Analiza finansowa przedsiębiorstwa

Analiza - rozkład zjawiska na elementy składowe i ich oddzielne badanie.

Synteza - całość składa się z różnych elementów.

Analiza ekonomiczno-finansowa [szerszy zasięg - zjawiska pieniężnej sfery realnej] + Analiza finansowa [ogranicza się do zjawisk pieniężnych] ⇒ to 2 działy analiz gospodarczych.

Źródła analizy zjawisk finansowych:

1. Sprawozdawczość finansowa

• Bilans - zestawienie wartości majątkowych i kapitałowych, czyli źródeł pochodzenia i kierunków wykorzystania;

• Rachunek wyników (~zysków i strat) - postać kalkulacyjna i rodzajowa; jak czerpano przychody pieniężne, przy poniesieniu jakich kosztów;

• Sprawozdanie z przepływu strumieni pieniężnych - uzupełnienie rachunku zysków i strat;

Cel ⇒ dążenie do maksymalizacji wartości poprzez maksymalizację zysków w długim okresie.

2. Dodatkowe źródła materiały obejmujące mniej niż 1 rok

• Raporty kwartalne, miesięczne;

• Informacje z ewidencji księgowości;

• Dokumentacja pierwotna, będąca podstawą sporządzania ewidencji księgowych;

3. Materiały publikowane przez GUS, biuletyn informacyjny NBP, sprawozdanie ministra finansów

Analiza finansowa przedsiębiorstwa wymaga porównań do wyników analizy przedsiębiorstw tej samej branży, np. w celu ustalenia rankingu przedsiębiorstw.

Analiza finansowa porównawcza może polegać nie tylko na porównywaniu efektów działania podobnych przedsiębiorstw i środków użytych do osiągnięcia efektów, ale też wyników i środków zastosowanych przez to samo przedsiębiorstwo w czasie - jest to analiza porównawcza w czasie.

Powstają różne zagadnienia metodyczne, które trzeba wyjaśnić, aby efekty analizy były poprawne.

Zakłócenia porównawcze:

1. Zmiana siły nabywczej pieniądza wynikająca z inflacji (1 zł utargu w '99 nie oznacza tego samego co 1 zł utargu w 2001r.); w sprawozdawczości operuje się wskaźnikami związanymi z ceną.

• Wskaźnik wzrostu cen artykułów konsumpcyjnych CTUK (CPI) relacja średniego poziomu cen wybranego koszyka towarów do koszyka przed rokiem

CPI_2001/2000 = 105,4

Koszyk towarów, który kosztował w 2000r 100zł, w 2001 kosztuje 105,4 zł.

2001 x mln zł

2001 · CPI x/105,4

• Poziom cen zbytu w przemyśle CZP

CZP_2001/2000 = 104,1 - jest on niższy niż CTUK

2. Struktury organizacyjne przedsiębiorstwa i jego działalności; outsourcing - „wyrzucanie” działalności na zewnątrz; takie zmiany mają wpływ na strukturę kosztów i wielkość wyników.

Zatem dokonując analizy porównawczej w czasie trzeba uwzględnić zmiany cen oraz zmiany struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa.

Komu służy analiza i jak jest przystosowana do celów / funkcje analizy:

1. Analiza finansowa jest instrumentem zarządzania przedsiębiorstwem. Powinna dostarczyć zarządowi przedsiębiorstwa informacji na temat tego, co w porównaniu z założeniami zostało, a co nie zostało osiągnięte. Służy to temu, aby:

• zastanowić się nad odpowiedzialnością osób za wyniki

• przydatnością tych osób

• a także nad zmianami organizacyjnymi, technicznymi itp.

Analiza finansowa powinna pozwolić na określenie silnych i słabych stron przedsiębiorstwa oraz szans i zagrożeń (SWOT). Powinna wyjawiać efekty, przyczyny, wskazywać na działania, które powinny być podjęte, aby wyeliminować punkty słabe i zagrożenia.

AF - instrument kontroli i oceny tego, co było w przeszłości.

2. Analiza finansowa dostarcza przesłanek do planowania działalności na przyszłość.

Wyniki analizy są wykorzystywane w najszerszej skali przez Zarząd, w mniejszej przez Radę Nadzorcza, a w najmniejszej - przez Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy.

