plusem” jest wyraźne rozróżnianie przez diagnostę danych z obserwacji i z recypatii).
Deklaracja orientacji teoretycznej diagnosty:
Jaka psychologiczna koncepcja osobowości stanowi podstawę teoretyczną pracy? W jakim języku teoretycznym będą formułowane pytania i wnioski? Prosimy zamieścić krótki „słowniczek”, precyzujący używane przez diagnostę pojęcia oraz w kilku zdaniach opisać założenia przyjętej koncepcji teoretycznej (jest to wskazówka, na ile znają Państwo i rozumieją wybraną teorię).
Interpretacja ogólna TZN Rottera: trzy hipotezy diagnostyczne dotyczące osoby badanej
Nie ma potrzeby zamieszczania w pracy osobnej interpretacji każdego zdania z testu. Prosimy podać jedynie trzy końcowe, ogólne hipotezy diagnostyczne, a do każdej z nich dodać krótki komentarz, zawierający dokładniejsze wyjaśnienie i uzasadnienie hipotezy. Konieczne jest podanie numerów pozycji z TZN Rottera, stanowiących podstawę empiryczną dla danej hipotezy (można też posłużyć się cytatem z wypowiedzi O.B. w teście lub we wstępnej rozmowie). Trzeba wyjaśnić w jaki sposób stanowią one zdaniem diagnosty przesłankę dla danej hipotezy (mile widziany opis toku własnego rozumowania, prowadzącego od różnych pozycji w teście do hipotezy).
Prosimy pamiętać o formułowaniu hipotez w języku wybranej teorii. Wskazówki, jak interpretować dane testowe na podstawie wybranej koncepcji teoretycznej zawiera: Stemplewska-Żakowicz, K. (1998) Wprowadzenie, w: K. Stemplewska-Żakowicz (red.) „Nowe spojrzenia na Test Zdań Niedokończonych J. Rottera. Interpretacja Jakościowa, Warszawa: Pracownia Testów PTP.
Plan wywiadu
Celem wywiadu jest weryfikacja jednej hipotezy diagnostycznej, dowolnie wybranej spośród trzech wymienionych w punkcie 3 (prosimy poinformować jednoznacznie, o którą chodzi i tylko dla niej przygotować plan wywiadu). Krótki wywiad nie pozwala na zebranie danych dla weryfikacji więcej niż jednej hipotezy. „Weryfikacja” oznacza zebranie bliższych danych, które pozwolą na przyjęcie, odrzucenie lub zmodyfikowanie wybranej hipotezy.
Np. Na podstawie TZN Rottera postawiliśmy hipotezę, że osoba badana ma niezaspokojona potrzebę bezpieczeństwa (teoria Maslowa). Celem wywiadu będzie zebranie informacji, które pozwolą powiedzieć więcej o tym przypuszczeniu (wzmocnią je, osłabią lub zmodyfikują).
Pomocne będą tu wskazówki zawarte w skrypcie: Szustrowa T. (1987) „Swobodne techniki diagnostyczne”, w rozdziale o planowaniu wywiadu. Zawłaszcza ważne są ostatnie dwa punkty (spośród pięciu) wymieniane przez Szustrową, mianowicie:.
Potrzebne informacje
Określamy, jakie dalsze informacje (do zebrania w wywiadzie) są nam potrzebne, abyśmy mogli wzmocnić lub osłabić wybraną hipotezę. Innymi słowy do pojęć lub stwierdzeń wyrażonych w języku teoretycznym dobieramy wskaźniki empiryczne (najlepiej także w zgodzie z twierdzeniami wybranej teorii, jeśli to możliwe). Wskaźniki informują, po czym (np. po określonych treściach lub formach wypowiedzi, zachowaniach, specyficznych przejawach emocji, itp.) można poznać, że jest tak/ nie jest tak, jak mówi nasza hipoteza. Dobry wskaźnik to taki, który pozwala określić zakres tematyczny naszych pytań oraz przewidzieć, jakie kategorie odpowiedzi będą wspierały hipotezę, a jakie osłabiały. Taki zabieg usprawnia późniejszą interpretacje wywiadu, wiemy z góry, jak porządkować wypowiedzi OB.
