Podstawy logiki praktycznej

Wykład dla zaocznych studiów administracji

Dr Maciej Pichlak

Uniwersytet Wrocławski

Katedra Teorii i Filozofii Prawa

[e-mail]

Jak logika utrudnia życie

Jak logika utrudnia życie cd.

http://wroclaw.gazeta.pl/wroclaw/1,35771,11432310,Zolnierzy_Wykletych_czy_H

avla__Konflikt_o_nazwe_ronda.html

Wrocławski PiS próbuje storpedować pomysł nazwania ronda przy skrzyżowaniu

ulic Wielkiej, Kruczej i Gwiaździstej imieniem Vaclava Havla. Choć już na

początku lutego urząd miasta wskazał to miejsce dla upamiętnienia byłego

prezydenta Czech, PiS forsuje teraz, by jego patronem byli Żołnierze Wyklęci

Z inicjatywą uhonorowania zmarłego w grudniu 2011 roku Havla pod koniec

ubiegłego roku wystąpili wspólnie konsul honorowy Czech oraz Solidarność

Polsko-Czesko-Słowacka. Odpowiedni wniosek, jeszcze bez wskazania

lokalizacji, złożyli w radzie miasta. Jej przewodniczący Jacek Ossowski

rozpoczął procedurę zmierzającą do nazwania imieniem Havla ulicy, placu lub

ronda we Wrocławiu. Projekt pozytywnie zaopiniowała komisja kultury.

„To nieprawda, że Rząd Norwegii wycofał się z

finansowania genderowych programów
edukacyjnych, ponieważ nie może wycofać się z ich
finansowania.”

Magdalena Środa

w: „Tomasz Lis na żywo”, 2 grudnia 2013 r.

Pojęcie logiki

LOGOS

Znak, język

Rozum

Porządek rzeczywistości

Działy logiki

Trzy podstawowe działy logiki współczesnej

(możliwość ich przyporządkowania do trzech znaczeń wyrażenia Logos)

1. Semiotyka (nauka o języku)
2. Teoria argumentacji

•

Logika formalna

•

Logika nieformalna

3. Ogólna metodologia nauk

Semiotyka

Nauka o znakach – język jako system znaków

• Semantyka (znak – znaczenie)
• Syntaktyka (znak – znak)
• Pragmatyka (znak – praktyka użycia)

Teoria argumentacji

Nauka o sposobach poprawnego argumentowania

(wnioskowania)

Logika formalna:

S a P
P a R
S a R

Logika nieformalna:

Kobieta jest jak skrzypce. Ujawnia swe piękno, gdy podejść do niej z czułością i pasją.

Mężczyzna jest jak bęben. Reaguje dopiero, gdy walnie się w niego odpowiednio mocno.

Każda kobieta jest człowiekem
Każdy człowiek jest śmiertelny
Każda kobieta jest śmiertelna

Każdy mężczyzna jest ssakiem
Każdy ssak jest kręgowcem
Każda mężczyzna jest kręgowcem

Ogólna metodologia nauk

Wiedza o umiejętnościach wykorzystywanych

przy pracy badawczej, takich np. jak:

• definiowanie
• klasyfikowanie
• wnioskowanie
• uzasadnianie twierdzeń
• wysuwanie i testowanie hipotez

Pojęcie języka

„Język jest to system obejmujący wyznaczony przez pewne

reguły zbiór znaków słownych, znaków, z którymi
odpowiednie reguły nakazują wiązać myśli określonego typu,
a inne reguły określają dopuszczalny sposób wiązania tych
znaków w wyrażenia złożone.”

Z. Ziembiński, Logika praktyczna

Techniczne ujęcie języka – język jako „skrzynka z narzędziami”

Odmienna perspektywa

„Język w ogóle nie jest instrumentem, nie jest narzędziem. Narzędzie

jest bowiem – z istoty – czymś, czego użycie można opanować:
narzędzie możemy wziąć do ręki i odłożyć, gdy już spełniło swoje
zadanie. […] We wszelkiej naszej wiedzy o nas samych i o świecie
jesteśmy już raczej ogarnięci przez język, przez nasz własny język.
Wychowujemy się, poznajemy świat, poznajemy ludzi i w końcu
poznajemy nas samych, ucząc się mówić. […]

W rzeczywistości jesteśmy zawsze już zadomowieni w języku tak jak w

świecie”

H.G. Gadamer, Człowiek i język

Kategorie syntaktyczne

Wyrażenie, wyróżniane ze względu na swoją rolę w budowaniu

bardziej złożonych wyrażeń. Wyrażenia należą do tej samej
kategorii syntaktycznej, jeżeli w poprawnie zbudowanym
wyrażeniu złożonym jedne z nich można zastępować drugimi,
a składność tego wyrażenia złożonego będzie zachowana.

Podstawowe kategorie syntaktyczne:
- Nazwy

(niedźwiedź, stary)

- Funktory

(jest, mocno, śpi, stary)

- Zdania (

Niedźwiedź

jest

stary

.

Stary

niedźwiedź

mocno śpi

)

Nazwy

Nazwą jest wyraz lub wyrażenie, które może

pełnić rolę podmiotu albo orzecznika w zdaniu
o budowie A jest B.

Pies jest najlepszym przyjacielem człowieka.

Rzeczpospolita Polska jest

demokratycznym państwem prawnym.

Zdanie w sensie logicznym

Zdaniem w sensie logicznym jest zdanie wyrażające sąd logiczny

– orzekające coś o (szeroko pojętej) rzeczywistości.

Zdanie w sensie logicznym posiada wartość logiczną prawdy albo

fałszu.

Zdania syntetyczne

- Wrocław leży nad Odrą.
- Dżyngis Chan jest prezydentem Polski.

Zdania analityczne

Trójkąt ma trzy kąty.

Funkcje wypowiedzi

• Deskryptywna (opisowa)

• Ekspresywna

• Sugestywna (wpływająca, dyrektywalna)

• Performatywna (kreująca)

Poziomy języka

• Język pierwszego stopnia

W Polsce dopuszczalna jest kara śmierci

• Język drugiego stopnia

Zdanie „W Polsce dopuszczalna jest kara śmierci” jest

fałszywe.

„Kara główna” znaczy w języku polskim tyle, co „kara

śmierci”.

Paradoks kłamcy:

Jaka jest wartość logiczna zdania:

„TO ZDANIE JEST FAŁSZYWE”