Analiza finansowa TP S.A.

1. Wstęp.

Analizowanym przez nas przedsiębiorstwem jest Telekomunikacja Polska SA (TP). Podmiotem dominującym wobec TP jest Skarb Państwa posiadający 100% głosów na WZA. Przedsiębiorstwo jest monopolistą na krajowym rynku usług telekomunikacyjnych. TP należy do branży usługowej. Dane zaczerpnęliśmy z skróconej wersji Prospektu Sprzedaży Akcji Telekomunikacji Polskiej SA opublikowanego 5 października 1998 roku w „Rzeczpospolitej”.

2. Podstawowe dane.

1. Bilanse.

	1995	1996	1997
Majątek trwały	8247018,6	10657020,6	13799996
Wartości niematerialne i prawne	37670,4	52074,6	67347,4
Rzeczowy majątek trwały	8130172,8	10387646,5	13499398,8
Finansowy majątek trwały	78962,4	215422,6	233161,6
Należności długoterminowe	213	1876,9	88,2
Majątek obrotowy	1797772,3	2078420	2540482,7
Zapasy	135868,8	147318,2	151883,4
Należności	1395241,2	1712888,4	2002101,2
Papiery wartościowe przeznaczone do obrotu	2882,2	-	3454,3
Środki pieniężne	263780,1	218213,4	383043,8
Rozliczenia międzyokresowe	9331,2	10195,3	22900,9
Aktywa razem	10054122,1	12745635,9	16363379,6

	1995	1996	1997
Kapitał własny	6698440	7720634	8535987
Kapitał akcyjny	500000	500000	500000
Należne wpłaty na poczet kapitału	-	-	-
Kapitał zapasowy	3071476	4004068	4994886
Kapitał rezerwowy z aktualizacji wyceny	2016139	2002827	1982244
Pozostałe kapitały rezerwowe	35998,3	52819,7	67984,6
Nie podzielony zysk lub nie pokryta strata z lat ubiegłych	-	-	3000
Zysk netto bieżącego roku obrotowego	1074827	1160920	987872,5
Rezerwy	404751,4	585349	783857,6
Zobowiązania	2778333	4226707	6729609
Zobowiązania długoterminowe	1627015	2095786	3598532
Zobowiązania krótkoterminowe	1151317	2130921	3131077
Rozliczenia międzyokresowe i przychody przyszłych okresów	172597,9	212945,5	313926,2
Pasywa razem	10054122	12745636	16363380

2. Rachunki zysków i strat.

	1995	1996	1997
Przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów	5042758	6516820,3	8316443
Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów	68025,3	70565,8	76747,4
Przychody netto ze sprzedaży produktów	4974733	6446254,5	8239696
Koszty sprzedanych towarów i produktów	2730198	3490795	4850088
Wartość sprzedanych towarów i materiałów	57547,7	58994,1	62078,6
Koszt wytworzenia sprzedanych produktów	2672651	3431800,9	4788009
Zysk brutto na sprzedaży	2312560	3026025,3	3466356
Koszty sprzedaży	117795,2	174527,5	248628,5
Koszty ogólnego zarządu	406957,1	545214	679066,8
Zysk na sprzedaży	1787808	2306283,8	2538660
Pozostałe przychody operacyjne	68030,4	97502,8	157783,3
Pozostałe koszty operacyjne	131929,7	177294	159260
Zysk na działalności operacyjnej	1723908	2226492,6	2537184
Przychody z udziałów w innych podmiotach, w tym:	40571,8	46104,3	50787,2
od podmiotów zależnych	40571,8	40953,1	36870,8
od podmiotów stowarzyszonych	-	-	354
Przychody z pozostałego finansowego majątku trwałego, w tym:	-	-	-
od podmiotów zależnych	-	-	-
od podmiotów stowarzyszonych	-	-	-
Pozostałe przychody finansowe	120772,4	104801,2	124054,5
Koszty finansowe	167752,9	292363,1	536331,8
Zysk na działalności gospodarczej	1717500	2085035	2175694
Wynik zdarzeń nadzwyczajnych	3046	7654,7	114980,5
Zyski nadzwyczajne	221,5	414,1	1109,3
Straty nadzwyczajne	3267,5	8068,8	116089,8
Zysk brutto	1714454	2077380,3	2060713
Podatek dochodowy	639305,5	782707,3	739657,5
Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku	320,7	133753,4	333183,1
Zysk netto	1074827	1160919,6	987872,5