W pracy prosimy napisać przy każdym wskaźniku, jakiego rodzaju informacje będą wzmacniały hipotezę, a jakie osłabiały.
Np: Aby móc stwierdzić, czy rzeczywiście osoba badana ma niezaspokojoną potrzebę bezpieczeństwa, określmy, jakie musiałyby wówczas wystąpić (zgodnie z teorią Maslowa) specyficzne, charakterystyczne przejawy takiego stanu rzeczy. Jak pamiętamy, wg Maslowa niezaspokojona potrzeba wytwarza stałą motywację do jej zaspokojenia i zarazem niejako zatrzymuje proces samorealizacji na swoim poziomie, a więc motywy związane z potrzebami umiejscowionymi wyżej w hierarchii są słabsze lub nie pojawiają się wcale. Wynika stąd m.in., że osoby z niezaspokojoną potrzebą bezpieczeństwa będą myślały głownie w kategoriach zagrożeń oraz zabezpieczania się (a nie np. ambicji i osiągnięć); relacje z innymi będą postrzegały raczej w kategoriach wzajemnego zaufania niż np. inspiracji czy rywalizacji; będą preferowały raczej uporządkowane i stałe otoczenie, a nie ciągłą zmianę i przygodę. Osoby takie mogą wręcz wybrać mniej ciekawą lecz pewną pracę, mniej błyskotliwego lecz solidnego partnera, mogą źle reagować na to, co nowe i nieznane, itp.. Dobrym wskaźnikiem mogą też być przejawy poczucia bezpieczeństwa (lub jego braku) podczas wywiadu.
Sposoby zdobycia potrzebnych informacji w wywiadzie.
Dla każdej z potrzebnych informacji obmyślamy sposoby jej uzyskania w wywiadzie. Tu jest miejsce na planowanie technik i rodzajów pytań. Wiemy już czego potrzebujemy się dowiedzieć - ale jak to zrobić? (O co konkretnie pytać? Jak sformułować pytanie, żeby nie zasugerować odpowiedzi, nie wzbudzić lęku lub potrzeby aprobaty społecznej? Na co zwrócić uwagę podczas obserwacji? Może przeprowadzić mini-eksperyment kliniczny?) Innymi słowy dokonujemy teraz operacjonalizacji wskaźników. Prosimy o zamieszczenie w pracy do każdego wskaźnika kilku przykładowych pytań, które pokażą znajomość zasad budowania wypowiedzi w wywiadzie przez diagnostę (a więc np. umiejętność zbudowania pytania otwartego lub projekcyjnego, itp).
Np. możemy pytać o przekonania o.b. dotyczące teg,o czy ludziom można ufać. Kiedy opowiada o relacjach z najbliższymi możemy zauważać, w jakim kontekście pojawia się zaufanie (taka osoba może deklarować ufność wobec najbliższych, jednocześnie informując, że zawsze ubezpiecza się w relacjach, np. „nigdy nie zakochuję się na serio, żeby mniej przeżywać rozstania”, albo „najważniejsze dla mnie to nie być nigdy od nikogo zależnym” - tego typu wypowiedzi wzmacniają hipotezę). Innymi danymi potwierdzającymi hipotezę mogą być relacje o doświadczeniach z przeszłości, w których osoba mogła przeżywać silne zagrożenie emocjonalne (np. rozwód rodziców, utrata ważnej osoby). Możemy też używać pytań projekcyjnych, np. odnosząc się do aktualnej sytuacji .politycznej spytać: „ jak sądzisz, jak ludzie odebrali ataki terrorystyczne w Ameryce”; „a co sądzisz o tych, którzy tuż po ataku robili zapasy benzyny?” Możemy też wykorzystywać dane z recypatii: istotne może być np. to, że osoba badana wzbudza w nas chęć zaopiekowania się nią (wzmacnia to hipotezę).