AF prowadzą również instytucje i osoby „zewnętrzne” dla przedsiębiorstwa np. wierzyciele, którzy ulokowali w firmie pieniądze; wszyscy, którzy dokonują oceny zdolności kredytowej firmy (banki).

AF prowadzą banki dla swoich potrzeb, wykorzystują one inne metody analizy. Potencjalni inwestorzy też są zainteresowani AF, oceniają czy zakup akcji jest opłacalny.

ANALIZA ZJAWISK GOSPODARCZYCH W CZASIE

Wykorzystujemy w tym celu CPI - consumer price index /Indeks Cen Zbytu Producentów

Przeliczenia takie są potrzebne, gdy chodzi o zilustrowanie dynamiki zjawiska

	I okres	II okres	III okres
Zysk	600	750	1300
I = 100	100	125,0	217,0
Zysk = ceny roku III	1260	1050 (750×1,4)	1300
CPI	1	1,5	1,4

Dynamika zjawiska w ujęciu nominalnym. W roku II w porównaniu do I ceny były o 50% wyższe, w III do I - wyższe o 40%.

Dynamikę można przedstawiać stosując prawo odwrotu.

Zysk w cenach roku III

600

500 (750:1,5)

619 (1300:2,1)

Ta metoda nie ma wpływu na wskaźniki dynamiki

I = 100	100	83,33	103,17
III = 100	(600:619)	(500:619)

W wielkościach realnych zysk jest niekorzystny (rok III regres)

Porównania w przestrzeni - dot. tego samego okresu, ale gospodarki innych przedsiębiorstw

1. Porównanie proste

	Przedsiębiorstwo A	Przedsiębiorstwo B
Zysk w 2001r.	100	120

Zyskowność przedsiębiorstwa B jest o 20 jedn. wyższa.

2. Wskaźniki znormalizowane

	Przedsiębiorstwo A	Przedsiębiorstwo B	Przedsiębiorstwo C
2000 - zysk	100	120	140

Σ = 360

=
= 120

Analiza pogłębiona - wskaźniki znormalizowane

1...i...n

Wskaźniki znormalizowane liczymy, gdy wielkości stanowiące wskaźniki są dodatnie.

Jeśli wskaźniki są wartości ujemnej, to stosujemy wzór:

,
,

Wskaźniki są potrzebne do ustalenia hierarchii przedsiębiorstw z punktu widzenia wyników gosp., zwłaszcza, gdy wyrażają się one kilkoma wskaźnikami.

Przedsiębiorstwa	Stopa zysku %	Zysk / pracownika	Punkty st. zysku
A	16	1,5	3 + 3 = 6
B	20	2,1	4 + 5 = 9
C	10	1,3	1 + 2 = 3
D	24	2,0	5 + 4 = 9
E	15	1,1	2 + 1 = 3

Jak ustalić hierarchię?

Przydzielamy punkty. Ale nie da się w tym przypadku określić, które przedsiębiorstwo jest najlepsze (B i D - taka sama ilość punktów; C i E też).

A zatem: lepiej posłużyć się wskaźnikami znormalizowanymi

17 (średnia stopa zysku) 1,6 (średni zysk / 1 pracownika)

	stopa zysku'	(z/p)'	Σ x'
A	0,94 (16:17)	0,94 (1,5:1,6)	1,88	3.
B	1,18	1,31	2,49	2.
C	0,59	0,81	1,40	5.
D	1,41	1,25	2,66	1.
E	0,88	0,69	1,57	4.

Ten sposób jest przydatny przy dużej liczbie wskaźników.

Metoda analizy przyczynowo-skutkowa - ma wskazać silne oddziaływanie czynników na ostateczny rezultat.

