xx-lecie, 20-lecie międzywojenne, 38


20-lecie międzywojenne

Z a g a d n i e n i a

1. Ogólna charakterystyka okresu 20-lecia.

2. Kierunki filozoficzne.

3. Kierunki artystyczne.

4. "Przedwiośnie" S. Żeromskiego.

5. Ugrupowania i kierunki poetyckie w Polsce.

O d p o w i e d z i

  1. materializm dialektyczny - teoria filozoficzna stworzona przez Karola Marksa i Fryderyka Engelsa, a rozwinięta przez Włodzimierza Lenina; twórcy tego kierunku głosili tezę o pierwotności materii i wtórności świadomości; poznanie rzeczywistości traktowali jako ciągły proces gromadzenia prawd względnych i zbliżania się do prawdy absolutnej; poznanie to praktyka; przemiany w czasie i przestrzeni wynikają z nieustannej walki przeciwieństw literatura, wg materialistów była odzwierciedleniem stosunków społecznych

  1. intuicjonizm - teoria filozoficzna zapoczątkowana przez Bergsona; głównym narzędziem poznania świata jest intuicja i instynkt życiowy, a nie rozum; prawa rządzące światem są nieuchwytne, ponieważ o jego rozwoju decyduje irracjonalny pęd życiowy, który tylko artyści mogą dzięki własnej intuicji wyczuł i wyraził;

  1. pragmatyzm - kierunek powstał w Ameryce pod koniec XIX w. i jego twórcą był filozof i psycholog Wiliam James; postulował on praktyczny sposób myślenia i działania, stosowanie metody krytycznego rozsądku i nauk doświadczalnych; hasłem pragmatystów było zbliżenie filozofii do życia oraz uzależnienie prawdziwości twierdzeń od ich praktycznych skutków; poznanie ludzkie ma charakter czysto praktyczny, nie chodzi więc w tym procesie o obiektywne zbliżenie człowieka do prawdy, lecz o efekty praktyczne, związane z zaspokojeniem ludzkich potrzeb;

  1. futuryzm - awangardowy kierunek literacki i artystyczny rozwijający się w pierwszym ćwierćwieczu XX wieku. Teoretykiem te go kierunku oraz autorem futurystycznego manifestu był włoski poeta Tomasso Marinetti, który głosił idee anarchistycznego buntu przeciwko istniejącym formom życia społecznego, tradycji kulturowej. Futuryści zafascynowani byli nowoczesną cywilizacją urbanistyczno-techniczną, a więc gloryfikowali wszelką nowość, przyszłość, dynamiczne tempo wielkomiejskiego życia oraz wszelkie wytwory nowoczesnej techniki. Wiązała się z tym pochwała brutalności, przemocy, a nawet wojny oraz kult Nietzscheańskiego "mocnego człowieka". Dlatego też włoscy futuryści związali się z włoskim ruchem faszystowskim, w Polsce futuryści opowiedzieli się po stronie rewolucjonistów i walczącego proletariatu. W literaturze kierunek ten objawiał się dążeniem do stworzenia nowego języka poetyckiego, zdolnego wyraziŤ ruch, wieloplanowość i równoczesność zjawisk, w odrzuceniu reguł' logiki, składni i ortografii. W ten sposób powstawały często utwory bezznaczeniowe, oparte jedynie na zasadzie podobieństwa brzmieniowego słów i dźwięków; Polska: B. Jasieński, S. Młodoźeniec, Czyżewski

  1. nadrealizm (surrealizm) - autorem manifestu surrealistycznego jest Andre Breton; Przedstawiciele tego kierunku dążyli do stworzenia nowej "nadrealnej rzeczywistości" poprzez uniezależnienie artysty od reguł logicznego myślenia, poprzez eliminacją nakazów rozumu, negacją wszelkich norm estetycznych i moralnych. Proces twórczy to mechaniczne notowanie potoku luźnych skojarzeń, wypływających z podświadomości twórcy Dużą rolę w twórczości surrealistów pełniły elementy czystego przypadku, absurdalnego żartu , parodii i groteski. Z doświadczeń pierwszej wojny światowej nadrealiści wysnuli przekonanie o kryzysie cywilizacji zachodniej i jej racjonalistycznych ideałów Widzieli możliwość wyzwolenia jednostki od przymusu poprzez miłość, poezją, wolną grę wyobraźni, po przez osiągnięcie stanu wewnętrznej harmonii dzięki zespoleniu ja wy i snu.

  1. neoklasycyzm - kierunek poetycki nawiązujący do dziedzictwa kulturalnego epok minionych, a zwłaszcza do starożytnej kultury grecko-rzymskiej, a także klasycyzmu i baroku. Czołowym przedstawicielem tego kierunku by' wybitny poeta francuski Paul Valery, który sformułował program poezji intelektualnej, łączącej tradycję z osiągnięciami symbolizmu i liryki współczesnej. W jego poezji znajdujemy elementy intelektualnej abstrakcji i aluzji filozoficznych. Utwory neoklasyków charakteryzowały się rygorystyczną formą , opartą na klasycznych wzorach, ściśle poetycki język tych utworów był całkowicie uwolniony od balastu wszelkich "treści życiowych", każdy utwór by' ilustracją tzw. "poezji czystej"; drugim wybitym przedstawicielem by' Thomas Eliot

P r z e d s t a w i c i e l e S k a m a n d r a : Julian Tuwim, Jarosław Iwaszkiewicz, Jan Lechoń, Antoni Słonimski, Kazimierz Wierzyński.