3. Dane dotyczące zatrudnienia.

	1995		1996		1997
	etaty	osoby	etaty	osoby	etaty	osoby
Dyrekcja spółki	594	605	627	618	692	688
Jednostki centralne	3110	3165	3318	3395	3589	3659
Okręgi telekomunikacji	70685	71321	69567	70013	68926	69106
Ogółem	74389	75091	73512	74026	73207	73453

3. Założenia projektu i wykorzystywane relacje.

1. Rezerwy są zaliczane do kapitałów własnych.

2. Rozliczenia międzyokresowe czynne zaliczane są do majątku obrotowego.

3. Rozliczenia międzyokresowe bierne zaliczane są do kapitałów obcych.

4. Pasywa bieżące = zobowiązania krótkoterminowe.

5. Aktywa bieżące = zapasy + należności + środki pieniężne + inne aktywa bieżące

6. Kapitał obrotowy = aktywa bieżące - pasywa bieżące

7. Kapitał obrotowy = kapitał stały - majątek trwały

8. Kapitał stały = kapitał własny + długoterminowe kapitały obce + rezerwy

4. Wstępna analiza bilansu.

1. Analiza dynamiki zamiany majątku i kapitałów.

Lp.	Wskaźnik	1995/1996	1996/1997
1	Dynamika zmian majątku całkowitego	126,787	128,307
2	Dynamika zmian majątku trwałego	129,223	167,333
3	Dynamika zmian majątku obrotowego	115,611	122,231
4	Dynamika zmian kapitału całkowitego	126,787	128,307
5	Dynamika zmian kapitału własnego	115,260	110,561
6	Dynamika zmian kapitału obcego	150,449	158,651

Majątek oraz kapitały Telekomunikacji Polskiej wykazują dużą dynamikę zmian. Największy przyrost występuje w majątku trwałym (67% przyrostu w 1997 roku w porównaniu z rokiem 1996) i kapitale obcym (ponad 50% zmiany).

2. Struktura majątku i kapitałów własnych.

Lp.	Wskaźnik	1995	1996	1997
1	Wskaźnik struktury aktywów	458,735	512,746	543,204
2	Udział trwałych składników majątku w aktywach ogółem	82,026	83,613	84,335
3	Udział majątku obrotowego w aktywach ogółem	17,881	16,307	15,525
4	Udział rzeczowych składników majątku w aktywach ogółem	80,864	81,500	82,498
5	Udział niematerialnych składników majątku w aktywach ogółem	0,375	0,409	0,412
6	Udział finansowych składników majątku	0,785	1,690	1,425
7	Udział zapasów w aktywach ogółem	1,351	1,156	0,928
8	Udział należności w aktywach ogółem	13,877	13,439	12,235
9	Udział środków pieniężnych w aktywach ogółem	2,624	1,712	2,341
10	Udział krótkoterm. papierów wart.w aktywach ogółem	0,029	-	0,021

Bardzo duży udział środków trwałych (rzeczowych składników majątku) w aktywach przedsiębiorstwa wynika z faktu, iż TP jest monopolistą na rynku stacjonarnych usług telefonicznych i posiada infrastrukturę (centrale telefoniczne, kable itp.), niezbędną do prowadzenia działalności.

Lp.	Wskaźnik	1995	1996	1997
1	Wyposażenie przedsiębiorstwa w kapitał własny	70,650	65,167	56,955
2	Wskaźnik udziału kapitału obcego w pasywach ogółem	29,350	34,833	43,045
3	Obciążenie przedsiębiorstwa zobowiązaniami długoterminowymi	16,183	16,443	21,991
4	Wyposażenie przedsiębiorstwa w kapitał stały	86,832	81,610	78,947
5	Obciążenie przedsiębiorstwa kredytem krótkoterminowym	11,451	16,719	19,135
6	Obciążenie przedsiębiorstwa zobowiązaniami bieżącymi	11,451	16,719	19,135
7	Wskaźnik zadłużenia	44,054	57,504	82,516
8	Wskaźnik źródeł finansowania	226,994	173,902	121,189

Nastąpił wzrost zadłużenia przedsiębiorstwa, więcej kapitału obcego w pasywach (z 29% do 43%), wzrost zobowiązań długoterminowych (z 16% do 21 %), a także zobowiązań krótkoterminowych (z 11% do 19%). Ogólny wskaźnik zadłużenia wzrósł z 44% w roku 1995 do 82 % w roku 1997.

Wskaźnik wyposażenia przedsiębiorstwa w kapitał stały spadł z 86% do 78%, a także zmniejszyły się źródła finansowania przedsiębiorstwa (z 226 % do zaledwie 121%).

