Przedmiot, funkcje, cele socjologii
Socjologia - pochodzi od łacińskiego słowa „socjetas” - społeczeństwo, „logos” - nauka. Czyli jest to nauka o społeczeństwie, o strukturach społecznych, o grupach społecznych, o prawach rozwoju społecznego.
Socjologia polska - przyjmuje się propozycje prof. Szczepańskiego - socjologia to nauka o zbiorowościach ludzkich. „Przedmiotem jej badań są zjawiska i procesy tworzenia się różnorodnych form życia zbiorowego ludzi, struktury tych zbiorowości, zjawiska, procesy zachodzące w tych zbiorowościach wynikające ze wzajemnego oddziaływania ludzi na siebie, siły skupiające, siły rozbijające te zbiorowości, zmiany i przekształcenia w nich zachodzące”.
Przedmiotem badań socjologicznych są:
1.
a-Zbiorowości społeczne - kręgi, grupy, klasy, warstwy, kategorie., zbiorowości etniczne, terytorialne oraz oparte na podobieństwie zachowań.
b-Zjawiska społeczne - wśród nich głównie ruchliwość społeczna, urbanizacja, alkoholizm, przestępczość, prostytucja, współzawodnictwo, aktywność społeczna, wynalazczość.
c-Procesy socjalizacyjne i wychowawcze decydujące o kształtowaniu się poszczególnych jednostek, grup, klas, warstw, kategorii, zbiorowości etnicznych i terytorialnych
2.Instytucje wychowawcze regulujące przebieg procesów socjalizacyjnych i wychowawczych, wpływające na strukturę treści i formy, organizację czynności wychowawczych i społeczno - kulturowych warunków wychowania oraz działalność edukacyjną /pośrednią lub bezpośrednią innych instytucji.
3.Społeczno - kulturowy przebieg procesu wychowania i zachowania organizacji i dezorganizacji /sprzyjający/ bądź nie realizacji celów oraz zadań wychowawczych i edukacyjnych zmiany i przekształcenia zachodzące pod wpływem edukacji i działalności społeczno - zawodowej.
4.Poziomy efektywności i jakości funkcjonowania procesów społeczno - wychowawczych, kulturowych w ramach poszczególnych mikro, mezo i makrosystemów wychowawczych w zakresie form wychowania naturalnego, bezpośredniego i pośredniego czy też nieformalnego, formalnego.
Mikroedukacja - zajmuje się głównie funkcjonowaniem grup naturalnych niż rodzina, grupy rówieśnicze, kręgi społeczne i koleżeńskie, grupy nieformalne, kliki, gangi.
Mezoedukacja - analizuje funkcjonowanie instytucji i mezosystemów wychowawczych /osiedla, gminy, społeczności wiejskie/.
Makroedukacja - zajmuje się makrosystemami wychowawczymi dotyczącymi państwa, narodu czy też klas lub warstw społecznych.
Socjologia zawiera wiedzę teoretyczną jak i praktyczną. Teoria to wiedza wyjaśniającą określoną dziedzinę zjawisk. Pozostawać musi w związku z praktyką, bo na jej podstawie jest zazwyczaj formułowana. Praktyka zaś to świadoma działalność ludzi wykorzystujących wiedzę, umiejętności i nawyki zdobyte w działaniu.
FUNKCJE SOCJOLOGII
funkcja wychowawcza;
funkcja poznawcza i teoretyczna;
funkcja teoretyczno - humanistyczna
funkcja opiekuńcza
funkcja diagnostyczna i prognostyczna
funkcja socjotechniczna;
funkcja społeczno - polityczna
funkcja apologetyczna i demaskatorska
Ad. 1. Przejawia się w kształtowaniu wzorów i modelów zachowań społecznych, umożliwia świadome i celowe wykonywanie tych celów i zadań wychowawczych.
Ad. 2. Polega na przekazywaniu społeczeństwu wiedzy, służy poznaniu życia zbiorowego ludzi, umożliwia poznawanie mechanizmów procesów i praw strukturalnych, zrozumienie ról społecznych, wyjaśnianie i opisywanie zjawisk i zależności.
