1. Jaką funkcję pełni układ oddechowy?
Zadaniem układu oddechowego jest dostarczenie organizmowi tlenu i usunięcie dwutlenku węgla, który jest produktem spalania tkankowego, a również ogrzanie, nawilżenie i oczyszczenie powietrza z różnych czynników środowiska zewnętrznego.
2. Z jakich elementów składa się układ oddechowy?
Składa się z dróg doprowadzających powietrze: jamy nosowej, gardła, krtani, tchawicy i oskrzeli oraz właściwego narządu wymiany gazowej, jakim są płuca.
3. Jakie elementy układu oddechowego zalicza się do górnych, a jakie do dolnych dróg oddechowych?
Górne drogi oddechowe - jama nosowa, gardło, krtań
Dolne drogi oddechowe - tchawica, oskrzela
4. Jakie trzy części wyróżnia się w jamie nosowej?
- przedsionek nosa
- okolica oddechowa
- okolica węchowa
5. Jaka jest histologiczna budowa przedsionka nosa?
- nabłonek wielowarstwowy płaski zrogowaciały w początkowej części
- tkanka łączna właściwa luźna z naczyniami krwionośnymi, nerwami, włosami nosa, gruczołami łojowymi, potowymi i surowiczymi.
6. Jaka jest histologiczna budowa okolicy oddechowej jamy nosowej? Jaka jest rola tej części jamy nosowej?
Okolica ta wyścielona jest nabłonkiem wielorzędowym migawkowym (urzęsionym) z komórkami kubkowymi. Blaszka właściwa błony śluzowej utworzona z tkanki łącznej właściwej luźnej zawiera naczynia krwionośne, gruczoły surowicze i mieszane oraz skupienia tkanki limfatycznej, a nawet pojedyncze grudki limfatyczne.
W tej części jamy nosowej zachodzi oczyszczanie z pyłu, ogrzewanie i nawilżanie powietrza.
7. Jaki nabłonek wyściela okolicę oddechową jamy nosowej?
Nabłonek jednowarstwowy wielorzędowy urzęsiony z komórkami kubkowymi.
8. Jakim nabłonkiem wysłana jest okolica węchowa jamy nosowej? Jaka jest budowa tego nabłonka?
Jest wysłana nabłonkiem zmysłowym (węchowym). Zbudowany jest z komórek podporowych: walcowatych i przypodstawnych oraz komórek zmysłowych - węchowych.
9. Jak zbudowana jest komórka węchowa?
Ma dwie wypustki: grubszą, krótszą - obwodową biegnącą w kierunku powierzchni nabłonka węchowego oraz dłuższą i cieńszą - wypustkę centralną zdążającą w kierunku blaszki właściwej błony śluzowej.
10. Jaka jest histologiczna budowa okolicy węchowej jamy nosowej?
- nabłonek zmysłowy (węchowy)
- blaszka właściwa błony śluzowej złożona z tkanki łącznej luźnej z naczyniami krwionośnymi i limfatycznymi, pęczkami nici węchowych, gruczołami surowiczo-śluzowymi
11.Jakie komórki wchodzą w skład błony śluzowej jamy nosowej?
- komórki nabłonkowe (nabłonek wielowarstwowy płaski w przedsionku nosa, nabłonek wielorzędowy urzęsiony z komórkami kubkowymi w okolicy oddechowej i nabłonek zmysłowy w okolicy węchowej)
- komórki tkanki łącznej właściwej luźnej
- komórki śródbłonka naczyń krwionośnych włosowatych
- komórki mięśniowe gładkie naczyń krwionośnych tkanki łącznej
- komórki śluzowe i surowicze tworzące gruczoły
12. Co to są zatoki przynosowe?
Są to jamy w kości czołowej, sitowej, klinowej, szczękowej, łzowej i podniebiennej wypełnione powietrzem. Wyścieła je nabłonek jednowarstwowy wielorzędowy urzęsiony z komórkami kubkowymi, pod którym leży blaszka właściwa błony śluzowej uboga w naczynia krwionośne. Zatoki te łączą się kanałami z jamą nosową.