F u t u r y z m . Kierunek ten na zachodzie Europy rozwinął się przed pierwszą wojną światową, natomiast w Polsce okres głównych wystąpień futurystów przypada na lata 1919-1921. Futurystów cechował agresywny bunt przeciwko wszelkiej tradycji oraz fascynacja światem współczesnej techniki i cywilizacji "Dobra maszyna jest wzorem i szczytem dzieła sztuki przez doskonałe połączenie ekonomiczności, celowości i dynamiki" - twierdzili futuryści W ich programie łatwo odnaleźć sporo niekonsekwencji, a wśród nich kult techniki i pierwotnego instynktu, apologii maszyny i uwielbienie dla żywiołu, pochwałą nowoczesnej cywilizacji i zaufanie do pierwotnych odruchów człowieka. świadomą prowokacją wobec tradycji było głoszenie "dowolności form gramatycznych, ortografii i przestankowania".

P r z e d s t a w i c i e l e F u t u r y z m u : Bruno Jasieński, Stanisław Młodożeniec, Anatol Stern, Adam Ważyk

A w a n g a r d a k r a k o w s k a . Poeci awangardy skupiali się wokół czasopisma "Zwrotnica", które ukazywało się w Krakowie. Teoretykiem grupy by' Tadeusz Peiper. Twierdzi' on, że wiek XX całkowicie zmieni' oblicze žwiata zarówno w sensie cywilizacyjno-technicznym, jak i społecznym Zdaniem Piepera człowiek powinien uczestniczył w tym wielkim nurcie przemian. Uczestnictwo to powinno objął wszystkie dziedziny życia, przemienią ludzką wrażliwość, uczuciowość i wyobraźnię Także nowoczesna sztuka powinna brał udział w tworzeniu nowych form życia, nowego modelu człowieka, powinna likwidować przedział, jaki wytworzy' się między osiągnięciami cywilizacyjnymi a nieumiejętnością psychicznego dostosowania się do nich. Jego słowa-hasła to m i a s t a , m a s a , m a s z y n a . Szybki rozwój techniki, ciągłe udoskonalanie maszyn, urbanizacja i industrializacja witane były z radosnym optymizmem. Idealnym modelem takiego žwiata było społeczeństwo traktowane jako doskonale działający organizm. Peiper odrzuca natchnienie, wypowiada się przeciwko wolnej grze wyobraźni, twierdząc, że poeta powinien być rzemieślnikiem, osobowością roboczą. Rym regularny uznany zosta' za niezbędny element nowej poezji ale był oddalony o pięć, sześć wersów, odpowiadając w ten sposób metodzie kojarzenia odległych pojęć.

P r z e d s t a w i c i e l e a w a n g a r d y : Julian Przyboś , Adam Ważyk, Jan Brzękowski.

P o e z j a r e w o l u c y j n a . W 1925 roku Stanisław Stande, Władysław Broniewski i Witold Wandurski wydali zbiorek poetycki, nazywany "Trzy salwy". Poeci nie mieli sprecyzowanego programu poetyckiego, podkreślali jedynie, że w bezlitosnej walce proletariatu z burżuazją stają zdecydowanie po lewej stronie barykady.

Ugrupowania poetyckie XX-lecia międzywojennego.

1



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
20. Sól ziemi, Filologia polska UWM, XX-lecie międzywojenne, opracowania
Język polski XX lecie międzywojenne
XX Lecie Międzywojenne, NAUKA
XX lecie międzywojenne
XX LECIE MIĘDZYWOJENNE
XX-LECIE MIĘDZYWOJENNE, P-Ż
xx-lecie międzywojenne, skamandry, Julian Tuwim - przedstawiciel Skamandra
XX lecie międzywojenne
ŚMIERĆ KOMIWOJAŻERA - o utworze, Szkoła, XX- lecie międzywojenne
Peiperowska metafora teraźniejszości, Filologia polska UWM, XX-lecie międzywojenne
xx-lecie międzywojenne, wyjaśnij znaczenie teorii czystej formy, 46
xx-lecie międzywojenne, staftuwim, "Ars poetica"
xx-lecie międzywojenne, literackie wizje rewolucji, Literackie wizje rewolucji (np
XX lecie międzywojenne ściąga, ściągi, referaty
Ściąga 5 XX-lecie Międzywojenne DOWNLOAD
XX-LECIE MIĘDZYWOJENNE - ogólna charakterystyka epoki, FILOLOGIA POLSKA, XXlecie miedzywojenne
18 Wspólny pokój, Filologia polska UWM, XX-lecie międzywojenne, opracowania

więcej podobnych podstron