PodziałHerbi-spektrumDziała(selektyw/nieselektyw);sposDziałania(se-

lektywNaSystemicz-układoIkontakto-parzące);sposWnika(systemiczNa

Dolist,dogleboIdoglebo-dolist);terminStosowa(przedsiew,posiewne-przed-

wiosenIpowschodowe);SkutecznośćDziałaDoglebo:wilgotnGle;temp(nad

IwGle);głębokośćPenetracjiHerbicy;skł.granulometGle;rozpuszczWwodzie

Herbicy;intensywProcesMikrobiologiczWgle;zawartSubstOrg;dawkiHerbi;

skuteczDolistn-właściwośFizyko-chemHerbicy(polar/niepolar);wilgot,temp

powietrzaIgle;opadyAtmosf;fazaWzrostu,cechyMorfologiczIstrukturaTkanki

okrywającejRośliUprawIchwastów;kierunekWiatruWczasieZabiegu;Losy

HerbicWgle-uwalnianieJakoGaz;pobieraniePrzezRośli-degradacItransfor-

mac;fotodekompozycja-rozkładŚwietl;naGłębokoś10cm-rozkłHerbicyPrzez

Mikroorg;adsorpcPrzezMineraIlasteIpróchnic;desorpcNaKoloidach;rozkład

SamoistnyTzw.połowicznyCzasRozpad;wymywa(zwłaszczaNaGleSłabych

Ipiaszczys);Kompensac-narastanieGatunkówKosztemUstąpieniaZpolaIn-

negoGatWwynikDziałalnośCzłowiek(mechanicz,fizycz,chemicz);Spoczy-

nekPierwot-wytwarzSięNaRoślMacierzyst;NieKiełkująOdRazuPoOpadnię-

ciu;SpoczynWtór-indukowaWielokrot;wynikaZbrakOptymalStosun;Adsor-

pc-silneWiązaHerbicy;Np.Reglone,GramoxoneMająŁadunElektryczIsąSiln

SorbowPrzezGle;RegloneUwalniaSię2%rocznie,tzn.żeDoUwolnieTrzeba

50lat;RozpuszczWwodzie-H2OrazemZherbicPrzyłączSięDoKS;wMiaręLat

WKSubywaWodyIwJejMsc-eWchodziHerbicIjestZneutralizowa;Transform-

zmianaWherbicyPodWpływHydroli;Fotorozkł-podWpływŚwiatł,Herbicyd

ObudowPierścieniow,bardzoŁatwoPochłaniaEnergięIpodWpływŚwiatłPierś-

cienieUlegająRozerwaniu;RozkłMikrobiol-uaktywProcesMikrobiolNeutraliz

SubstAktywImożnaWcześniejWysiewaRośl;mieszanieGlePrzyspieszRozkł;

AktywnHerbicyZależOd-zawartośPróchnic;wilgotnośGle(min12%gwarant,

żeHerbicDostanieSięDoFazyCiekłejGle);odczynPH;ZaletyHerbic-wczesne

usunięcieChwastówNimSpowodStraty;redukuLiczbęUprawekMiędzyrzędo;

zastępuKilkaZabiegówMechaniczJednymChemicz(ekonomicz);łatwyZbiór

RoślUpraw;WadyHerbi-kompensacGatOdporn;nagromadzeSięWgleSubst

aktywn(długoZalegając)triazyny,pochodMocznik;CzynniWpływNaZalega

HerbiWgle-przedawkowa,wadliTechnOprysk,wykonaZabiegWinnymTermi

niżZaleca,susza,niskTemp;ULATNIA-względemHerbicyOdużejPrężnośPar

(tendencSubstAktywDoOdparowa;wMmSłupaHgLubWmPa);duża lotność;

Średnia;mała;NaUlatniaWpływ-adsorpc,wilgotItemp.Gle;Inkorporac-mech.

mieszaHerbicyZkilkucentyW-wąGleWceluZmniejszeStratNaSkutekLotnoś

Herbi;WYMYWA-przemieszczHerbiZwodWgle,wKierunkPozio;Determinow

przezAdsorpc,dawkIczasPrzepływWodPrzezStrefZherbicy;ADSORPC-zat-

rzymaRozpuszczLubGazoSubstNaPowierzchCząstGlebo;FOTODEGRAD-

-degradacPodWpływŚwiat,kt.możeByćAktywatorReakc(utle,redukc,hydroli);

