14.03.2005

Wykład 4

Ekspansja chrześcijaństwa na kontynencie europejskim

• Po VII w chrześcijaństwo stało się religią południowego wybrzeża Morza Śródziemnego i Południowej Europy ekspansja Arabów odgrodzenie chrześcijaństwa od wschodu i południa w tym wypadku ekspansja chrześcijaństwa możliwa tylko na północ

• Arabowie - osłabienie greckiego chrześcijaństwastarcie greckiego ch. Z islamem

• Chrześcijaństwo łacińskie w VI w było jeszcze słabsze niż greckie

• W VI, 555 r w ewangelizacja Anglii św. Augustyn z Canterbury, sukces chrześcijaństwa łac.

• Rzym odnosi sukcesy w Galiiwcześniejsze wpływy zostają tam umocnione

• Koniec VI w sukces Rzymu na Płw. Iberyjskim od czasu najazdu Wizygotów panował tam arianizm

• 587 król Hiszpanii Rekkared na synodzie w Toledo narzucił biskupom przejście na katolicyzm

VI / VII w

Władza Rzymu została rozciągnięta na Anglię, Państwo Franków, Hiszpanię wcześniej Konstantynopol był silniejszy

• Kościół celtycki w Irlandii rozprzestrzenia się na drodze oddolnej, bez modelu instytucyjnego, na skutek własnej atrakcyjności a nie na drodze politycznejjednym z misjonarzy jest św. Patryk

• Kościół irlandzki do XX w nie stworzył instytucji państwowej w XVI w Irlandię zajmują Anglicy i Irlandczycy znowu nie mogą stworzyć swojego państwa

• Irlandiaspoł. O ustroju ludowo - plemiennym

• Chrystianizacja pokojowanastępstwo to zachowanie elementów pogańskich, bo żadna władza ich do niczego nie przymuszała

VIII w

• Dalej ekspansja chrześcijaństwa na północ

• Chrześcijaństwo na dobre wykracza poza północną granicę Cesarstwa Rzymskiego, przekracza limes granica oddzielająca chrześcijaństwo od barbarzyństwa: Anglia oddzielona od Piktów(Szkotów) murem Hardiana, dalej granica wzdłuż Renu i Dunaju)

• Najpierw chrystianizacja ludów germańskich (Turyngia, Fryzja) św. Bonifacy, uchodzi za misjonarza germanów

IX w

• Wysłannicy Bizancjum: Cyryl, Metody, głosili chrześcijaństwo na Morawach

jęz. starocerkiewno - słowiański

• Czesi, Morawianie i być może Węgrzy to jedyne w Europie ludy chrystianizowane dwukrotnie najpierw przez Bizancjum a następnie przez kościół niemiecki, który wyparł bizantyjski

• Pierwsze klasztory w Czechach i na Węgrzech założone w IX w przez Greków

X w

Polska otrzymuje od Czechów chrześcijaństwo

X / XI w

Skandynawia podporządkowana biskupstwu w Bremie

W połowie XI w Europa prawie cała była już ziemią chrześcijańską, ostatnia w Europie przyjęła chrzest Litwa (1350) a najwcześniej Monarchia Franków za Chlodwiga w V w.

1054 - WIELKA SCHIZMA - Europa rozdarta na dwie części później brak wspólnej reprezentacji

Dwie główne osie rozwoju chrześcijaństwa

południe - północ

wchód - zachód

im bardziej oś północ - południe traciła na znaczeniu, tym zyskiwała oś wschód - zachód

• południe(Pax Romana, uniwersalne prawo, pismo, cywilizacja) - północ(prymitywne plemiona, brak prawa i pisma, drewniane chaty, barbarzyńcy nie interesowali Rzymian) opozycja barbarzyństwa i cywilizacji

• chrześcijaństwo pierwszych wieków skierowane na wschód ekspansja Arabów chrześcijaństwo skierowane na północ

• Morze Śródziemne dotąd wewnątrz chrześcijaństwa a teraz granica z islamem

Powstanie cywilizacji europejskiej to następstwo ekspansji

• Rzymu

• Konstantynopola

Do germanów i słowian tradycja żydowska i klasyczna

• Cywilizacja wraz z chrześcijaństwem wkroczyła na północne ziemie

• Tradycja żydowska dała poczucie historyczności poganie uzyskują zakorzenienie w historii (Kościół nazywał siebie Izraelem narodem wybranym)

Tradycja rozprzestrzeniała się dzięki:

• Klasztorom (skryptoria mnisi przepisywali tam wielkie dzieła antyku)

• Szkoły pałacowe

Ewangelizacja północy przewrót w każdej dziedzinie życia (nowe normy moralne, pochówek szkieletowy zamiast całopalnego. Likwidacja świątyń i obyczajów pogańskich, monogamia na poligamię itd.) PRZEJŚCIE DO STANU CYWILIZACJI jednym słowem

