1.Geneza kultury fizycznej i jej rola w życiu człowieka.
Kultura fizyczna - to ogół zachowań przebiegających według przyjętych w danym środowisku społecznym reguł i norm postępowania a mających na celu dbałość o zdrowie człowieka, o poprawę jego postawy, prawidłowy rozwój psychofizyczny, a w szczególności o poprawę sprawności ruchowej i takich cech jak koordynacja, wydolność, wytrzymałość, zwinność, gibkość, moc czy siła.

Program kultury fizycznej może zawierać elementy pozwalające na opanowanie technik i umiejętności z zakresu różnorodnych dyscyplin sportu. W Polsce realizowany jest w szczególności poprzez zajęcia wychowania fizycznego w szkołach powszechnych. Kultura fizyczna (wg Osińskiego) - koncepcja holistyczna To ogół wytworów o charakterze materialnym i nie materialnym w dziedzinie dbałość o ciało i fizyczne funkcjonowanie człowieka, uznawanych w niej wartości i wzorów postępowania, które zostały zobiektywizowane, przyjęte i mogą być przekazywane w danej zbiorowości.

2.Wychowanie fizyczne, rekreacja ruchowa, sport i rehabilitacja - cele, funkcje i zadania
Wychowanie fizyczne - to forma uczestnictwa w kulturze fizycznej młodych pokoleń, której celem jest wspomaganie rozwoju fizycznego, motorycznego i zdrowia oraz przygotowanie do „dbałości o ciało”, czyli podtrzymywania i pomnażania tych właściwości w życiu dorosłym. Wychowanie fizyczne jest realizowane w postaci odrębnego przedmiotu na poszczególnych etapach edukacji i obejmuje zarówno fizyczne kształcenie, jak i fizyczne wychowanie.

Rekreacja ruchowa (fizyczna) - recreatio = tworzyć na nowo, odtwarzać. Jest formą uczestnictwa w kulturze fizycznej osób dorosłych (w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym), której przypisuje się szczególne walory profilaktyczne, a której celem jest odnowa sił, podtrzymywanie i pomnażanie zdrowia, sprawności fizycznej oraz urody. Może ona przybierać różne formy (indywidualne lub zorganizowane) i wykorzystywać rozmaite środki (np. marsz, jogging, pływanie, narciarstwo, turystyka piesza, rowerowa, aerobik, joga). Aktywność fizyczna w ramach rekreacji fizycznej sprzyja usuwaniu zmęczenia, regeneracji sił witalnych, odreagowywaniu stresów, wyrównuje deficyt ruchu życia codziennego, spowalnia procesy inwolucyjne oraz służy profilaktyce wielu schorzeń (osteoporozy, dyskopatii, otyłości, zaburzeń krążenia i oddychania).

Rehabilitacja ruchowa - habilis = należyty, stosowny, sprawny. Jest formą uczestnictwa w kulturze fizycznej pewnej części społeczeństwa - tzn. osób czasowo lub trwale niepełnosprawnych. Celem rehabilitacji jest przywracanie lub kompensowanie utraconych wskutek choroby lub urazu funkcji lub ubytków psychomotorycznych.

Sport - to forma uczestnictwa w kulturze fizycznej wybranej grupy społeczeństwa - tzn. osób o odpowiednich predyspozycjach somatyczno-motorycznych. Celem sportu jest osiągnięcie maksymalnych wyników w zakresie sprawności fizycznej i ruchowej na drodze współzawodnictwa.

3.Umiejętności ruchowe -ich miejsce i rola w aktywności fizycznej człowieka
zdrowego i niepełnosprawnego.

4.Akty ruchowe w ujęciu rozwojowym, kinezjologicznym i ergonomicznym.
Ujęcie rozwojowe- poczynając zwykle od okresu szkolnego, wyjątkowo przedszkolnego, najbardziej dynamiczny rozwój ruchowy ma miejsce w okresie niemowlęcym i poniemowlęcnym. W Tyc okresach występuje szereg ważnych zjawisk, związanych z rozwojem ruchowym. Dla zapewnienia prawidłowego rozwoju warto zwrócić uwagę na:

- prawidłowy rozwój reflektoryczny

- -II-II- napięcia mięśniowego

- możliwość zbierania prawidłowych doświadczeń sensomotorycznych

- rozwój tzw. orientacji wokół linii środkowej ciała

- niektóre ogólne cechy rozwoju ruchowego

Człowiek rodząc się nie posiada żadnych umiejętności ruchowych, a wyposażony jest jedynie w pewne odruchy wrodzone, które z jednej strony zabezpieczają podstawowe potrzeby życiowe (odruchy szukania, ssania, połykania czy „ucieczki”). U podłoża ruchowego rozwoju dziecka leżą wrodzone reakcje ruchowe, tzw. odruchy wczesno niemowlęce.

Większość odruchów ważnych dla całokształtu motoryki należy do grupy tzw. odruchów postawy:

- reakcje zapewniające stałość przyjętej postawy i podtrzymujące prawidłowe położenie kończyn (reakcje statyczne lub wspornikowe).