ROZKŁ.CHEMICZ-reakcHydroli,ktMająM-sceWgłębszW-wachGle;SzybkHy-

droliZależOd:temp.iWilgotnGle,pHroztwoGlebow;ROZKŁ.MIKROBIOL-przy

udzialeBakter,grzyb,promieniowc;ZdolnRozkłPrzez:wytwarzaEnzymImeta-

bolizowaOkreśloneHerbicy(2,4-D,MCAP,dikamba);liczebnośćIaktywnPopul

drobnoustr;ZależyOd:wilgotnItempGle;zawartTlen;zawartMaterOrg;GrHerb

wg.mechDziała:regulWzr-fenoksykw(pochodKw.Fenoksyocto-2,4-D;MCPA;

pochodKw.fenoksymasło;pochodKw.benzoeso)pochodKw.benzoeso(dikam-

ba)pirydyny;inhibitoSynteAminokw;inhibitSynteLipid;inhibitWzrMeryst;

inhibitFotosynt;inhibitSyntPigment;destruktorBłonKom;REGUL.WZR-

herbiNiszcząChwas2-liścien;przenikaDoRoślPrzezLiś,aleMogąTeżPrzezKo-

rzenie;PowoduZakłóceRównowHormonal,synteBiałekIwTranspTkanko;IN-

H.SYNT.AMINO-blokująAktywnOkreśloneEnzyUniemożliwiającBiosyntAmi-

nokwWrośl,inh.synteAcetylomleczano(ALS)(sulfonylomoczniki;triazolopi-

rymoidy)inhSyntKw.5-enolopirogrono-3-fosfoszikimowego(EPSP,glifo-

sat);inhSyntGlutamino;PowoduZahamowWzrostIzamieraRoś;INH. SYT.LI-

PID(inhibitoKarboksylaAcetylo-CoA)-pochodCykloheksadionów;pochod

kw.arylofenoksypropionowego;WykazuBiologiczAktywnWstosunDoWiększoś

1-liścien(tzw.graminicydy);hamująAktywnKarboksylaAcetyCoA;depolaryzac

Bł.kom-zakłóceWprzemieszczaJonów;(destruktoryMerystemówTraw)INH.

WZR.MERYST(wzrSiewek)-działająWchwiliKiełkowNasionLubZaraPoSkie-

Łkow;EfektWidoczPoWschodach;(amidy,dinitroalaniny,pochodBenzofuran);

PowoduZakłóceProcesPodziałKomWstożkWzrostPędówIkorze;INH. FOTO-

SYNT-blokująPrzepływuElektronWfotosystPSII,wWynikuCzegoEn.ŚwietNie

przekształcoWenChemicz;(triazyny;pochodMoczniko;pochodUracylu,pocho

dziazyny);stosowDogleboIdolist;INH.SYNT.KW.EPSP-zaburzeWsyntBiałek

iWkonsekwencHamowWzrosRośl;ObjawyUszk-zahamowWzrost,chlorozy,

nekro;INH.SYNT.PIGM-powoduPowstawaUroślWrażliwBiałychPlam,czasem

ZróżowLubPurpuroOdcień,aNawetBielenieCałychRośl;BlokuBiosyntKarote-

Noidów,kt.ChroniąChlorofilPrzedRozkłPrzezŚwiat;absorbPrzezKorzeIpędy

KiełkuRośl;ObjaUszk-bieleTkRośl,nekro,zasychaLiśc;(triazole,pyridiony,py-

ridaziony,izoksazolidiony);DESTRUKT.BŁ.KOM.-pochodDwupirydyli(dikwat,

parakwat);trazolinony(karfentrazonEtylu);SąToHerbicyKontakto,wMałymSt.

przemieszczSięWrośl;ŚwiatłUaktywDziała;PowodUszkBł.kom,coProwadzDo

szybkDesykacTraktowanychRośl;ObjaUszk-chlorotyczPlamyWyglądająJak

poparze,nekrozy;TOKSYCZ.OSTRA-zdolnSubstDoWywoływEfektToksycz

poPodaniuDoOrgWdawcJednorazLubPo1-razoNarażeniu;LD₅₀-powodŚmier

50%orgBadanychPoPodaniuWokreśloSpos;LC₅₀-statystyczObliczoStężeSu-

bstChemiczWmediumŚrodowiskoPowoduŚmierć50%orgDanejPopulacWok-

reśloWarunk;IC₅₀-statystObliczSt꿌rodkWwodzie,powoduZahamowWzrost

iSzybkośWzrostU50%badanOrgDanejPpul;EC₅₀-statOblSt꿌rodWwodzie,

wywołujSpadekRozmnażU50%badaOrgDanejPopulWokreśWarun;LC₅₀-stat.

