Polityka Regionalna UE

05.10.2011

Teoretyczne założenia polityki spójności UE



„aby te cele mogły zostad zrealizowane, Unia musi zmobilizowad wszystkie odpowiednie
zasoby krajowe i wspólnotowe – w tym te należące do polityki spójności – w zakresie
wszystkich trzech aspektów strategii (gospodarczym, społecznym i środowiskowym), tak aby
w większym stopniu wykorzystad powstającą pomiędzy nimi synergię w ogólnym kontekście
zrównoważonego rozwoju” – Konkluzje Prezydencji, Rada Europejska, marzec 2005 r.



Konkurencyjnośd ekonomiczna – czyli co zrobid, żeby w regionach produkowano dużo i
efektywnie

o Wymiar wewnętrzny (unijny i paostwowy) i zewnętrzny
o Im większy nacisk na integrację tym większy nacisk na konkurencyjnośd zewnętrzną

(międzynarodową)



Wewnętrzna spójnośd – co zrobid, aby zapobiegad marginalizacji niektórych obszarów



Od 2000 r. coraz większy nacisk kładziony jest na konkurencyjnośd



Polityka regionalna – polityka rozwoju, której celem jest wyrównywanie różnic
międzyregionalnych



Polityka:

o Działanie władzy

 Jakiej władzy?



Regionalnej



Paostwowej



Unijnej



Rozwoju:

o Co to jest rozwój?

 Ciąg zmian, który cechują takie własności jak



Nieodwracalnośd, spontanicznośd i monotoniczny charakter
(Krajewski 1977)



Odniesienie do pojęcia struktury (Zamiara 1977)



Ukierunkowania (Chojnicki 2008)

o Co to jest rozwój społeczno-ekonomiczny?



Różnic

o Co jest a co nie jest różnicą?
o Czy różnica jest czymś negatywnym?

 Wzrost nie uwidacznia się wszędzie jednocześnie, przejawia się on ze

zmienną intensywnością w postaci punktów lub biegunów wzrostu i
rozchodzi – bieguny wzrostu – Perroux 1955



Wyrównywanie:

o Od góry czy od dołu
o Od wewnątrz czy od zewnątrz



Międzyregionalnych:

o Skala?

o Ciągłośd przestrzenna?



Jakie sposoby wyrównywania różnic w rozwoju społeczno-ekonomicznym wypracowała gp?

Wspierad biednych czy bogatych?


12.10.2011 r.

Polityka regionalna Unii Europejskiej do 2000 r.

Etapy:



I etap – 1957-1974

o Zanim powołano EWG zlecono Spaak’owi warunków na jakich mogłaby ona powstad

– rekomendacje raportu

 Wspólnota powinna dążyd do tego, aby na jej obszarze były równe warunki

konkurencji – zniesienie barier celnych

 Powinno się stworzyd wspólne prawodawstwo dotyczące konkurencji
 Powiększanie zasobów poprzez wykorzystanie pozostającej bez pracy siły

roboczej i waloryzację regionów opóźnionych

 Koordynacja planów dotyczących rozwoju regionalnego
 Zalecenie powstania specjalnego regionalnego funduszu inwestycyjnego w

celu stymulowania zrównoważonego rozwoju

 Wykreślono zalecenie o opóźnionych regionach – uznano, że to domena

poszczególnych rządów

 Z tego samego względu wykreślono plany regionalne (ostały się tylko

elementy przy polityce rolnej i transportowej)

 2 wyłomy od rezygnacji z polityki regionalnej



Niemcom udało się przepchnąd zapis o tym, żeby wspierad ich
obszary wschodnie, gdyż gdy dojdzie do zjednoczenia Niemiec nie
mogą one byd zapóźnione w rozwoju



Na to zareagowali Włosi – chcieli tego samego dla swoich regionów
południowych

o Preambuła Traktatu Rzymskiego – odwołanie do polityki regionalnej i zmniejszania

poziomu zacofania regionów opóźnionych

 Podstawa do wszelkich zapisów dot. polityki regionalnej

o 1957 – powołanie Europejskiego Banku Inwestycyjnego

 Miał doinwestowywac różne działania uznawane za wspólnotowe, ale przez

wiele lat raczej nie spełniał swojej funkcji jeśli chodzi o politykę regionalną

o 1958 – powołanie Europejskiego Funduszu Społecznego

 Instrument oddziaływania na rynek pracy

o 1958 – w ramach Rady Europy powstaje konferencja władz lokalnych

 Miał on wpływ na aktywnośd struktur lokalnych na arenie międzynarodowej

o Dążenie do uwspólnotowienia polityki regionalnej – pierwsze elementy polityki

regionalnej były zależne od poszczególnych paostw członkowskich

o Trzy osie sporu

 Zgadzano się, że istnieją pewne obszary problemowe i powinno się wdrażad

wobec nich pewne instrumenty

 Nie było skoordynowanych działao na obszarze całej wspólnoty – w każdym

kraju realizowano inną politykę

 Problemy Włoch – południe Włoch było najsłabiej rozwiniętym regionem

ówczesnej wspólnoty

 Kształt Europejskiego Funduszu Regionalnego – nie było zgody co do jego

finansowania i wydatkowania środków z tego funduszu

o Pierwsze rozszerzenie UE

 UK chciała mied coś z przystąpienia do Unii
 Konflikt UK-Francja – Francja ciągnęła kasę z polityki rolnej, a UK chciała z

regionalnej

o 1962 – europejski fundusz orientacji i gwarancji rolnej

 Polityka rolna szybko stała się przedmiotem zainteresowania EWG

o 1968 – powstaje Generalna Dyrekcja Polityki Regionalnej – DG Regio (D XVI)
o 1971 – powstaje nomenklatura statystyczna (NUTS)
o 1973 – powstaje komisja ds. transportu i polityki regionalnej



II etap – 1975-1985

o 1975 – powstaje Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

 Celem tego funduszu był podział środków wpłacanych przez PC do kasy

wspólnotowej i przeznaczanie ich na rzecz regionów o niższym poziomie
rozwoju

 Okres stagnacji gospodarczej
 Paostwa stały się bardziej uległe na rzecz wspólnoty i rozszerzenia jej

kompetencji

 1981 – przyjęcie Grecji



Grecja jako całośd była dużo biedniejsza niż najbiedniejsze inne
regiony

o Zasady przyznawania środków przez EFRR

 Uzupełniający charakter pomocy finansowej – co do zasady obowiązuje do

dziś

 Ograniczenie subsydiów do zadao mieszczących się w programach rozwoju

regionalnego – dziś też trzeba mied strategię, żeby coś dostad 

 Udzielanie pomocy wyłącznie w regionach objętych krajową polityką

regionalną

 Przyjęcie zasady, że o finansowanie ubiegają się jedynie władze

poszczególnych paostw – właściwie nadal obowiązuje, obecnie konsultacje z
regionami, ale to paostwa i komisja decydują

 Wielkośd subwencji udzielana kwotowo – tego nie ma
 Kwota subwencji ogólnej i jej podział są ujawniane przez poszczególne

paostwa – aktualne

o 1977 r. – 60% EFS miało byd przeznaczone na politykę regionalną – wciąż o ich

wydatkowaniu decydowały PC

o 1979 – pierwsze powszechne wybory do PE

o 5% budżetu EFRR będzie rozdysponowane zgodnie z decyzją Komisji – będzie mogła

przeznaczyd te pieniądze na wsparcie regionów nie wspieranych przez paostwa
członkowskie  pierwszy instrument „prawdziwej” polityki regionalnej

o 1984 – pierwsza reforma EFRR

 Zrezygnowano z kwot, ale wprowadzono widełki kwot dla paostw – paostwo

miało zagwarantowane wsparcie na poziomie minimum

 5%  11,37% o których decydowała Komisja

o Zasady klasyfikacji regionów ubiegających się o pomoc wg reformy z 1984

 Regiony cechujące się długotrwałym niedorozwojem
 Regiony o niskim poziomie dochodów
 Regiony narażone na negatywne skutki działania WE