- reakcje umożliwiające przyjęcie prawidłowej postawy po nieprawidłowym ustawieniu (odruchy nastawcze lub prostujące)

- odruchy zapewniające równowagę ciała z chwilą zmiany położenia środka ciężkości (odruchy równowagi)

Ruchowy rozwój dziecka to nic innego jak nabywanie kolejnych umiejętności ruchowych, czyli uczenie się rozmaitych ruchów.

Pod względem kierunku rozwój ruchowy przebiega:

- od głowy do kończyn dolnych (kranio-kaudalnie)

- najpierw od ruchów proksymalnych (w dużych stawach) do dystalnych (np. sięganie, chwytanie).

Pod względem jakości ruchu bierze się pod uwagę:

- aspekty neurofizjologiczne

- rodzaj pracy

- jakość wykonywanych ruchów

W pierwszym roku życia dziecka można zaobserwować zmienny rozkład napięcia mięśniowego (przewagę mięśni zginaczy bądź prostowników), w związku z czym rozróżnia się 4 stadia rozwoju:

- pierwsze stadium zgięciowe (stadium filogenetyczne, od urodzenia do około 6 tyg. życia)

- pierwsze stadium wyprostne (przejściowe pomiędzy filogenetycznym i ontogenetycznym, od około 7 tyg. życia do 3-4 miesiąca)

- drugie stadium zgięciowe (przygotowawcze do pierwszej ludzkiej lokomocji, od około 4 do 7-8 miesiąca życia)

- drugie stadium wyprostne (odpowiadające momentowi osiągnięcia pełnego wyprostu ciała i początkom dwunożnej lokomocji, od 8-9 do 12-14 miesiąca życia).

W ujęciu kinezjologicznym - akty ruchowe mogą być rozpatrywane w różny sposób, np. pod względem rodzaju pracy mięsni, rodzaju Rychów lub sposobu sterowania ruchami. Z kinezjologicznego punktu widzenia aktem ruchowym jest zarówno poruszanie jakimś odcinkiem ciała (praca dynamiczna) jak i utrzymanie go w określonym położeniu (praca statyczna). W obu tych rodzajach pracy mięsnie kurcząc się albo zmieniają swą długość (skurcz izotoniczny) lub też ich długość pozostaje niezmieniona (skurcz izometryczny). W pierwszym przypadku mówi się o ruchach fazowych, w drugim o motoryce tonicznej. Aby ruchy spełniały swoje zadania muszą być sterowane przez ośrodkowy układ nerwowy (ruchy mimowolne - odruchy - tego nie wymagają).

Każde zaplanowane zadanie ruchowe ma charakter zadania ruchowego. Proste zadania ruchowe zachodzą na linii: zamiar wykonania ruchu (zaprogramowanie ruchu)-> start-> efekt-> informacja o wykonaniu zadania. W trakcie realizacji zadania ruchowego jest ciągła informacja o przebiegu realizacji zadania. Sterowanie ciągłe zachodzi więc na linii: zamiar wykonania ruchu (zaprogramowanie)-> start-> błąd-> korekta zadania-> korekta ruchu-> ewentualny kolejny błąd-> kolejna korekta zadania-> kolejna korekta ruchu-> kolejny błąd-> itd.-> zakończenie ruchu. Z jeszcze inną sytuacją mamy do czynienia podczas sterowania wykonaniem zadania ruchowego o charakterze statycznym (utrzymanie jakiejś pozycji ciała itp.). Wówczas też jest ciągła informacja o wykonaniu zadania, ale pochodząca z tzw. wychwiań. Sterowanie ma przebieg: zamiar przyjęcia określonej pozycji (zaprogramowanie)-> start-> błąd-> poprawka (wychwianie)-> przesterowanie (błąd)-> poprawka (wychwianie w kierunku przeciwnym)-> kolejne przesterowanie (kolejny błąd)-> kolejna poprawka-> itd.-> zakończenie zadania.

Ergonomia - stanowi odrębny przedmiot, w swej istocie zajmuje się m.in. dostosowywaniem urządzeń technicznych i narzędzie pracy do fizycznych oraz psychicznych cech człowieka, zgodnie z wymaganiami fizjologii i psychologii. Pomimo tego typu wysiłków wiele czynności wykonywanych jest w niewłaściwy sposób z użyciem nieodpowiednich narzędzi i w niewłaściwych pozycjach (w sposób nieergonomiczny - niedostosowany do fizjologicznych możliwości). Prowadzi to do rozwoju niekorzystnych zmian, zwłaszcza w aparacie ruchu - np. do zespołów przeciążeniowych, nagłych bądź powolnych. W procesie kształcenia ruchowego człowiek powinien nauczyć się wykonywania różnych czynności z zachowaniem zasad ergonomii, tj. w taki sposób by ich wykonanie było możliwie jak najmniej szkodliwe.

