WARSZAWA

2008

Sprawozdawczość w przedsiębiorstwach. Roczne
sprawozdanie finansowe. Zasady rachunkowości

Wykład

Opracowanie: Dr Dariusz Prokopowicz

Analiza finansowa w

Analiza finansowa w

przedsi

przedsi

ę

ę

biorstwie

biorstwie

© Copyright by Dariusz Prokopowicz

Zagadnienia tematu:

Zagadnienia tematu:

Sprawozdawczo

Sprawozdawczo

ść

ść

rzeczowa i finansowa

rzeczowa i finansowa

Sprawozdawczo

Sprawozdawczo

ść

ść

w normatywach prawnych

w normatywach prawnych

Sprawozdawczo

Sprawozdawczo

ść

ść

w grupach kapita

w grupach kapita

ł

ł

owych

owych

Sprawozdawczo

Sprawozdawczo

ść

ść

w sp

w sp

ó

ó

ł

ł

kach publicznych

kach publicznych

Sprawozdawczo

Sprawozdawczo

ść

ść

w sp

w sp

ó

ó

ł

ł

kach z o.o.

kach z o.o.

Sprawozdawczo

Sprawozdawczo

ść

ść

–

–

obligatoryjne rodzaje sprawozda

obligatoryjne rodzaje sprawozda

ń

ń

Roczne sprawozdanie finansowe

Roczne sprawozdanie finansowe

Sprawozdawczo

Sprawozdawczo

ść

ść

–

–

raport roczny

raport roczny

Zasady rachunkowo

Zasady rachunkowo

ś

ś

ci

ci

Gospodarowanie ekstensywne i intensywne

Gospodarowanie ekstensywne i intensywne

Sprawozdawczo

Sprawozdawczo

ść

ść

rzeczowa i finansowa

rzeczowa i finansowa

Zakres przedmiotowy sprawozdawczości wynika z charakteru
prowadzonej przez przedsiębiorstwo działalności, jego struktury
organizacyjnej i powiązań kapitałowych.

Mimo, że ścis

ł

e rozgraniczenie obydwu rodzajów

sprawozdawczości jest względne, to jednak przyjmuje się, że

sprawozdawczość finansowa

w odróżnieniu od

sprawozdawczości rzeczowej

obejmuje dane liczbowe

wyróżnione w jednostkach pieniężnych oraz sporządzana jest
na podstawie ewidencji księgowej i kalkulacji.

Sprawozdawczość finansowa s

ł

uży przede wszystkim

potrzebom

analizy finansowej

, sprawozdawczość rzeczowa

zaś stanowi materia

ł

y źród

ł

owe do

analizy techniczno –

ekonomicznej

.

Sprawozdawczo

Sprawozdawczo

ść

ść

w normatywach prawnych

w normatywach prawnych

W świetle postanowień art. 12 i 45 ustawy o
rachunkowości przedsiębiorstwa mają obowiązek
sporządzać sprawozdanie finansowe:

na dzień kończący

rok obrotowy

,

na dzień zakończenia dzia

ł

alności, w tym również

sprzedaży i zakończenia

likwidacji lub postępowania

upad

ł

ościowego

,

na dzień poprzedzający

zmianę formy prawnej

,

postawienia w stan likwidacji lub upad

ł

ości- nie później

niż w ciągu trzech miesięcy od dnia tych zdarzeń.

Sprawozdawczo

Sprawozdawczo

ść

ść

w grupach kapita

w grupach kapita

ł

ł

owych

owych

W przypadku jednostek gospodarczych tworzących
odpowiednio powiązaną grupę kapitałową (np. holding)
sporządzać należy ponadto:

na postawie sprawozdań jednostkowych dla ca

ł

ości

grupy jak gdyby grupa stanowi

ł

a jednostkę gospodarczą),

skonsolidowane sprawozdanie finansowe.

konsolidacja ta polega na sumowaniu poszczególnych
pozycji odpowiednich sprawozdań finansowych jednostki
dominującej i wchodzących w sk

ł

ad grupy kapita

ł

owej

jednostek zależnych oraz stowarzyszonych.

Sprawozdawczo

Sprawozdawczo

ść

ść

w sp

w sp

ó

ó

ł

ł

kach publicznych

kach publicznych

Przedsiębiorstwa będące emitentami papierów
wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu
mają także obowiązek:

przekazywania do

Komisji Nadzoru Finansowego

oraz do

publicznej wiadomości odpowiednich okresowych informacji
finansowych w formie raportów miesięcznych, kwartalnych,
pó

ł

rocznych i rocznych oraz wstępnych raportów pó

ł

rocznych i

rocznych.

Poza tym przedsiębiorstwa ubiegające się o dopuszczenie ich
papierów wartościowych do publicznego obrotu powinny
podawać w sprawozdaniach finansowych, dodatkowe informacje
wed

ł

ug wymogów KNF.

Sprawozdawczo

Sprawozdawczo

ść

ść

w sp

w sp

ó

ó

ł

ł

kach z o.o.

kach z o.o.

