P O L I T E C H N I K A W A R S Z A W S K A

W Y D Z I A Ł Z A R Z Ą D Z A N I A

LABORATORIUM ERGONOMII I KSZTAŁTOWANIA ŚRODOWISKA PRACY

Struktura przestrzenna

stanowiska pracy

ĆWICZENIE 1A

Ocena ergonomiczności różnych typów krzeseł

Opracowanie:
Zespół LEiKŚP

Warszawa, 2011r.

Ocena ergonomiczności różnych typów krzeseł

Laboratorium Ergonomii i Kształtowania Środowiska Pracy

2

1. Teza badawcza

K

rzesło powinno być tak zaprojektowane, aby odpowiadało cechom antropometrycznym

potencjalnego użytkownika i gwarantowało komfort siedzenia.

2. Parametry badane:



stopień dostosowania wymiarów konstrukcyjnych do cech antropometrycznych
człowieka,



funkcjonalność (regulacje i nastawy),



konstrukcja i usytuowanie urządzeń regulacyjnych,

 bezpi

eczeństwo i higiena użytkowania,



wygoda użytkowania,

 estetyka.

3. Wartości mierzone



wymiary konstrukcyjne elementów krzesła (wymiary liniowe, położenia kątowe, zakresy
regulacji).

4. Aparatura:

 miara metryczna,


kątomierz,

 atlas antropometryczny,


przygotowana do wypełnienia karta oceny z pkt.9.

5. Opis stanowiska badawczego

Stanowisko

wyposażone jest w różne typy krzeseł stosowanych w pracy biurowej.

6. Normy i przepisy prawne:



Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie
bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe
(Dz.U. Nr 148, poz. 973),

 PN-EN 1335-1:2004

Meble biurowe. Krzesło biurowe do pracy. Część 1: Wymiary.

Oznaczenie wymiarów,

 PN-EN 547-

3:2000 Maszyny. Bezpieczeństwo – Wymiary ciała ludzkiego – Dane

antropometryczne,

 Atlas antropometryczny.

7. Sposób prowadzenia badań:

 W oparciu o wytyczne zawarte w normie PN-

EN 1335:2004 dokonać pomiarów

wymiarów konstrukcyjnych elementów krzesła (wysokość, szerokość i głębokość
siedziska, wysokość i szerokość oparcia, wysokość, szerokość i rozstaw
podłokietników, zakres pochylenia oparcia i siedziska).



Dokonać oceny krzeseł na podstawie liczby spełnionych kryteriów w ramach danej
cechy (tabela 1). Ocenę powtórzyć dla kolejnych krzeseł wytypowanych do badań.



W celu wypełnienia cechy 1 w tabeli 1 należy zastawić w tabeli 2 wymiary krzesła
wzorcowego

i porównać je z wymiarami konstrukcyjnymi badanych krzeseł i na tej

podstawie ustalić stopień spełnienia cechy 1.



Ocenić stopień spełnienia poszczególnych cech (w %) wg następującego wzoru:

%

100

*

1

n

n

S

k

i

i

j







Gdzie:

S

j

– stopień spełnienia j-tej cechy

n

i

– i –te ocenione pozytywnie kryterium w ramach j-tej cechy

n

– liczba wszystkich kryteriów w ramach j-tej cechy

i

– liczba kryteriów w ramach j-tej cechy

j

– liczba cech (j = 1...6)



Wyniki badań umieścić w tabeli 3.

Ocena ergonomiczności różnych typów krzeseł

Laboratorium Ergonomii i Kształtowania Środowiska Pracy

3

Tabela 1.

Kryteria oceny ergonomiczności krzeseł.

Cechy ergonomicznego

krzesła

Kryteria oceny

Ocena

Ocena

cząstkowa

Stopień

spełnienia

cechy

Cecha 1

Dostosowanie wymiarów
krzesła do cech
antropometrycznych
człowieka

wysokość siedziska (min, max)

głębokość siedziska (min, max)

szerokość siedziska (max)

szerokość oparcia

wysokość podłokietników (min, max)

rozstaw podłokietników (min, max)

szerokość podłokietników

zakres regulacji pochylenia oparcia

zakres regulacji pochylenia siedziska

Cecha 2

Funkcjonalność
(regulacje i nastawy)

regulacja wysokości siedziska

regulacja głębokości siedziska

regulacja pochylenia siedziska

regulacja wysokości oparcia

regulacja pochylenia oparcia

płynna regulacja siły oporu oparcia

regulacja pochylenia siedzisko-oparcie

regulacja wysokości podłokietników

regulacja rozstawienia podłokietników

regulacja stopnia sprężynowania

możliwość obrotu podłokietników

osiowy obrót krzesła

regulacja pochylenia płyty siedziska

Cecha 3

Konstrukcja i
usytuowanie urządzeń
regulacyjnych

rozróżnialność kształtem

mała siła potrzeba do zmiany nastawienia

dostępność bez zmiany pozycji

kierunkowość

Cecha 4

Bezpieczeństwo i higiena
użytkowania

stabilność konstrukcji

pozostawanie w miejscu oczekiwanym
(blokada mechanizmu jezdnego)