Pewne regiony tracą na wprowadzeniu unii celnej

 Regiony przygraniczne



III etap – 1986-1992

o Jednolity Akt Europejski

 Wprowadzenie zasady 6-letniego planowania (od 1988-1993)
 Koniecznośd koordynacji i ujednolicania zasad rządzących istniejącymi

funduszami

o Przyłączenie Hiszpanii i Portugalii
o 1988 – Rada Europejska na szczycie w Brukseli podejmuje wiele ważnych decyzji

 Reforma sposobu funkcjonowania funduszy solidarnościowych  zmiana ich

nazwy na fundusze strukturalne

 68 mld ECU przeznaczone na finansowanie funduszy strukturalnych
 Zadecydowano, że okresy planowania polityki regionalnej będzie się

pokrywał z perspektywami budżetowymi

 Wyznaczono pierwsze cele polityki regionalnej



Strukturalne dostosowanie regionów zacofanych w rozwoju



Restrukturyzacja obszarów dotkniętych upadkiem przemysłu



Zwalczanie długoterminowego bezrobocia



Ułatwienie dostępu młodzieży do rynku pracy



Wspieranie rozwoju obszarów wiejskich

o Dostosowanie struktury agrarnej
o Rozwój obszarów wiejskich

 Ustalono procedury pomocy



Koncentracja środków na ograniczonej liczbie celów



Kwalifikowanie regionów do pomocy na podstawie kryteriów
wspólnotowych



Uznanie za priorytetowe programów wieloletnich



Uznano za kluczowe koordynowanie wszystkich elementów
finansowych



Wprowadzenie dokumentów podpisywanych przez komisje i PC o
przeznaczeniu i wielkości środków na politykę regionalną

 1991 – powstaje INTERREG
 Finansowy instrument orientacji rybołówstwa



IV etap – 1993-1999

o Traktat z Maastricht

 Utworzenie Funduszu Spójności
 Wprowadzenie III Filarów
 Podział celów na priorytetowe (1, 2 i 5b) i cele o charakterze funkcjonalny



Zmiany w celach – wprowadzenie 6 – regionów o niskiej gęstości
zaludnienia

 W ramach celów priorytetowych wyznaczono w miarę stabilne ramy

klasyfikacji, które regiony się łapią do pomocy

o Przyjęcie Austrii, Finlandii i Szwecji
o Inicjatywy UE w których Komisja bezpośrednio oddziaływała na beneficjentów – z

pominięciem paostw członkowskich – do dziś Leader, Interreg



V etap – 2000-2006



VI etap – 2007-2013

Czemu wyznaczamy kolejne etapy, czemu trzeba było coś zmieniad?



Kryzysy gospodarcze i ich konsekwencje – zmiany w przemyśle i układzie społeczno-
gospodarczym



Poszerzanie integracji – przyjmowanie nowych krajów



Pogłębianie integracji

Perspektywa 2000-2006 – cele polityki regionalnej



Fundusze strukturalne przyczyniają się we właściwy sposób do osiągnięcia następujących
trzech celów priorytetowych

o Wspierania rozwoju i dostosowania strukturalnego regionów opóźnionych w rozwoju

– cel 1

o Wspierania gospodarczej i społecznej konwersji obszarów stojących w obliczu

problemów strukturalnych – cel 2

o Wspierania dostosowania i modernizacji polityk i systemów kształcenia, szkolenia i

zatrudnienia – cel 3



Rozszerzenie w 2004 r. – 10 nowych paostw

o Wchodzą biedne kraje – reszta wypada z celu 1 – potrzeba wsparcia przejściowego



Silna krytyka dotychczasowych działao

o Opór płatników netto (głównie Niemcy i Holandia)



1997 – publikacja Agendy 2000 – przyjęcie w 1999 w Berlinie

o Pierwsza oficjalna deklaracja Rady UE, że kraje stowarzyszone zostaną przyjęte do

Unii

o Opisanie korzyści dla krajów 15-stki z rozszerzenia UE



1999 – przyjęcie rozporządzenia 1260 – rozporządzenie ogólne dot. funduszy Unijnych - cele

o Wspierania rozwoju i dostosowania strukturalnego regionów opóźnionych w rozwoju

– cel 1

 Obszary poniżej 75% PKB unijnego
 dawny cel 6 (obszary peryferyjne)
 środki na poziomie NUTS 2

o Wspierania gospodarczej i społecznej konwersji obszarów stojących w obliczu

problemów strukturalnych – cel 2

 Obszary przechodzące zmiany społeczno-gospodarcze w sektorze

przemysłowym i usługowym – nuts3



Stopa bezrobocia



Udział zatrudnionych w przemyśle



Zauważalny spadek zatrudnienia w przemyśle

 Upadające obszary wiejskie



Gęstośd zaludnienia mniejsza niż 100 os/km2



Procentowy udział zatrudnienia w rolnictwie równy lub wyższy niż 2-
krotna wartośd dla wspólnoty w każdym roku od 1985



Stopa bezrobocia – w ciągu 3 lat wyższa niż średnia dla wspólnoty

 Obszary miejskie znajdujące się w trudnej sytuacji oraz objęte kryzysem



Gęsto zaludnione i spełniają dodatkowe kryteria



Stopa bezrobocia długotrwałego wyższe niż dla wspólnoty



Wysoki poziom ubóstwa



Wysoki poziom przestępczości i wykroczeo



Zanieczyszczone środowisko



Niski poziom edukacji

 Obszary zależne od rybołówstwa



Udział zatrudnienia w sektorze rybołówstwa



Stoją w obliczu problemów społeczno-gospodarczych związanych z
restrukturyzacją sektora

o Wspierania dostosowania i modernizacji polityk i systemów kształcenia, szkolenia i

zatrudnienia – cel 3

 Wszyscy inni

o Generalnie cele bardziej ogólne niż w poprzednich perspektywach – także jest ich

mniej i wypadła wieś z głównego frontu



Pierwszy 7-letni okres programowania



Ustalono dokumenty obowiązkowe w relacji miedzy KE i Paostwami Członkowskimi, które
muszą opracowad wszyscy, chcący korzystad z funduszy



Cechy dokumentów

o PC sporządza dokument korzystania ze środków unijnych na poziomie wybranym

przez siebie, ale KE interesuje przede wszystkim poziom NUTS 2 i plany nie mogą
przebiegad przez ich granice – może grupowad kilka, albo byd dla kawałka jednego –
cel 1

o Plan musi byd stworzony na okres programowania
o Oprócz planów istnieją Wspólnotowe Ramy Wsparcia

 Dokument między PC i KE. Celem tego dokumentu jest koordynacja całej

pomocy wspólnotowej dla danego paostwa

 Zawiera określone przez rozporządzenie 1260 części



Określenie celów strategicznych i głównych kierunków interwencji



Cele powinny byd policzalne wszędzie tam gdzie to możliwe



Ocena przewidywalnego oddziaływania



Jak interwencje z polityki regionalnej oddziaływają na inne polityki
wspólnoty



Plan finansowy

o Programy Operacyjne

 Priorytety i określenie ich spójności z innymi politykami
 Policzalnośd celów
 Ocena oddziaływania interwencji
 Skrócony opis działao
 Charakter działao niezbędnych do monitorowania i oceny PO
 Plan finansowy

o Uzupełnienia programów – wyjaśniają wszystko to, co było zapisane w programach

operacyjnych



Inicjatywy wspólnotowe

o W latach 2000-2006 były 4 – Urban, Leader…
o Inicjatywy są pomyślane tak, żeby pieniądze przechodziły z UE bezpośrednio do

beneficjenta bez paostwa członkowskiego

o Oczywiście przechodzą przez paostwa, ale to KE wyznacza cele
o Interreg – współpraca trans graniczna, międzynarodowa (wyznaczone strefy

współpracy) i międzyregionalna, na poziomie NUTS 3

o URBAN – promowanie zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich
o LEADER – dotyczy obszarów wiejskich,
o Equal – zwalczanie wszelkich form dyskryminacji i nierówności na rynku pracy