5.Sprawność fizyczna - składowe i możliwości jej oceny i kształtowania
Sprawność fizyczna to szeroko rozumiana sprawność organizmu warunkowana poprzez odpowiedni poziom strukturalny i funkcjonalny układów naszego ciała. Do tych sprawności zaliczamy następujące układy oraz ich sprawność:

Sprawność morfologiczna - określa adekwatny skład ciała z punktu widzenia zdrowia oraz aktywności fizycznej. Poziom tej sprawności powszechnie określają różnego typu wskaźniki składu tkanki aktywnej do nieaktywnej, z których najbardziej rozpowszechniony jest BMI (Body Mass Index). Niestety wskaźnik ten dla sportu nie przejawia dużej wartości, gdyż nie uwzględnia typu budowy somatycznej oraz hipertrofii mięśniowej, która jest znamienna dla sportu. Dlatego też w sporcie stosuje się różnego typu pomiary antropometryczne, w tym stwierdzające procentową ilość tkani mięśniowej na podstawie rezystancji tkanek. Wyniki tych pomiarów są w pełni wykorzystywane jako wskaźniki sprawności morfologicznej w danej, konkretnej dyscyplinie oraz służą jako dane wejściowe w procesie planowania makrocykli treningowych. Każda dyscyplina posiada charakterystyczny - najbardziej optymalny poziom tej sprawności, warunkujący dużą efektywność procesu uczenia się oraz wykorzystania całej puli nabytych aktów ruchowych (techniki sportowej). Dlatego też z punktu widzenia sportu sprawność ta określa: najdogodniejszy skład ciała, (w który wchodzą proporcje mięśniowej, proporcje budowy somatycznej, oraz proporcje tkanki aktywnej do nieaktywnej) warunkujący osiągnięcie jak najlepszego wyniku sportowego w danej uprawianej dyscyplinie.

Sprawność mięśniowo szkieletowa - określająca adekwatny poziom siły mięśniowej oraz prawidłową budowę szkieletu. Ważnym elementem tej sprawności jest również gibkość. Gibkość określa odpowiedni zakres ruchomości odcinków względem siebie, a jej pozom warunkowany jest przez stan rozciągnięcia mięśni, więzadeł, torebek stawowych itd.

Sprawność krążeniowo-oddechowa - określa odpowiedni poziom rozwoju układów odpowiedzialnych za dystrybucję tlenu, utylizację tlenu, dystrybucję substancji odżywczych, redystrybucję substancji będących produktami przemiany materii, zapewniających odpowiedni poziom tolerancji organizmu na wysiłek, w tym na metabolity kwaśne we krwi itd., sprawność procesów termoregulacyjnych oraz innych fizjologicznych i metabolicznych czynników. Odpowiedni poziom tej sprawności z punktu widzenia danej dyscypliny warunkuje odpowiednie zdolności wysiłkowe niezbędne dla uczenia się techniki oraz wykonywania złożonych zadań ruchowych, w tym startów w zawodach danej konkurencji.

Sprawność przemian metabolicznych - jest wyrazem odpowiedniego działania hormonów, prawidłowej gospodarki węglowodanowej, tłuszczowej oraz białkowej w obrębie tkanek. Warunkuje ona odpowiedni poziom procesów anabolicznych w stosunku do procesów katabolicznych, a dzięki temu zapewnia odpowiednią odnowę biologiczną organizmu.

SPRAWNOŚC MOTORYCZNA - sprawność ta określa możliwości ruchowe, możliwości uczenia się nowych aktów ruchowych oraz zdolność łączenia różnego typu ruchów. Sprawność łączy wszystkie sprawność poprzednie w jedną „globalną” sprawność przejawiając się jako szeroko rozumiane możliwości ruchowe danej osoby. Sprawność ta zawiera pewne komponenty, które w mniejszy lub większy sposób związane są z daną sprawnością, a które wpływają na ogólny poziom sprawności motorycznej. Komponenty te nazywane również predyspozycjami motorycznymi dzielą się na:

Strukturalne - parametry somatyczne związane ze sprawnością morfologiczną, mięśniowo - szkieletową określające całość uwarunkowań strukturalnych do przejawów dużych możliwości ruchowych oraz charakterystycznych dla danej dyscypliny sportu.

Energetyczne - parametry związane ze sprawnością krążeniowo-oddechową, metaboliczną, a wyrażające się jako całość uwarunkowań wydolnościowych mających wpływ na możliwości ruchowe oraz charakterystyczne dla danej dyscypliny sportu. Zaliczamy do nich parametry tlenowe, mieszane oraz beztlenowe.

Koordynacyjne - zespół parametrów wpływających na możliwości łączenia oraz wykonywania różnego typu ruchów, aktów ruchowych charakterystycznych dla danej dyscypliny. Zaliczamy do nich koordynację wzrokowo-ruchową, orientację przestrzenną, równowagę, w tym równowagę kinestetyczną, różnicowanie ruchów, dostosowanie ruchów, szybkość reakcji, sprężanie ruchów, rytmizację itd.

Psychiczne - zespół parametrów określających predyspozycje natury psychicznej jak temperament, siłę woli, motywację itd.

Sprawność motoryczna jest ujęciem kompleksowym w odniesieniu do ruchu człowieka, skupia ona wszystkie sprawności, których wysoki poziom warunkuje poziom sprawności motorycznej.

Obszerność sprawności motorycznej w odniesienia do ruchu człowieka sprawia, że wyodrębnia się tzw. zdolności motoryczne, które ściśle obrazują obszar oddziaływań na sferę ruchową człowieka oraz poziom samej sprawności motorycznej.

