ATRAKCYJNOŚĆ INTERPERSONALNA

KOGO LUBIMY

Wykład VII

• Piękno nie jest właściwością przedmiotów samych przez się, istnieje

jedynie w umyśle, który je ogląda, każdy umysł dostrzega inne piękno.

David Hume (angielski filozof)

TEORIE ATRAKCYJNOŚCI. DLACZEGO LUBIMY INNYCH?

1. Podejście społeczno-behawioralne (Byrne i Clore, 1971) afektywno –

wzmocnieniowy (+ -) model atrakcyjności

Atrakcyjni są ci, z którymi relacje są nagradzające, których kojarzymy z
nagrodami nie lubimy osób skojarzonych z karami (warunkowanie klasyczne).

• Nagrody bezpośrednie: dostarczanie uwagi, wsparcia emocjonalnego,

finansowego, statusu, informacji

• Nagrody pośrednie: dobre samopoczucie w towarzystwie osoby pięknej,

inteligentnej, wesołej, dowcipnej

• Choć badanie Sigall i Aronson, 1969 wskazuje, że badani (mężczyźni)

najbardziej nie lubili ładnej kobiety udzielającej ocen negatywnych i
jednocześnie najbardziej lubianą była kobieta ładna udzielająca pochwał

• Trudno zatem stwierdzić co silniej, który z tych czynników działa jako

nagroda czy kara: atrakcyjność wysoka vs niska czy pochwała vs nagany

• WADA TEORII KAR I NAGRÓD: ogólnikowość i niemożność przewidzenia z

góry co zadziała jako nagroda a co jako kara

2. Teorie zgodności

Atrakcyjni są ci, którzy zapewniają nam harmonię pomiędzy różnymi

wyznawanymi przez nas poglądami i postawami, czy poglądami i zachowaniem.

Zgodnie z przewidywaniami tych teorii lubimy ludzi, którzy:

• Zapewniają bądź przywracają zgodność w obrębie systemu naszych

przekonań- wyznają poglądy podobne do naszych i w ten sposób
dostarczają nam wsparcia. Najsilniejszy wyznacznik atrakcyjności to
podobieństwo poglądów.

• Lubimy tych którym czynimy dobro i nie lubimy tych którym czynimy zło

(dysonans)

3. Podejście poznawczo-społeczne (np. Berscheid i Reis, 1998):

1. Atrakcyjni są ci, których znamy (efekt bliskości i efekt ekspozycji)



Bliskość przestrzenna (fizyczna) jest najlepszym predyktorem
prawdopodobieństwa nawiązania bliskiej znajomości.



Najwięcej interakcji społecznych odbywa się między osobami,
które znajdują się w tym samym miejscu w tym samym czasie
(studia).

Festinger i in. (1950):



Bliskość miejsca zamieszkania na kampusie uniwersyteckim była

najważniejszym czynnikiem mającym wpływ na powstawanie związków
interpersonalnych



Mieszkanie w tym samym budynku, w pobliżu miejsc często

odwiedzanych, np. w pobliżu skrzynki pocztowej, budki telefonicznej,
zwiększa prawdopodobieństwa przypadkowego spotkania.



Badania eksperymentalne Zajonca (1989): Im częściej bodziec jest

eksponowany, tym bardziej go lubimy



Badanie Moreland i Beach (1992): Osoby podstawione (3 rzekome

studentki) uczęszczały na wykład 5, 10 i 15 razy;



Oceniano różne cechy osobowości na skalach na podstawie fotografii

(dodano fotografię studentki, która nie pojawiła się ani razu). Efekt
lubienia i atrakcyjności wprost proporcjonalny do czasu ekspozycji (liczby
wykładów)



Ograniczenia efektu ekspozycji:



Powtarzana ekspozycja może spowodować wzrost antypatii, jeśli obiekt

na początku wzbudzał uczucia negatywne.



Efekt nadmiernej ekspozycji – bodziec zbyt często eksponowany

przestaje wzbudzać sympatię.

2. Atrakcyjne są osoby urodziwe.

Podejście ewolucyjne (Buss, 1994): Atrakcyjni są ci, którzy zapewniają
możliwość poczęcia, urodzenia i zapewnienia opieki potomstwu.