Polskie dokumenty na lata 2004-2006

o Podstawy Wsparcia Wspólnoty
o Narodowy Plan Rozwoju na lata 2004-2006

 ZPORR
 Sektorowy PO Rozwój zasobów ludzkich
 PO inicjatywy Equal
 SPO Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw
 SPO Transport
 SPO Pomoc Techniczna
 SPO Inicjatywy wspólnotowej Interreg
 SPO Restrukturyzacja i Modernizacja Sektora Żywnościowego oraz Rozwój

Obszarów Wiejskich

 SPO Rybołówstwa i przetwórstwo Ryb

Perspektywa 2007-2013



Przesłanki Reformy

o Sytuacja społeczno-gposodarcza w Europie
o Strategia Lizbooska

 Cel główny – unia staje się najbardziej konkurencyjną i dynamiczną opartą na

wiedzy gospodarką świata, zdolną do zrównoważonego wzrostu
gospodarczego z lepszymi miejscami i większą spójnością społeczną



Przejście do społeczeostwa informacyjnego



Modernizacja europejskiego modelu socjalnego – inwestowanie w
ludzi i zapobieganie wykluczeniu

o Cele z Goeteborga dodane do Strategii Lizbooskiej

 Ograniczenie zmian klimatycznych i wzrost znaczenia „zielonej” energii
 Wzrost bezpieczeostwa zdrowotnego
 Usprawnienie systemu transportowego i gospodarowania przestrzenią
 Gospodarowanie zasobami naturalnymi w sposób odpowiedzialny

o „Odnowiona Strategia Lizbooska”

 Europa będzie jeszcze bardziej atrakcyjnym miejscem dla inwestowania i

pracy

 Wiedza i innowacje będą bijącym sercem europejskiego wzrostu

gospodarczego

 Będziemy kształtowad nasze polityki tak, aby umożliwiały one

przedsiębiorcom tworzenie większej liczby lepszych miejsc pracy



Strategia lizbooska (odnowiona) punktem wyjścia do realizacji polityki spójności na lata 2007-
2013

o Rozporządzenia 1080-1084/2006
o Najważniejszym celem nadal zmniejszanie dysproporcji rozwojowych w regionach

poprzez koncentracje środków w regionach najsłabiej rozwiniętych

o Podjęcie starao by polityka spójności kładła większy nacisk na konkurencyjnośd

regionów

 Ma wdrażad elementy europejskiej strategii wzrostu przedsiębiorczości i

zatrudnienia

 Ok. 60-75% musi byd wydawane zgodne ze strategią Lizbooską



Ma byd 1 zbiór zarządzania i kwalifikowania wydatków



Uproszczenie zasad finansowania



Administracja elektroniczna w praktyce



Strategiczne wytyczne wspólnoty dla spójności

o Strategiczny dokument programowy polityki regionalnej
o 2006/702/WE – Decyzja Rady z dnia 6 października 2006 r. w sprawie strategicznych

wytycznych wspólnoty dla spójności



Polityka regionalna narzędziem realizacji strategii lizbooskiej

26.10.2011 r.



Earmarking – oznaczanie celów lizbooskich

o 55-75% wydatków musi byd przeznaczane na cele lizbooskie
o W ramach obszarów biednych robimy wszystko, aby inwestowad w bieguny
o Dlatego odnowiona strategia lizbooska jest mało prorozwojowa, bo wiele rzeczy

można podciągnąd pod strategię lizbooską



Celem głównym jest wzmocnienie konkurencyjności – także w skali światowej



Dokument strategiczny dla polityki regionalnej – Strategiczne wytyczne Wspólnoty dla
spójności

o Wyznacza cele i kierunki rozwoju polityki regionalnej nawet poza 2013 r.
o 3 priorytety działania

 Zwiększanie atrakcyjności PC, regionów i miast poprzez poprawę

dostępności, zapewnienie odpowiedniej jakości i poziomu usług oraz
ochronę środowiska

 Wspieranie innowacyjności, przedsiębiorczości oraz GOW poprzez

wykorzystanie możliwości w dziedzinie badao naukowych i innowacji, w tym
nowych technologii informacyjnych i komunikacyjnych

 Tworzenie większej liczby lepszych miejsc pracy poprzez zainteresowanie

większej ilości osób zdobyciem zatrudnienia oraz działalnością gospodarczą,
zwiększanie zdolności dostosowawczych pracowników i przedsiębiorstw oraz
zwiększanie inwestycji w kapitał ludzki



Na tej bazie sformułowano 3 cele polityki regionalnej na lata 2007-2013

o Konwergencja
o Konkurencyjnośd i zatrudnienie w regionach
o Europejska współpraca terytorialna

 Wprowadzono to w związku z badaniem, z którego wynikało, że projekty

zrealizowane w ramach Interreg III miały większą wartośd dodaną niż
realizowane w ramach 1 kraju



3 instrumenty finansowe

o EFRR, EFS, Fundusz Spójności
o Pozostałe przesunięte do budżetu rolnictwa



Każdy z funduszy ma swoje rozporządzenie, gdzie jest napisane na co będą wydawane
pieniądze z tego funduszu

o EFRR – rozporządzenie 1080/2006 – art. 3-6

 Wszystkie 3 cele są finansowane z EFRR

o EFS – rozporządzenie 1081/2006

 Cel 1 i 2

o Fundusz Spójności – rozporządzenie 1084/2006

 Tylko cel 1

11.02.2011

Polityka regionalna w latach 2007-2013

Zmiany w finansowaniu

2004-2006

2007-2013

Maksymalny poziom współfinansowania ze

środków funduszy strukturalnych – 75%

Maksymalny poziom współfinansowania ze

środków Funduszu Spójności – 85%

Maksymalny poziom współfinansowania z

funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności –

85%

Okres wydatkowania środków funduszy

Okres wydatkowania środków ze wszystkich

strukturalnych – zasada n+2

Okres wydatkowania środków z Funduszu

Spójności – zasada n+3

funduszy:

Zasada n+3 dla lat 2007-2010
Zasada n+2 dla lat 2011-2013

Wielofunduszowośd

Jeden program – jeden fundusz oraz zasada

cross-financing

Próg podniesiono bo okazało się, że rzeczywisty próg dofinansowania wynosił ok. 55% - bo
dofinansowanie jedynie do wydatków kwalifikowanych

Cross-financing – jeden projekt może byd finansowany zarówno z EFRR jak i EFS – można w nim
opisad zarówno działania twarde jak i miękkie

Instrumenty



EFRR



EFS



Fundusz Spójności

Inicjatywy:



JASPERS – Wspólne wsparcie dla projektów w europejskich regionach

o Cel

 Wsparcie przygotowania dużych projektów inwestycyjnych
 Przyspieszenie przygotowania projektów umożliwiających wykorzystanie

