1

oprac. Justyna Kowalczyk

Etyka opisowa

3 ćwiczenia – 10.XI.2009

dr A. Stoiński

Tekst: „Zmierzch ethosu purytańskiego w Stanach Zjednoczonych” –

M. Ossowskiej

- etyka ta charakteryzuje się wzrostem edukacji, erudycji i sztuki
- poprzez oszczędzanie zwiększa się kapitał – etos purytański – zwiększał kapitał

I.

Moralność charakterystyczna dla społeczeństwa feudalnego (średniowiecze)

- panował ideał władcy, rycerza, ascety,
- wzorce – Kazimierz Wielki, Roland, Zawisza Czarny, Św. Franciszek, itp.
- wykształcenie się szczególnych cnót jak

bogobojność, wstrzemięźliwość,

lojalność
- każda warstwa społeczna, miała swoje własne szczególne cnoty, cnoty władcy
były inne niż zakonnika
- rygorystycznie przestrzegano wyznaczanych wartości

II.

Moralność charakterystyczna dla społeczeństwa kapitalistycznego

- występowały 3 modele:
a. finalistyczny
b. imperatywny
c. „szwedzki stół”

a.

model finalistyczny

– jest nastawiony na cel, na skuteczność działania, na

sukces na przyszłość i pomysłowość, np. teoretyczny utylitaryzm

b.

model imperatywny

– widać go dobrze na moralności protestanckiej, forma

indywidualnych rywalizacji, powinności moralnych; zaczęto budować coraz to
nowsze kodeksy postępowania; za jednego z przedstawicieli można uznać I.
Kanta – wyróżniał on teoretyczne wymiary

c.

model „szwedzkiego stołu”

– przejawiał się niespójnością i elektywizmem;

zachodziło tu pacyfistyczne nastawienie, widać tu hedonizm i egoizm, oraz
kult własności

2

Socjologia moralności

- zajmuje się zjawiskami i procesami zachodzącymi w społeczeństwie, społeczną
rolą norm moralnych i ich genezą, oraz rolą i funkcjonowaniem doktryn moralnych
występujących w danym społeczeństwie
- pokazuje aktualne wartości społeczne
- bada wg jakich miar (skal) podejmowane są oceny moralne
- podejmuje uwarunkowane problemy społeczne
- konfrontuje siły społeczne z zasadami indywidualnymi

rozumu i woli

jako

wspólnych czynników kształcenia moralności
- obszary problemowe:

a.

ś

wiadomość moralna

– składa się na wiedzę, poglądy, uczucia itp.;

podlega rozwojowi indywidualnemu i historycznemu

b.

zachowania moralne

– od dzieciństwa na jednostkę wpływa grupa

społeczna,

która

konfrontuje

zachowanie

jednostki

ze

swoim

oczekiwaniami, np. role pełnione przez jednostkę; modele zachowań
różnią się między sobą w zależności od klimatu czy geografii; jednostka
pełni rolę

im większą w społeczeństwie tym więcej ról jej przypada,

rolę jednak łatwo zmienić

c.

ustalenie norm moralnych zachodzących w społeczeństwie

– bada

funkcjonowanie norm moralnych, lecz nie jest ich wyznacznikiem;
zachowanie moralne różni się od norm moralnych wyznaczonych przez
społeczeństwo

d.

studia poszczególnych kultur w zakresie życia moralnego

– w wielu

różnych kulturach można obserwować wspólny rdzeń; zbiera się dane
empiryczne tego co specyficzne dla danej kultury i poszukuje się tego co
może się wydawać uniwersalne dla kultury w ogóle; występuje wspólna
hierarchia wartości – jednak co do tego zdania się podzielone