Analiza gospodarowania środkami trwałymi

Środki trwałe to rzeczowe składniki majątku trwałego, których okres ekonomicznej użyteczności jest dłuższy niż 1 rok, a ponad to muszą być kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki.

Środki trwałe stanowią podstawowy składnik majątku trwałego przedsiębiorstwa i w sposób decydujący wpływają na rodzaj i jakość produkcji, kształtują warunki pracy i efekty.

Cechą charakterystyczną środków trwałych jest rzeczowe i wartościowe uczestnictwo w wielu cyklach produkcyjnych bez zmiany swojej pierwotnej postaci oraz przenoszenia swojej wartości na nowo wytworzony wyrób.

Cele i etapy analizy środków trwałych

Głównym celem analizy środków trwałych jest ocena efektywności gospodarowania tym składnikiem majątkowym i jego wpływu na wyniki ekonomiczne przedsiębiorstwa.

Analiza obejmuje:

-ogólny stan środków trwałych i ich ważniejsze grupy

- produktywność środków trwałych (Jaką wielkość produkcji wytwarzają)

- strukturę środków trwałych, ilościowe i jakościowe zmiany składnika

- postęp techniczny w tej dziedzinie

- wykorzystanie środków trwałych

- wpływ wykorzystania środków trwałych na wynik przedsiębiorstwa

Klasyfikacja środków trwałych

a) kryterium przedmiotu

0 Grunty

1 Budynki i lokale

2 Obiekty inżynierii lądowej i wodnej

3 Kotły i maszyny energetyczne

4 Maszyny, urządzenia i aparaty ogólnego zastosowania

5 Specyficzne maszyny, urządzenia i aparaty

6 Urządzenia techniczne

7 Środki transportu

8 Narzędzia, przyrządy, wyposażenie

9 Inwentarz żywy

b) funkcja w procesie produkcyjnym

Produkcyjne i nieprodukcyjne

c) uczestnictwo w procesie produkcyjnym

Bezpośrednio produkcyjne i pośrednio produkcyjne

d) stopień gotowości produkcyjnej

zainstalowane i niezainstalowane

e) stopień wykorzystania

czynne, czasowo nieczynne, trwale nieczynne

Analiza stanu i produktywności środków trwałych

Analiza ogólnego stanu majątku trwałego przeprowadza się na podstawie bilansu aktywów i pasywów, metodą porównania ich wartości na początku i na koniec bieżącego roku. Ustalone odchylenia informują tylko o zmianie wielkości środków trwałych (wzroście i zmniejszeniu) i stanowią podstawę do dalszych badań. Zadania te polegają na ustaleniu tendencji zmian wartości majątku, której służy porównaniu tych wielkości za pewien okres. Analizuje się dynamikę środków trwałych za wiele lat, według ich przeciętnej wartości lub na określoną datę (konie, początek roku).

Analizę produktywności środków trwałych przeprowadza się przy wykorzystaniu wskaźników:

Globalny wskaźnik produktywności środka trwałego - informuje o efektywności wszystkich środków trwałych przedsiębiorstwa bez względu na ich rodzaj i różnorodną działalność, w której bezpośrednio lub pośrednio są zaangażowane. Jest to najbardziej ogólny wskaźnik.

Wpg= (P)Wielkość produkcji w mierniku wartościowym / (St) Wartość ogółem środków trwałych

Ogólny wskaźnik produktywności środków trwałych - charakteryzuje efektywność środka trwałego bezpośrednio i pośrednio związanych z procesami wytwórczymi i ich obsługą, stanowi podstawową formę wskaźnika produktywności środka trwałego. Jest to bardziej wymierny wskaźnik.

Wpog= (P) / (Stp) wartość produkcyjnych środków trwałych

Cząstkowy wskaźnik produktywności - obrazuje efektywność tej grupy środków trwałych, która stanowi właściwie wyposażenie techniczne (środki trwałe bezpośrednio produkcyjne). Jest to najbardziej szczegółowy wskaźnik.

Wcz= (P) / (Stbp) wartość środków trwałych bezpośrednio produkcyjnych

Analiza struktury majątku trwałego i zmian jego składników

Wskaźnik likwidacji - informuje o tempie wycofania z eksploatacji zużytych lub przestarzałych obiektów (Jak szybko wycofujemy?)