„ Indeks sprawności fizycznej”, opracowany przez dr Krzysztofa Zuchorę jest propozycją indywidualnego sprawdzianu kondycji fizycznej dla osób obojga płci w wieku od 7 do 70 lat.

Podane w „Indeksie” próby:

• szybkości,

• skoczności,

• siły ramion,

• gibkości,

• wytrzymałości,

• siły brzucha

są łatwe do wykonania i nie wymagają żadnego specjalnego sprzętu, a uzyskane rezultaty są łatwe do oceny. Każda próba oceniana jest w 6 - punktowej skali:

• minimalna 1 pkt

• dostateczna 2 pkt

• dobra 3 pkt

• bardzo dobra 4 pkt

• wysoka 5 pkt

• wybitna 6 pkt

6.Uczenie się i nauczanie czynności ruchowych.
Problematyką podejścia do uczenia się i nauczania czynności ruchowych zajmuje się szerzej metodyka wychowania fizycznego. Nabywanie i doskonalenie umiejętności ruchowych zachodzi w uporządkowany sposób. Teoria Conolly'ego sugeruje nabywanie najpierw częściowych umiejętności (tzw. podsprawności), które później wbudowywane są w bardziej ogólny program ruchowy, stanowiący zestaw tych podsprawności. Pozostałe teorie (Piageta, czy Poppera) są sobie bliskie, ukazują proces uczenia się ruchów w kontekście prób i błędów. Wg, Grochmala zanim utrwalą się złożone wzorce koordynacyjne, konieczne są nawet miliony powtórzeń, wobec czego kształtują się one przez wiele lat. Nabywane umiejętności ruchowe wymagają najpierw wyeliminowania błędów.

Gdy utracone zostają pewne funkcje, musi nastąpić reedukacja ruchowa.

Podstawowymi ogniwami kształcenia ruchowego są:

- diagnoza

- prognoza

- ordynacja wraz z realizacją

- kontrola uzyskanych wyników

Każdemu etapowi przypisany jest konkretny cel:

- cele etapowe

- cele szczegółowe

- cele operacyjne

7.Możliwości i uwarunkowania procesu motorycznego uczenia się człowieka.

- człowiek opanowuje i doskonali rozmaite czynności ruchowe w trakcie swego szeroko rozumianego rozwoju

- podstawą jest prawidłowa budowa i funkcjonowanie wielu układów, głównie układy aparatu ruchu

- prawidłowe warunki morfo-funkcjonalne stanowią pewien potencjał wyjściowy dla każdego kształcenia ruchowego

- na jego podłożu rozwijają się podstawowe umiejętności ruchowe, a później um. specjalne.

- mówimy o predyspozycjach, talencie lub braku uzdolnień do danej czynności

- osobiste warunki fizyczne człowieka (np. budowa i proporcje ciała) stwarzają sytuację w której identyczne zadania ruchowe są realizowane przez poszczególne osoby kosztem różnego nakładu energii

- osoby o gorszych predyspozycjach mają utrudnione zadanie, ponieważ wymagany jest od nich większy nakład pracy, treningu

- osoby niepełnosprawne dotyka problem zmienionych przez uraz bądź chorobę warunków morfologicznych lub funkcjonalnych, co zmienia bądź ogranicza zdolności ruchowe

8.Etapy opanowywania czynności ruchowych.
Rozwój ma przebieg ciągły, ale na jego początku zauważalne są charakterystyczne skoki rozwojowe. Jest to szczególnie widoczne kiedy dziecko osiąga i opanowuje coraz to wyższe pozycje ciała oraz kolejne rodzaje lokomocji. Po osiągnięciu pozycji stojącej i dwunożnej lokomocji nie obserwuje się już tak wyraźnych skoków rozwojowych. Nie oznacza to jednak pełnej płynności rozwoju motorycznego. Drugi aspekt dotyczy etapowego kształtowania umiejętności ruchowych w procesie edukacji motorycznej.

(np. przygotowanie do zaprotegowania i nauka posługiwania się protezą).

Prawidłowości rozwoju motorycznego w kolejnych okresach rozwojowych (do wieku dorastania):

noworodek:

od czterech do sześciu tygodni po urodzeniu, niski stopień rozwoju motorycznego, dysponuje pewnym zasobem odruchów ruchowych (faza premotoryczna

wiek poniemowlęcy:

- faza premotoryczna (decydującą rolę pełnią odruchy ukształtowane w filogenezie), faza promotoryczna (ruchy mimowolne, impulsywne, brak akcji zamierzonych i dowolnych), faza motoryczna (postawa wyprostowana, opanowanie chwytu obcęgowego)

- równocześnie kształtują się wzajemne powiązania pomiędzy sferą czuciową (sensoryczną) i ruchową (motoryczną)

do 18 miesiąca życia obserwujemy nadmierne napięcie mięśniowe, hypertonię polegającą na przewadze pobudzenia nad hamowaniem

- narastająca intelektualizacja procesów motorycznych, związana z opanowaniem mowy, naśladowaniem dorosłych

