Podstawowe rodzaje

Ziarniak

Peptostreptococcus, Peptococcus

Veillonella

Pałeczka

Propionibacterium, Actinomyces, Bifidobacterium

Bacteroides,

Fusobacterium,

Porphyromonas,

Prevotella

Laseczka

Clostridium

Ogólne właściwości ziarniaków i pałeczek

-

są częstymi patogenami w przewlekłych zakażeniach

górnych dróg oddechowych, głowy, szyi (mogą
wywoływać ciężkie, a nawet zagrażające życiu
powikłania)

-

są dominującym składnikiem flory fizjologicznej błony

śluzowej jamy ustnej i gardła; mogą wchodzić w skład
flory bakteryjnej żeńskiego układu moczowo-płciowego

-

są czynnikiem etiologicznym zakażeń endogennych

-

są bakteriami bardzo wymagającymi, trudnymi do

izolacji (wyniki fałszywie ujemne)

-

mogą być tzw. II patogenem, często decydującym o

przebiegu choroby

Ogólne właściwości ziarniaków i

laseczek

-

izolowane z gleby, kurzu, wody

-

często zasiedlają przewód pokarmowy człowieka i

zwierząt

Czynniki predysponujące do

wystąpienia zakażenia

a)

niedotlenienie

b)

przerwanie ciągłości bariery śluzowej bądź skóry

c)

zaburzenia komórkowej i humoralnej odporności
immunologicznej

d)

uprzednia długotrwała antybiotykoterapia

e)

czynniki miejscowe

Na infekcje z udziałem bakterii beztlenowych narażone
są szczególnie:

-

noworodki

-

ludzie z zaburzeniami odporności

-

leczeni immunosupresyjnie

-

chorzy z nowotworem

-

osoby z wadami genetycznimi upośledzającymi

odporność

-

osoby poddane działaniu wielu antybiotyków

-

pacjenci po zabiegach chirurgicznych w obrębie jamy

brzusznej

Charakterystyka

-

nie wytwarzają przetrwalników z wyjątkiem rodzaju

Clostridium

-

nie

wytwarzają

otoczki

(wyjątki:

nieliczne

Clostridium, Bacteroides fragilis, Porphyromonas
melaninogenica)

-

wytwarzają peroksydazę (wyjątki: Clostridium)

-

aktywne enzymatycznie

-

bakterie Gram-ujemne wytwarzają LPS

-

bakterie Gram-ujemne wytwarzają egzotoksyny

(tetanospazmina, lecytynaze, toksyny botulinowej,
toksyny A, B, C ..)

-

wiele gatunków wytwarza beta-laktamazy

Czynniki wirulencji

-

endotoksyna

-

egzotoksyny

-

cytotoksyna

-

otoczka

-

zdolność do adhezji

-

enzymy

(dysmutaza

nadtlenkowa, kolagenaza,

hemolizyna, fibrynolizyna, neuraminidaza, hialuronidaza,
lecytynaza, lipaza, proteaza)

-

krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe

-

właściwości sacharolityczne

Źródłem zakażenia

-

pochodzenia endogennego

-

zakażone sprzęt (podłoga, kosze na śmieci,

aparatura do dializ, termometry, baseny)

-

chory, nosiciel, zwierzęta

-

środowisko

Drogi szerzenia się zakażeń:

-

bezpośrednia

-

pośrednia

-

pokarmowa

Lokalizacja

Typ zakażenia

-

głowa i szyja ropnie mózgu

ropień okołomigdałowy (B. fragilis, Prevotella

malaninogenica, Peptococcus, Fusobacterium)

przewlekłe

zapalenie

zatok

(Peptococcus,

Peptostreptococcus. Veillonella, Bacteroides)

zapalenie ucha środkowego
zakażenia

stomatologiczne

(głównie

Peptostreptococcus, Porhyromonas, Prevotella)

zakażenia oka
zapalenie węzłów chłonnych

Lokalizacja

Typ zakażenia

-

drogi oddechowe

aspiracyjne zapalenie płuc

martwicze zapalenie płuc
ropnie płuc
ropniaki

(Peptostreptococcus,

Fusobacterium

nucleatum,

Bacteroides,

Prevotella

melaninogenicum,

Actinomyces)

-

przewód pokarmowy zapalenie otrzewnej

ropnie wewnątrzbrzuszne
ropnie wątroby, trzustki
zapalenie wyrostka robaczkowego

Lokalizacja

Typ zakażenia

-

przewód pokarmowy cd.

perforacja wrzodu

trawiennego

ropne zakażenia pęcherzyka

żółciowego

(enterotoksyczne

B.

fragilis,

Fusobacterium,

C.

perfringens, C. sporogenes, C. septcum)

rzekomobloniaste zapalenie jelita
zatrucia pokarmowe

(C. perfringens, C. difficile : najczęściej za AAD i AAC
oraz

PMC

odpowiedzialne

są

aminopenicyliny,

cefalosporyny, tetracykliny -pseudobłoniaste zmiany w
błonie śluzowej jelita grubego)

Lokalizacja

Typ zakażenia

-

drogi płciowe u kobiet ropień jajowodowo-jajnikowy

zapalenie jajowodów
poronienia
zakażenie płynu owodniowego
ropień gruczołu Bartholina

(Veillonella, Peptococcus, Peptostreptococcus, B. fragilis)

-

skóra i tkanki miękkie zgorzel gazowa i/lub obrzęk

złośliwy

rany kąsane
wrzód odleżynowy
wrzód stopy u cukrzyków

Lokalizacja

Typ zakażenia

-

skóra i tkanki miękkie cd. zakażenia przyranne

przewlekłe zakażenie ran

-

krew

bakteriemie i posocznice

zakażenia

z

udziałem

biomateriałów

Profilaktyka

-

przestrzeganie warunków sanitarnych – kontrola

procesu sterylizacji i dezynfekcji (mycie rąk,
preparaty z chlorheksydyną)

-

eliminacja źródła zakażenia

-

izolacja pacjentów

-

racjonalna antybiotykoterapia

-

szczepionka DTP

Leczenie

Antybiotyki betalaktamowe (penicylia G wyjątek
infekcje

z

udziałem

B.fragilis,

cefamycyna,

karbapenemy, penicyliny z inhibitorami betalaktamaz)
Betalaktamazy pałeczek są wrażliwe na kwas
klawulanowy (połączenie go z amoksycyliną lub
tikarcyliną podnosi skuteczność tych antybiotyków)
Linkozamidy
Chloramfenikol
Chemioterapeutyki, nitroimidazole
Wankomycyna i teikoplanina dla C. difficile