łatwość utrzymania w czystości

skuteczne odprowadzanie ciepła (podczas siedzenia)

skuteczne wychładzanie krzesła
(po zakończeniu użytkowania)

sprężystość materiału wypełniającego siedzisko

brak krawędzi ostrych i wystających

Cecha 5

Wygoda użytkowania

synchronizacja nastawień

wyprofilowanie powierzchni odpowiednie do krzywizn
fizjologicznych

permanentny nacisk na kręgosłup (podążające oparcie)

ciągły kontakt pleców z oparciem

dynamiczne siedzenie

występowanie podparcia części lędźwiowej kręgosłupa

nie ma efektu „wychodzącej koszuli”

nie ma efektu „tonięcia” w siedzisku

możliwość chowania podłokietników

Cecha 6

Estetyka

kolorystyka

harmonia kształtu

zgodność z panującą modą

Ocena ergonomiczności różnych typów krzeseł

Laboratorium Ergonomii i Kształtowania Środowiska Pracy

4

Tabela 2.

Zestawienie wyników pomiarów badanych krzeseł z wymiarami krzesła wzorcowego.

Cechy

ergonomicznego

krzesła

Kryteria oceny

Wymiary krzesła

wzorcowego

w mm

Krzesło 1

Krzesło 2

Krzesło 3

wymiary

w mm

Sto

pień

spełnienia

cechy 1

wymiary

w mm

Stopień

spełnienia

cechy 1

wymiary

w mm

Stopień

spełnienia

cechy 1

Cecha 1

Dostosowanie
wymiarów krzesła
do cech
antropometrycznych
człowieka

wysokość siedziska (min, max)

głębokość siedziska (min, max)

szerokość siedziska (max)

szerokość oparcia

wysokość podłokietników (min, max)

rozstaw podłokietników (min, max)

szerokość podłokietników

zakres regulacji pochylenia oparcia

zakres regulacji pochylenia siedziska

Ocena ergonomiczności różnych typów krzeseł

Laboratorium Ergonomii i Kształtowania Środowiska Pracy

5

8. Zestawienie wyników badań

Tabela 3. Zestawienie

kompleksowej oceny krzeseł.

Cechy ergonomicznego krzesła

Stopień spełnienia cechy

Krzesło 1 Krzesło 2 Krzesło 3 Krzesło 4

Dostosowanie wymiarów krzesła do cech
ant

ropometrycznych człowieka

Funkcjonalność (regulacje i nastawy)

Konstrukcja i usytuowanie urządzeń
regulacyjnych

Bezpieczeństwo i higiena użytkowania

Wygoda użytkowania

Estetyka

Ogólny stopień spełnienia cech
ergonomicznego krz

esła

9. Opracowanie wyników badań:



Omówić wyniki porównania wymiarów badanych krzeseł z wymiarami krzesła wzorcowego.



Ustalić, które z krzeseł w największym (które w najmniejszym) stopniu spełnia wymagania
ergonomiczne

i uzasadnić dlaczego.



Ustalić wady krzeseł możliwe do przyjęcia i wady dyskwalifikujące wyrób.

Obliczenia uzupełniające

Obliczenie wymiar

ów krzesła dla indywidualnego użytkownika:



Ustalić dla konkretnego użytkownika wymiary: P

k

-

wysokość podkolanową w pozycji

siedzącej, U – długość uda, T - długość tułowia na podstawie tablic Dreyfusa.



Obliczyć wysokości (W) i głębokości (G) siedzenia oraz wysokości podparcia 5 kręgu
lędźwiowego (OT) wg następujących wzorów:

W = P

k

- 5 cm

(P

k

-

wysokość podkolanowa w pozycji siedzącej)

G = 2/3 U + (6



8)

(U

– długość uda)

OT = 1/3 T

(T -

długość tułowia)

Ocena ergonomiczności różnych typów krzeseł

Laboratorium Ergonomii i Kształtowania Środowiska Pracy

6

ZAŁĄCZNIK 1

ROZPORZĄDZENIE

MINISTRA PRACY I POLITYKI SOCJALNEJ

z dnia 1 grudnia 1998 r.

w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory

ekranowe.

(Dz. U. z dnia 10 grudnia 1998 r.)