środków unijnych

 Polepszenie jakości wniosków o dofinansowanie zatwierdzanych przez KE

o Wzięło się to, z trudności w implementacji środków z Funduszu Spójności



JEREMIE – Wspólne europejskie zasoby dla mikro, małych i średnich przedsiębiorstw

o Stworzony w celu promowania dostępu do finansowania na rzecz rozwoju mikro,

małych i średnich przedsiębiorstw w regionach UE

o Początkowo dofinansowywał instrumenty finansowe (Anioły Biznesu itd.) – teraz

zadania przejęte przez JASMIN



JESSICA – wspólne europejskie wsparcie na rzecz trwałych inwestycji w obszarach miejskich

o Stworzona w celu promocji zrównoważonego inwestowania, wzrostu i pracy w

obszarach miejskich UE

o Będzie oferowała władzom zarządzającym funduszami strukturalnymi możliwośd

skorzystania z zewnętrznej wiedzy oraz zwiększy dostęp do pożyczek na rzecz
promowania rozwoju miejskiego włączając w to pożyczki dla społecznego
budownictwa mieszkaniowego

o Dofinansowanie w formie pożyczki, które mają zostad zwrócone i inwestowane dalej
o Projekty mogą przynosid dochód (a nawet powinny) – pożyczka ma byd zwrócona

właśnie z tych dochodów

o Mają byd tworzone UDF (Urban Development Funds), które będą funduszami

inwestycyjnymi dofinansowanymi w ramach JESSICA i mającą dofinansowywad
inwestycje miejskie celu publicznego

o Fundusze mogą pozyskiwad pieniądze także z rynku prywatnego



Inicjatywy powstały by wybadad rynek



Przejście od dotacji do pożyczki



Realizowane wspólnie z EBI



W Polsce realizowane na poziomie regionalnym – cele wyznaczane w województwach

Zasady polityki spójności



Koncentracji – środki są przeznaczane przede wszystkim dla obszarów znajdujących się w
najtrudniejszej sytuacji



Partnerstwa – współpraca układu europejskiego, krajowego, regionalnego i lokalnego
(wertykalne) oraz z partnerami gospodarczymi i społecznymi (horyzontalne)

o Zasada rozwija się w kierunku maksymalizacji liczby podmiotów zaangażowanych w

proces konsultowania i podejmowania decyzji o priorytetach polityki spójności –
konsultacje społeczne, decyzje unijne podejmowane po konsultacjach z Komitetem
Regionów i Komitetem Społeczno-Ekonomicznym



Programowania – proces organizowania, podejmowania decyzji i finansowania odbywa się w
kilku szczegółowo określonych etapach



Koordynacji – pomiędzy poszczególnymi funduszami poprzez – dokumenty programowe,
monitorowanie i ocenę pomocy, indykatywne wytyczne KE w sprawie polityk Wspólnoty

o Wydaje się tracid na znaczeniu



Dodatkowości – środki europejskie muszą uzupełniad finansowanie krajowe, a nie mogą go
zastępowad

o Dofinansowanie ze środków UE nie może przekraczad w latach 2007-2013 nie mogą

przekroczyd 4% PKB



Zgodności – operacje finansowane z funduszy europejskich muszą byd zgodne z innymi
politykami Wspólnoty i prawodawstwem wspólnotowym



Oceny – monitorowanie efektów programów

Terytorialny wymiar polityki spójności



Polityka spójności w przeciwieostwie do polityk sektorowych, charakteryzuje się między
innymi zdolnością dostosowywania się do szczególnych potrzeb oraz wyzwao i szans
stojących przed poszczególnymi obszarami geograficznymi. W polityce spójności geografia
ma znaczenie. Dlatego przy opracowywaniu programów i koncentracji zasobów na głównych
priorytetach PC i regiony powinny zwracad szczególną uwagę na te specyficzne okoliczności
geograficzne.



Bezpośrednią emanacją realizacji tej zasady jest Europejska Współpraca Terytorialna



Drugim wymiarem jest współpraca miasto-wieś

09.11.2011

Budżet polityki regionalnej



35,7% całego budżetu UE na lata 2007-2013



Budżet – zasoby ogólne 347 mld Euro



Zasoby na cel konwergencja

o Całkowite zasoby wynoszą 81,54% (251,2 mld Euro)

 70,51% z tego na regiony poniżej 75% średniego PKB
 23,22% dla regionów poniżej 90%



Cel konkurencyjnośd – 15,95% wszystkiego



Europejska współpraca trans graniczna – 2,52%

o 73,86% na współpracę przygraniczną
o 20,95% na współpracę transnarodową
o 5,19% na współpracę międzyregionalną

Realizacja polityki regionalnej UE w Polsce do roku 2006



Fundusze przedakcesyjne

o PHARE (Poland and Hungarian Assistance foer Reconstructing of their Economies)

 Odpowiednik EFRR – podobne cele i organizacja
 1997 – w ramach Agendy 2000 unia dała sygnał, że dojdzie do integracji –

powstała nowa orientacja PHARE – postawiono na przygotowanie polskich
organizacji na negatywne skutki integracji – pieniądze na dostosowanie
naszych przedsiębiorców do spełnienia norm unijnych

 Składał się z różnych komponentów – PHARE Spójnośd Społeczna i

Gospodarcza (2000-2003)

 Dużo pieniędzy na wsparcie urzędów marszałkowskich – w zależności od

oceny mogły korzystad przez różny okres (Mazowsze i wielkopolska dopiero
w 2003 r.)

o SAPARD (Special Accession Programme for Agricultural and Rural Development)

 Miał przygotowad polskich rolników do przyjmowania środków z polityki

rolnej

 Wolno się rozkręcał – najwięcej środków wydaliśmy w 2003 r.

o ISPA (Instrument for Structural Policies for Pre-Accession)

 Miał przygotowad polskie organizacje do korzystania z Funduszu Spójności
 Finansował duże inwestycje infrastrukturalne i w ochronę środowiska



Polska od momentu podpisania traktatu stowarzyszeniowego była objęta pomocą
przedakcesyjną



Celem funduszy przedakcesyjnych było

o Przygotowanie struktur (przede wszystkim gospodarczych) Polski do wejścia do UE
o Ograniczenie negatywnych skutków integracji z UE
o Przygotowanie polskich organizacji do korzystania z funduszy unijnych



Najważniejsze dokumenty strategiczne i programowe 2004-2006

o Narodowy Plan Rozwoju

 W świetle założeo przyjęto 5 podstawowych celów cząstkowych NPR na lata

2004-2006



Wspomaganie osiągnięcia i utrzymania w dłuższym okresie
wysokiego wzrostu PKB



Zwiększanie poziomu zatrudnienia i wykształcenia



Włączenie Polski w europejskie sieci infrastruktury transportowej i
informacyjnej



Intensyfikacja procesu zwiększenia w strukturze gospodarki udziału
sektorów o wysokiej wartości dodanej, rozwój technologii
społeczeostwa informacyjnego



Wspomaganie udziału w procesach rozwojowych i modernizacyjnych
wszystkich regionów i grup społecznych w Polsce

 Na podstawie celów sformułowano 5 osi rozwoju, do których utworzono

Programy Operacyjne



Wspieranie

konkurencyjności

przedsiębiorstw

(SPO

Wzrost

Konkurencyjności Przedsiębiorstw – EFRR)



Rozwój zasobów ludzkich i zatrudnienia (SPO Rozwój Zasobów
Ludzkich – EFS)



Tworzenie warunków dla zwiększenia poziomu inwestycji,
promowanie zrównoważonego rozwoju i spójności przestrzennej
(SPO – Transport-gospodarka morska – EFRR, Fundusz Spójności)



Przekształcenia strukturalne w rolnictwie i rybołówstwie, rozwój
obszarów wiejskich (SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora
żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich – EFOiGR; SPO
Rybołówstwo i przetwórstwo ryb – FIWR)



Wzmocnienie potencjału rozwojowego regionów i przeciwdziałanie
marginalizacji niektórych obszarów (ZPORR – EFRR i EFS)