Mieszko, wedle swego zwyczaju siedmiu żon zażywał (które później musiał zamienić na jedną Czeszkę)

Gall Anonim

Państwo w średniowieczu nie mogło istnieć bez kościoła (kościół umacniał państwo administracyjnie i intelektualnie)

Przyjęcie chrześcijaństwa stworzyło wspólne państwo, dało początek stosunkom dyplomatycznym, mnisi elita intelektualna. Ewangelizacja oznaczała wciągnięcie w szersze struktury polityczne albo imperium łacińskiego(Rzym - ustanowione w 800 r przez papiestwo) albo greckiego (Bizancjum)

Podział religijny = podział polityczny

• Na wschodzie - Bizancjum

• Na zachodzie - Cesarstwo Rzymskie

Obydwa oparte na odmiennych stosunkach państwo - kościół i na odmiennych strukturach

WSCHÓD

• Legalna kontynuacja Cesarstwa Rzymskiego

• Kościół instytucją państwową, bo chrześcijaństwo religią cesarstwa, chrześcijaństwo starsze niż cesarstwo

• Będąc chrześcijaninem trzeba uznawać cesarza i imperium

• Władza świecka cesarza pokrywa się z chrześcijaństwem koncepcja symonii władz

• Relacje Konstantynopol - inne ludy określone w Księdze (? - nie wychwyciłam jakiej)

• Proksenoi - przyjaźń

• ? - poddaństwo ludy prawosławne w przyjaźni z cesarstwem ale uznają zwierzchnictwo Bizancjum

• Patriarcha Konstantynopola do patriarchy Rusi list, krytyka Rusinów

• Państwo i kościół to nierozerwalny związek

• Święty cesarz namaszczony basileus i autokrator Rzymian (chrześcijan)

• Nie może być kościoła bez cesarza

Wschodnie pojmowanie relacji cesarz głową kościoła, nie tak jak na zachodzie (na zachodzie rywalizacja cesarz - papież)

Imperium Bizantyjskie to nazwa nadana przez historię sami siebie nazywali Imperium Cesarskim

ZACHÓD

• Najazd germanów w V w kościół łączył świat łaciński, tworzył instytucje i podporządkowywał je sobie odwrotnie niż na wschodzie, na wschodzie kościół instytucją straszą

• Dwa ośrodki władzy i rywalizacja

• Cesarstwo upadło w 4 7 6

• 8 0 0 - Karol Wielki ogłosił się zwierzchnikiem w przeciwieństwie do cesarza z Konstantynopola, cesarz w Europie łacińskiej nie miał władzy religijnej po to odnowili cesarstwo, żeby papież miał władzę

Chrześcijaństwo nie tylko stworzyło, ale także podzieliło Europę

Średniowiecze:

• Rzym - łacina

• Konstantynopol - greka i lokalne jęz. niedawnych barbarzyńców nobilitowane na wschodzie a na zachodzie zakazane przez papiestwo

• Różne pojmowanie prawd wiary

• Różne relacje władza świecka - władza kościelna

• Różnice w organizacji kościoła

Ani na początku, ani w późnym średniowieczu europejskie instytucje świeckie nie były w stanie scalić wschodu z zachodem

X w razem ze chrztem Polski, Czech, Węgier i ewangelizacją Rusi Kijowskiej wytworzyła się linia dzieląca społeczeństwa prawosławne i katolickie od XII w konflikt między nimi

1054 - WIELKA SCHIZMA

Wschód to królestwo Genesis (...) zachód nie słyszał bezpośrednio głosu Boga

Nikolaj Bierdlajev filozof rosyjski

Kościół łaciński narodził się jako przedłużenie greckiego chrześcijaństwa uniezależnia się od greckiego a później chce go zdominować SCHIZMA (za panowania papieży germańskich którzy nie rozumieją kultury greckiej)

Zachód oderwał się od wschodu a nie odwrotnie stąd schizma wschodnia to błędna nazwa prawosławie nie powstało przecież w XI w

• Do IV w w Rzymie używano liturgii greckiej

• Wielkanoc do V w Rzymie wyliczana za przez mnichów aleksandryjskich

• Schizma łacińsko - grecka z punktu widzenia socjologii to naturalna konsekwencja rozwoju chrześcijaństwa, różniły się od siebie od początku istnienia

• Wschodni kościół na obszarze kultury hellenistycznej

• Zachodni rozwija się pod wpływem organizacji rzymskiej rządzonej przez prawników już w pierwszych wiekach niektóre różnice zostają wzmocnione bo Bizancjum pod wpływami perskimi a Rzym to wpływy elementów germańsko - celtyckich

---