1. Metoda podstawień łańcuchowych

	Plan	Wykonanie	Wskaźnik dynamiki
Płace (w)	500	630	1,26 (630:500)
Ilość godzin (q)	200	210	1,05 (210:200)
Stawki (p)	2,5	3	1,20 (3:2,5)

R = W₁ - W₀ = 630 - 500 = 130

R - wydatki rzeczywiste

R_q = (q₁ - q₀) · p₀ = (210 - 200) · 2,5 = 25 (odchylenie wydatków na płace)

R_p = (p₁ - p₀) · q₁ = (3 - 2,5) · 210 = 105 (Wpływ zmiany stawki godzinowej - większy niż zmiany ilości przepracowanych godzin)

Zbadane odchylenie: 105 + 25 => 130

R_p = (p₁ - p₀) · q₀ = 0,5 · 200 = 100 - różnica wydatków płacowych

R_q = (q₁ - q₀) · p₁ = 10 · 3 = 30

Σ = 130

R = K₁ - K₀ = q₁ · z₁ · p₁ - q₀ · z₀ · p₀

R_q = (q₁ - q₀) · z · p₀ (różnica wynikająca z niezachowania planu pod względem produkcyjnym)

R_z = q₁ · (z₁ - z₀) · p₀ (różnica wynikająca z niezachowania planu pod względem zużycia jednostkowego)

R_p = q₁ · z₁ · (p₁ - p₀) (różnica wynikająca z odchyleń ceny)

(R_p)' = (p₁ - p₀) · q₀ · z₀

p - płacowa cena

q - ilość wytw. wyrobów

z - zużycie jednostkowe

2. Metoda logarytmiczna

- odnosi się do wskaźników dynamiki

1,26 = 1,05 · 1,20 (godziny x stawka płac)

log 1,26 = log 1,05 + log 1,20

0,100375 = 0,021890 + 0,079812 - dzielimy przez wielkość po lewej stronie

1 = 0,21 + 0,79

R_q = 130 · 0,21 = 27,3 (różnica wywołana przez zmiany ilości godzin)

R_p = 130 · 0,79 = 102,7 (wpływ stawki płac)

Σ = 130

	Plan	Wykonanie
Płace (w)	500	630	q - 1,5
Godziny (q)	200	210	z - 1,05
Stawki (p)	2,5	3	p - 1,1

Wskaźnik dynamiczny: 1.7325 = 1,5 · 1,05 · 1,1

Po logarytmowaniu: 0,238673 = 0,176091 + 0,021189 + 0,041393

1 = 0,74 + 0,09 + 0,17 (zużycie materiałów)

Problematyka wskaźników - wskaźniki dla charakterystyki określonych zjawisk.

Wskaźniki o charakterze względnym (relacje, stosunek między wybranymi wielkościami). Relacja - stosunek między wybranymi wielkościami; jest różny w różnych okresach; służy ocenie przedsiębiorstwa. Takich wskaźników jest bardzo wiele.

✖ Wskaźniki stosowane w Niemczech: ZVEI - są one grupowane w 4 sektory:

1. rentowność kapitału

2. rentowność sprzedaży

3. struktura kapitału

4. wyposażenie kapitałowe

✖ W krajach anglosaskich - system DuPonta:

1. wskaźniki płynności finansowej

2. wskaźniki rentowności

3. wskaźniki intensywności gospodarowania

4. wskaźniki struktury kapitału

✖ System wskaźników zalecany przez ONZ: UNDNV.

✖ System wskaźników zalecany przez Bank Światowy i MFW - różne wskaźniki mające wiele wspólnych elementów.

Dla celów analizy najbardziej przydatne są:

1. Wskaźniki rentowności (zyskowności)

1. ROA - stopa zwrotu z majątku

1. zysk netto / Σ aktywów

(wskaźnik wykorzystywany w praktyce)

2. zysk netto + odsetki od kap. obcych / Σ aktywów

(rzadko stosowany)

Zysk netto stanowi wynagrodzenie kap. własnego

Kapitał obcy jest wynagradzany w postaci odsetek

3. zysk netto + odsetki od kap. obcych · (1 - T) / Σ aktywów

(najbardziej słuszny i prawidłowy wskaźnik)

T - stopa podatku dochodowego od osób prawnych

1. ROE - stopa zwrotu z kapitału własnego

1. zysk netto / kapitały własne

(najczęściej stosowany w praktyce)

2. zysk netto + odsetki / kapitały własne

3. zysk netto + odsetki (1 - T) / kapitały własne

4. zysk netto / kapitał podstawowy (akcyjny)

