Bakterie

bezwzględnie

beztlenowe

Bakterie bezwzględnie

beztlenowe

przetrwalnikujące

nieprzetrwalnikujące



Pałeczki Gram-ujemne

rodzaj:

Bacteroides

Fusobacterium



Ziarniaki Gram-dodatnie

rodzaj:

Peptococcus

Peptostreptococcus



Ziarniaki Gram-ujemne

rodzaj:

Veilonella



Laseczki Gram-dodatnie

rodzaj:

Clostridium



Maczugowce

rodzaj: Propionibacterium

rodzaj: Clostridium

gatunek:

Clostridium tetani

Clostridium botulinum

Clostridium difficile

Clostridium perfringens

Clostridium tetani

laseczka tężca

Epidemiologia

:

Główny rezerwuar, to: gleba

oraz
-przewód pokarmowy zwierząt
roślinożernych (zwłaszcza koni),
-przewód pokarmowy człowieka

Czynniki

determinujące chorobotwórczość:

działa na OUN i na nerwy obwodowe,

powoduje toniczno–kloniczne skurcze mięśni

Clostridium tetani

tetanospazmina

(egzotoksyna)

neurotoksyna

Chorobotwórczość:

tężec

okres inkubacji:

od kilku dni do 3 tygodni

zależy od:
miejsca wniknięcia i od inoculum bakterii

Clostridium tetani

Charakterystyczne objawy:
szczękościsk
uśmiech sardoniczny
opistotonus

Clostridium tetani

Tężęc:

postać uogólniona

postać miejscowa

postać mózgowa

Diagnostyka:

Clostridium tetani

opiera się przede wszystkim na objawach klinicznych

Clostridium tetani

Profilaktyka:



szczepionka przeciwtężcowa :

anatoksyna

Di-Per-Te

Clostridium tetani



opracowanie chirurgiczne rany



penicylina



anatoksyna tężcowa (uodpornienie czynne)

stosuje się, gdy okres, od ostatniej dawki szczepienia

podstawowego lub przypominającego jest dłuższy niż rok (decyzja

uzależniona od rodzaju i okoliczności zranienia )

lub



anatoksyna i antytoksyna tężcowa

( uodpornienie czynno-bierne )

stosuje się, gdy osoba otrzymała ostatnią dawkę szczepionki ponad 8

lat temu

Zapobieganie:



środki spożywcze

zanieczyszczone zarodnikami laseczek, nieodpowiednio

przechowywane (konserwy jarzynowe, mięsne czy rybne)

Clostridium botulinum

laseczka jadu kiełbasianego

Epidemiologia:



głównym rezerwuarem - gleba

Czynniki determinujące chorobotwórczość

:

toksyna botulinowa

hamuje wydzielanie acetylocholiny, wywołując objawy porażenne,



kilka typów serologicznych

najczęstsze to: A, B , E

Clostridium botulinum

neurotoksyna

Chorobotwórczość:



botulizm

(zatrucie pokarmowe intoksykacja !)



botulizm niemowląt:

zespół „zwiotczałego dziecka”:objawy porażenia wiotkiego
u dzieci między 3–20 tyg. życia, słodzenie miodem pszczelim zawierającym

spory C.botulinum



zaburzenia widzenia (podwójne widzenie)



suchość w jamie ustnej



niedrożność porażenna jelit



zaburzenia połykania, mowy



niewydolność oddechowa

Okres inkubacji:12-36 godz.

Clostridium botulinum



można wykazać obecności toksyny

we krwi pacjenta

(metoda podwójnej dyfuzji w żelu agarowym).

Diagnostyka

:



opiera się przede wszystkim na

objawach klinicznych

Clostridium botulinum

Leczenie

:

Clostridium botulinum

leczenie objawowe

antytoksyna

(

trójważna A, B, E

)

Zpobieganie:



Odpowiednie przygotowanie i przechowywanie

produktów spożywczych


niszczenie toksyny botulinowej w temp. 100

0

C

przez 20 min.