3. Struktura kapitałowo-majątkowa (analiza pozioma bilansu)

Lp.	Wskaźnik	1995	1996	1997
1	Wskaźnik pokrycia majątku trwałego kapitałem własnym	81,223	72,446	61,855
2	Wskaźnik pokrycia majątku trwałego kapitałem stałym	105,859	97,605	93,611
3	Wskaźnik pokrycia kapitałami krótkoterm. majątku obrotowego	63,711	102,026	122,146
4	Udział kapitału obrotowego w finansowaniu majątku przedsiębiorstwa	4,806	-2,003	-5,388
5	Udział kapitału obrotowego w finansowaniu majątku obrotowego	26,877	-12,281	-34,703

Pierwsza złota reguła bilansowania mówi, iż majątek trwały powinien być finansowany z kapitału własnego. Reguła ta nie jest spełniona w przypadku TP, następuje nawet pogorszenie sytuacji ponieważ wskaźnik ten z poziomu 81% spadł aż do 61%.

Przy prawidłowo prowadzonej polityce finansowej w przedsiębiorstwie kwota kapitałów stałych powinna przekraczać wartość majątku trwałego. W przypadku TP jest ona przekroczona tylko w 1995 roku. Skala niedofinansowania jest jednak mała, więc przedsiębiorstwo nie stoi raczej w obliczu niemożności bieżącego regulowania zobowiązań płatniczych. Jednak spadek ze 105% do 93% może budzić niepokój.

Druga złota reguła bilansowania mówi, iż kapitał krótkoterminowy powinien pokrywać majątek obrotowy. Dla TP nie była ona zachowana w 1995 roku (tylko 63%). W latach późniejszych była już jednak spełniona. Zastrzeżenia można mieć do aż 22% nadwyżki zobowiązań krótkoterminowych w 1997 roku, która prawdopodobnie została przeznaczona na dofinansowanie majątku trwałego.

Wskaźnik udziału kapitału obrotowego w finansowaniu majątku ogółem oraz wskaźnik udziału kapitału obrotowego w finansowaniu majątku obrotowego wykazują niespotykaną tendencję: w roku 1995 były dodatnie i wynosiły odpowiednio 4,8 i 26,8 %, by w następnych latach obniżyć się aż do poziomu -5,3 i -34,7%. Świadczy to o niedoborach kapitału obrotowego.

5. Analiza rentowności przedsiębiorstwa.

1. Rentowność sprzedaży.

Lp.	Wskaźnik	1995	1996	1997
1	Rentowność sprzedaży brutto (marża zysku brutto)	33,998	31,877	24,779
2	Rentowność sprzedaży netto (marża zysku netto)	21,314	17,814	11,879
3	Rentowność operacyjna	34,059	31,995	26,161

Wielkość wskaźnika rentowności sprzedaży brutto nie zależy od obciążeń fiskalnych. Obrazuje on zysk generowany przez wielkość sprzedaży. Wskaźnik wykazuje tendencję spadkową (spadek z 33% do 24%) mimo to utrzymuje się na wysokim poziomie, jednak na jego podstawie nie można stwierdzić czy zysk TP wygenerowany jest przez działalność podstawową, finansową, wynik na pozostałej sprzedaży czy też przez zyski nadzwyczajne.

Kilkunasto procentowa różnica między wskaźnikiem rentowności sprzedaży brutto a netto odzwierciedla wielkość podatku, jaki nałożony jest na wypracowany zysk na działalności podstawowej, czyli na sprzedaży usług przez TP.

Wskaźnik rentowności operacyjnej odzwierciedla jaką marżę zysku operacyjnego (czyli zysku na sprzedaży pomniejszonego o koszty operacyjne i powiększonego o przychody operacyjne) przynosi dana wartość sprzedaży. Rentowność operacyjna utrzymuje się na wysokim ponad 20% poziomie, choć nastąpił niewielki spadek.

2. Rentowność majątku.

Lp.	Wskaźnik	1996	1997
1	Rentowność majątku (ROA)	10,184	6,787
2	Rentowność majątku trwałego	12,282	8,078
3	Rentowność majątku obrotowego	59,600	42,471
4	Rentowność inwestycji (ROI)	19,548	17,452

Wskaźnik ROA mówi o tym, jaka jest zdolność aktywów do generowania zysków. Niepokój może wzbudzać spadek tego wskaźnika aż o 4%. Generalnie jednak wyniki 10 i 6% należy uznać za dobre.

Majątek obrotowy posiada większą zdolność do generowania zysku niż majątek trwały, mimo to w obu przypadkach zanotować można spadek tej zdolności.

TP charakteryzuje się także wysoką rentownością inwestycji co może dobrze wróżyć jej przyszłym akcjonariuszom.