W1=(St2)Wartość brutto środków trwałych zlikwidowanych/ (St)Wartość środków trwałych na początku roku

Wskaźnik odnowienia - charakteryzuje zmiany jakościowe, jakie zachodzą w majątku trwałym pod wpływem działalności. (Jak szybko odnawiamy)

Wo= (Sti) Wartość brutto środka trwałego uzyskiwanych w wyniku działalności inwestycyjnej/ St

Wskaźnik umorzenia - pozwala ocenić wartość użytkowania środków trwałych na podstawie porównania umorzenia z uch wartością początkową (Jak się starzeje majątek)

Wu= (Stu) wartość środków trwałych umarzanych na koniec danego okresu/ (St2) Wartość środków trwałych na koniec okresu

Wskaźnik reprodukcji

Wr1= Suma wartości środków trwałych z działalności inwestycyjnej oraz koszty remonty/ Amortyzacje (Sti + Kr)/ A *100%

Wr2 = (Sti) Wartość brutto środka trwałego z działalności inwestycyjnej/ (St2)Wartość brutto środków trwałych zlikwidowanych

Wr1>100% szybciej majtek odnawia się niż on się starzeje

DEKAPITALIZACJA MAJĄTKU TRWAŁEGO - jest procesem zmniejszania się wartości majątku trwałego w przedsiębiorstwie. Proces ten następuje w wyniku niepokrywania przez remonty, modernizacje i inwestycje bieżącego ubytku środków trwałych. Jest to wynikiem braku środków i inflacji. Dekapitalizacja majątku produkcyjnego posiada swoje fizyczne odzwierciedlenie w złym stanie technicznym majątku. Jest to zła sytuacja bo majątek szybciej się starzeje niż jest odnawiany.

Wo>Wu tak powinno być! Wu>Wo - dekapitalizacja

Analiza postępu technicznego w dziedzinie wyposażenia przedsiębiorstwa w środki trwałe

Wsk. technicznego uzbrojenia pracy = wartość środków trwałych / jednostka pracy żywej

Wsk. Energetyczne uzbrojenie pracy = moc zainstalowanych urządzeń energetycznych lub zużycie energii / nakłady pracy żywej

Wsk. mechanizacji = wartość produkcji wykonana za pomocą maszyn / wartość produkcji ogółem *100%

Wsk. Automatyzacji = Suma czasu robót z czasem automatycznym / suma czasu wszystkich robót *100&

Wsk. Umaszynowienie pracy = liczba godzin przepracowanych przez maszynę / liczba godzin przepracowanych przez robotników *100%

Analiza wykorzystanych produkcyjnych środków trwałych

-wskaźnik gotowości produkcyjnej środków trwałych = przeciętna liczba (wartość) maszyn zainstalowanych / przeciętna liczba (wartość) maszyn posiadanych *100%

-wskaźnik sprawności produkcyjnej (eksploatacji) środków trwałych = liczba (wartość) maszyn czynnych / liczba (wartość) maszyny posiadanych * 100%

-wskaźnik zaangażowania produkcyjnego środków trwałych = przeciętna liczba (wartość) maszyn czynnych na najliczniejszej zmianie / przeciętna liczba (wartość) maszyn zainstalowanych *100%

-wskaźnik intensywnego wykorzystania środków trwałych = rzeczywista wydajność pracy maszyn / potencjalna wydajność pracy maszyn *100%

-wskaźnik ekstensywnego wykorzystania środków trwałych = liczba godzin rzeczywiście przepracowanych przez maszynę / nominalny czas pracy maszyny *100%

-wskaźnik przestojów = łączny czas przestojów / normalny czas pracy maszyn *100%

Przyczyny przestojów:

-przeglądy, konserwacje i remonty

-nieterminowe i niekompletne dostawy półfabrykatów

-awarie, uszkodzenia maszyn i nie planowane remonty

-zakłócenia w organizacji procesu produkcyjnego

- absencja robotników

-brak zleceń roboczych

Przestoje: uzasadnione lub nieuzasadnione z punktu widzenia ekonomicznego

-wskaźnik integralnego wykorzystania środków trwałych = Winter. = Produkcja rzeczywista / maksymalny możliwy do wykorzystania czas pracy * maksymalnie możliwa produkcja w jednostce czasu * 100%

Rentowność środków trwałych = wynik finansowy / koszty eksploatacji środków trwałych *100%

---