-  potrzeba ruchu oraz zadowolenie z wykonanej czynności

okres przedszkolny:

- treść ruchów dziecka zaczyna przypominać ruchy dorosłego, forma jeszcze bardzo niedoskonała

- podstawowym ruchem lokomocyjnym staje się dwunożny chód, ale jeszcze niezgrabny (stąpanie na całych stopach, krok dostawny)

- doskonalenie ruchów i czynności,

- początek tzw. kombinacji ruchowych: łączenie niektórych ruchów w sekwencje równoczesne

- opanowanie swobodnego chodu i biegu

okres szkolny:

- ruchliwość i wrażliwość na wpływy środowiska, utrudniająca koncentrację na jednej czynności

- szybkie usprawnienie ruchów manualnych, umiejętność posługiwania się prostymi narzędziami technicznymi, nauka rysowania i pisania

- doskonalenie ruchów lokomocyjnych

- zainteresowanie efektem wykonywanych czynności

- świadome kierowanie przebiegami ruchowymi

- silne zadowolenie z udanej akcji ruchowej

- wyraźne zróżnicowanie pomiędzy chłopcami i dziewczynkami: niejednakowe zainteresowania ruchowe, odmienność wykonania pewnych czynności, różny poziom cech motorycznych

e. okres pokwitania:

- mutacje motoryczności, wiążące się z nowymi biomechanicznymi warunkami pracy układu ruchowego

- zanik harmonii ruchów (dłuższe kończyny, wyżej położony środek ciężkości)

- ociężałość ruchowa, lenistwo i niechęć do wcześniej opanowanych działań

- zmniejsza się zdolność uczenia się ruchów, na co nakłada się zmęczenie

- w drugim etapie dojrzewania płciowego, w którym osobnik coraz bardziej upodabnia się do organizmu dorosłego, motoryczność osiąga wysoki poziom rozwoju

f. okres młodzieńczy:

- początek zmian w motoryczności wynikających z trybu życia

- ostatecznie ukształtowane odmienności płciowe

- brak zdecydowanych zmian w stosunku do okresu poprzedniego

9.Podstawowe zasady, metody i środki nauczania czynności ruchowych.
ZASADY:

NIESZKODZENIA - stosowanie bezpiecznych ćwiczeń, unikanie ćwiczeń które mogą spowodować u danej osoby niekorzystne skutki (znajomość wskazań i przeciwwskazań do wykonywania pewnych zabiegów, poprawne wykonywanie ćwiczeń i przestrzeganie pozostałych zasad).

WCZESNOSCI - kontrola przebiegu rozwoju, możliwie jak najwcześniejsza ingerencja w przypadku jakiejś nieprawidłowości związanej z urazem czy chorobą - profilaktyka niekorzystnych zmian.

KOMPLEKSOWOŚCI - wszechstronne oddziaływanie, traktowanie człowieka jako całości (nie tylko odcinek ciała), oddziaływanie na psychikę (motywacja, wychowanie) oraz łączenie różnych sposobów oddziaływania.

SYSTEMATYCZNOSCI - (ciągłości) systematyczność w ćwiczeniach, ciągłe powtarzanie danej czynności, nadbudowywanie jednej sprawności na poprzednią [przerwa - wyjście z wprawy, samoistna, niekorzystna kompensacja].

PODMIOTOWEGO TRAKTOWANIA OSOBY USPRAWNIANEJ - wiąże się z zasadą świadomego i aktywnego udziału pacjentów w procesie kształcenia umiejętności ruchowych.

DOSTĘPNOŚCI - (przystępności) stopniowanie trudności, dostosowywanie procesu usprawniania do możliwości każdego pacjenta.

POGLĄDOWOŚCI - wyrobienie poprawnych wyobrażeń o ruchu u pacjenta, pokaz + naśladowanie, wykorzystywanie pewnych pomocny (np. lustra)

KOLEKTYWNOŚCI - ćwiczenia w grupach, jeśli to jest możliwe (+ współzawodnictwo motywuje do działania, - nie zawsze grupy są jednorodne pod względem schorzenia, wieku, ogólnej sprawności)

TRWAŁOŚCI - postępowanie które przyniesie trwałe korzyści dla pacjentów, utrwalenie uzyskanych rezultatów, wiąże się z kompleksowym i ciągłym postępowaniem oraz powtarzaniem nabytych umiejętności.

WSPÓŁPRACY Z OTOCZENIEM - często warunek powodzenia rehabilitacji, od najbliższych członków rodziny i przyjaciół zależy stosunek pacjenta do ćwiczeń.

INDYWIDUALIZACJI - indywidualne podejście do każdego pacjenta, z uwzględnieniem jego potrzeb, możliwości i postępów.
Inne zasady : doboru treści, organizacji, integracji kształcenia i wychowania, łączenia teorii z praktyką, łączenia treści form kształcenia oraz kształcenia ustawicznego.

11Rodzaje aktywności ruchowej.