 SPO WKP



Rozwój przedsiębiorczości i wzrost innowacyjności z wykorzystaniem
IOB



Wzmocnienie pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstw działającym na
Jednolitym Rynku Europejskim – kontynuacja PHARE

 SPO RZL



Aktywna polityka rynku pracy oraz integracji zawodowej i społecznej



Rozwój społeczeostwa opartego na wiedzy

 SPO RiMSŻoROW



Wspieranie zmian i dostosowao w rolnictwie



Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich



Rozwój i dostosowanie do norm WE przetwórstwa artykułów rolnych

 SPO RiPW
 SPO TrGM
 ZPORR



Rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej wzmacnianiu
konkurencyjności regionów



Wzmocnienie regionalnej bazy gospodarczej i zasobów ludzkich



Rozwój lokalny

 Zarzucano mu, że jest to dokument operacyjny bez dokumentu

strategicznego

 Zarzucano, że Polska przestała prowadzid własną niezależną politykę rozwoju

regionalnego

o Finansowanie – łącznie prawie 15 mld euro, z czego 11,4 mld z UE – fundusze

strukturalne łącznie 67,2%, a z Funduszu Spójności 32,8%

 Najwięcej ZPORR – ponad 4 mld
 RZL prawie 2 mld
 WKP ponad 1,8

ZPORR



Priorytet 1 – Rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej wzmacnianiu
konkurencyjności regionów (na poziomie regionów i dużych miast)

o Działanie 1.1 – modernizacja i rozbudowa regionalnego układu transportowego
o Działanie 1.2 –
o 58% środków



Priorytet 2 – Wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich w regionach

o Działanie 2.1
o 16% środków



Priorytet 3 – Rozwój lokalny

o Działanie 3.4 – Mikro-przedsiębiorstwa – słabo się udał
o 26% środków



Priorytet 4 – Pomoc Techniczna



Kryteria merytoryczne przyznawania środków były bardzo szerokie



Jak wydano środki? – Raport o rozwoju i polityce regionalnej – MRR 2007



Wartośd dofinansowania na głowę (w sumie ze wszystkiego)

o Najwięcej Zachodniopomorskie – ponad 1800 zł na os
o Mazowieckie i dolnośląskie – ok. 1700 zł
o Najmniej podkarpackie, podlaskie i świętokrzyskie – ok. 900 zł

16.11.2011

Alokacja w ramach ZPORR – kryteria (80/10/10)



Kryterium 1 – Polska jako całośd spełnia aktualne kryteria kwalifikujące do obszarów objętych
celem 1 funduszy strukturalnych UE. Uzasadnia to dominującą rolę kryterium ludnościowego
w podziale regionalnym środków wsparcia. 80% tych środków zostało więc podzielone
proporcjonalnie do liczby mieszkaoców w poszczególnych województwach



Kryterium 2 – ze względu na międzywojewódzkie zróżnicowanie poziomu PKB na mieszkaoca
10% środków zostanie podzielone proporcjonalnie do liczby mieszkaoców w województwach,
w których średni poziom PKB na mieszkaoca w latach 1997-1999 był niższy od 80% średniego
poziomu na mieszkaoca w kraju (podkarpackie, lubelskie, podlaskie, świętokrzyskie,
warmiosko-mazurskie)



Kryterium 3 – ze względu na wysoką stopę bezrobocia oraz zagrażającą w wielu powiatach
trwałą marginalizacją znaczących grup społecznych, 10% środków wsparcia przeznaczone

będzie dla tych powiatów, w których średnia stopa bezrobocia w latach 1999-2001
przekraczała 150% średniej krajowej. Powiatów takich jest 72, a zamieszkuje w nich 5,3 mln.



Przestrzenne zróżnicowanie dostępności środków – środki strukturalne

o Dużo większa dostępnośd w gminach województw biedniejszych i przygranicznych
o Czasem duże dysproporcje w ramach województwa (np. województwo dolnośląskie)
o W ramach województw więcej w gminach miejskich



Na co wydawano pieniądze?

o Infrastruktura transportowa – 36%
o Ochrona środowiska – 25%
o Zasoby ludzkie – 12%
o Rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo – 10%
o Wsparcie dla przedsiębiorców – 6% (ale spora częśd środków i tak nie została

wydana)

o Społeczeostwo informacyjne, b+r – 3%
o Infrastruktura społeczna i ochrona zdrowia – 2%
o Inne – 5%



Struktura beneficjentów

o JST – 45% (gminy 79%, powiaty 12%, województwa 9%)
o Jednostki budżetowe – 29%
o Przedsiębiorstwa – 11%
o Rolnik – 4%
o NGO – 4%
o Placówka oświatowa – 3%
o Inne – 4%



Dywergencja czy konwergencja

Regionalny PKB per capita w 1999 r. w stosunku do średniej
krajowej
Niższy od średniej

Wyższy od średniej

Wzr

o

st

P

KB

p

er

cap

ita

w

l

atach

1

9

9

9

-2

0

0

5

w

st

o

sun

ku

d

o

średn

iej k

raj

o

we

j

Niższy od średniej

Dywergencja
(efekt marginalizacji)
Lubelskie,

Podkarpackie,

Świętokrzyskie,

Warmiosko-

Mazurskie, Opolskie, Kujawsko-
Pomorskie

Konwergencja
(efekt wytracania tempa)
Śląskie,

Pomorskie,

Zachodniopomorskie,
Dolnośląskie

Wyższy od średniej

Konwergencja
(efekt doganiania)
Małopolskie, Łódzkie, Podlaskie,
Lubuskie

Dywergencja
(efekt oddalania)
Mazowieckie, Wielkopolskie

Regiony Objęte Wsparciem



1989-1993 – cel 1 – prawie cała Hiszpania (poza północnym wschodem i Madrytem),
Portugalia, południe Włoch, Grecja, Irlandia, Irlandia Północna, z Francji Korsyka i Gujana +
specjalny program dla NRD)



1994-1999 – doszła Szkocja i jakieś fragmenty południowej Belgii i wschodniej Austrii nikt nie
wypadł z 1 celu



Regiony phasing out – regiony, które mają poniżej 75% średniej UE15



Regiony phasing in – regiony, które były objęte w całości celem 1 w 2006 r., w których
nominalne PKB na mieszkaoca, gdzie PKB per capita przekracza 75% UE15

23.11.2011

System – zgodnie z ustawą o zasadach prowadzenia polityk rozwoju, politykę rozwoju tworzy się na
podstawie przygotowanych strategii rozwoju, wyróżniono trzy rodzaje strategii



Długookresowa



Średniookresowa



Inne strategie

Założenia systemu zarządzania rozwojem Polski (MRR, 2009)



Główne obszary programowania strategicznego

o Dokumenty z zakresu rozwoju społeczno-gospodarczego kraju
o Dokumenty z zakresu rozwoju regionalnego kraju
o Dokumenty z zakresu rozwoju przestrzennego kraju

Średniookresowa strategia rozwoju kraju



Wizja



Cel główny



Priorytety

o Rozwój regionalny i podniesienie spójności terytorialnej

 Założenia



Wykorzystywanie własnych szans rozwoju regionu



Wyrównywanie szans rozwojowych regionów Polski



Wspieranie województw najsłabiej rozwiniętych



Hamowanie pogłębiania się różnic regionalnych

 Cel główny

Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia (NSRO) – Narodowa Strategia Spójności