Obl.stężWwodziePowodujŚmierć50%orgDanPopWokreśWar;AE-dyspenser

aerozolo(f-maUżytkoUmieszczWpojemnik,naOgółUwalniaRozpylaczWf-mie

kropli,poOtwarciuZawor);CS-zawiesinaKapsuł(zawiesiWcieczyPrzeznaczo

doRozcięczWodąPrzedZastosow);EC-koncentDoSporządzEmulsWod;EW-

-emuls,olejWwodzie;GR-granule(granuleGotoweDoStosow);OD-zawiesina

olejo(trwałaZawiesinaSkładnAktywWcieczyNiemieszającSięZwodą,ktMoże

zawieraćInneRozpuszSkładnDoStosowPoRozcieńczWodą);OF-koncentZa-

wiesinoRozcieńczOlej;SC.-koncentWpostaciStężoZawiesi;SE-zawiesinoe-

emulsja;SL-koncentrRozpuszczalny;WG-granuleDoSporządzaZawiesiWod;

WP-proszekDoSporządzZawiesiWod;UtrzymaZbóżWczystośPowodu:

zwyżkęPlonu;zmniejszNakładNaZbiór;zmniejszZachwaszczeRoślNastępcz;

CzynniDecydOzachwaszZbóż-zabiegMechanicz;terminoweWykonaZbiorI

uprawyPożniwnej;następstwRośl;gat.oziBardziejNarażoNaZachw;ZASADY

STOS.HERB.W.ZBOŻ-zmianowSBC;dostosTermiZwalczaChwasDoOkresW

szczególWrażliwośNaHerbiIselektywnośZbóż;podejmowaDecyzOzwalczaNa

podstawProgówSzkodliwoś;uwzglWarunkPogodowWczasieOprysk;dobór

właściwHerbicy;dostosowDawkiDoStopniaZachw;REGULAT.WZROS-Ry-

zykoWyleganiaZależOdbudowMorfologiczIanatomiczŹdźbłaIkorzeOrazOd

warunkGlebo-klimatycz;ZbytDługieŹdźbłoGdy-zaDużaIlośćWysiew,obsad

rośl;ciepłaPogodaJesienią/wiosnąPodczasKrzewie;nawożeGłówAzot;Cień-

szeŚcŹdźbGdy-wRzędzieZaDużoRośl;zakłócoRozwójWeWczesnFazach

rozwojo(słabSystKorzenio);dużaKonkurencChwast;DziałaRegulWzr-hamu

wytwarz/aktywnHormonWzros(skracaŹdźbła);zwiększaŚredni/grubośćŹdźb;

ZaletyDawekDzielo-b.wcześZlikwidowChwasWokresMasowychWsch;wye-

liminowHamująceDziałaPełnej,1-razoDawkiPreparatNaRoślUpraw;ogranicz

ilośPreparatZastosowDoOdchwasz1haUpraw;Istota-określeTerminWykona

zabiegNieNaPodstawStadiumRozwoRośliUpraw,aleStadiumRozwChwasNa

polu;metoDawekDzieloZależOd-terminowegoWykonywWszystkZabieg;za-

stosowaOdpowiednichSubstAktywWzależnośOdSpodziewan/występujące

zachwasz;doboruSubstAktywHerbicyLubMieszankHerbicyDoFazyRozwojo

chwas;stosowaAdiuwantWniesprzyjającWarunkAtmosf;stanTechniczOprys-

kiwacz;PszenicOz.Pszenży-NaGleŻyzn,naKt.zachwWyższ;roślTePoczątko

rosnWolno,sąSłabiejUlistnIrozkrzewPrzezCoZdolnKonkuroZchwasJestMała;