Aktywnosc ruchowa w zyciu człowieka ma podwojna wartość.W sensie ogolnym jest podstawowym czynnikiem wpływającym na stan zdrowia człowieka.Potrzeba aktywności ruchowej dotyczy każdego człowieka w każdym etapie zycia,jej ograniczenie (hipokinezja) powoduje powazne skutki zdrowotne. Postep cywilizacji spowodowal ze człowiek ogolnie prowadzi GL. Siedzący tryb zycia. Co przyczynia się do rozwoju tzw. Chorob cywilizacyjnych. Rodzaje aktywności fizycznej :

- aktywność fizyczną w czasie wolnym

- ćwiczenia fizyczne

- sport,

- prace domowe

-praca zawodowa

-)        inne wpływające na bilans energetyczny ustroju.

12Ćwiczenia statyczne i dynamiczne.
Ćwiczenia statyczne - jest to praca w której mięśnie nie zmieniają swojej długości, zmieniając napięcie (izometryczny skurcz mięśnia).

Ćwiczenia dynamiczne - jest to praca w której mięśnie zmieniają swoją długość lecz nie zmieniają napięcia (izotoniczny skurcz mięśnia).

13Ułatwianie i utrudnianie ćwiczeń.

14Uczenie się jako eliminacja błędów.
Każde zaplanowane zadanie ruchowe ma charakter zadania ruchowego. Proste zadania ruchowe zachodzą na linii: zamiar wykonania ruchu (zaprogramowanie ruchu)-> start-> efekt-> informacja o wykonaniu zadania. W trakcie realizacji zadania ruchowego jest ciągła informacja o przebiegu realizacji zadania. Sterowanie ciągłe zachodzi więc na linii: zamiar wykonania ruchu (zaprogramowanie)-> start-> błąd-> korekta zadania-> korekta ruchu-> ewentualny kolejny błąd-> kolejna korekta zadania-> kolejna korekta ruchu-> kolejny błąd-> itd.-> zakończenie ruchu. Z jeszcze inną sytuacją mamy do czynienia podczas sterowania wykonaniem zadania ruchowego o charakterze statycznym (utrzymanie jakiejś pozycji ciała itp.). Wówczas też jest ciągła informacja o wykonaniu zadania, ale pochodząca z tzw. wychwiań. Sterowanie ma przebieg: zamiar przyjęcia określonej pozycji (zaprogramowanie)-> start-> błąd-> poprawka (wychwianie)-> przesterowanie (błąd)-> poprawka (wychwianie w kierunku przeciwnym)-> kolejne przesterowanie (kolejny błąd)-> kolejna poprawka-> itd.-> zakończenie zadania.

15.Metody i formy kontroli poziomu opanowywania czynności.
Ogólną sprawność ruchową najłatwiej kształtować i doskonalić poprzez prowadzenie różnorodnych zabaw i ćwiczeń ruchowych. Ich wielorakość i wszechstronność oddziaływania pozwala np. dziecku nie tylko zaspokoić naturalną potrzebę ruchu, ale także zapewnia harmonijny rozwój fizyczny i prawidłowo przebiegający proces formowania się postawy ciała oraz zwiększanie się potencjału zdrowotnego organizmu.

Takie zabawy ruchowe pozwalają na wyznaczenie kilku standardów oceny poziomu rozwoju fizycznego i sprawności ruchowej dziecka:

1.      Dziecko potrafi ustawić się z kolegami : w szeregu, w rzędzie, w kole

2.      Rozumie umówione sygnały ( gesty, rysunki) i odpowiednio na nie reaguje

3.      Zna pozycje wyjściowe do ćwiczeń : siad prosty, klęk podparty, przysiad, siad skrzyżny, leżenie przodem, leżenie tyłem

4.      Potrafi stać na jednej nodze

5.      Potrafi przyjąć prawidłową postawę podczas czworakowania

6.      Potrafi przebiec wyznaczony odcinek w określonym czasie

7.      Umie rzucić piłką do celu

8.      Potrafi wspinać się na drabinki przyścienne i przeszkody terenowe

9.      Potrafi z rozbiegu przeskoczyć przeszkodę o wysokości około 30 cm

INDEKS SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ  K. ZUCHORY. Za pomocą tego testu można ocenić poziom określonych zdolności motorycznych. Może on być wykorzystywany do oceny własnej sprawności fizycznej, także poza szkołą ze względu na łatwość wykonywania poszczególnych prób. Ćwiczenia    w nim zawarte mogą wykonywać ludzie zdrowi, bez względu na wiek i poziom sprawności fizycznej. Składa się on z 6 prób:

·         próby szybkości;

·         próby skoczności;

·         próby siły ramion;

·         próby gibkości;

·         próby wytrzymałości;

·         próby siły mięśni brzucha.

15Możliwości nauczania czynności ruchowych u niepełnosprawnych.
- od samego początku konieczna jest interwencja z zewnątrz

- konieczne jest oddziaływanie dwojakiego rodzaju

- niezbędna jest stymulacja rozwoju który może ulec zahamowaniom

- powodowanie by rozwój ten w miarę możliwości, przebiegał zgodnie z fizjologicznymi wzorcami (stosownie do zasady rozwojowej)

- wykorzystywanie w nauczaniu czynności ruchowych gier i zabaw

16.Kształtowanie równowagi ciała.
- kształtowanie nawyku prawidłowej postawy ciała

- odpowiednie noszenie tornistra, torby, zakupów

- odpowiednie obuwie, zapewniające stabilizację i wygodę poruszania się

- ruch na powietrzu, racjonalne uprawianie sportów i gimnastyki wpływają na równomierny rozwój mięśni i więzadeł, których praca modeluje kości, oraz dają organizmowi ogólną odporność przeciw chorobom zakaźnym.
- ostateczne skostnienie szkieletu następuje między 20 a 25 rokiem życia. Stałe długotrwałe oddziaływanie tych samych czynników na nieskostniały szkielet dziecka sprzyja powstawaniu jego skrzywień i deformacji.