(- jaka jest stopa zwrotu na najbardziej stabilnej części)

Kapitały własne to nie osobna pozycja w bilansie, tylko suma kilku pozycji (np. kap. akcyjny + wpłacony kap. dodatkowy + kap. rezerwowy + zysk nierozdzielony)

2a) ROCC (stopa zwrotu ze stałego kapitału)

a), b) i c) z pkt. 2) / kap. własny + dług długoterminowy

Rzadko używane w praktyce (stosowane np. przy restrukturyzacji kapitału)

1. Wskaźniki rynku kapitałowego

Z / A (zysk na akcję) (E/S - earning per share) zysk netto / liczba akcji

D / A (dywidenda na akcję)( DPS - dividend per share) dywidenda / liczba akcji

C /
(P/E - price earning ratio) cena akcji / zysk na akcję

2. Rentowność obrotu

1. rentowność sprzedaży: zysk netto / sprzedaż netto (marża na sprzedaży)

(żeby mierzyć procentowo - pomnożyć przez 100)

Często wykorzystywany w analizie finansowej.

2. rentowność netto: zysk netto / koszty własne sprzedanych towarów

3. wskaźnik poziomu kosztów: koszt własny sprzedaży / zysk na sprzedaży (im niższy tym lepiej)

4. poziom produkcji dodanej (jaki jest poziom prod. dodanej we wpływach ze sprzedaży): produkcja dodana / sprzedaż

[prod. dodana = koszty własne - koszty materiałów]

Zilustrowanie efektywności wykorzystania składników majątkowych (=> zdolności do generowania zysku)

5. rentowność majątku trwałego: zysk netto / maj. trwały

6. rentowność zapasów: zysk netto / zapasy (zapasy - wartość średnia
   )

7. rentowność kosztów pracy: zysk netto / płace + narzuty (narzuty to np. składka na ubezpieczenie; fundusz pracy)

8. rentowność płac: zysk netto / płace

3. Produktywność składników kapitałowych i majątkowych (- zdolność składników do generowania sprzedaży)

1. produktywność kapitału (majątku) w całości: sprzedaż / Σ aktywów

2. produktywność kapitału własnego: sprzedaż / kapitał własny

3. produktywność majątku trwałego: sprzedaż / majątek trwały

4. produktywność zapasów: sprzedaż / zapasy (
   )

4a) 360 / ilość obrotów

5. sprzedaż / należności od odbiorców

5a) długość przeciętnego cyklu inkasa w dniach: 360 / 5)

4. Wskaźniki finansowe

1. Zadłużenie ogółem: całkowity dług (kap. obce) / kapitały własne

Gdy ta relacja spada, to zwrot pieniędzy może być wątpliwy.

2. Udział kapitałów własnych w pasywach (kap. całkowitych): kapitał własny / Σ pasywów

Im wyższy wskaźnik, tym firma jest pewniejsza (bardziej wypłacalna).

3. Udział kapitałów obcych w pasywach: kap. obce / Σ pasywów

2) + 3) = 1 (musi się równać)

4. Struktura kapitału: kap. własne / kap. obce

Im większy wskaźnik, tym korzystniej.

5. Zdolność kredytowa przedsiębiorstwa: nadwyżka finansowa / zadłużenie efektywne

Nadwyżka finansowa zysk netto + amortyzacja; zadłużenie efektywne lub wymagalne - to, co podlega zwrotowi w danym okresie.

6. Wskaźnik wiarygodności kredytowej: nadwyżka finansowa / koszty obsługi długu ( spłata zobowiązań + odsetki)

7. Sfinansowanie majątku trwałego

1. (relacja) kap. własne / maj. trwały netto

jeśli > 1 - stabilność finansowa

2. kap. własny + dług długoterminowy / maj. trwały netto

jeśli < lub = 1 - sytuacja przedsiębiorstwa jest zagrożona

jeśli > 1 - sytuacja stabilna (w tym okresie)