13. Jakie dwa nabłonki występują w błonie śluzowej krtani?
- nabłonek wielowarstwowy płaski
- nabłonek jednowarstwowy wielorzędowy urzęsiony
14. Które części krtani są pokryte nabłonkiem wielowarstwowym płaskim?
- przedsionek krtani
- nagłośnia
- chrząstki nalewkowate
- fałdy nalewkowo-nagłośniowe
- struny głosowe
15. Jaka jest budowa błony śluzowej krtani?
- nabłonek wielowarstwowy płaski w górnej części oraz wielorzędowy migawkowy w dolnej części
- blaszka właściwa błony śluzowej z tkanki łącznej właściwej luźnej z naczyniami krwionośnymi i nerwami, gruczołami surowiczymi, śluzowymi i mieszanymi oraz grudkami chłonnymi wytwarzającymi często migdałek krtaniowy. Blaszka właściwa wytwarza brodawki w tej części krtani, która jest pokryta nabłonkiem wielowarstwowym płaskim.
16. Z jakich dwóch tkanek chrzęstnych zbudowane są chrząstki krtani? Podaj przykłady.
- tkanka chrzęstna szklista - chrząstka tarczowata, pierścieniowata, większa część chrząstek nalewkowatych
- tkanka chrzęstna sprężysta - chrząstka nagłośniowa, wyrostki klinowate, rożkowate i głosowe chrząstek nalewkowatych
17. Jaki typ tkanki mięśniowej występuje wśród mięśni krtani?
Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana szkieletowa.
18. Z jakich warstw zbudowana jest ściana tchawicy?
- błona śluzowa
- błona podśluzowa (z chrząstkami, gruczołami i mięśniami gładkimi)
- przydanka
19. Narysuj i popisz schemat nabłonka tchawicy.
Patrz: Rys. 2B18A
20. Jaka jest budowa błony śluzowej tchawicy?
- nabłonek wielorzędowy urzęsiony z komórkami kubkowymi spoczywający na błonie podstawnej, a wśród jego komórek również komórki endokrynowe oraz limfocyty
- blaszka właściwa błony śluzowej z tkanki łącznej właściwej luźnej z naczyniami krwionośnymi i nerwami oraz limfocytami, komórkami plazmatycznymi i włóknami sprężystymi, gruczołami śluzowymi, surowiczymi lub mieszanymi
21. Z jakiej tkanki zbudowane są pierścienie chrzęstne w tchawicy? U jakich zwierząt są one otwarte, a u jakich zamknięte?
Z tkanki chrzęstnej szklistej pokrytej ochrzęstną. Otwarte są u ssaków, a zamknięte u ptaków.
22. Jakie tkanki wchodzą w skład tchawicy?
- nabłonek jednowarstwowy wielorzędowy urzęsiony z komórkami kubkowymi
- tkanka łączna właściwa luźna
- tkanka chrzęstna szklista
- tkanka mięśniowa gładka
23. Jaki rodzaj tkanki mięśniowej występuje w: a) tchawicy, b) krtani?
a) tkanka mięśniowa gładka
b) tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana szkieletowa
24. Jaka tkanka mięśniowa buduje mięsień tchawicy?
Tkanka mięśniowa gładka.
25. Gdzie w tchawicy i oskrzelach są gruczoły i co wydzielają?
Leżą w błonie śluzowej i podśluzowej. Są to gruczoły śluzowe z nielicznymi komórkami surowiczymi. Wydzielają śluz, który jest pułapką dla antygenów i zanieczyszczeń powietrza.
26. Jak usytuowany jest mięsień tchawicy u różnych zwierząt?
U konia, przeżuwaczy i świni łączy on wewnętrzne powierzchnie wolnych końców pierścienia chrzęstnego, zaś u psa i kota leży na zewnątrz końców pierścienia.
27. Jak zbudowana jest przydanka tchawicy?
- tkanka łączna właściwa luźna
- naczynia krwionośne
- naczynia limfatyczne
- włókna nerwowe
28. Gdzie występują włókna sprężyste w błonie śluzowej tchawicy?
Występują w blaszce właściwej błony śluzowej.