Ad. 3. Wyraża się we wprowadzaniu w system norm i wartości określenia zachowań grup, jednostek, w rozwijaniu osobowości i kształtowaniu postaw i przekonań, a także stereotypów.
Ad. 4. Dotyczy tego, aby zaspokajać wszelkie potrzeby w danym wieku nie tylko w stosunku do dzieci, ale jak i w stosunku do rodziców.
Ad. 5. Przejawia się w rozpoznawaniu określonego stanu rzeczy, usuwaniu niepożądanych form, ocenie zjawisk i formułowaniu optymistycznych rozwiązań /stan zdrowia, choroby/.
Ad. 6. Umożliwia wyjaśnianie sytuacji społeczno - wychowawczych jak również wskazywanie skutecznych metod i technik oddziaływania technicznego, organizowanie, sterowanie procesów w szkole, środowisku społecznym, klasie i grupie szkolnej.
Ad. 7. W zależności od orientacji jakie interesy, cele i zadania światopoglądowe i moralno - etyczne propaguje i realizuje
Ad. 8. Funkcja apologetyczna - obrona interesów, że to jest najsłuszniejsze, najlepsze /przeważa/, funkcja demaskatorska - demaskowanie działań niepożądanych.
Inne podziały:
funkcja humanistyczno - poznawcza, która realizuje się poprzez wzbogacenie wiedzy o społeczeństwie i o człowieku jako istocie psycho - społecznej;
inżynieryjno - demaskatorska, która przejawia się w praktycznych działaniach opierających się na wiedzy socjologicznej, mającej na celu intencjonalną modyfikację zachowań jednostek i zbiorowości społecznych.
Inne funkcje to:
diagnostyczna;
ideologiczna;
prognostyczna
Ad. a. Dostarcza praktykom wiedzy o sytuacji w obrębie, której zamierzają działać, istota wyraża się w tym, że badacz dostarcza wiedzy o pewnym wycinku rzeczywistości społecznej:
usunięcie niepożądanego stanu rzeczy;
oceny skuteczności określonej akcji;
zebrania danych ogólnych zawartych w rocznikach statystycznych.
Ad. b. Uwidacznia się wpływem na cele jakie sobie stawiają działające jednostki, realizowana jest różnymi sposobami, wprowadzanie do prac naukowych, norm, ocen oraz terminów zabarwionych emocjonalnie /religianctwo, obskuranctwo/, terminy te służą do opisu faktów, do wyrażania wobec nich postaw u czytelników. Innymi środkami realizacji tej funkcji są plastyczne i sugestywne opisy badanych faktów społecznych, zjawisk, postaci historycznych, kategorii zawodowych.
Ad. c. Sprzyja rozwojowi teleologii socjologii, dostarcza w swoim dziale wiedzy o tym, że określone warunki wywołają odpowiednie następstwa, funkcja ta realizowana jest w socjologii życia codziennego.
Adam Podgórecki wyróżnił 5 funkcji:
diagnostyczna;
apologetyczna;
demaskatorska
teoretyczna
socjotechniczna
1.Badać śledząc i określone zjawiska i procesy społeczne, stara się określić czasowo - przestrzenny zasięg ich występowania i ustalić rządzące nimi prawidłowości - socjolog chce dokładnie opisać zjawiska. Diagnostyka społeczna - socjografia (gromadzenie danych w sposób sprawdzalny);
2.Polega na ukazywaniu zakonspirowanych cech albo systemów aspektów badanej rzeczywistości oraz na ustaleniu faktycznych motywacji ludzkiej aktywności lub jej braku, demaskowanie działań pozornych i instrumentalnych sposobów traktowania człowieka, wartości.
3.Konstruowanie koncepcji i modeli teoretycznych niezbędnych do uporządkowania i wzajemnego powiązania danych empirycznych oraz do opisywania zależności występujących w wielokierunkowych układach społecznych.
4Zaznacza się, gdy badacz wykorzystuje teorie socjologiczne do formułowania zaleceń podsuwanych praktykom zajmujących się kształtowaniem i modyfikacją postaci i zachowań.
2