Na podstawie

art. 237

15

§ 1 Kodeksu pracy zarządza się, co następuje:

§ 1. Rozporządzenie określa:

1) wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii dla stanowisk pracy wyposażonych

w monitory ekranowe,

2) wymagania dotyczące organizacji pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe.

§ 2. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o:

1) monitorze ekranowym - należy przez to rozumieć urządzenie do wyświetlania informacji w trybie

alfanumerycznym lub graficznym, niezależnie od metody uzyskiwania obrazu,

2) stanowisku pracy - należy przez to rozumieć przestrzeń pracy, wraz z wyposażeniem w środki

i przedmioty pracy, obejmującym:

a) wyposażenie podstawowe, w tym monitor ekranowy, klawiaturę lub inne urządzenia wejściowe,
jednostkę centralną lub stację dyskietek,
b) wyposażenie dodatkowe, w tym drukarkę, skaner, mysz, trackball,
c) wyposażenie pomocnicze, w tym stół, krzesło, uchwyt na dokument, podnóżek,

3) systemie komputerowym - należy przez to rozumieć urządzenia wchodzące w skład wyposażenia

podstawowego i dodatkowego stanowiska pracy wraz z oprogramowaniem,

4) pracowniku - należy przez to rozumieć każdą osobę zatrudnioną przez pracodawcę, w tym

praktykanta i stażystę, użytkującą w czasie pracy monitor ekranowy co najmniej przez połowę
dobowego wymiaru czasu pracy.

§ 3. Przepisów rozporządzenia nie stosuje się do:

1) kabin kierowców oraz kabin sterowniczych maszyn i pojazdów,
2) systemów komputerowych na pokładach środków transportu,
3) systemów komputerowych przeznaczonych głównie do użytku publicznego,
4) systemów przenośnych nie przeznaczonych do użytkowania na danym stanowisku pracy,
5) kalkulatorów, kas rejestrujących i innych urządzeń z małymi ekranami do prezentacji danych lub

wyników pomiarów,

6) maszyn do pisania z wyświetlaczem ekranowym.

§ 4. Pracodawca jest obowiązany organizować stanowiska pracy z monitorami ekranowymi w taki

sposób, aby spełniały one minimalne wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii,
określone w załączniku do niniejszego rozporządzenia.

§ 5. 1. Pracodawca jest obowiązany do przeprowadzania na stanowiskach pracy, wyposażonych

w monitory ekranowe, oceny warunków pracy w aspekcie:
1) organizacji stanowisk pracy, w tym rozmieszczenia elementów wyposażenia, w sposób zapewniający

spełnienie wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy,

2) stanu elementów wyposażenia stanowisk pracy, zapewniającego bezpieczeństwo pracy, w tym

ochronę przed porażeniem prądem elektrycznym,

3) obciążenia narządu wzroku oraz układu mięśniowo-szkieletowego pracowników,
4) obciążenia pracowników czynnikami fizycznymi, w tym szczególnie nieodpowiednim oświetleniem,
5) obciążenia psychicznego pracowników, wynikającego ze sposobu organizacji pracy.

2. Ocena, o której mowa w ust. 1, powinna być przeprowadzana w szczególności dla nowo

tworzonych stanowisk oraz po każdej zmianie organizacji i wyposażenia stanowisk pracy. Na podstawie
oceny pracodawca jest obowiązany podejmować działania mające na celu usunięcie stwierdzonych
zagrożeń i uciążliwości.

§ 6. Pracodawca jest obowiązany:

1) informować pracowników o wszystkich aspektach ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracy na

stanowiskach pracy, w tym o wynikach przeprowadzonej oceny, o której mowa w § 5, oraz
wszelkich środkach bezpieczeństwa i ochrony zdrowia,

2) przeszkolić pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w trybie określonym

w odrębnych przepisach.

Ocena ergonomiczności różnych typów krzeseł

Laboratorium Ergonomii i Kształtowania Środowiska Pracy

7

§ 7. Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom:

1) łączenie przemienne pracy związanej z obsługą monitora ekranowego z innymi rodzajami prac nie

obciążającymi narządu wzroku i wykonywanymi w innych pozycjach ciała - przy nieprzekraczaniu
godziny nieprzerwanej pracy przy obsłudze monitora ekranowego lub

2) co najmniej 5-minutową przerwę, wliczaną do czasu pracy, po każdej godzinie pracy przy obsłudze

monitora ekranowego.

§ 8. 1. Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom zatrudnionym na stanowiskach

z monitorami ekranowymi profilaktyczną opiekę zdrowotną, w zakresie i na zasadach określonych
w odrębnych przepisach.

2. Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom okulary korygujące wzrok, zgodne

z zaleceniem lekarza, jeżeli wyniki badań okulistycznych przeprowadzonych w ramach profilaktycznej
opieki zdrowotnej, o której mowa w ust. 1, wykażą potrzebę ich stosowania podczas pracy przy obsłudze
monitora ekranowego.

§ 9. 1. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia, z zastrzeżeniem

ust. 2.

2. Istniejące w dniu wejścia w życie rozporządzenia stanowiska pracy wyposażone w monitory

ekranowe powinny być dostosowane do wymagań określonych w rozporządzeniu nie później niż w ciągu 2
lat od dnia jego wejścia w życie, z wyjątkiem pkt 5.1 lit. f) i g) załącznika do rozporządzenia, które
dotyczą nowo tworzonych stanowisk pracy.

ZAŁĄCZNIK do ROZPORZĄDZENIA MINISTRA PRACY I POLITYKI SOCJALNEJ (Dz. U. z dnia 10
grudnia 1998 r.)
MINIMALNE WYMAGANIA BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY ORAZ ERGONOMII, JAKIE
POWINNY SPEŁNIAĆ STANOWISKA PRACY WYPOSAŻONE W MONITORY EKRANOWE

1. Wyposażenie stanowiska pracy oraz sposób rozmieszczenia elementów tego wyposażenia nie

może powodować podczas pracy nadmiernego obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego i (lub) wzroku
oraz być źródłem zagrożeń dla pracownika.

2. 1. Monitor ekranowy powinien spełniać następujące wymagania:

a) znaki na ekranie powinny być wyraźne i czytelne,
b) obraz na ekranie powinien być stabilny, bez tętnienia lub innych form niestabilności,
c) jaskrawość i kontrast znaku na ekranie powinny być łatwe do regulowania w zależności od warunków
oświetlenia stanowiska pracy,
d) regulacje ustawienia monitora powinny umożliwiać pochylenie ekranu co najmniej 20° do tyłu i 5° do
przodu oraz obrót wokół własnej osi co najmniej o 120° - po 60° w obu kierunkach,
e) ekran monitora powinien być pokryty warstwą antyodbiciową lub wyposażony w odpowiedni filtr.

2. 2. W razie potrzeby wynikającej z indywidualnych cech antropometrycznych pracownika, powinna

być użyta oddzielna podstawa monitora lub regulowany stół.

2. 3. Ustawienie ekranu monitora względem źródeł światła powinno ograniczać olśnienie i odbicia

światła.

3. 1. Klawiatura powinna stanowić osobny element wyposażenia podstawowego stanowiska pracy.
3. 2. Konstrukcja klawiatury powinna umożliwiać użytkownikowi przyjęcie pozycji, która nie

powodowałaby zmęczenia mięśni kończyn górnych podczas pracy. Klawiatura powinna posiadać
w szczególności:
a) możliwość regulacji kąta nachylenia w zakresie 0-15°,
b) odpowiednią wysokość - przy spełnieniu warunku, aby wysokość środkowego rzędu klawiszy
alfanumerycznych z literami A, S..., licząc od płaszczyzny stołu, nie przekraczała 30 mm dla przynajmniej
jednej pozycji pochylenia klawiatury.

3. 3. Powierzchnia klawiatury powinna być matowa, a znaki na klawiaturze powinny być kontrastowe

i czytelne.

4. 1. Konstrukcja stołu powinna umożliwiać dogodne ustawienie elementów wyposażenia stanowiska

pracy, w tym zróżnicowaną wysokość ustawienia monitora ekranowego i klawiatury.

4. 2. Szerokość i głębokość stołu powinna zapewniać:

a) wystarczającą powierzchnię do łatwego posługiwania się elementami wyposażenia stanowiska
i wykonywania czynności związanych z rodzajem pracy,
b) ustawienie klawiatury z zachowaniem odległości nie mniejszej niż 100 mm między klawiaturą
a przednią krawędzią stołu,
c) ustawienie elementów wyposażenia w odpowiedniej odległości od pracownika, to jest w zasięgu jego
kończyn górnych, bez konieczności przyjmowania wymuszonych pozycji.

4. 3. Wysokość stołu oraz siedziska krzesła powinna być taka, aby zapewniała:

a) naturalne położenie kończyn górnych przy obsłudze klawiatury, z zachowaniem co najmniej kąta
prostego między ramieniem i przedramieniem,

Ocena ergonomiczności różnych typów krzeseł

Laboratorium Ergonomii i Kształtowania Środowiska Pracy

8

b) odpowiedni kąt obserwacji ekranu monitora w zakresie 20°-50° w dół (licząc od linii poziomej na
wysokości oczu pracownika do linii poprowadzonej od jego oczu do środka ekranu), przy czym górna
krawędź ekranu monitora nie powinna znajdować się powyżej oczu pracownika,
c) odpowiednią przestrzeń do umieszczenia nóg pod blatem stołu.