3. Rentowność zaangażowanych kapitałów własnych.

Lp.	Wskaźnik	1996	1997
1	Rentowność kapitału własnego (ROE)	15,068	11,209

Wskaźnik ten dotyczy rentowności kapitału własnego, czyli mówi o tym, ile zysku przynosi jednostka zaangażowanego kapitału własnego. Jest on niezmiernie ważny dla akcjonariuszy danego przedsiębiorstwa, gdyż im wyższa efektywność kapitału własnego tym większa możliwość uzyskania wyższych dywidend, bądź dalszego rozwoju przedsiębiorstwa. Stopa zysku, jaką przynosi inwestycja akcjonariuszom w dane przedsiębiorstwo jest wysoka i wynosi 15 i 11%.

6. Wskaźniki obrazujące poziom zadłużenia.

Lp.	Wskaźnik	1996	1997
1	Wskaźnik ogólnego zadłużenia	30,724	37,639
2	Wskaźnik zadłużenia kapitału własnego	45,460	62,161
3	Wskaźnik zadłużenia długoterminowego	24,160	32,307
4	Wskaźnik poziomu zadłużenia śr. trwałych	497,416	419,489

Wskaźnik ogólnego zadłużenia przedsiębiorstwa powinien oscylować między 57-67%. W przypadku TP jest niski, co świadczy o małym udziale kapitałów obcych w finansowaniu majątku przedsiębiorstwa. Uwzględniając warunki polskie, a także charakter TP, poziom zadłużenia poniżej 57% można uznać za zadowalający.

Dla dużego przedsiębiorstwa jakim niewątpliwie jest TP, wskaźnik zadłużenia własnego jest na bardzo dobrym poziomie i nie przekracza zalecanej przez Bank Światowy relacji 1:1.

Optymalny przedział dla wskaźnika zadłużenia długoterminowego to 50-100%. TP jest zadłużona w nieznacznym tylko stopniu, co stwarza możliwości pozyskiwania środków dla przyszłego rozwoju przedsiębiorstwa.

Wartość środków trwałych posiadanych przez TP, zabezpiecza ponad czterokrotnie pokrycie zobowiązań długoterminowych. Badanemu przez nas przedsiębiorstwu nie zagraża więc w najbliższych latach upadłość.

7. Analiza płynności finansowej.

Lp.	Wskaźnik	1996	1997
1	Wskaźnik bieżącej płynności finansowej	1,187	0,884
2	Wskaźnik szybki	1,089	0,815
3	Wskaźnik wypłacalności natychmiastowej	0,147	0,114
4	Wskaźnik obrotu zapasami	46,025	55,591
5	Wskaźnik obrotu zapasami w dniach	7,822	6,476
6	Wskaźnik rotacji należności	4,193	4,477
7	Wskaźnik cyklu należności	85,849	80,407
8	Cykl zobowiązań krótkoterminowych	90,658	113,890

Wskaźnik bieżącej płynności finansowej informuje ile razy bieżące aktywa pokrywają bieżące zobowiązania. Zadowalający poziom wynosi 1,2 do 2. W naszym przypadku nie spełnia on tych wymagań, co oznacza, że firma nie posiada dostatecznych zasobów gotówkowych do spłacenia bieżących zobowiązań.

Wskaźnik szybki pokazuje stopień pokrycia zobowiązań krótkoterminowych aktywami o dużym stopniu płynności. Poziom optymalny wynosi 1.0, co oznacza, że przedsiębiorstwo reguluje bieżące zobowiązania. W 1996 roku wskaźnik był prawie idealny, natomiast niższą wartość wskaźnika w 1997 roku wytłumaczyć można znaczną inflacją w tymże roku.

Wskaźnik wypłacalności natychmiastowej określa zdolność do pokrycia zobowiązań bieżących ze środków pieniężnych. Jego wartość jest zadowalająca jeżeli jest poniżej 0,2. TP spełnia ten warunek.

Wskaźnik obrotu zapasami ukazuje ile razy w ciągu badanego okresu nastąpi odnowienie stanu zapasów. TP wyraźnie zwiększa wskaźnik rotacji zapasów (z 44% do 55%) co oznacza, że zapasy wystarczają na coraz mniejszą liczbę dni. Sytuacja taka jest korzystna, gdyż zmniejszają się koszty magazynowania, a także następuje uwolnienie kapitału obrotowego zaangażowanego w zapasy. Jednocześnie zwiększa się ryzyko przerwania ciągłości świadczenia usług.

Wskaźnik obrotu zapasami w dniach obrazuje co jaki czas następuje odnowienie zapasów. Dla TP wynosi on odpowiednio 7,8 i 6,4 dnia.