Uwarunkowania – wyzwania

o Złe funkcjonowanie systemu prawa i niezadowolenie społeczne z działania

administracji

o Koniecznośd umiejętnej absorpcji środków
o Przebudowa filozofii funkcjonowania systemu finansów publicznych (rozwój,

planowanie, monitoring)

o Rynek pracy – bezrobocie, niski poziom zatrudnienia, drenaż mózgów

o GOW – inwestowanie w kapitał ludzki
o Ograniczenie zasięgu ubóstwa – rozwój pomocy społecznej
o Starzenie się społeczeostwa
o Zwiększenie innowacyjności i konkurencyjności gospodarki (zmiana podstaw

konkurencyjności)

o Bardzo zły stan infrastruktury transportowad
o Zróżnicowani międzyregionalne – rola miast
o Restrukturyzacja rolnictwa i aktywizacja obszarów wiejskich (odpływ ludzi z rolnictwa

i dostępnośd usług)

o Zmniejszenie się „luki rozwojowej”



Wizja

o …



Zasady realizacji

o Dodatkowośd
o Komplementarnośd i spójnośd z innymi politykami wspólnotowymi
o Koncentracja
o Koordynacja
o Ocena
o Partnerstwo
o Poprawa rządzenia
o Programowanie
o Równośd szans
o Społeczeostwo obywatelskie
o Subsydiarnośd
o Trwały i zrównoważony rozwój



Cel strategiczny



Cele horyzontalne



Instrumenty realizacji

o Po IŚ – EFRR i FS
o PO IG – EFRR
o PO KL – EFS
o 16 RPO – EFRR
o PO RPW – EFRR
o PO PT – EFRR
o Programy Operacyjne Europejskiej Współpracy Terytorialnej – PO WT – EFRR
o Program rozwoju obszarów wiejskich na lata 2007-2013
o PO – zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich

2007-2013



Elementy składowe programu operacyjnego – art. 37 rozporządzenia 1083/2006



Indykatywny wykaz dużych projektów

Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka

PO Kapitał Ludzki



Projekt wdrażany dwutorowo – ścieżką krajową i regionalnie

RPO Warmiosko-Mazurskiego


07.12.2011

System wdrażania polityki regionalnej UE w Polsce – organizacje

Ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju

System realizacji polityki rozwoju – ogólnie

dokumenty

Instytucje

Strategia rozwoju

Premier, minister, samorząd

Program operacyjny

Instytucja zarządzająca
Instytucja pośrednicząca

Projekt

beneficjent

Instytucja zarządzająca



Minister lub zarząd województwa



Instytucja odpowiedzialna za przygotowanie i realizację programu operacyjnego



Ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju

Instytucja pośrednicząca



Patrz ustawa

Krajowy system realizacji polityki rozwoju
Dokumenty

Instytucje

Strategia rozwoju kraju

Premier

Program operacyjny (krajowy lub sektorowy)

Właściwy minister lub minister właściwy ds.
rozwoju regionalnego
Instytucja pośrednicząca (różne organizacje)
Instytucja wdrażająca (instytucja pośrednicząca II
stopnia) – (różne organizacje)

Projekt

Beneficjent

Krajowy system realizacji polityki rozwoju

Dokumenty

Instytucje

Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia
(NSRO)

Premier

Program

operacyjny

(sektorowy,

ponadregionalny, regionalny)

Właściwy minister, minister właściwy ds.
rozwoju regionalnego, zarząd województwa
Instytucja pośrednicząca (różne organizacje)
Instytucja wdrażająca (instytucja pośrednicząca II
stopnia) – (różne organizacje)

Projekt

Beneficjent

Regionalny system realizacji polityki rozwoju

Dokumenty

Samorząd województwa (zatwierdzana przez
sejmik)

Strategia rozwoju województwa

Zarząd województwa

RPO

Instytucja pośrednicząca (różne organizacje)

Projekt

beneficjent



Nie we wszystkich województwach zostały powołane instytucje pośredniczące



Częśd województw powołała specjalne organizacje mające „odciążyd” urzędy marszałkowskie
w pracach związanych z obsług funduszy (np. Mazowiecka Jednostka Wdrażająca)

Rodzaje projektów

1. Indywidualne

a. Projekty uznane za najważniejsze, umieszczane na indykatywnych listach

2. Systemowe

a. Projekty, których celem jest realizacja działao publicznych, nie wyłaniane w ramach

konkursów. Zatwierdzane na podstawie osobnych kryteriów

3. Konkursowe

a. Projekty podlegające procedurze konkursowej

Komitet monitorujący



Określa kryteria wyboru projektów



Analizuje postępy we wdrażaniu programów operacyjnych

Instytucja certyfikująca



Instytucja odpowiedzialna za prawidłowośd wydatkowania środków



Zadanie wykonuje mrr



W RPO pośredniczy w tym urząd wojewódzki (wojewoda)

Instytucja audytowa



Generalny inspektor kontroli skarbowej



Częśc funkcji delegowanych do urzędów kontroli skarbowej w województwach (RPO)

Zarząd województwa a wojewoda



Próbowano nadad wojewodzie kluczową pozycję w komitecie monitorującym

Eksperci



W związku z negatywną oceną procedury oceny wniosków wprowadzono do ustawy
instytucję eksperta



Osoba zaakceptowana jako osoba oceniająca wnioski i wydająca opinie tam gdzie to
konieczne



Lista ekspertów tworzona z inicjatywy instytucji zarządzającej, akceptowana przez ministra



W przypadku konfliktu interesów lub negatywnej oceny pracy eksperta może on zostad
skreślony z listy

Główny Urząd Statystyczny i Wojewódzkie Urzędy statystyczne

Krajowa Jednostka Oceny



Monitorowanie i ewaluacja wdrażania polityki regionalnej w Polsce



Zbiera informacje i przygotowuje plan ewaluacji programu operacyjnego



www.ewaluacja.gov.pl

Krajowe Obserwatorium Terytorialne i Regionalne Obserwatoria Terytorialne



Zajmują się zbieraniem danych – wszystkie wskaźniki dotyczące wszystkich programów
operacyjnych

Krajowe Forum Terytorialne i Regioalne Fora Terytorialne



Ich zadaniem będzie komentowanie informacji zbieranych przez obserwatoria terytorialne,
urzędy statystyczne i inne jednostki

Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju



Opinie i dokumenty przygotowane przez komitet często mają wpływ na przygotowywane
dokumenty wdrażające politykę regionalną UE

Długookresowa strategia rozwoju kraju – trzecia fala nowoczesności


14.12.2011 r.

MONITORING I EWALUACJA



Monitoring – element zarządzania strategicznego



Paostwa same wyznaczają swoje strategie monitoringu i sposoby jego przeprowadzania



Komisja np. orzeka, że dokument musi przejśd ewaluację ex-ante, ale nie precyzuje narzędzi
jakimi ma to byd przeprowadzone



Jakośd monitoringu jest ściśle powiązana z jakością dokumentu strategicznego

o Dobry monitoring jest możliwy, tylko dla dobrych dokumentów – w drugą stronę to

nie działa – dobry dokument może mied słaby monitoring



Monitoring – obsrywanie i inwentaryzowanie działao i ich efektów



Monitoring powinien byd budowany równolegle z dokumentem strategicznym (najpóźniej na
etapie tworzenia celów)



Efekty monitoringu

o Bazy danych
o Raporty powstające na ich podstawie



Decydujące są czas i konsekwencja w realizacji przyjętych założeo (zbieranie wskaźników,
kompetencje jednostek)



Bez dobrego monitoringu, nie ma dobrej ewaluacji



Dobór wskaźników polega na odgadnięciu, co tworzący dokument miał na myśli, tak aby był
on odpowiedni



