mgr Łukasz Krysztofiak
mgr Sylwia Zientek
Katecheza w placówkach resocjalizacyjnych
Młodzież nieprzystosowana społecznie wykazuje negatywne oraz nieadekwatne reakcje na wymagania i nakazy, które przypisane są im przez role społeczne: ucznia w szkole, kolegi, dziecka w rodzinie itp..
Takim uczniom szkoła kojarzy się z ich niepowodzeniami szkolnymi, nieprawidłowymi relacjami z nauczycielami, nie odpowiednim programem nauczania, nadmiernymi wymaganiami, brakiem akceptacji ze strony rówieśników, lękiem przed rywalizacją, przed ironią, wyśmianiem, brakiem opieki pedagogicznej oraz z nieprawidłowymi warunkami życia szkolnego (złe warunki lokalowe, przeludnienie klas).
Zjawiska patologiczne w środowisku rodzinnym: alkoholizm, narkomania, bicie, choroby psychiczne, rozbite rodziny, sieroctwo społeczne oddziaływają na nieprzystosowanie społeczne młodzieży.
Nauczanie katechetyczno- resocjalizacyjne musi się zasadniczo różnić od nauczania w szkole powszechnej. Młodzież, która przebywa w ośrodkach resocjalizacyjnych jest w normie intelektualnej i o tym nie wolno zapominać! Zatem trzeba zastosować odpowiednie metody nauczania katechezy w tych placówkach.
Pierwszą zasadą jest wychowanie wyrażane poprzez zainteresowanie przedmiotem, wzbudzenie chęci i motywacji do nauki katechezy. Zrealizowanie tej zasady jest możliwe poprzez stworzenie odpowiednich warunków nauczania katechezy. Sala katechetyczna nie może przypominać tradycyjnej klasy, która wzbudza negatywne przeżycia młodzieży. Powinna być zorganizowana w sposób atrakcyjny i zachęcający do nauki. Katecheza resocjalizacyjna musi być zrealizowana poprzez pokazy (bibliodrama, pantomima, scenki rodzajowe), emisje filmów( religijne, biograficzne, społeczne), wycieczki, pielgrzymki.
Następnie stosujemy zasadę indywidualizacji ucznia, dzięki tej zasadzie mamy zmierzać do rozwoju osobowości dziecka poprzez sferę uczuć i woli. W katechezie resocjalizacyjnej sferę uczuć i woli możemy rozwijać poprzez: czytanie Słowa Bożego, teksty biblijne, życiorysy świętych, opowiadania religijne, wydarzenia społeczne.
Szczególnym elementem katechezy resocjalizacyjnej jest zasada stopniowania trudności odpowiednie dozowanie zadań katechetycznych pod względem ich liczby i stopnia trudności oraz prawidłowe stosowanie nagród. Dobrym rozwiązaniem w nauczaniu katechezy resocjalizacyjnej jest zaproszenie osób z zewnątrz świadczących o życiu religijnym: starszy kolega, sportowiec, aktor, ksiądz, misjonarz. Te osoby przyczyniają się do tworzenia atmosfery pracy i rozwoju osobowości poprzez bezpośrednie i proste rozmowy uczniów z osobami z zewnątrz. Katecheta resocjalizacyjny powinien stosować stałą pomoc w uczeniu, w zrozumieniu niepowodzeń, błędów oraz aktywizować do dalszego wysiłku.
Ostatnią zasadą nauczania katechetyczno- resocjalizacyjnego jest funkcja oceny szkolnej. Zadaniem oceny jest zachęcanie wychowanków do działań zgodnych z oczekiwaniem katechety. Głównym zadaniem oceny w katechezie jest inspirowanie aktywności intelektualnej młodzieży, zachęcanie do wypowiedzi na tematy zawarte w katechezie, wyrabianie własnego zdania i poglądów oraz stworzenie systemu nagród. Kara nie posiada wartości wychowawczych i może zniszczyć wszystko co katechecie udało się osiągnąć.
W procesie katechezy resocjalizacyjnej należy wyróżnić: etap rozbudzenia zainteresowań i wstępnej adaptacji szkolnej oraz etap podtrzymywania zainteresowań i ukierunkowanie aktywności w katechezie. Rozwijanie i kształtowanie zainteresowań katechezą wymaga upodobnienia nauczania katechezy do procesu badawczego, który umożliwia odkrywanie, przekazywanie i przyswajanie treści religijnych.
Pomocą w realizacji tych etapów jest metoda nauczania zespołowego. Uczniów dzieli się na małe zespoły pracujące oddzielnie nad wspólnym problemem.
Nauczanie zespołowe powinno się łączyć z metodą problemową, która polega na kierowanym rozwiązywaniu problemów przez uczniów. Nauczanie to ma sens wówczas, gdy uczniowie mają możliwość samodzielnego zdobywania różnych informacji oraz posługiwania się- atlasem biblijnym, słownikami teologicznymi, encyklopediami itp.
W nauczaniu katechetyczno- resocjalizacyjnym powinno dominować wychowanie nawet za cenę opuszczenia materiału programowego.
Bibliografia:
Górski S., Metodyka resocjalizacji, Warszawa 1985.
Pytka L., Pedagogika resocjalizacyjna, Warszawa 1995.