29. Na jakie elementy dzieli się tchawica?
- oskrzela główne
- oskrzela płatowe
- oskrzela segmentowe
- oskrzela międzypłacikowe
- oskrzeliki śródpłacikowe
30. Czym różni się oskrzele od oskrzelika?
W oskrzelikach nie ma chrząstki i gruczołów. Zaś w ścianie oskrzeli występują wyspy z chrząstki szklistej oraz gruczoły śluzowe z nielicznymi komórkami surowiczymi.
31. Z jakich tkanek zbudowane jest oskrzele?
- tkanka nabłonkowa - nabłonek jednowarstwowy wielorzędowy urzęsiony
- tkanka łączna właściwa luźna
- tkanka chrzęstna szklista
- elementy tkanki mięśniowej gładkiej
32. Narysuj i podpisz schemat przekroju poprzecznego przez oskrzele główne.
Patrz: Rys. 2B18B
33. Jaka jest budowa ściany oskrzelika oddechowego?
- nabłonek jednowarstwowy sześcienny
- cienka warstwa tkanki łącznej właściwej luźnej
- włókna sprężyste
- pęczki komórek mięśniowych gładkich
34. Czym różni się oskrzele główne od oskrzelika?
Oskrzele główne |
Oskrzelik |
- nabłonek wielorzędowy urzęsiony
- ciałka nerwowo-nabłonkowe
- limfocyty rozproszone, grudki chłonne, kryptokępki - pierścienie chrzęstne - gruczoły |
- nabłonek jednowarstwowy walcowaty albo sześcienny - komórki Clary z pęcherzykami wydzielniczymi - brak
- brak - brak |
35. Na kształt jakiego gruczołu są zbudowane płuca?
Na kształt gruczołu cewkowo-pęcherzykowego.
36. Jaka jest histologiczna budowa opłucnej płucnej?
Jest ona blaszką trzewną worka opłucnowego (błoną surowiczą) zbudowaną z nabłonka jednowarstwowego płaskiego, pod którym znajduje się warstwa łącznotkankowa tworząca błonę podsurowiczą złożoną z trzech warstw: powierzchniowej warstwy włókien kolagenowych, warstwy włókien sprężystych oraz warstwy głębokiej, w której występują oba rodzaje włókien. Opłucna zawiera naczynia krwionośne, limfatyczne oraz zakończenia nerwowe oraz są tam też komórki mięśniowe gładkie. Włókna sprężyste tworzą sieć, która daje się rozciągać we wszystkich kierunkach. Opłucna płucna wiąże się ściśle z miąższem płuc, a włókna sprężyste wnikają w głąb narządu. Trudno ją oddzielić od płuca.
37. Wymień elementy strukturalne opłucnej ściennej.
- warstwa łącznotkankowa
- włókna kolagenowe i sprężyste
- włókna mięśniowe gładkie
- naczynia krwionośne i limfatyczne
- nabłonek surowiczy
38. Jakie cechy budowy opłucnej warunkują jej podatność na rozciąganie?
Występowanie w niej włókien sprężystych i w mniejszym stopniu również kolagenowych.
39. Jak zbudowane są płuca?
Zbudowane są z płatów, w których wyróżnia się segmenty oskrzelowo-płucne, składające się z kolei z płacików płucnych, które oddzielone są od siebie tkanką łączną międzypłacikową, w której przebiegają oskrzela międzypłacikowe i naczynia krwionośne.
40. Gdzie w płucach występują włókna sprężyste?
- w pęcherzykach płucnych
- w opłucnej płucnej
- w opłucnej ściennej
41. Jakie struktury wchodzą w skład drzewa oskrzelowego i pęcherzykowego?
- oskrzela główne
- oskrzela płatowe
- oskrzela segmentowe
- oskrzela międzypłacikowe
- oskrzeliki śródpłacikowe
- oskrzeliki końcowe (oddechowe)
- przewody pęcherzykowe
- woreczki pęcherzykowe (lejki)