4. 4. Powierzchnia blatu stołu powinna być matowa, najlepiej barwy jasnej.
5. 1. Krzesło stanowiące wyposażenie stanowiska pracy powinno posiadać:

a) dostateczną stabilność, przez wyposażenie go w podstawę co najmniej pięciopodporową z kółkami
jezdnymi,
b) wymiary oparcia i siedziska, zapewniające wygodną pozycję ciała i swobodę ruchów,
c) regulację wysokości siedziska w zakresie 400-500 mm, licząc od podłogi,
d) regulację wysokości oparcia oraz regulację pochylenia oparcia w zakresie: 5° do przodu i 30° do
tyłu,
e) wyprofilowanie płyty siedziska i oparcia odpowiednie do naturalnego wygięcia kręgosłupa i odcinka
udowego kończyn dolnych,
f) możliwość obrotu wokół osi pionowej o 360°,
g) podłokietniki.

5. 2. Mechanizmy regulacji wysokości siedziska i pochylenia oparcia powinny być łatwo dostępne

i proste w obsłudze oraz tak usytuowane, aby regulację można było wykonywać w pozycji siedzącej.

6. 1. Jeśli przy pracy istnieje konieczność korzystania z dokumentów, stanowisko pracy należy

wyposażyć w uchwyt na dokument, posiadający regulację ustawienia wysokości, pochylenia oraz
odległości od pracownika.

6. 2. Uchwyt na dokument powinien znajdować się przed pracownikiem - między ekranem monitora

i klawiaturą - lub w innym miejscu - w pozycji minimalizującej uciążliwe ruchy głowy i oczu.

7. 1. Na życzenie pracownika, a także gdy wysokość krzesła uniemożliwia pracownikowi płaskie,

spoczynkowe ustawienie stóp na podłodze, stanowisko pracy należy wyposażyć w podnóżek.

7. 2. Podnóżek powinien mieć kąt pochylenia w zakresie 0°-15°, a jego wysokość powinna być

dostosowana do potrzeb wynikających z cech antropometrycznych pracownika.

7. 3. Powierzchnia podnóżka nie powinna być śliska, a sam podnóżek nie powinien przesuwać się po

podłodze podczas używania.

8. 1. Stanowisko pracy powinno być tak zaprojektowane, aby pracownik miał zapewnioną

dostateczną przestrzeń pracy, pozwalającą na umieszczenie wszystkich elementów obsługiwanych ręcznie
w zasięgu kończyn górnych.

8. 2. Stanowisko pracy wyposażone w monitor ekranowy powinno być tak usytuowane

w pomieszczeniu, aby zapewniało pracownikowi swobodny dostęp do tego stanowiska. Odległości między
sąsiednimi monitorami powinny wynosić co najmniej 0,6 m, a między pracownikiem i tyłem sąsiedniego
monitora - co najmniej 0,8 m.

8. 3. Odległość oczu pracownika od ekranu monitora powinna wynosić 400-750 mm.
9. 1. Oświetlenie powinno zapewniać komfort pracy wzrokowej, a szczególnie:

a) poziom natężenia oświetlenia powinien spełniać wymagania określone w Polskich Normach,
b) należy ograniczyć olśnienie bezpośrednie od opraw, okien, przezroczystych lub półprzezroczystych
ścian albo jasnych płaszczyzn pomieszczenia oraz olśnienie odbiciowe od ekranu monitora,
w szczególności przez stosowanie odpowiednich opraw oświetleniowych, instalowanie żaluzji lub zasłon
w oknach.

9. 2. Dopuszcza się stosowanie opraw oświetlenia miejscowego, pod warunkiem że będą to oprawy

nie powodujące olśnienia.

10. Przy projektowaniu, doborze i modernizacji oprogramowania, a także przy planowaniu

wykonywania zadań z użyciem ekranu monitora pracodawca powinien uwzględniać w szczególności
następujące wymagania:
a) oprogramowanie powinno odpowiadać zadaniu przewidzianemu do wykonania,
b) oprogramowanie powinno być łatwe w użyciu oraz dostosowane do poziomu wiedzy i (lub)
doświadczenia pracownika,
c) systemy komputerowe muszą zapewniać przekazywanie pracownikom informacji zwrotnej o ich
działaniu,
d) systemy komputerowe muszą gwarantować wyświetlanie informacji w formie i tempie odpowiednich
dla pracownika,
e) bez wiedzy pracownika nie można dokonywać kontroli jakościowej i ilościowej jego pracy,
f) przy tworzeniu oprogramowania i przetwarzaniu danych powinny być stosowane zasady ergonomii.