Ważniejsze dla ♂ niż dla ♀

Ważniejsze dla ♀ niż dla ♂

• płodność: młodość, atrakcyjność

fizyczna

• wierność fizyczna

• zdolność i gotowość

inwestowania

• wierność psychiczna

• dobre geny (gł. do związku

krótkotrwałego

ATRAKCYJNOŚĆ FIZYCZNA JAKO CECHA OBIEKTYWNA

(BADANIA MIĘDZYKULTUROWE)

Czyli Hume nie miał racji

Wysoka zgodność opinii co do ocen atrakcyjności przedstawicieli różnych
kultur, również co do tego, co konstytuuje atrakcyjne ciało:



U kobiet talia jest o 1/3 węższa niż biodra; u mężczyzn tors w kształcie

litery V.



Zidentyfikowano rysy twarzy powszechnie kojarzone z urodą:

– U kobiet duże oczy, wydatne kości policzkowe, mały nos; u

mężczyzn – wydatna szczęka;

– Najbardziej atrakcyjne są twarze nie odbiegające od twarzy

przeciętnej;

– Wyjaśnienie: przeciętność jest prototypowa = osoba bardziej

znajoma, albo przeciętność jest symetryczna = osoba zdrowa –
dobry skład genów (bardziej pożądana dla celów reprodukcyjnych)

W OBRĘBIE JEDNEJ KULTURY ISTNIEJE PODZIELANY „KANON

ATRAKCYJNOŚCI”

• Oceny te nie zależą od płci (ocenianych i oceniających), ani wieku, ani

żadnych innych cech demograficznych.

• Jeżeli ktoś się podoba w Ustce to będzie się podobał także w Zakopanem

(r – 0.90) obie te grupy posługują się podobnymi kryteriami piękna. Czy
tylko kultura?

• Badania na niemowlętach wskazują, że już 2 miesięczne dzieci dłużej

patrzą na twarz atrakcyjną niż nieatrakcyjną, a nieco starsze dzieci
chętniej bawią się z osobami o takiej twarzy (Hoss i Langlois, 2003).

• Atrakcyjne to najbardziej typowe (uśrednione) zbliżone do prototypu,

najbardziej symetryczne twarze i najbardziej „oznaczone” płciowo:
męskość – kobiecość (Langlois i Roggman, 1990)

• Prototyp ludzkiej twarzy jest wrodzony, ludzie rodzą się ze zdolnością do

jego rozpoznawania i modyfikacji (Slater, 2000)

ATRAKCYJNOŚĆ FIZYCZNA JAKO CECHA SUBIEKTYWNA

(BADANIA MIĘDZYKULTUROWE)

Czyli Hume miał trochę racji;)

• Na ocenę atrakcyjności fizycznej mają wpływ kultura, czas i czynniki

sytuacyjne.

– Ludzie z różnych kultur w różny sposób podnoszą swoją

atrakcyjność (operacje plastyczne, fryzury, ozdabianie różnych
części ciała, diety).

– Kobiety o obfitych kształtach uważane są za bardziej atrakcyjne w

krajach, gdzie jest mało żywności (wskaźnik zdolności do
przeżycia).

– Standardy piękna (ciała i twarzy) zmieniają się w czasie (por.

obrazy pięknych kobiet w różnych epokach, modelki w żurnalach
mody).

– Czynniki sytuacyjne:

• Osoby zakochane oceniają inne osoby płci przeciwnej jako

mniej atrakcyjne (Johnson i Rusbult, 1989)

• Mężczyźni po obejrzeniu zdjęć w Playboyu oceniają kobiety

przeciętne jako mniej atrakcyjne (Kenrick i in. 1989) – efekt
kontrastu.

KORZYŚCI I SZKODY POSIADANIA URODY

• Plusy:

– Osoby atrakcyjne fizycznie są bardziej popularne, mają więcej

doświadczeń seksualnych i więcej umiejętności społecznych,

– ale atrakcyjność nie zapewnia automatycznie zdrowia, szczęścia

czy wysokiej samooceny.

• Minusy:

– Nie są pewne, czy pozytywne oceny są determinowane ich urodą

czy właściwościami wewnętrznymi (nie mogą wykorzystać tych
informacji do budowania pozytywnej samooceny, Major i in.
1984).

– Doświadczają presji, aby podtrzymywać swoją atrakcyjność bez

względu na wiek i inne okoliczności (skutki: zdrowy styl życia, albo
– bulimia, anoreksja, liczne operacje plastyczne).