Jeśli źle odgadniemy, możemy wypaczyd cel



Najważniejsze pytania

o Co monitorujemy

 Politykę rozwoju/społeczno-ekonomiczną
 W Polsce 2 główne nurty



Poziom/zmiany poziomu rozwoju społeczno gospodarczego w danej
jednostce



Poziom realizacji założonych celów – wydaje się bardziej użyteczne z
punktu widzenia podmiotu prowadzącego politykę

o Trudniej go zorganizowad, bo mniej odnosi się do statystyki

publicznej

o Różny jest poziom kosztów
o Wymaga większego zaangażowania podmiotów społecznych

w danej jednostce

o Kto monitoruje

 Zbieranie danych – podmiot prowadzący politykę, partnerzy społeczni,

organizacja zewnętrzna – dostępne 3 modele



Sam urząd



Urząd + partnerzy



Instytucja zewnętrzna



Dane ze statystyki publicznej

o Kto prowadzi monitoring
o Jakie są cele monitoringu

 Uzupełnienie zbioru danych, dotyczącej danej jednostki
 Umożliwienie rzetelnej ewaluacji
 Aktualizacja dokumentów strategicznych
 Ocena działao samorządu (urzędu, rady i innych organizacji)

o (cele poboczne)



 Przygotowanie wniosków o finansowanie zewnętrzne

o Elementy monitoringu

 Analiza celów dokumentu i monitoringu
 Matryca celów
 Analiza zasobów informacyjnych gusu, analizy statystyczne, analiza danych

zbieranych w ramach innych dokumentów

 Analiza struktury jednostki, która ma prowadzid monitoring
 benchmarking

o Jak często są zbierane dane

 Sposób 1 – wtedy kiedy chcemy mied ewaluacje – najgorszy
 Sposób 2 – na bieżąco – najlepszy
 Sposób 3 – raz do roku – najczęściej

„Dobre Rady” dla monitorujących – monitoring krok po kroku



Analiza zasobów urzędu

o Ustalenie kierunków przepływu informacji w urzędzie – kto co wie, kto co komu

sprawozdaje

o Ustalenie udziału poszczególnych komórek urzędu w systemie monitorowania
o Ustalenie, która z komórek urzędu będzie odpowiedzialna za monitorowanie



Szeroko zakrojona analiza dokumentów

o Zebranie danych
o Ustalenie wspólnych pól zainteresowania
o Ustalenie wskaźników monitoringu
o Ustalenie docelowych wartości wskaźników
o Wybranie benchmarków
o Dokumenty tworzone przez różne komórki w urzędzie
o Dokumenty tworzone dla całego regionu zarówno przez organizacje włączone w

system monitoringu jak i z poza niego



Analiza statystyki publicznej

o GUS, eurostat, publikacje wojewódzkich urzędów statystycznych
o Pomocne w wyborze wskaźników i ustaleniu ich docelowych wartości



„Podpatrywanie innych”

o Benchmarking
o Analiza dobrych praktyk



Konstrukcja modelu systemu monitoringu

o W oparciu o dotychczas wykonane czynności
o Musi byd zaakceptowany przez organizacje, które biorą udział w monitoringu



Opracowanie listy wskaźników

o System wskaźników musi mied określoną strukturę – uzasadnioną merytorycznie
o Obliczenie wartości wskaźników na dzieo dzisiejszy
o Określenie wartości docelowych wskaźników



Określenie parametrów bazy danych i sposobu jej przygotowania

o Co będzie w bazie danych
o Kto będzie miał do niej dostęp
o Jakie informacje będą dostępne dla kogo



Decyzja dotycząca instytucji/osoby koordynującej monitoring – decyzja polityczna



Przygotowanie raportu opisującego system monitoringu

o Instytucjonalizacja procesu – uniezależnienie systemu monitoringu od zmian

organizacyjnych

o Pozwala na motywowanie uczestników systemu monitorowania do aktywniejszego

udziału w monitoringu

Dlaczego ważne jest uczestnictwo jednostki monitorującej w procesie przygotowania dokumentu
monitorowanego:



Diagnoza

o Dobrze przeprowadzony proces diagnostyczny i rozpoczęcie wraz z nim procesu

monitoringu zdecydowanie ułatwia pozyskanie danych, jakie będą potrzebne do
późniejszego monitoringu



Analizy problemowe

o Pozwala dostrzec co jest ukryte w celach



Monitoring, a plan strategiczny – uczestnictwo w tworzeniu celów

o Monitorowany ma byd system realizacji celów, ale także otoczenie realizacji danych

celów i ich kontekst

o Pozwala na wyznaczenie właściwego obszaru kontekstowego
o Pozwala na dostrzeżenie hierarchii celów

Wskaźniki – problemy



Niedobór lub niedostosowanie zbieranych danych do potrzeb monitoringu



Problem najświeższych możliwych danych – dane w gusie w październiku/listopadzie
następnego roku

o Możliwa utrata znaczenia danego wskaźnika przez opóźnienia
o Wpływ czasu jaki upłynął od opublikowania danych dla ich obecnych wartości



Problem porównywalności danych zbieranych przez różne podmioty



Jak daleko sięgad do przeszłości i przyszłości



Które zjawiska analizowad w perspektywie historycznej, które prognozowad?



Przygotowanie wskaźników wymaga czasu i zastanowienia, a także pewnego doświadczenia



System wskaźników powinien byd

o Spójny z celami
o Hierarchiczny
o Czy są rozłączne, czy uzupełniają się?
o Musi umożliwid porównanie wskaźników z innymi wskaźnikami zbieranymi w ramach

jednostki

o Powinny mied wspólny ustalony rok wartości bazowej i docelowej
o System wskaźników powinien byd w miarę ograniczony



Wskaźnik powinien byd

o Jasno zdefiniowany
o Mierzalny
o Dostosowany do jednostki terytorialnej
o Raczej względny niż bezwzględny
o Raczej prosty niż syntetyczny
o trwały

Benchmarking – problemy



Szukamy regionu podobnego, ale wyprzedzającego nasz region pod względem danej cechy



Dobrze przygotowad kilka wariantów benchmarku – żeby pozostawid ostateczna decyzję
politykom



Decyzje polityczne często decydują o możliwości przeprowadzenia monitoringu



Decyzją polityczną jest zakres przeprowadzania monitoringu – zarówno czasowy jak i
merytoryczny



Decyzją polityczną jest także zaangażowanie określonej liczby podmiotów zewnętrznych w
monitoring



Decyzją polityczną jest także poziom głębokości monitoringu – cele strategiczne, operacyjne,
zadania



Przygotowując system monitoringu należy zwrócid uwagę na poziom krajowy monitoringu



Monitoring KSRR – regionalne obserwatoria terytorialne

21.12.2011 r.

EWALUACJA

Po co?



Aby ocenid efekt interwencji publicznej



Komisja Europejska wyznacza ton ewaluacji



Jest bezpośrednio związana ze środkami z UE

Które elementy są najważniejsze?



Zależy to od typu ewaluacji

o Typy ewaluacji ze względu na czas jej wykonywania

 Ex ante – ma przewidzied efekty interwencji, pewnym jej elementem jest

ocena oddziaływania na środowisko

 Mid-term – w połowie okresu programowania, ważne czy podążamy w

wyznaczonym pierwotnie kierunku, ew. jak bardzo z niego zboczyliśmy,
ocena tempa realizacji projektu

 On-going – właściwie monitoring
 Ex post – na koniec, ocena oddziaływania interwencji, problem z

wyznaczeniem momentu jej wykonania, nie wszystkie efekty pojawiają się od
razu, im później tym większy problem z zebraniem danych i znalezieniem
pieniędzy

o Typy ewaluacji ze względu na jej przedmiot

 Projektów
 Programów
 Polityki
 Tematyczna
 Metaewalucja

o Kryteria ewaluacji

 Trafnośd – bada adekwatnośd celów i zastosowanych metod programu do

problemów i kwestii społeczno-ekonomicznych



Czy cele programu odpowiadają zidentyfikowanym potrzebom



Czy strategia jest wewnętrznie spójna

 Skutecznośd – bada poziom realizacji celów, bada czy metody założone w

programie skutecznie realizują założone cele



Czy cele programu zostały osiągnięte



Czy system wdrażania był skuteczny

 Użytecznośd – dotyczy tych samych zagadnieo co trafnośd, ale bada się ją w

trakcie lub po zakooczeniu projektu



Czy program spełnił oczekiwania adresatów



Czy osiągnięte cele nie zostały zrealizowane kosztem innych,
nieobjętych programem adresatów