3. kap. własny + dług długoterminowy / Σ maj. trwałego netto + stała część majątku obrotowego

stała część maj. obrotowego - niezbędna część do funkcjonowania przedsiębiorstwa (minimalny poziom poniżej którego nie można zejść bez uszczerbku)

jeśli > lub = 1 - spółka ma stabilną sytuację finansową

jeśli < 1 - zagrożenie stabilności (należy badać przyczyny zagrożeń)

5. Wskaźniki płynności finansowej

1. Wskaźnik gotówkowy (cash ratio) (powinien kształtować się na poziomie 10%)

pieniądz / zobowiązania bieżące

Pieniądz: gotówka w kasie, depozyty (płatne na każde żądanie), papiery wartościowe

2. Wskaźnik szybkiej płynności (quick ratio) (powinien kształtować się na poziomie 1,5%)

pieniądz + należności / zobowiązania bieżące

Należności, których termin płatności przypada na dany okres.

3. Płynność bieżąca (current ratio) (powinna kształtować się na poziomie 2%)

majątek obrotowy / zobowiązania bieżące

6. Strumienie pieniężne (cash flow)

• obejmują nadwyżki finansowe (przede wszystkim zysk netto) + pozycje zaliczane do kosztów, ale nie będące wydatkami pieniężnymi

zysk netto

+ amortyzacja

- Δ należności

+ Δ zobowiązań

+ spadek należności

- spadek zobowiązań

1. Pozycja finansowa

cash flow / Σ aktywów

- zdolność jednostki do generowania gotówki (bardzo ważne)

2. cash flow / majątek trwały netto

WSTĘPNA ANALIZA SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH PRZEDSIĘBIORSTWA

Bilans oraz rachunek zysków i strat są głównie wykorzystywane dla celów analizy.

UKŁAD ANALITYCZNY

Dla bilansu

AKTYWA Treść	Rok ubiegły		Rok bieżący		Zmiany		Dynamika 4.:2.
		mln zł	%	mln zł	%	% 5.-3.		mln zł 4.-2.
1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.
Maj. trwały Maj. obrotowy - zapasy . . .
Σ A		100

AKTYWA Treść	Rok ubiegły		Rok bieżący		Zmiany		Dynamika
		mln zł	%	mln zł	%	%		mln zł
1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.
przychody ze sprzedaży koszty sprzedanej produkcji wynik brutto przychody ze sprzedaży tow. i mat. koszty sprzedanych tow. i mat. wynik brutto

7. wynik brutto na sprzedaży (3+6)

8. − koszty sprzedaży i ogólnego zarządu

9. = wynik na sprzedaży

10. +/− przychody i koszty pozostałej działalności operacyjnej

= wynik działalności operacyjnej

+ przychody finansowe

− koszty finansowe

wynik na działalności gospodarczej

+ zyski nadzwyczajne

− straty nadzwyczajne

wynik brutto

− obciążenia (przede wszystkim podatek dochodowy od osób prawnych)

wynik netto

Do analizy należy też mieć dokumenty do prezentacji sprzedaży z podziałem na koszty bądź grupy produktów. Pokaże to czy struktura sprzedaży jest dobra, czy poziom sprzedaży różnych produktów jest zróżnicowany itd.

Można bowiem poprawić sytuację finansową rezygnując z produkcji i sprzedaży wyrobów nie zyskownych (nie mogą one jednak stanowić produkcji komplementarnej do innych wyrobów firmy).

Podsumowując - konieczna jest możliwość dezagregacji przychodów i kosztów na pojedyncze produkty, bo z tego płyną wnioski dla struktury produkcji i struktury sprzedaży.

Rachunek zysków i strat

Treść		Rok ubiegły		Rok bieżący		Zmiany	Dynamika
	mln zł	%	mln zł	%	%	mln zł
1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.
	100		120		20	20	1,2

Analizę prowadzi się w układzie pionowym - miejsce, jakie zajmuje w ogólnym układzie sprzedaż towarów i produkcji własnej; porównanie przychodów z różnych źródeł. Zmiana proporcji przychodów z dwóch różnych źródeł (w dwóch różnych latach) ⇒ zmiana charakteru działalności.

Koszty własne / sprzedaż jeśli ten wskaźnik rośnie, to znaczy, że jest malejąca tendencja w przychodach przedsiębiorstwa - malejąca efektywność gospodarowania (zagrożenie); odwrotnie - dobrze.