11. 1. Wilgotność względna powietrza w pomieszczeniach przeznaczonych do pracy z monitorami

ekranowymi nie powinna być mniejsza niż 40%.

11. 2. Wymagania dotyczące najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych

dla zdrowia w środowisku pracy, w tym dotyczące poziomu hałasu oraz promieniowania, określają
odrębne przepisy i Polskie Normy.

Ocena ergonomiczności różnych typów krzeseł

Laboratorium Ergonomii i Kształtowania Środowiska Pracy

9

ZAŁĄCZNIK 2

Projektowanie struktury przestrzennej stanowiska pracy w oparciu o dane
antropometryczne

Wprowadzenie
Centyle (szczególne przypadki kwantyli) dolny i górny stanowią wymiary progowe – odpowiednio
wymiar progowy dolny C

5

i wymiar progowy górny C

95

. Wartość 5 centyla, to wymiary minimalne

danej cechy, których nie osiąga 5% ludności; 95 centyl określa wartości maksymalne – nie
przekrac

za ich 95% populacji. Graficzną interpretację wartości progowych przedstawia rysunek 1.

5%

90% 5%

Rys. 1. Graficzna interpretacja wartości progowych

Projektowanie przy wykorzystaniu danych antropometrycznych polega na przystosowaniu
parametrów wymiarowych projektowanych stanowisk pracy czy urządzeń, do skrajnych cech
wymiarowych przyszłych użytkowników (centyle dolny C

5

i

górny C

95

)

.

Sposób posługiwania się tablicami antropometrycznymi
Tablice antropometryczne zawierają wartości kwantyli progowych (C

5

i C

95

) i medialnych C

50

obliczone dla 90% populacji.

Układ tablic jest następujący:

1. rubryka pierwsza

– numer porządkowy wymiaru wg kartoteki macierzystej Instytutu

Wzornictwa Przemysłowego

2. rubryka druga

– cechy antropometryczne

3. rubryki 3-8

– wartości wymiarów z uwzględnieniem płci i podziału na kwantyle; rubryki 3-5

dotyczą wymiarów mężczyzn; rubryki 6-8 dotyczą wymiarów kobiet.

Sposób posługiwania się tablicami ilustrują przykłady 1 i 2.
Symbol wartości wymiaru antropometrycznego (reprezentujący w zapisach operacji
antropometrycznych wartości wymiaru) składa się z numeru porządkowego, oznaczenia płci
(♂ - mężczyzna, ♀ - kobieta) oraz oznaczenia kwantyla (5, 50 ,95) i zapisuje się go następująco
np. [159♀5]

Ocena ergonomiczności różnych typów krzeseł

Laboratorium Ergonomii i Kształtowania Środowiska Pracy

10

Przykład 1

Przykład 2

Ocena ergonomiczności różnych typów krzeseł

Laboratorium Ergonomii i Kształtowania Środowiska Pracy

11

Wybór z tablic antropometrycznych
(wielkości liniowe podano w milimetrach, wielkości kątowe w stopniach)

Nr

wymiaru

Kwantyl

Cecha

Mężczyźni

Kobiety

5

50

95

5

50

95

18

Długość ręki

165

181

196

152

167

182

22

Szerokość ręki

81

87

96

69*

79*

89*

24

Długość dłoni

63

77

99

57

73

92

25

Szerokość nadgarstka

56

61

67

49

54

58

54

Średnica chwytu cylindrycznego

35

41

46

34

39

44

55

Długość stopy

236

257

278

216

233

253

61

Wysokość podłużnego sklepienia
stopy

68

80

97

63

79

94

62

Kąt powstały między stopą a golenią,
przy stopie podniesionej do góry

50

59

70

51

63

80

63

Kąt powstały między stopą a golenią,
przy stopie opuszczonej w dół

114

126

136

120

130

144

67

Szerokość stopy

80

93

106

71

83

94

68

Wysokość łokcia w pozycji stojącej

1005* 1082* 1179* 933* 1004* 1070*

69

Wysokość ciała w pozycji
wyprostowanej

1610* 1778* 1890* 1536* 1636* 1740*

70

Długość przednia tułowia

429

495

574

393

464

518

71

Wysokość płaszczyzny widzenia w
pozycji stojącej

1494 1620 1745 1402 1495 1591

72

Wysokość wyrostka barkowego

1334 1436 1547 1230 1317 1410

92

Długość kończyny górnej przy
wyprostowanych palcach

687* 777* 852* 632* 707* 783*

93

Długość ramienia

310

349

383

286

315

349

94

Długość przedramienia

204

235

273

189

213

239

95

Największa szerokość ramion przy
rękach opuszczonych wzdłuż tułowia

403

457

505

362

405

460

96

Zasięg górny ręki, w pozycji stojącej
przy zwiniętych palcach

1940 2106 2272 1781 1913 2055

97

Zasięg górny ręki w pozycji stojącej
przy wyprostowanych palcach

2051 2221 2408 1879 2015 2152

98

Zasięg boczny ręki, w pozycji
stojącej, przy zwiniętych palcach
(mierzony od płaszczyzny symetrii)

