PKB, PNB - definicje

PKB to zagregowana wartość dóbr i usług finalnych

wytworzonych na terenie danego kraju w określonej jednostce

czasu

PKB = Σ wartości dodanej ze wszystkich gałęzi gospodarki

narodowej

PKB = konsumpcja + inwestycje + wydatki rządowe + eksport -

import

PNB to wartość wszystkich dóbr i usług wytworzonych przez

obywateli danego państwa oraz przez osoby prawne z

siedzibą na jego terenie w określonej jednostce czasu

PNB = PKB – dochody podmiotów obcych + dochody polskich

podmiotów za granicą

Europa– kluczowe wskaźniki:

•Ile wynosi PKB UE-27?

9 ~ 100 mld euro

9 ~ 1 000 mld euro

9 ~10 000 mld euro

•Jaki udział w tworzeniu PKB mają kraje UE-15?

955%

975%

995%

PKB Polski?

244 mld euro (2,5%)–10. miejsce

•Jaki udział w PKB ma 5 krajów: DE, FR, GB, IT, ES?

925%

950%

975%

22%

PKB USA?

>90% PKB UE

PKB

Europa– kluczowe wskaźniki:

•Ile wynosi liczba ludności UE-27?

9 ~ 300 mln

9 ~ 410 mln

9 ~ 490 mln

UE-15 (85%)

USA (60%)

PKB per capita USA = 150% PKB per capita UE

ludność

PKB per capita UE-27 2005 r.

0

50

100

150

200

250

LU IE NL AT DK BE UK SE FI DE FR IT ES CY EL SI CZ PT MT HU EE SK LT PL LV RO BG

UE-25 = 100

Rozwój rynku transportu towarów

• W krajach UE wolumen transportu w latach 1970 – 2005

podwoił się

0

2500

5000

7500

10000

1970

1980

1990

2000

2005

UE-10

UE-15

Źródło: European Comission, Panorama of Transport. Statistical overview of transport in the European Union.

Eurostat, 2003; Energy and Transport in Figures 2006, Eurostat, 2007.

Transport towarowy w krajach Unii Europejskiej, 1970-2005 [mln tkm]

Udział grup krajów UE w transporcie lądowym

UE-15

82%

UE-12

18%

UE-15

90%

UE-12

10%

Udział krajów UE w

transporcie ładunków

[tkm]

Udział krajów UE w

transporcie pasażerów

[pkm]

Transport UE-25 (2005)

•Wartość rynku: ok. 1 000 mld euro = 10% PKB
•Wydatki gospodarstw domowych na transport:

848 mld euro = 14% wydatków

•Transport drogowy (TD) 44%

[tkm]

,

bez morskiego: ok. 76%

[tkm]

•Najwięcej przewozów TD wykonują [tkm]:

Niemcy (18%), Francja, Włochy, Hiszpania, W. Brytania

(razem: 2/3 sumy pracy przewozowej dla UE-25)
•Niski udział TD w modal split [% tkm]: Łotwa (22%),

Estonia, Litwa, Holandia, Austria i Polska

Modal split w transporcie ładunków – UE-25

lotniczy; 0,1%

rurociągowy;

3,4%

drogowy;

44,2%

śródlądowy;

3,3%

kolejowy;

10,0%

morski;

39,1%

UE-27, 2005 r.

[%tkm]

Modal split w transporcie ładunków – Polska

rurociągowy;

8,8%

drogowy;

59,7%

śródlądowy;

0,5%

kolejowy;

20,3%

morski;

10,7%

2007 r. [%tkm]

Modal split w lądowym transporcie ładunków – UE-25

drogowy;

76,5%

śródlądowy;

5,9%

kolejowy;

17,6%

UE-27, 2005 r.

[%tkm]

Modal split w lądowym transporcie ładunków – Polska

drogowy;

61,0%

rurociągowy;

13%

śródlądowy;

1,0%

kolejowy;

25,0%

2005 r. [% tkm]

Modal split w transporcie ładunków – Polska 1990-2005

[% tkm]

Źródło: GUS

60%

51%

36%

25%

29%

38%

50%

61%

10%

10%

13%

13%

1%

1%

1%

1%

0%

25%

50%

75%

100%

1990

1995

2000

2005

Żegluga śródlądowa

Transport rurociągowy

Transport drogowy

Transport kolejowy

Modal split w lądowym transporcie ładunków – USA

drogowy;

30,3%

rurociągowy;

17%

śródlądowy;

10,0%

kolejowy;

43,1%

2001 r. [%tkm]

80

70

60

50

1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005

90

100

UE-15

UE-27

Udział transportu drogowego w lądowym

transporcie ładunków

UE-27, [% tkm]

Transport samochodowy – Polska

• transport samochodowy jest najszybciej rozwijającym się

segmentem przewozów towarowych w Polsce

• rośnie rola transportu międzynarodowego: 50% pracy

przewozowej wykonanej przez firmy transportowe

• W okresie 2004-2007 roku liczba firm posiadających

uprawnienia do wykonywania przewozów międzynarodowych

wzrosła z ok. 9 tys. do ponad 16 tys. (o 80%), a łączna wielkość

posiadanego przez nie taboru podwoiła się

• rynek transportu samochodowego konsoliduje się, choć wciąż

pozostaje bardzo rozdrobniony - ok. 43 tys. firm, w większości

typu mikro (pon. 9 pracowników)