Analizę prowadzi się również w układzie poziomym - jest to analiza dynamiki. Jeśli wskaźnik dynamiki rośnie - poprawa efektywności działalności przedsiębiorstwa.

Celem przedsiębiorstwa jest maksymalizacja jego wartości.

Zdolność do generowania zysku - miara wartości przedsiębiorstwa.

Znaczenie zysku i jego osiągania w ocenie działalności całego przedsiębiorstwa

wynik brutto na sprzedaży

− koszty własne

zysk brutto na sprzedaży

+ przychody pozostałej działalności operacyjnej

− koszty pozostałej działalności operacyjnej

zysk na działalności operacyjnej

+ przychody finansowe

− koszty finansowe

zysk na działalności gospodarczej

+ zyski nadzwyczajne

− straty nadzwyczajne

wynik netto

ZYSK BRUTTO NA SPRZEDAŻY [kierunki analizy]

Czynniki gospodarowania Przekrój asortymentowy

CZYNNIKI GOSPODAROWANIA

R - zatrudnienie

M - majątek wykorzystywany w działalności przedsiębiorstwa (Σ aktywów)

S - sprzedaż (P)

K_W - kapitał własny

K - koszty

Z - zysk (nadwyżka sprzedaży nad kosztami)

T - wyposażenie majątkowe

(lub: uzbrojenie pracy - wartość majątku na zatrudnionego pracownika) ⇒ M/R

W_ps - produktywność sprzedaży ⇒ S/M

W_rs - rentowność / efektywność sprzedaży ⇒ Z/S

W_ra - rentowność aktywów ⇒ Z/M

W_rk - wskaźnik rentowności kapitału ⇒ Z/K_w

i - wskaźnik dynamiki

iR - przyrost siły roboczej

Tak powinno być:

iR < iM < iK < iS < iZ

iM/R < iM/S < iS/R < iZ/S < iZ/M < iZ/K_w

iZ/S - przyrost zysku na jednostkę sprzedaży

4 czynniki, które wpływają na wielkość zysku: (ANALIZA CZTEROCZYNNIKOWA)

Z = R · T · W_ps · W_rs

Z = R · M/R · S/M · Z/S (tożsamość)

- arytmetycznie takie ujęcie jest poprawne

	Rok poprzedni t0	Rok bieżący t1	Wskaźniki dynamiki D (t1/t0)
R M S Z T Wps Wrs	120 21020 17090 1390 175,16 0,813 8,13	125 22300 18100 1670 178,40 0,812 9,23	1,0417 1,0609 1,0591 1,2014 1,0185 0,9987 1,1353

Uległo poprawie uzbrojenie pracy.

Efektywność sprzedaży uległa pogorszeniu.

Przyrost zysku

z₁ - z₀ = 1670 - 1390 = 280 (wzrost zysku o 280 jednostek pieniężnych)

Metoda logarytmiczna (prostsza niż podstawień łańcuchowych)

Wskaźnik dynamiczny zysku powinien być efektem pomnożenia wskaźnika zatrudnienia przez wskaźnik dynamiczny uzbrojenia pracy.

1,2014 = 1,0417 · 1,0185 · 0,9987 · 1,1353

log 1,2014 = log 1,0417 + log 1,0185 + log 0,9987 + log 1,1353

0,0797 = 0,0177 +0,0080 - 0,0006 + 0,0551

(- 0,0006, dlatego, że log <1)

dzielimy wszystkie wyrazy przez wielkość po lewej stronie (0,0797)

1 = 0,22 + 0,1 - 0,01 + 0,69

W wyrażeniu absolutnym przyrost zysku 280.

Przyrost zysku wynikający ze wzrostu zatrudnienia:

R M S Z T Wps Wrs

280 · 0,22 = 61,6 280 · 0,1 = 28 280 · 0,01 = -2,8 280 · 0,69 = 193

Σ 280

(wzrosła zyskowność na jednostkę sprzedaży)

0,69 - zdolność sprzedaży do generowania zysku (bardzo wysoka - 69%)

może to być rezultat dynamiki cen, dynamiki kosztów, zmiany asortymentu;

---