- w warunkach szkolnych czynników takich jest wiele: wielogodzinne siedzenie w ławce, często niedostosowanej do wzrostu i budowy dziecka, gdy siedzi w ławce zbyt wysokiej, długotrwałe pochylanie się nad książką przy krótkowzroczności, złym oświetleniem miejsca pracy lub zbyt niskim pulpitem. Deformacje powstają także na wskutek garbienia się przy pracy dzieci wątłych o słabym układzie mięśniowym.

17.Kształtowanie zdolności koordynacyjnych i niektórych czynności manualnych.

18Postawa i lokomocja w ujęciu rozwojowym.

19Edukacja i reedukacja posturalna.
Szkoła Pleców to specjalny program edukacyjny, którego celem jest profilaktyka schorzeń kręgosłupa poprzez przywrócenie równowagi mięśniowo-stawowej oraz naukę umiejętności „posługiwania się” własnym kręgosłupem. Uczestnicy dowiadują się, co może być przyczyną bólów pleców, jak ich uniknąć i jak zachowywać się podczas wykonywania czynności dnia codziennego. Poza tym otrzymują dokładny instruktaż ćwiczeń wzmacniających i rozciągających kręgosłup do zastosowania w domu i w miejscu pracy. Zadaniem Szkoły Pleców jest także kształtowanie właściwego podejścia psychicznego do swoich schorzeń, jak i przełamanie określonych oporów w zachowaniach np. po przebytej rehabilitacji, czy leczeniu operacyjnym. Ważnym elementem programu jest również nauka prawidłowego oddychania oraz nauka relaksacji.
Szkoła Pleców przeznaczona jest zarówno dla osób cierpiących na schorzenia kręgosłupa, jak i osób, które chcą coś zrobić dla swojego zdrowia i nie dopuścić do bólów pleców w przyszłości. Zajęcia przeznaczone są zarówno dla kobiet jak i mężczyzn.

20Potrzeby i możliwości kształtowania, doskonalenia i przywracania lokomocyjnych zdolności człowieka.

21Ogólne zasady lokomocji na wózkach inwalidzkich.
- prawidłowa wyjściowa pozycja siedząca na wózku

- start i jazda na dystansie odbywająca się po przez ruch ciągami w przód z równoczesnym pochylaniem tułowia ku przodowi

- zatrzymanie wózka następuje po przez chwyt za ciągi, odchylenie tułowia do tyłu dociskając go do oparcia

- zmiana kierunku jazdy może nastąpić po przez przytrzymanie jednego ciągu i wprowadzenie w ruch drugiego (skręt w stronę przytrzymywanego ciągu).

- jazda w tył na wózku jest taka sama jak w przód, zachodzi jedynie przeciwny ruch ciągów

- obrót w miejscu wykonuje się podobnie jak skręt, lub za pomocą ruchu jednego ciągu do przodu, a drugiego do tyłu.

- samo asekuracja, unikanie upadków; wykonanie szybkiego ruchu ciągami w tył i pochylanie tułowia do przodu niekiedy zapobiega nawet upadkowi, gdy wózek się przewraca, należy jedną ręką przytrzymać ciąg, a drugą lekko zgięta w łokciu szybko wyciągnąć w kierunku podłoża, palce ręki skierowane w bok.

- podnoszenie się z upadku; ciąg koła przeciwnego do kierunku upadku chwytamy bardziej z przodu, następnie ręką podporową wykonuje się odepchnięcie od podłoża z jednoczesnym pochyleniem tułowia w przód.

- przejazd przez próg; wykonujemy w balansie, dojeżdżając prostopadle do przeszkody wykonuje się balans unosząc nieco przednie koła i dojeżdżając w ten sposób do krawędzi przeszkody. W tym momencie ręce na ciągach przesuwa się nieco do tyłu a następnie wykonuje dynamiczny ruch ciągami do przodu, połączony z pochyleniem tułowia ku przodowi.

- wjazd na schody wykonuje się tyłem,. Chwytamy za poręcz i koło przeciwne, wykonujemy balans + ruch cięgiem do tyłu, podciągnięcie na poręczy.

- zjazd ze schodów wygląda podobnie, chwytamy ręką za poręcz i opieramy przedramię na poręczy, druga ręka na ciągu, tułów pochylony ku przodowi. Odpychając się ręką od poręczy z jednoczesnym ruchem przeciwległego ciągu w tył rozpoczyna się zjazd na niższy stopień.