Interpretacja wywiadu
Krótka relacja z przebiegu wywiadu (gdzie się odbył, kiedy, jak długo trwał, itp.). Prosimy też ocenić, jaki był kontakt (i podać, na jakiej podstawie tak sądzimy). Mile widziana krótka autorefleksja: co się udało w przeprowadzaniu wywiadu, a co nie za bardzo - zdaniem diagnosty.
Analiza danych z wywiadu. Prosimy o przepisanie wywiadu w tabelce. Taka praca z tekstem wywiadu pozwala z duża dokładnością wyróżnić wszystkie dane odnoszące się do naszej hipotezy.
Tekst wywiadu |
Inne dane |
Interpretacja |
W tej rubryce prosimy spisać treść wywiadu czyli wypowiedzi OB. oraz diagnosty. Zapis powinien być dosłowny i możliwie jak najbardziej wierny - wraz z wszystkimi „zająknięciami”, powtórzeniami, kaszlnięciami, itp. (ta kolumna niech będzie zdecydowanie najszersza). |
Tutaj jest miejsce na obserwacje zachowań OB. towarzyszących wypowiedziom oraz inne dane (np. dane z recypatii). |
Tu prosimy zamieścić interpretacje. Nie ma powodu interpretować każdej wypowiedzi OB., należy zamieścić interpretacje tylko tych wypowiedzi, które są istotne dla naszej hipotezy. W interpretacji należy określić, do których wskaźników można odnieść daną wypowiedź o.b., jaka stąd płynie dla diagnosty informacja (zwłaszcza w odniesieniu do hipotezy), jaka jest jej wartość diagnostyczna (na ile jest wiarygodną, mocną przesłanka za/przeciw hipotezie i dlaczego). Jest tu też miejsce na ew. własne dywagacje. |
Konkluzja: podsumowanie interpretacji i podanie końcowego statusu hipotezy (mocna, słaba lub odrzucona, zmodyfikowana - jak?), ewentualne stwierdzenie, że dane są niekonkluzywne (dlaczego?).
Plan udzielania informacji zwrotnych dla osoby badanej
W tym punkcie opisujemy, co konkretnie i w jakiej formie powiemy na zakończenie osobie badanej - a czego nie powiemy i dlaczego. Szczegółowe wskazówki do tego zadania zostaną podane w osobnych materiałach, dostarczanych na zajęciach poświęconych temu tematowi. Prosimy pamiętać, że z rzeczywistym udzieleniem osobie badanej informacji zwrotnych trzeba wstrzymać się do czasu otrzymania sprawdzonej pracy wraz z uwagami i wskazówkami, dotyczącymi m.in. tego zadania.
Załączniki: A/ arkusz odpowiedzi z testu Rottera, wypełniony przez osobę badaną (lub kserokopia);
B/ kaseta z nagraniem wywiadu (do zwrotu).
UWAGA: CAŁOŚĆ PRACY (BEZ ZAŁĄCZNIKÓW) POWINNA ZMIEŚCIĆ SIĘ NA CO NAJWYŻEJ 10 STRONACH ZNORMALIZOWANEGO TEKSTU KOMPUTEROWEGO.
Przypominamy, że warunkiem koniecznym zaliczenia jest dostarczenie pracy zarówno na papierze, jak i w wersji elektronicznej (na dyskietce lub mailem) w formacie MS Word (dowolna wersja). W wersji elektronicznej pracy musi znaleźć się spisana dosłownie zawartość arkusza odpowiedzi z TZN Rottera (jako obowiązkowy załącznik). Całość pracy (z wszystkimi załącznikami) powinna stanowić jeden plik.