Planowanie Finansowe

Planowanie jest procesem, który stwarza możliwości wyboru najbardziej satysfakcjonującej decydenta rozwiązań spośród możliwych alternatywnych oraz zastosowania przedsięwzięć niezbędnych dla uzyskania zamierzonych celów.

Planowanie jest niezbędnym warunkiem powodzenia wszelkiej działalności gospodarczej. W warunkach gospodarki rynkowej podstawowym elementem ogólnego procesu planowania działalności przedsiębiorstw jest planowanie finansowe.

Planowanie finansowe jest procesem, w którym:

• analizowane są związki i zależności pomiędzy rzeczowymi i finansowymi aspektami dostępnych wariantów działań,

• przewidywane są przyszłe konsekwencje teraźniejszych decyzji w celu ograniczenia niepewności,

• podejmowane są decyzje dotyczące wyboru poszczególnych wariantów działań,

• kontrolowany jest przebieg procesów gospodarczych oraz dokonywana jest ocena stopnia realizacji planowanych efektów.

Planowanie jest narzędziem optymalizacji decyzji oraz ich realizacji, więc powinno ono uwzględniać elastycznie zmiany, jakie występują w otoczeniu zewnętrznym firmy, wpływające na jej działalność (np. zmiany systemu podatkowego). Konieczna jest zatem stała aktualizacja planów. Istotne znaczenie ma stosowanie zasady planowania kroczącego, tzn. stałego uzupełniania horyzontu czasowego planu w miarę upływu czasu.

Proces planowania finansowego można podzielić na trzy etapy, w ramach którego przygotowane są trzy rodzaje planów. Są to:

1. Plan zysku,

2. Plan kasowy,

3. Plan finansowy.

Wielkość zysku jest podstawową miarą efektywności działania firmy oraz podstawą jej długookresowego stabilnego rozwoju, więc planowanie zysku jest bardzo ważnym elementem ogólnego procesu planowania. Zysk można zdefiniować jako różnicę pomiędzy przychodami ze sprzedaży a kosztami wytworzenia sprzedanych wyrobów i usług. Przy określaniu przyszłego zysku istotne znaczenie ma znajomość zależności zachodzących między zyskiem a wielkością sprzedaży z uwzględnieniem podziału kosztów na stałe i zmienne.

Koszty stałe to takie, które nie ulegają zmianom (w pewnych przedziałach wielkości przedsiębiorstwa) wraz ze zmianami wielkości produkcji i sprzedaży np.: koszty ogólnego zarządu firmy, utrzymania magazynów itp. Natomiast koszty zmienne to takie, które zwiększają się wraz ze wzrostem działalności produkcyjnej, usługowej i sprzedaży np.: koszty zużycia materiałów. Ten wzrost kosztów może postępować proporcjonalnie, wolniej (degresywne) lub szybciej (progresywne).

Podział kosztów ma istotne znaczenie dla planowania zysku, gdyż pozwala określić minimalną wielkość produkcji i sprzedaży, przy której firma osiągnie zysk zerowy jest to tzw. próg zysku. Jeżeli przyjmiemy, że koszty zmieniają się proporcjonalnie w miarę wzrostu produkcji i sprzedaży, to ich wielkość na jednostkę wyrobu zostaje bez zmian. Wobec tego wielkość progu zysku można określić przy pomocy następującej formuły:

Q - ilość produkcji i sprzedaży, przy której zysk będzie równy zeru, a przekroczenie tej ilości zaczyna przynosić zyski, F - suma kosztów stałych, C- cena jednostkowa sprzedaży,

- koszty zmienne przypadające na jednostkę.

Jeżeli koszty zmienne kształtować się będą odmiennie niż proporcjonalnie do wzrostu produkcji i sprzedaży, wtedy początkowy próg zysku wyznaczamy przy pomocy metod graficznych.

Próg i obszary zysku dla produkcji i sprzedaży łącznej można wyznaczyć z następującej formuły:

S - wielkość przychodów ze sprzedaży występująca w progu zysku,

W - współczynnik oznaczający udział kosztów zmiennych w wartości sprzedaży,

F - suma kosztów stałych.

Relacje pomiędzy kosztami stałymi i zmiennymi mają także duże znaczenie dla wrażliwości zysku na wahania wielkości sprzedaży. Jeśli udział kosztów stałych w kosztach ogółem jest wysoki, to wrażliwość zysku na wahania sprzedaży jest również wysoka i odwrotnie gdy udział kosztów stałych jest niski. Zjawisko to określane jest mianem dźwigni operacyjnej, natomiast wskaźnik wyrażający procentową zmianę zysku operacyjnego (przed odliczeniem płaconych odsetek od obcych kapitałów) do procentowej zmiany wartości sprzedaży określany jest stopniem dźwigni operacyjnej:

Znajomość tej relacji w okresie wyjściowym ułatwia planowanie zysku operacyjnego. Im wyższy stopień dźwigni, tym zysk firmy jest bardziej wrażliwy na wahania wielkości sprzedaży. Stopień dźwigni operacyjnej może być traktowany jako jedna z miar ryzyka tzw. ryzyka operacyjnego.