Clostridium difficile

laseczka rzekomobłoniastego zapalenia

jelita grubego

Epidemiologia

:



głównym rezerwuarem jest przewód pokarmowy

ludzi

niemowlęta : 30-70%, osoby dorosłe: 2-3%



następuje łatwa kolonizacja w środowisku szpitalnym



może być bezobjawowe nosicielstwo



lub objawowe zakażenie

Czynniki

determinujące chorobotwórczość:



enterotoksyna A



cytotoksyna B



toksyna binarna

Clostridium difficile

Różne typy szczepów:

Szczepy produkujące toksynę A i B
Szczepy produkujące toksynę A i B oraz toksynę binarną
Szczepy produkujące toksynę B
Szczepy produkujące toksynę B i toksynę binarną
Szczepy produkujące toksynę binarną

Czynniki ryzyka:



Antybiotykoterapia:

zależy od:

czas leczenia antybiotykami,

rodzaj stosowanej antybiotykoterapii

Ryzyko zapalenia jelit występuje najczęściej po leczeniu

:

-

klindamycyną lub linkomycyną

- cefalosporynami



Hospitalizacja- długotrwały pobyt w szpitalu

Clostridium difficile

Chorobotwórczość

:



biegunka poantybiotykowa

(AAD: antibiotic associated diarrhoea)



rzekomobłoniaste zapalenie

jelita grubego

(PMC: pseudomembranous colitis)

Clostridium difficile

Diagnostyka

:



hodowla kału w warunkach beztlenowych

można wykazać bezpośrednio w badanym materiale

toksynę A i B (metodą ELISA

)

Clostridium difficile

wyizolowanie i zidentyfikowanie bakterii

Clostridium difficile

potwierdzienie ich toksynotwórczości!!!

Koniec

Badanie kału w kierunku C.difficile

Leczenie

:

metronidazol

lub

wankomycyna

Clostridium difficile

Clostridium perfringens

główna laseczka zgorzeli gazowej



występuje w przewodzie pokarmowym zwierząt

trawożernych a także w przewodzie pokarmowym

człowieka.

Epidemiologia:

Wrota zakażenia:



najczęściej rana pourazowa



rana pooperacyjna



zakażenie może mieć najczęściej charakter

endogenny.

Clostridium perfringens

Czynniki determinujące chorobotwórczość:

Egzotoksyny

:

najczęstsze spośród 12, to:



, ß, ε, τ



– lecytynaza, jest główną toksyną

Enterotoksyna

:

wytwarzana głównie przez C.perfringens typu A

uwalniana jest tylko podczas sporulacji,

nie jest wytwarzana przez formę wegetatywną

Clostridium perfringens

Chorobotwórczość:



zgorzel gazowa

(czas inkubacji 1-3 dni)

(gangrena, martwica mięśni : często

amputacja,
Leczenie: hiperbaria tlenowa, penicyliny.



zatrucia pokarmowe

( Clostridium perfringens typ A ).

Wodnista biegunka

Clostridium perfringens

Diagnostyka:

•materiał diagnostyczny (

np.wycinek tkanki, ropa, krew)

przesłany na podłożu transportowym
dla bakterii beztlenowych



preparat mikroskopowy barwiony metodą Grama:

laseczki Gram-dodatnie,



hodowla w warunkach beztlenowych



identyfikacja na podstawie cech biochemicznych do gatunku

Badanie bakteriologiczne, tzw. specjalistyczne:

Clostridium perfringens

48 –72 godz. inkubacja

Leczenie

:

antybiotykiem z wyboru jest penicylina,

alternatywa terapeuytczna to klindamycyna

W ciężkich zakażeniach:

leczenie tlenem hiperbarycznym

hamuje wzrost C.perfringens

oraz uwalnianie toksyn

Wywołują zakażenia o charakterze

endogennym

Bakterie bezwzględnie beztlenowe

niezarodnikujące

flora fizjologiczna człowieka



Pałeczki Gram-ujemne

rodzaj:

Bacteroides

Fusobacterium

Prevotella



Ziarniaki Gram-dodatnie

rodzaj:

Peptococcus

Peptostreptococcus



Ziarniaki Gram-ujemne

rodzaj

:

Veilonella



Maczugowce

rodzaj

:

Propionibacterium



Promieniowce

rodzaj:

Actinomyces

Bacteroides sp.