Wskaźnik rotacji należności określa ile razy w ciągu roku firma odtwarza stan swoich należności. Optymalnie powinien wynosić 7 do 10. W przypadku TP wskaźnik utrzymuje się praktycznie na stałym poziomie około 4%, co oznacza, że zbyt długo przedsiębiorstwo kredytuje swoich klientów, co świadczy o tym, iż środki pieniężne są za długo zamrożone w należnościach.

Wskaźnik rotacji należności w dniach określa ilość dni sprzedaży za którą nie uzyskano jeszcze należności. W przypadku TP wynosi on ponad sugerowane dwa miesiące (85,8 i 80,4) co oznacza zagrożenie w postaci kumulowania należności i powstawania zatorów płatniczych.

Wskaźnik cyklu zobowiązań krótkoterminowych wskazuje jaki jest średni czas regulowania zobowiązań w przedsiębiorstwie. W badanym przedsiębiorstwie ten cykl jest bardzo długi (90,6 i 113,8), czyli maleją potrzeby w zakresie kapitału obrotowego.

8. Analiza sprawności działania.

Lp.	Wskaźnik	1995	1996	1997
1	Wskaźnik operacyjności	54,141	53,566	58,319
2	Poziom zobowiązań w koszcie własnym sprzedaży	-	47,013	54,246
3	Wskaźnik poziomu kosztów finansowych	-	8,347	9,790

Wskaźnik operacyjności obrazuje efektywność gospodarowania w firmie oraz zdolność jej kierownictwa do kontroli i obniżki kosztów. Przedział odpowiedni to 50-90% . Wskaźnik ten dla TP mieści się w dolnej granicy tego przedziału i świadczy to o wysokiej zyskowności działalności tej firmy.

Wskaźnik poziomu zobowiązań w koszcie własnym sprzedaży nakreśla udział jaki mają zobowiązania bieżące w koszcie własnym sprzedaży. Wskaźnik dla TP wykazuje niewielką skłonność do zmian w czasie i wynosi ponad 50%.

Wskaźnik poziomu kosztów finansowych służy do porównań z zyskownością zaangażowanych w przedsiębiorstwie kapitałów. W TP wskaźnik koszty finansowych nie przekracza 10%, co wydaje się sytuacją korzystną mimo wysokich stóp procentowych.

9. Wskaźniki rotacji majątku.

Lp.	Wskaźnik	1996	1997
1	Wskaźnik globalnego obrotu aktywami	0,572	0,571
2	Wskaźnik rotacji środków trwałych	0,689	0,680
3	Wskaźnik rotacji majątku obrotowego	3,362	3,601
4	Wskaźnik rotacji środków płynnych	3,630	3,854

Wskaźnik globalnego obrotu aktywami przedstawia ile razy sprzedaż netto jest większa od aktywów posiadanych przez firmę. TP charakteryzuje się dużą kapitałochłonnością (naprawy, nowe linie telefoniczne, inwestycje w nowe technologie itp.) dlatego jest on tak niski (około 0,5%).

Wskaźnik rotacji środków trwałych obrazuje efektywność wykorzystania środków trwałych uczestniczących w tworzeniu wartości sprzedaży. W TP wskaźnik wynosi około 0,6, czyli jedna złotówka zaangażowana w majątku przynosi średnio około 0,6 złotego wartości sprzedaży, co w Polsce można uznać za dobry wynik.

Wskaźnik rotacji majątku obrotowego ukazuje ile razy w ciągu roku następuje odtworzenie tego majątku poprzez sprzedaż usług. W analizowanym przedsiębiorstwie majątek jest odnawiany średnio 3,5 razy poprzez sprzedaż usług.

Wskaźnik rotacji środków płynnych w przypadku TP ma mniejsze znaczenie analityczne ponieważ majątek trwały ma ponad osiemdziesięcio procentowy udział w aktywach.

10.Wskaźniki gospodarowania zasobami.

Lp.	Wskaźnik	1996	1997
1	Wydajność pracy na 1 zatrudnionego	87,405	112,781
2	Produktywność środków trwałych	68,946	68,009

Wskaźnik wydajności pracy na jednego zatrudnionego określa wielkość sprzedaży przypadającą na jednego zatrudnionego. TP charakteryzuje się wysoką wielkością sprzedaży na jedną zatrudnioną w niej osobę. Wzrost tej wydajności z 87% do 112% może być związany z redukcją zatrudnienia.

Wskaźnik produktywności środków trwałych określa wartość sprzedaży na jedną złotówkę zaangażowaną majątku trwałym brutto. Wynik 68% należy uznać za satysfakcjonujący.

---