 Trwałośd – dotyczy ciągłości efektów interwencji w perspektywie średnio i

długookresowej



Czy efekty interwencji są trwałe



Czy efekty są odczuwalne po zakooczeniu interwencji

 Wydajnośd, efektywnośd – stosunek nakładów do korzyści
 Spójnośd -
 Przejrzystośd – głównie procedur
 Oddziaływanie

Spójnośd i komplementarnośd



Komplementarnośd

o Komplementarnośd realizowanych ze sobą projektów

 np. żeby drogi budowane z funduszy unijnych tworzyły sied
 żeby droga prowadziła do przygotowanego terenu inwestycyjnego

o komplementarnośd inwestycji realizowanych w ramach różnych funduszy



Po identyfikacji komplementarności pojawił się problem z synergią projektów i programów

Wskaźniki:



Wskaźniki produktu – wskaźniki bezpośrednich wyników projektu (np. kilometry
wybudowanych dróg)



Wskaźniki rezultatów – odnoszą się do celów (np. liczba wypadków drogowych)



Wskaźniki oddziaływania – odnoszą się do oddziaływao dotyczących kontekstu projektu (np.
napływ inwestycji)

Komisja uznała, że z oddziaływaniem jest problem:

Nowe założenia ewaluacji



Problem – identyfikacja w wyniku decyzji politycznej



Rezultat – publiczne inwestycje mają ich zazwyczaj więcej niż jeden



Wskaźniki rezultatu – ułatwiają odpowiedź na pytanie o to czy cele zostały osiągnięte



Produkty – element programowania „logiki interwencji”; określane przez wskaźniki produktu



Oddziaływanie – oceniane na podstawie relacji pomiędzy produktami interwencji a zmianą
wartości wskaźników rezultatu

Przykład:



Problem – niska aktywnośd zawodowa osób, które w danym roku ukooczyły studia wyższe



Rezultat – aktywizacja zawodowa absolwentów



Wskaźniki rezultatu – wzrost zatrudnienia osób, które ukooczyły studia z 45% do 80% w
pierwszym roku po ukooczeniu nauki



Produkty

o rozwój akademickich inkubatorów przedsiębiorczości
o Ulgi podatkowe dla przedsiębiorców zatrudniających absolwentów w pierwszym roku

po zakooczeniu studiów

o Stypendia w firmach dla studentów IV i V roku studiów



Oddziaływanie – w jakim stopniu akademickie inkubatory przedsiębiorczości przyczyniły się
do aktywizacji zawodowej absolwentów

Sposoby zbierania danych pierwotnych



Wywiad bezpośredni – IDI



Wywiad telefoniczny – CATI



Wywiad komputerowy – CAPI



Ankieta pocztowa



Ankieta elektroniczna – CAWI



(ankieta audytoryjna) – przeprowadzana w ściśle określonym miejscu



(ankieta szkolna) – ankieta rozdawana dzieciom, do wypełnienia przez rodziców



Wywiad swobodny



Wywiad pogłębiony



Zogniskowane wywiady grupowe



Grupa ekspercka



Obserwacja uczestnicząca

Błędy w ewaluacji



Nadinterpretacja



Oczekiwanie, że czytelnik domyśli się o co chodziło



Ślepe zaufanie do wskaźnika

o Wskaźnik jest kluczowy w monitoringu, w ewaluacji trzeba odnaleźd szerszy kontekst

jego zmiany – połączenie ich z innymi źródłami informacji i wyciągnięcie wniosków

Ankiety – o czym pamiętad



Nie można próbowad dowiedzied się wszystkiego



Ankieta jest badaniem opinii, nie faktów



Należy jasno zidentyfikowad adresata



Zachowanie czytelności



Nie komplikowad treści zawartej w ankiecie



Posługiwad się zrozumiałym dla adresata językiem

„Podejrzane” zwroty w raportach:



W znacznym stopniu…



Z pewnością…



Wydaje się, że…



Czynniki te łączą się w sposób oczywisty…



Jak widad…



Nie różnią się w zasadzie…

11.01.2012

Kamienie milowe polityki regionalnej UE – dokumenty



Raport Barki

o Przeczytad co najmniej 5 rozdział
o Strategia rozwojowa powinna byd ukierunkowana terytorialnie (place based)
o Rozwijanie potencjału endogenicznego przez interwencje zewnętrzną
o 10 filarów reformy polityki zarządzania (od str. 6)

1. Koncentracja na priorytetach kluczowych i konserwatywna alokacja

terytorialna

2. Nowe strategiczne ramy polityki spójności
3. Nowe relacje kontraktowe, wdrażanie i sprawozdawczośd zorientowane na

wyniki

4. Usprawnione zarządzanie priorytetami kluczowymi
5. Promowanie dodatkowego, innowacyjnego i elastycznego wydatkowania
6. Promowanie eksperymentowania i mobilizacja podmiotów lokalnych



Wywołanie instytucjonalnych impulsów innowacyjnych

7. Promowanie procesu uczenia się: w stronę prospektywnej ewaluacji

rzeczywistego oddziaływania interwencji

8. Przekierowanie, skoncentrowanie i wzmocnienie roli Komisji jako centrum

kompetencyjnego

9. Zarządzanie i kontrola finansowa
10. Wzmocnienie politycznego systemu kontroli i równowagi na wysokim

szczeblu

o Uznanie, że pewne założenia były dobre, ale ich wdrożenie nie poszło tak jak miało
o Polityka spójności ma byd remedium na brak postaw pro integracyjnych w

społeczeostwach europejskich, ale w związku z tym należy coś w niej zmienid.

o Z jednej strony kontrola efektów wydatkowania pieniędzy, a z drugiej pozostawienie

możliwości własnego wyboru ścieżki dotarcia do określonego celu

o Zmniejszenie elity stycznego charakteru interwencji – procedury są skomplikowane i

ich zrozumienie nie jest osiągalne dla „normalnego” człowieka – trzeba to zmienid

o Mocne i słabe strony polityki spójności prowadzonej do tej pory (punkt 22 i 23, s. 13)



Strategia Europa 2020

o Do przeczytania



V raport kohezyjny

o Wnioski do przeczytania
o Wnioski z raportu są podstawą do planowania kolejnej perspektywy w polityce

spójności

18.01.2012 r.



Zajrzed do projektów rozporządzeo dla nowej perspektywy

Co w nowej perspektywie



Wprowadzenie regulacji zmuszających PC do realizacji celów strategii Europa 2020



Roczna sprawozdawczośd



Wzmacnianie terytorialnego wymiaru polityki spójności – „geografia ma znaczenie”



Aspekty terytorialne polityki spójności

o Program LEADER

 Powstanie lokalnych grup działania – często wskazywane jako partner

współpracy jst

o Miasta

 Wymiar miejski polityki spójności dyskutowany od wielu lat – Urban

dimension of cohesion policy

 Postulują go głównie paostwa zachodnie – wprowadzanie tylnymi drzwiami

bogatych regionów do konwergencji



Instrument „Łącząc Europę” – duże inwestycje infrastrukturalne mające znaczenie dla Europy



W nowej perspektywie Komisja Europejska i EBI chcą udzielad także pożyczek, aby środki
publiczne mogły wywoływad efekt mnożnikowy (zamiast napędzad rynek bankowy)



Sied bezpieczeostwa – regiony w fazie przejściowej mają zagwarantowane co najmniej 2/3
środków jakie otrzymywały w perspektywie 2007-2013