– Nie ma korelacji między urodą w młodości a zdrowiem

psychicznym w wieku średnim; ładne studentki łatwiej wychodziły
za mąż, ale nie koniecznie szczęśliwie (Berscheid i in. 1972).

JAK ZWIĘKSZYĆ LUBIENIE – DZIAŁANIE KOMPLEMENTÓW

• Osoba komplementowana jest niepewna własnej wartości albo ogólnie

albo przynajmniej w dziedzinie, której komplement dotyczy

• A więc komplementuj te cechy, które dana osoba chciałaby mieć, ale nie

jest pewna czy je ma (aspiracyjnie)

• Komplementy oczywiste są spostrzegane jako banał (laureatka Nobla

(Herta Muller – pisarka) – (Miss Świata)

• Wiarygodność komplementu: pochlebstwo nie powinno wyglądać na

pochlebstwo: nie działa gdy jest oczywiste, że komplementowany nie
posiada przypisywanych cech i gdy los odbiorcy komplementu zależy od
nadawcy

WZAJEMNE PODOBIEŃSTWO

• Ludzie mają tendencję do utrzymywania kontaktów z osobami

podobnymi do siebie ze względu

– na cechy demograficzne (wiek, wykształcenie, rasa, religia, poziom

inteligencji, status społeczno-ekonomiczny – badania Newcomba,
1961);

– na podzielane opinie, wartości, zainteresowania (badania Byrne’a,

1997, dotyczące podobieństwa postaw);

– na stopień atrakcyjności fizycznej (Berscheid i in. 1971 –”być w tej

samej lidze”).

Podobieństwo jest silnym wyznacznikiem lubienia, sympatii (zawierania
przyjaźni)

– Podobieństwo pod każdym względem, ale najsilniej pod względem

poglądów (poglądy podobne do naszych to przecież poglądy
sensowne)

– Zalety, które my mamy i mają też inni zbliżają (cóż za zacny

człowiek)

– Nasze oczekiwanie: ludzie podobni będą też nas bardziej lubili –

wzajemność – samo oczekiwanie, że ktoś będzie nas bardziej lubił
rodzi sympatię do niego

– Pragnienie zachowania odrębności (zbyt duże podobieństwo

zagraża temu pragnieniu). Krzywoliniowość Snyder i Fromkin
(1980) lubimy osoby umiarkowanie do nas podobne. NIE LUBIMY
OSÓB NIEPODOBNYCH I SKRAJNIE PODOBNYCH

– Podobieństwo na poziomie gestów, mimiki bardzo silnie wzmacnia

więzi budowane między ludźmi

EFEKT KAMELEONA

• Nieświadomy efekt kameleona (lubimy naśladujących i tych których sami

naśladujemy)

• Naśladownictwo wzmaga się gdy zapowiada się działania wymagające

współpracy (wzrost dwukrotny)

• Aktywizacja na poziomie nieświadomym (podprogowo wyświetlane

słowa: przyjaciel, partner, wspólnie) również znacząco (prawie
dwukrotnie) podnosi naśladownictwo i lubienie

• W negocjacjach okazuje się, że osoby naśladujące partnera uzyskują

korzystniejsze dla siebie wyniki, ponieważ mimikra rodzi zaufanie

• Badanie Psychological Science – Jeremy Bailenson, Nick Yee (2005)

Uniwersytet w Stanford -

• Naukowcy sprawdzali czy badani nawiązują również lepsze relacje z

rozmówcami wirtualnymi, jeśli ci naśladują tylko ich ruchy głową

• Badany zakładał specjalne okulary i słuchawki i udzielał odpowiedzi za

pomocą joysticka. Zadaniem badanego była ocena jakości animacji oraz
jakości argumentacji wypowiadanej przez animowaną postać
przekonującą do pomysłu noszenia przez studentów identyfikatorów.

• Połowa badanych widziała postać, której ruchy głową w trakcie

wysłuchiwania przekazu, były odwzorowaniem ruchów wykonywanych
przez badanego (z czterosekundowym opóźnieniem). Pozostali badani
widzieli nagranie ruchów głowy poprzedniego uczestnika, więc nie było
to odwzorowaniem ich własnych ruchów.