bardziejOpanowanePrzezChwas;JęczOz.-DługiOkresOdSiewDoKońcWeget

sprzyjaWschodChwast;malaSkutecznHerbiStosowWiosną,boSieKrzewi;Ży-

to-NaGleSłab,aleOwysokPotencjaPlonowa;ZasiewyMieszane-konkurencyj

ŁanuWobecChwastWyraźWzrast;zbożaOzime-miotła,wyczyniec,perz,przy-

tulia,maruna,fiołek,jasnoty,przetaczniki,chwastyJare(rdesty,gorczyca);zboża

jare-gwiazdnica,gorczyca,rdesty,komosa,owiesGłuchy,przytulia,fiołek,jasno,

przetaczniki;ZBOŻA.OZ-JESIEŃ:poSiew(miotła,przytulia,maruna)Couguar

600SC;poWschod-odFazSzpilkowaDoKońcJesienWeget;WIOSNA:(zabUzu-

pełniaj)poWznowieniuWiosenWeget;wFazieKrzewieWiosen;naPoczątSrzela

wŹdźb(Apyros75WG,AminopieliGold530EW,ChwastomMix292EW);ZBOŻA

JARE-odPoczątDoKońcKrzewie;OCHRO.RZEPAK-Rzepak-rośliUprawNa-

rażoNaSilneZachw;DługiOkresWegetIczęsteUszkodzeMrozoPowoduPrze-

rzedzeŁanu;(fiołek,maruna,gwiazdnica,przytulia,jasnoty,tobołki,miotła,perz,

samosiewZbóż;NajbSkutecz-stosowaHerbicJesieniąPrzedWschodaRzepak

lubPoWschod;ZabiegJesien-dogleboPrzedwschodo/dolistPowschodo;Za-

bieWiosen-skutecznMozęByćNiedostateczZpowodMałejWrażliwośChwas;

zabiUzupełniają-(gdyNastępuZachwWtórne);opóźnieKiełkowNiektGat.chw.

naSkutSuszyLubDłuższeOkresWysokTemp(przytulia);łagodZimyLubDłuż

okresBezMrozu;b.mroźZimy,powodujCzęścioWymarzaRzepakSprzyjaWio-

senWschodChw;Samosiewy-niszczyćJesie,boIchBujnyRozwProwadziDoOs-

łabieRzep;wiosnąDużeNakładNaOczyszcz;OCHR.BURAK-występowZachw

pierwotneIwtórne;ZachwaWtórMożePowodowObniżPlonRoś,opóźnićIutrud-

nićZbiór,ktPrzezToJestBardziejCzasochłonIkosztow;Wart.surowcRolniczJest

mniej,aOsypywanieNasionChwastDoGleWzbogacaBankNasion;RozwojSp-

rzyja-późnyTerminSiewuBur;długiOkresKiełkowIwolnyPoczątkoWzr;MetZw-

alcza-1-1zabChwastobójKrótkPoSiewPrzedWschodChwas;MożeZahamWzr

/uszkodzićWschodzącBurak;2-kolejOprysWfazieLiścieniChwas;powschodo

dajeMożliwOcenyZachwaszIpozwalaUstalić,kt.herbicIjakieDawki;3-zabieDo-

gleboInalist;(doglebo-celemZniszczeGatWcześniejKiełkujIosłabieWzrosChw,

kt.przeżyły);ZaletaDawDzielo-możliwDoborHerbicDoZaobserwowNaPlantac

gatChwas;możliwOcenyStanuIstopniaZachw;podjęcieDecyzOprzeprowadze

następneZabieg;(dawkNalistnNiezależOdRdzIwilgotGle,dlategoB.skutecz

nawetPrzySuchejWioś);OCHR.ZIEMNIAK- WchemiczZwalczaChwasHerbi

przedwschodo;PoWzejściuZiemniakIwiększChwasMożnaStwierdzić,ktGat.

DominuIzastosowHerbiPowschodo;PrzyczyWzrZachWpóźniejOkrWeget-

złaPielęgnacMechanicz;spadekZużyciaHerbic;złyDobórHerbi;złaTechnWy-

konaZabiegZwalcz;ograniczoZwalczaChwasWprzedplon;Adiuwant-śrPo-

mocnicz;wspomagaAktywnŚrPchroRośl;JeśliChceuUniezależnićŚrodekOd

fazyRozwojoRośl;substOlejoLubNaIchBazie;zemulgowanePrzezDodanZw.

powierzchnioCzynZmniejszająNapięciePowierzchnio;BEZ.ADIUW-dużyKąt

stykuKropliZpowierzchLiścia=małaPrzyczepnośćZ.ADIUW-małyKątStyk=du-

żaPrzyczepn;1-liścien-wskazane,zeWzglNaRównolegUnerwieIkropleŁatwo

sięOdbija;2-liścien-zmieniaWłaściwPowierzchLiś-lepszePrzylega;MECH.

DZIAŁA-likwidac/ograniczNapięcPow.cieczyRobocz-lepszePrzylega;mały

deszczNieRozmyjeKropliCiecz-uniezależnieOdWarunkPogody;starszeChw

bardziejOblepioneCiecząRoboczą;większPenetracWrośl;zmniejszeO20-30%

dawkHerbicy;Przykłady-Actirop;Atplus;Hysprey-(najdroższy)80SL;Olejan,

Olbras;

---