22Zabawowe i muzyczno-ruchowe formy kształcenia umiejętności ruchowych oraz aktywne i pasywne formy ćwiczeń w wodzie przydatne w procesie usprawniania.
PŁYWANIE - ćw. w wodzie pozwalają na uzyskanie odciążenia osiowego stawów, rozluźnienie mm, stwarzają doskonałe możliwości rozwoju mm grzbietu oraz kk g i d, a w szczególności mm kl. piersiowej. Jest istotnym czynnikiem rozwoju ukł. krążenia i
oddychania

23Ogólna charakterystyka procesu uczenia się i nauczania w wychowaniu fizycznym.

24Diagnoza i prognoza pedagogiczna w procesie nauczania czynności ruchowych.
Diagnoza - rozpoznanie, ocena wyjściowa stanu funkcjonalnego pacjenta. Określenie co dana osoba potrafi robić i co powinna unikać, należy ustalić przyczynę zaistniałego stanu, określić przyczyny które mogą utrudnić nabywanie umiejętności w przyszłości. Do ustalenia prawidłowej diagnozy potrzebna jest znajomość przebiegu motorycznego człowieka oraz wyników które go determinują, znajomość przeprowadzania badania, testy funkcjonalne i sprawnościowe. Określenie celów postępowania jest dzięki celnej diagnozie (skale, testy).

Prognoza - przewidywanie skutków, określenie możliwych do uzyskania rezultatów, dzięki którym można ustalić kolejne cele postępowania (konieczna znajomość przebiegu dysfunkcji).

25Cele i zadania, zasady, formy, środki i metody nauczania czynności ruchowych.

26Planowanie procesu nauczania czynności ruchowych osób

niepełnosprawnych.

27Metody stosowane w wychowaniu fizycznym z akcentem na ich przydatności w procesie usprawniania.

28Kontrola i ocena w nauczaniu czynności ruchowych.

29Bezpieczeństwo i higiena zajęć.
Pomoc i ochrona w gimnastyce ma ca celu zapobieganie urazom, które mogą powstać podczas zajęć. Rodzaje ochrony (asekuracji): a)bezpośrednie dotykanie lub chwytanie ćwiczącego, przez co pomaga mu się w wykonaniu ćw; b)podtrzymywanie- zabezpieczenie tylko dotykiem bez pomagania; c)ochrona właściwa- obserwacja i gotowość do udzielenia pomocy; d)sanoochrona- zdolność samego ćwiczącego do wyjścia z niebezpiecznej sytuacji. Wypadki w czasie zajęć: 1)powstałe z winy nauczyciela: *brak rozeznania w indywidualnych możliwościach psychoruchowych ćwiczących; *brak rozeznania w stopniu zrozumienia przez nich danego ćw; *zły podział na grupy i zespoły; *złe przygotowanie do zajęć obiektów, przyborów i sprzętu; *brak omówienia z uczniami i ustalenia sposobu przychodzenia na zajęcia, opuszczania zajęć, przenoszenia przyborów oraz używania przyrządów; *brak omówienia zasad asekuracji w czasie zajęć; *brak właściwego stroju ćwiczących (obuwia); *brak dyscypliny; *brak przygotowania dydaktyczno-wychowawczego nauczyciela. 2)powstałe z winy ucznia: *przeżycia i kłopoty osobiste ucznia, złe samopoczucie, ból; *brak właściwej rozgrzewki; *strach przed wykonaniem ćw; *niehigieniczny tryb życia; *nieprzemyślane wykonanie ćw.; *uprzedzenie do wykonywania danego ćw, trema; *ryzykanctwo, brutalna gra; *nieumiejętność samoochrony. 3)z przyczyn techn..: *zła nawierzchnia i zle ustawione boiska *zbyt mała sala, śliska podłoga, nie zabezpieczone grzejniki, itp. *mało stabilne bramki do piłki ręcznej *brak pomocniczych pomieszczeń na przyrządy *mało stabilne wieszaki do skoku w wzwyż.

Rodzaje ochrony;

-bezpośrednie dotykanie, chwytanie ćwiczącego

-podtrzymywanie

-ochrona właściwa -obserwacja, gotowość do udzielenia pomocy

-samoobrona-ćwiczący sam wychodzi z trudnej sytuacji

Rodzaje odpowiedzialności karnej za wypadek;

-moralna

-karno-administracyjna

-służbowo-dyscyplinarna

-karno-sądowa

-cywilna

Wypadki podczas zajęć;

a)z winy nauczyciela;

-brak znajomości uczniów

-zły podział na grupy i zespoły

-złe przygotowanie do zajęć obiektu, sprzętu

-brak omówienia z uczniami zasad przychodzenie na zajęcia, przynoszenia strojów

--„—zasad asekuracji

-brak dyscypliny

-złe przygotowanie dydaktyczno-wychowawcze nauczyciela

b)z winy ucznia;

-przeżycia i kłopoty osobiste

-brak dobrej rozgrzewki

-strach przed wykonaniem danego ćwiczenia

-nieprzemyślane wykonywanie ćwiczeń

-trema, uprzedzenia

-brutalna gra

c)przyczyny techniczne;

-zła nawierzchnia

-niezabezpieczone grzejniki

-mała sala, śliska podłoga

-mało stabilne bramki

---