721

779

844

657

711

780

Ocena ergonomiczności różnych typów krzeseł

Laboratorium Ergonomii i Kształtowania Środowiska Pracy

12

Nr

wymiaru

Kwantyl

Cecha

Mężczyźni

Kobiety

5

50

95

5

50

95

99

Zasięg boczny ręki, w pozycji
stojącej, przy wyprostowanych
palcach (mierzony od płaszczyzny
symetrii)

823

876

946

737

796

853

100

Rozpiętość rąk przy wyprostowanych
palcach

1635 1753 1889 1475 1952 1706

101

Rozpiętość rąk przy zwiniętych
palcach

1450* 1577* 1705* 1321* 1439* 1576*

102

Długość kończyny górnej przy
zwiniętych palcach

615

673

736

545

602

657

105

Rozstaw łokci przy wyprostowanych
palcach rąk

783* 852* 958* 715* 778* 883*

107

Zasięg przedni przy wyprostowanych
palcach (pozycja stojąca)

845* 925* 1005* 758* 835* 924*

122

Wysokość ciała w pozycji siedzącej

833* 907* 980* 798* 861* 916*

123

Wysokość podkolanowa w pozycji
siedzącej (udo przylegające na całej
długości do siedziska)

388* 428* 488* 361* 402* 448*

124

Wysokość wyrostka barkowego w
pozycji siedzącej

547* 596* 668* 515* 566* 625*

125

Wysokość płaszczyzny widzenia w
pozycji siedzącej

711* 779* 840* 691* 732* 781*

126

Wysokość podłopatkowa w pozycji
siedzącej

364* 463* 531* 350* 432* 489*

127

Wysokość lędźwiowa w pozycji
siedzącej

115* 214* 324* 121* 194* 292*

128

Wysokość łokcia w pozycji siedzącej

194* 225* 301* 198* 240* 292*

129

Wysokość górnej powierzchni kolana
w pozycji siedzącej

500* 544* 606* 471* 517* 567*

130

Długość przednia uda w pozycji
siedzącej

253

335

476

246

321

442

131

Grubość uda w pozycji siedzącej
mierzona od siedziska do
najwyższego punktu na udzie

115* 146* 171* 115* 139* 169*

132

Głębokość siedzeniowa
(podkolanowa) uda

480* 536* 588* 441* 486* 552*

133

Zasięg przedni ręki w pozycji
siedzącej, przy zwiniętych palcach

736* 836* 898* 667* 772* 836*

134

Zasięg przedni ręki w pozycji
siedzącej, przy wyprostowanych
palcach

841

924 1006 754

843

925

Ocena ergonomiczności różnych typów krzeseł

Laboratorium Ergonomii i Kształtowania Środowiska Pracy

13

Nr

wymiaru

Kwantyl

Cecha

Mężczyźni

Kobiety

5

50

95

5

50

95

135

Zasięg ręki w pozycji siedzącej (od
płaszczyzny siedziska), przy palcach
zwiniętych

1169 1259 1368 1086 1165 1265

136

Zasięg górny ręki w pozycji siedzącej
(od płaszczyzny siedziska), przy
palcach wyprostowanych

1254 1355 1470 1155 1247 1342

137

Zasięg dolny ręki w pozycji siedzącej,
przy zwiniętych palcach

307

375

438

364

424

478

138

Zasięg dolny ręki w pozycji siedzącej
przy wyprostowanych palcach

197

260

340

253

313

370

141

Zasięg boczny ręki w pozycji
siedzącej, przy zwiniętych palcach
(mierzony od płaszczyzny symetrii
ciała)

722

779

842

657

711

780

142

Zasięg boczny ręki w pozycji
siedzącej, przy rozprostowanych
palcach (mierzony od płaszczyzny
symetrii ciała)

819

876

944

737

796

853

144

Największa szerokość ud w pozycji
siedzącej

302

353

420

302

372

423

145

Największa szerokość bioder w
pozycji siedzącej

330

364

405

333

374

429

154

Szerokość dłoni z przylegającym do
niej kciukiem

95

102

114

82

91

100

155

Maksymalna grubość dłoni (z
kciukiem)

42

49

57

34

44

52

158

Zasięg dolny ręki w pozycji stojącej,
przy wyprostowanych palcach

573

632

695

545

600

660

159

Zasięg dolny ręki w pozycji stojącej,
przy zwiniętych palcach

675* 768* 846* 653* 722* 785*

167

Szerokość ciała w pozycji stojącej ze
swobodnie opuszczonymi rękami

454

514

585

393

450

522

168

Szerokość ciała w pozycji siedzącej ze
swobodnie opuszczonymi rękami

395

487

570

349

432

531

Dane antropometryczne na podstawie:

Batogowska A., Słowikowski J., Atlas antropometryczny dorosłej

ludności Polski dla potrzeb projektowania. „Prace i materiały”, zeszyt 149, IWP, Warszawa 1994.