• oferta większości polskich podmiotów ogranicza się do

najprostszych form obsługi klientów

Transport UE-25 – KOLEJ

•Transport kolejowy ładunków UE-25 2002 r. ok. 391 mld tkm,

w tym UE-10 ok. 33%
•Najwięcej [tkm] przewozów TK wykonują koleje: niemieckie

(24%), polskie (13%), francuskie (10%), razem prawie połowa

przewozów w UE-25
•Wysoki udział TK w modal split: Estonia (69%), Łotwa,

Słowenia, Litwa, Szwecja, Polska (33%)
•Najwyższa gęstość linii kolejowych w: Czechach, Belgii,

Niemczech; Polska ok.64 km/1000 km

2

Transport kolejowy - Polska

Struktura przewozów kolejowych wg kierunku, 2005

Źródło: GUS

51%

73%

43%

25%

6%

2%

0%

25%

50%

75%

100%

[tkm]

[t]

Tranzyt

Eksport/Import

Transport krajowy

Transport kolejowy – Polska

• od początku lat 90. udział przewozów kolejowych w transporcie

systematycznie maleje

• rola tranzytu w przewozach jest marginalna (2%)
• rośnie znaczenie przewoźników prywatnych (~20%)
• licencje posiada ponad 60 prywatnych firm, z których ponad

20. czynnie świadczy usługi

• warunkiem dla rozwoju przewozów międzynarodowych jest

poprawa stanu technicznego infrastruktury, budowa połączeń

pomiędzy portami a magistralami kolejowymi, rozbudowa

terminali przeładunkowych oraz usprawnień na przejściach

granicznych

Transport kolejowy

niewielkie środki na inwestycje + zły stan infrastruktury

=wysokie stawki opłat za dostęp do infrastruktury

Przeciętne stawki opłat za dostęp pociągów towarowych do

infrastruktury kolejowej [euro/pociągokilometr]

Transport UE-25 – pasażerski

•Całkowity popyt na transport pasażerów ok. 6 061 mld pkm,

w tym samochodami osobowymi ok. 83%
•Poziom mobilności społecznej: średnia odległość dziennej podróży

mieszkańca UE-15Æ 34 km, UE-10Æ 16 km

•Wsk. motoryzacji UE-25 = 476 sam./1000 mieszkańców

•najwyższy: Włochy, Niemcy, Austria, Francja
•najwyższy w UE-10: Słowenia, Czechy, Litwa, Polska: 323 sam/tys.m.

•Wysoki udział przewozów pasażerskich koleją (2004): Węgry

(14% Σpkm),

Dania, Austria (Polska

7,9%)

•oraz kraje, przez które przebiega sieć szybkiej kolei pasażerskiej:

Francja, Holandia, Niemcy (po ok. 8% pracy przewozowej)

•sieć szybkiej kolei pasażerskiej:

ok. 5 tys. km tras w 5 krajach: Francji (pow.1,5

tys. km), Niemczech, Hiszpanii, Włoszech, Wielkiej Brytanii i Belgii. W budowie: w

Holandii i w Szwecji
•W 2004r. praca przewozowa szybkiej kolei = 76,3 mld pkm =

=22%

Σ

przewozów pasażerskich koleją

Modal split w lądowym transporcie pasażerów UE-15

2005 r. [paskm]

sam.osobowy;

84,8%

kolej; 6,5%

autobus;

8,7%

Modal split w lądowym transporcie pasażerów Polska

2007 r. [paskm]

sam.osobowy;

46,6%

kolej; 33,8%

lotniczy;

19,2%

UE-szybka kolej pasażerska

Łódź

Poznań

2020 r.?

80

70

60

50

1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005

90

100

UE-15

Udział sam.osobowych w lądowym transporcie pasażerów

UE-15, [% paskm]

Popyt na transport lotniczy

Źródło: Eurostat

[mln pasażerów]

2003 i 2004 UE-27+2

Wzrost popytu na transport lotniczy

2004/2003 UE-27+2

[%]

Źródło: Eurostat

średnia

EOG

Gęstość autostrad UE-25 2004 r.

0

10

20

30

40

50

60

BE LU NL DE CY DK SI IT PT AT ES FR UK CZ LT SK EL HU SE EE FI

IE PL

km

/1000 km

2

średnia UE-25

Σ

59 tys. km

Transport w UE po rozszerzeniach 1995 - 2007

Przedsiębiorstwa transportu samochodowego

w UE-25

tow.

pas.

tow.

pas.

tow.

pas.

UE-25

515

266

2 545

1 567

4,9

5,9

UE-15

433

204

2 139

1 283

4,9

6,3

Polska

41

13

222

82

5,4

6,6

średnia liczba

zatrudnionych w

przedsiębiorstwach

2001r.

liczba

przedsiębiorstw

[tys.]

zatrudnienie w

przedsiębiorstwach

[tys.]

Źródło: J. Burnewicz, Sektor samochodowy Unii Europejskiej, WKŁ, Warszawa 2005

Zmiany w cechach charakteryzujących

transport samochodowy 1970-2002

1970

2002

1970

2002

1970

2002

1970

2002

1200

2150

74

102

0,21

0,14

1,30%

0,70%

79%

38%

-33%

-46%

średnia wartość

tony ładunku w

euro (2002r)

średnia odległość

przewozu [km]

średni koszt 1 tkm

w euro

udział kosztów

transportu w cenie

towaru

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: J. Burnewicz, Sektor samochodowy Unii Europejskiej, WKŁ, Warszawa 2005