- pęcherzyki płucne
42. Jakie struktury wchodzą w skład gronka płucnego?
- przewody pęcherzykowe
- woreczki pęcherzykowe (lejki)
- pęcherzyki płucne
43. Wymień elementy zrębu pęcherzyków płucnych. Podkreśl te, dzięki którym zachowana jest elastyczność ich ściany.
- naczynia krwionośne włosowate ze śródbłonka i jego błony podstawnej
- pneumocyty typu I, II i III
- włókna sprężyste
- sieć włókien siateczkowych
- włókna kolagenowe
- makrofagi pęcherzykowe
- tkanka łączna właściwa luźna
44. Co buduje ścianę pęcherzyka płucnego?
- pneumocyty typu I, II i III
- naczynia krwionośne włosowate
- włókna kolagenowe i sprężyste
- tkanka łączna właściwa luźna z fibroblastami i makrofagami pęcherzykowymi
45. Jaka jest budowa przegrody międzypęcherzykowej?
Budują ją sąsiadujące ze sobą ściany dwóch lub więcej pęcherzyków płucnych. Składa się z nabłonka oddechowego (pneumocytów) oraz elementów tkanki łącznej właściwej zawierającej liczne włosowate naczynia krwionośne.
46. Co to są pneumocyty?
Są to komórki budujące nabłonek oddechowy.
47. Wymień rodzaje pneumocytów i przy każdym podaj ich funkcje.
- pneumocyty I typu - komórki płaskie pęcherzyka płucnego, wchodzą w skład ściany pęcherzyka płucnego, przez którą dyfundują gazy. Ich mała grubość ułatwia to.
- pneumocyty II typu - komórki duże, wydzielają surfaktant i są rodzajem komórek macierzystych
- pneumocyty III typu - przypuszcza się, że są chemoreceptorami
48. Co wchodzi w skład bariery krew-powietrze? Jak jest jej rola?
- cienka cytoplazma pneumocytów typu I
- błony podstawne pneumocytów typu I i komórek śródbłonka
- cienka cytoplazma komórek śródbłonka
- błona komórkowa erytrocytów
- surfaktant
Zabezpiecza ona przed przedostawaniem się patogenów do krwi ze światła pęcherzyków.
49. Które komórki wydzielają surfaktant i na czym polega jego rola?
Wydzielają go pneumocyty typu II (komórki duże). Jego rola:
- obniżą napięcie powierzchniowe, co zapobiega sklejaniu się ścian pęcherzyków podczas wydechu
- w czasie wdechu zmniejsza zużycie energii potrzebnej do powiększenia pęcherzyków
- ułatwia dyfuzje gazów przez fazę powietrze-płyn
- działa bakteriobójczo
50. Co to są komórki pyłowe?
Są to makrofagi pęcherzykowe, występujące w zrębie pęcherzyków płucnych, między pęcherzykami, a także w świetle pęcherzyków. Mają zdolność do pochłaniania cząsteczek pyłu, sadzy i drobnoustrojów. Do ich wychwytywania służą im mikrokosmki.
51. Jakie rodzaje nabłonków występują w poszczególnych odcinkach układu oddechowego?
Jama nosowa:
- przedsionek nosa - nabłonek wielowarstwowy płaski rogowaciejący w początkowej części
- okolica oddechowa - nabłonek wielorzędowy urzęsiony z komórkami kubkowymi
- okolica węchowa - nabłonek zmysłowy (węchowy)
Krtań - nabłonek wielowarstwowy płaski w części górnej i wielorzędowy urzęsiony w części dolnej
Tchawica - nabłonek wielorzędowy urzęsiony
Oskrzela - nabłonek wielorzędowy urzęsiony
Oskrzeliki - nabłonek jednowarstwowy walcowaty lub sześcienny
Pęcherzyki płucne - nabłonek oddechowy (jednowarstwowy płaski)
52. Jakie komórki występują w: a) pęcherzykach płucnych, b) nabłonku węchowym?
a) pneumocyty typu I, II i III, komórki śródbłonka naczyń krwionośnych włosowatych, makrofagi pęcherzykowe, komórki łącznotkankowe, fibroblasty
b) komórki:
- podporowe walcowate
- podporowe przypodstawne
- komórki węchowe