Dane antropometryczne oznaczone * wg Nowak E., Atlas antropometryczny populacji polskiej

– dane do

projektowania, IWP, Warszawa 2000.

Ocena ergonomiczności różnych typów krzeseł

Laboratorium Ergonomii i Kształtowania Środowiska Pracy

14

Szkice wymiarowe do tablic antropometrycznych

Pozycja stojąca

68

Ocena ergonomiczności różnych typów krzeseł

Laboratorium Ergonomii i Kształtowania Środowiska Pracy

15

Ocena ergonomiczności różnych typów krzeseł

Laboratorium Ergonomii i Kształtowania Środowiska Pracy

16

Ocena ergonomiczności różnych typów krzeseł

Laboratorium Ergonomii i Kształtowania Środowiska Pracy

17

Ocena ergonomiczności różnych typów krzeseł

Laboratorium Ergonomii i Kształtowania Środowiska Pracy

18

ZAŁĄCZNIK 3

Karta oceny ryzyka na stanowisku pracy

KARTA OCENY RYZYKA NA STANOWISKU PRACY

Data

Nr Karty

Metoda oceny ryzyka PN-N 18002

Zespół przeglądowy

Członkowie zespołu ds. oceny ryzyka
zawodowego

Stanowisko pracy

Stanowisko do oceny ergonomiczności różnych
typów krzeseł

Liczba narażonych

Charakterystyka stanowiska pracy:
Stanowisko wyposażone w badane krzesła oraz stół.

Dokumenty odniesienia:



PN-N18002



instrukcje

Lp.

Źródło zagrożenia

Ewentualny

skutek

Ciężkość

szkód

Prawdopodobieństwo

Oszacowanie

ryzyka

Działania obniżające

ryzyko

1.

Krzesło (przewrócenie
w czasie testowania
nastaw i regulacji
krzeseł)

Stłuczenia ciała mała

prawdopodobne

średnie

Zachowanie ostrożności w
czasie zmian nastaw krzeseł.

Skaleczenie

mała

prawdopodobne

średnie

Złamanie

duża

mało prawdopodobne

małe

Omdlenie

duża

mało prawdopodobne

małe

2.

Elementy regulacyjne
krzeseł

Skaleczenie

mała

prawdopodobne

małe

Zachowanie ostrożności w
czasie zmian nastaw krzeseł.

Zatwierdził:

Ocena ergonomiczności różnych typów krzeseł

Laboratorium Ergonomii i Kształtowania Środowiska Pracy

19

ZAŁĄCZNIK 4

Instrukcja BHP – Stanowisko badawcze: Ocena ergonomiczności różnych typów

krzeseł.

Opis stanowiska badawczego
Zgodnie z pkt 5.

Sposób przeprowadzenia badań
Zgodnie z pkt 7.

Uciążliwości i zagrożenia mogące wystąpić na stanowisku podczas wykonywania
badań:

1. przewrócenie w czasie testowania nastaw i regulacji krzeseł,
2. elementy regulacyjne krzeseł.

Wykaz czynności niedozwolonych:

1. bujanie się na krześle,
2. nieostrożne obchodzenie się z elementami regulacyjnymi krzeseł.

Nie stosowanie się do powyższych zaleceń może spowodować:

1. skaleczenie,
2. stłuczenie ciała,
3. złamanie,
4. omdlenie.

Czynności do wykonania przed rozpoczęciem ćwiczenia:

1. zapoznanie się z instrukcją badawczą.
2. wysłuchanie szkolenia stanowiskowego,
3. zapoznanie się z karta oceny ryzyka zawodowego.

Czynności do wykonania po zakończeniu ćwiczenia
Uporządkowanie stanowiska badawczego.

Postępowanie w sytuacji awarii lub wypadku:

1. bezzwłocznie powiadomić prowadzącego zajęcia,
2. udzielić pomocy poszkodowanym,
3. jeżeli to konieczne powiadomić stosowne służby, tj.:

a. straż pożarną tel. 998,
b. pogotowie ratunkowe tel. 999,
c. pogotowie energetyczne tel. 991,
d. lub numer alarmowy 112.