(pałeczki G-ujemne):



Występowanie:

zasiedlają głównie przewód pokarmowy
Chorobotwórczość:
-

w obrębie jamy brzusznej: ropnie jamy brzusznej,

zapalenie otrzewnej, zapalenie wyrostka robaczkowego,

zapalenie dróg żółciowych, ropnie w miednicy

mniejszej,

stopa cukrzycowa (zakażenie mieszane)



Występowanie:

głównie w górnych drogach oddechowych



Chorobotwórczość:

zakażenia w obrębie głowy i szyi,
ropnie okołozębowe, stomatitis necroticans
ropnie płuc, zachłystowe zapalenie płuc,
angina Plauta-Vincenta
(Fusobacterium fusiforme, Borrelia vincentii )

Fusobacterium sp

.

Prevotella sp.

(pałeczki G-ujemne):

•

Występowanie:

głównie w jamie nosowo-gardłowej,
górnych drogach oddechowych
• Chorobotwórczość:
zakażenia mieszane:
zapalenie zatok, zakażenia okołozębowe,
zapalenie otrzewnej, zapalenie wyrostka robaczkowego,
zakażenia w obrębie dróg moczowo-płciowych

•

Występowanie: głównie w jamie ustnej

• Chorobotwórczość: j. w.

Peptococcus sp.

Peptostreptococcus sp.

(ziarniaki G-dodatnie):

Veilonella sp.

•

Występowanie:

jama ustna,
drogi moczowo-płciowe

• Chorobotwórczość:
zakażenia w obrębie głowy i szyi,
zakażenia okołozębowe,

(ziarniaki G-ujemne):

Propionibacterium sp.

•

Występowanie

:

flora fizjologiczna skóry

•

Chorobotwórczość:



trądzik pospolity



(Propionibacterium acnes)



zakażenia sztucznych zastawek serca



posocznice u osób z obniżoną odpornością



pooperacyjne zakażenia ran



pooperacyjne zakażenia oczu (P.propionica)

(maczugowce)

Actinomyces sp.

promieniowce G-dodatnie

• Występowanie:

flora fizjologiczna błon śluzowych

jamy ustnej

Chorobotwórczość:

ok. 90% zakażeń u ludzi wywołuje A.israelii



promienica – postać szyjno-twarzowa

postać piersiowa

postać brzuszna

postać płciowa


zapalenie kanalików łzowych



próchnica zębów

(A.viscosus, A.odontoliticus)

Diagnostyka w kierunku

bakterii bezwzględnie beztlenowych:



Pobieranie i przesyłanie materiału w warunkach beztlenowych



Materiał pobierany przez aspirację za pomocą igły i strzykawki

-wykluczony kontakt z powietrzem

-wykluczone zanieczyszczenie florą fizjologiczną

Materiał po pobraniu należy zabezpieczyć :

-na podłożu transportowym dla bakterii beztlenowych

-na podłożu transportowo-namnażającym (anaeromedium)

Materiały niediagnostyczne:


plwocina



wymaz z pochwy



wymaz z cewki



mocz pobrany metodą strumienia środkowego



kał – wyjątek: badanie w kierunku C.difficile

Materiał badany

Preparat

bezpośredni

posiew

inkubacja

beztlenowa

posiew

inkubacja

tlenowa

wzrost

brak wzrostu

=

bakterie

beztlenowe

Skierowany na badanie bakteriologiczne tzw. specjalne

w kierunku bakterii beztlenowych

Leczenie

: (z wyjątkiem C.difficile )

Antybiotyki :



Penicyliny

(penicylina,

ampicylina, amoxycylina i piperacylina z inhibitorami)



Cefoksytyna



Cefalosporyny III generacji–

beztlenowe ziarenkowce



Karbapenemy



Klindamycyna



Chloramfenikol

Chemioterapeutyk:



Metronidazol