Skalę dźwigni operacyjnej ustala się na podstawie danych z poprzedniego okresu według formuły:

- skala dźwigni operacyjnej,
- zysk operacyjny w okresie wyjściowym,

- sprzedaż w okresie wyjściowym, V - suma kosztów zmiennych w okresie wyjściowym

Znając skalę dźwigni operacyjnej można określić przyrost zysku
operacyjnego oczekiwanego w wyniku planowanego wzrostu sprzedaży
wg wzoru:

Zysk operacyjny nie uwzględnia ponoszonych przez firmę kosztów finansowych z tytułu wykorzystywania obcych kapitałów. Dopiero po ich potrąceniu od zysku operacyjnego formuje się zysk brutto. Relacje zachodzące między zyskiem operacyjnym i zyskiem brutto obrazuje dźwignia finansowa
:

a przyrost zysku brutto stanowi:

Dźwignia finansowa jest rezultatem korzystania przez firmę z obcych kapitałów przy finansowaniu jej działalności. Skala dźwigni finansowej zależy od tego czy i w jakiej wysokości firma ponosi koszty odsetek pomniejszających zysk operacyjny.

Jak widać z powyższych formuł na kwotę zysku można aktywnie oddziaływać, kształtując odpowiednio strukturę kosztów oraz strukturę kapitału (relacje pomiędzy kapitałami własnymi i obcymi). Trzeba jednak zwrócić uwagę, że firma nie może tymi proporcjami manipulować w sposób dowolny. Struktura kosztów jest w dużej mierze uwarunkowana technologicznie. Z kolei struktura kapitału nie może być kształtowana dowolnie, gdyż jest ona weryfikowana przez rynek kapitałowy. Nadmierny udział długu w strukturze kapitału firmy zostanie uznany przez rynek za czynnik zwiększający ryzyko finansowe, co z kolei spowoduje wzrost stopy dochodu żądanej przez inwestorów, a w konsekwencji spadek wartości firmy.

Kolejnym etapem procesu planowania finansowego jest sporządzenie tzw. planu kasowego, czyli planu zawierającego zestawienie planowanych pieniężnych przychodów i wydatków firmy w określonych przedziałach czasu, w wyniku czego można oszacować planowane nadwyżki lub niedobory środków pieniężnych. Punktem wyjścia tego procesu jest planowana sprzedaż, dzięki której określa się wpływy gotówkowe w danym przedziale czasu. Pozostałe wpływy pieniężne określa się na podstawie danych zgłaszanych przez odpowiednie komórki organizacyjne firmy. Następnie określa się wydatki pieniężne oraz ustala się niezbędne rezerwy gotówkowe w kasach przedsiębiorstwa i na rachunkach bankowych na pokrycie doraźnych wydatków. Jeżeli powiększamy wpływy pieniężne o przewidywany stan środków pieniężnych na początek miesiąca, to można ustalić środki pieniężne do dyspozycji, a po ich pomniejszeniu o planowane wydatki uzyskuje się różnicę wskazującą na nadwyżkę lub niedobór środków pieniężnych z działalności na koniec każdego miesiąca.

Nadwyżka finansowa składa się z zysku netto oraz z dokonanych w danym okresie odpisów z tytułu stopniowego zużywania się obiektów majątku trwałego (amortyzacja), zaliczanych do kosztów działalności. Można dokonywać optymalizacji nadwyżki finansowej przez dobór zasad amortyzacji majątku trwałego. Jeżeli oczekujemy jak najwcześniejszego zwrotu zainwestowanego kapitału to maksymalizujemy nadwyżkę finansową osiąganą przez przedsiębiorstwo w jak najkrótszym czasie. Wtedy staje się korzystne jak najszybsze zamortyzowanie majątku trwałego, powodująca na początku okresu wyższe koszty uzyskania przychodów, co spowoduje obniżenie zysku, ale od niższego zysku brutto płaci się mniejszy podatek. W późniejszym okresie po pełnym zamortyzowaniu majątku trwałego wystąpią niższe koszty i wyższy zysk brutto, a także większy podatek, ale realny ciężar podatku będzie mniejszy. Już na etapie planowania trzeba określić zasady amortyzacji, jakie zostaną w przedsiębiorstwie zastosowane.

Proces planowania finansowego polega na sporządzaniu wielu sprawozdań finansowych, w których zestawiane są przewidywane wielkości poszczególnych zmiennych finansowych w okresie objętym planem. Tak sporządzone sprawozdania finansowe określane są mianem sprawozdań finansowych pro forma.

Kolejnym etapem planowania jest planowanie zapotrzebowania firmy na kapitał wraz z określeniem, z jakich źródeł kapitał ten może być uzupełniany. Punktem wyjścia tego procesu jest sporządzenie bilansu spółki pro forma, który zawiera planowaną wielkość i strukturę majątku na określony dzień w przyszłości oraz stan źródeł sfinansowania majątku.

Plan finansowy jest ważnym instrumentem, jakim firma musi się posługiwać aby osiągać zyski (większe zyski) , nie narażając się na upadłość. Plan finansowy przedsiębiorstwa powinien być odpowiednio skoordynowany z planami operacyjnymi takimi jak plany produkcji, sprzedaży, zaopatrzenia itp. Faktem jest, iż planowanie finansowe wymaga gotowości do ponoszenia dodatkowych kosztów oraz określonego wysiłku organizacyjnego. Planowanie finansowe umożliwia podejmowanie trafniejszych decyzji finansowych, sprzyjających wzrostowi wartości firmy i oraz ograniczenia ryzyka zagrażającego jej przyszłościowej egzystencji.

---