• Animowany avatar odwzorowujący ruchy badanego był oceniany jako

skuteczniejszy mówca niż ten, który przechylał głowę w sposób nie
skoordynowany z ruchami badanego. Zdecydowana większość badanych
nie zdawała sobie sprawy z tego, że elektroniczna postać odwzorowuje
ich ruchy,

• Badani znacząco lepiej oceniali zarówno wrażenie jakie wywarła na nich

wirtualna postać oraz, co ciekawe, zdecydowanie bardziej zgadzali się z
wypowiadanym tekstem, jeśli ta naśladowała ich ruchy głową.

EFEKT RESPONSYWNOŚCI W LUBIENIU

• Responsywność - inna osoba jest responsywna w kontakcie o ile, to co

mówi i robi stanowi odpowiedź na nasze działania.

• Responsywność to komunikacja w odpowiedzi na nasze komunikaty,

więcej działań w odpowiedzi na nasze działania, im bardziej
rozbudowane są komunikaty wobec nas (PROBLEM: Ty mnie znowu nie
słuchasz….)

• Małżenstwa udane = większa responsywność. Małżeństwa nieudane

odznaczają się brakiem responsywności.

• responsywność – poczucie kontroli - brak reakcji bywa bardziej bolesny

od krytyki

ILE WAŻĄ WADY I ZALETY W OCENIE ATRAKCYJNOŚCI I LUBIENIA

• Oczywiście lubimy bardziej tych, którzy mają więcej zalet

• Wady ważą więcej w ocenie drugiej osoby – efekt negatywności – silne

uzależnienie oceny globalnej od negatywnej, a nie pozytywnej informacji,
na podstawie której jest ona formułowana

• Wystąpienie efektu jest uzależnione od treści informacji będących

podstawą oceny. W szczególności w dziedzinie : moralność i sprawność

• Człowiek w kontaktach z innymi maksymalizuje własne zyski, dlatego

moralność drugiej osoby waży więcej niż jej sprawność

• W sprawności pozytywy, a nie negatywy są diagnostyczne bardziej bo….?

• …….np. w trakcie rozmowy kwalifikacyjnej ktoś wypada słabo nie tylko

dlatego, że nie ma zdolności, ale motywacja, oceniający, samopoczucie,
profil poszukiwanego kandydata

• Jeśli wypada dobrze wśród 60 innych kandydatów tzn. że zdolny

• W dziedzinie moralności odkrycie zachowań negatywnych waży dużo

więcej niż w dziedzinie sprawności (powoduje wycofanie z relacji),
bo….jest to ryzykowne i pozwala uniknąć szkód

• Do pewnego stopnia takie zachowania są adaptacyjne, ale na dłuższą

metę mogą prowadzić do zaniku kontaktów społecznych, wszak
większość ludzi ma nie tylko zalety

• Aby utrzymywać kontakty społeczne WARTO czasami ujawniać efekt

pozytywności, czyli że niekiedy osoba dwuznaczna zasługuje na ocenę
dodatnią; pod warunkiem, że koszty cudzych wad są dla nas niewielkie

PIĘKONO I STEREOTYPY

• Piękno i atrakcyjność tworzy silny stereotyp (zwłaszcza w USA)

polegający na przeświadczeniu, że pozytywne cechy idą w parze z urodą
„piękne jest dobre”

• Jest to złudzenie, badania nie potwierdzają różnic (osobowościowych,

samooceny) między atrakcyjnymi a nieatrakcyjnymi osobami (Feingold,
1992)

• Różnice: umiejętności społeczne: osoby ładne są śmielsze i skuteczniejsze

w kontaktach z innymi.

• Stereotyp jest silnie utrwalony prawdopodobnie na skutek

samospełniającego się proroctwa (oczekiwanie, że osoba piękna
jest dobra, inteligentna, uczciwa, powoduje, że osoba ta tak jest
spostrzegana).

METAANLIZA BADAŃ NAD ATRAKCYJNOSCIĄ

• Metaanliza badań (Eagly, 1992) n = 76 BADAŃ

• Atrakcyjność wywiera najsilniejszy wpływ na ocenę umiejętności

społecznych i na ocenę globalną

• Słabszy wpływ na ocenę przystosowania, asertywności i zdolności

intelektualnych

• Prawie żaden na ocenę moralności i troski o innych

• Ludzie atrakcyjni oceniani są jako bardziej próżni, zarozumiali i niewierni

swoim partnerom