Spółki akcyjne z ograniczoną odpowiedzialnością mają
obowiązek do sprawozdania finansowego dołączyć
sprawozdanie z działalności.

Zawierać ono powinno informacje o:

sytuacji gospodarczej i finansowej spó

ł

ek,

przewidywanych kierunkach rozwoju,

stanie i kierunkach zmian majątku trwa

ł

ego,

wielkości i rodzaju kapita

ł

ów w

ł

asnych i udzia

ł

ów,

możliwościach p

ł

atniczych i sytuacji kadrowej.

Informacje te dają rozszerzony obraz sytuacji
przedsiębiorstwa

.

Sprawozdawczo

Sprawozdawczo

ść

ść

–

–

obligatoryjne rodzaje sprawozda

obligatoryjne rodzaje sprawozda

ń

ń

Oprócz określonych ramowo wzorów bilansu i rachunku
zysków i strat na potrzeby władz skarbowych ustalono
także obowiązki sprawozdawcze przedsiębiorstw dotyczące
statystyki finansów. Wszystkie przedsiębiorstwa bez
względu na formę własności mają obowiązek sporządzania:

sprawozdania o

przychodach, kosztach i wyniku finansowym

(za

okres od początku roku do końca danego miesiąca) wed

ł

ug wzoru

F-01

(do dnia 20 każdego miesiąca);

obejmuje ono poza informacjami wstępnymi: rachunek zysków i
strat (dzia

ł

I), majątek obrotowy i rozliczenia międzyokresowe

czynne (dzia

ł

II), wybrane źród

ł

a finansowania majątku (dzia

ł

III),

podatek od towarów i us

ł

ug oraz podatek akcyzowy (dzia

ł

IV) i dane

uzupe

ł

niające (dzia

ł

V).

Sprawozdawczo

Sprawozdawczo

ść

ść

–

–

obligatoryjne rodzaje sprawozda

obligatoryjne rodzaje sprawozda

ń

ń

statystycznego

sprawozdania finansowego wed

ł

ug wzoru

F-02

obejmuje ono; podstawowe dane o przedsiębiorstwie

(cz. I) oraz bilans i rachunek zysków i strat (cz. II) wraz z
danymi uzupe

ł

niającymi (do dnia 31 marca każdego

roku),

sprawozdania o stanie i ruchu

ś

rodków trwa

ł

ych

oraz o

dzia

ł

alności inwestycyjnej wed

ł

ug wzoru

F-03

(do dnia 10

lutego każdego roku).

Roczne sprawozdanie finansowe

Roczne sprawozdanie finansowe

Podstawowe znaczenie dla oceny działalności każdego
przedsiębiorstwa, zatwierdzenia oraz rozliczenia osiągniętego
wyniku finansowego ma

roczne sprawozdanie finansowe

.

Sprawozdanie to: w świetle wymogów art. 45 ustawy o
rachunkowości) obejmować powinno:

bilans

ujmujący aktywa (majątek trwa

ł

y i obrotowy) i

pasywa (kapita

ł

y w

ł

asne i zobowiązania) wed

ł

ug stanu na

początek i koniec roku oraz dane uzupe

ł

niające,

rachunek zysków i strat

przedstawiający przychody i koszty

(operacyjne i finansowe), straty i zyski nadzwyczajne,
obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego oraz zysk lub
stratę netto wraz z danymi uzupe

ł

niającymi,

Roczne sprawozdanie finansowe

Roczne sprawozdanie finansowe

cd

cd

.

.

oraz:

informację dodatkową

uwzględniającą wyjaśnienia o

sk

ł

adnikach bilansu oraz rachunku zysków i strat,

zastosowanych metodach ich wyceny, proponowanym
podziale zysku lub podzia

ł

u straty a także

charakterystykę sk

ł

adu osobowego firmy i organów

zarządzających,

sprawozdanie z przep

ł

ywu środków pieniężnych

, w

firmach zobowiązanych do tego art. 64 ust. 1 ustawy o
rachunkowości.

Sprawozdawczo

Sprawozdawczo

ść

ść

–

–

raport roczny

raport roczny

Stosowane są także rozwiązania sprawozdawczości stosowane na
praktyce przedsiębiorstw zachodnioeuropejskich i amerykańskich:

Przekazywane przez nie dla zainteresowanych kontrahentów,
akcjonariuszy i innych roczne sprawozdanie finansowe
przyjmuje najczęściej formę rozwiniętego materia

ł

u

informacyjnego określonego, jako

raport roczny

(annual

report).

Opracowany raport roczny sk

ł

ada się przeważnie z dwóch

części:

-

sprawozdania dyrekcji

(director’s report),

-

sprawozdania finansowego

(financial statement).

Sprawozdawczo

Sprawozdawczo

ść

ść

–

–

raport roczny

raport roczny

cd

cd

.

.

Sprawozdanie dyrekcji

jest zazwyczaj swoistą

wizytówką firmy. Przedstawia ono rozwój firmy z
uwzględnieniem informacji produkcyjno – handlowych
i finansowych.

W odróżnieniu od barwności i charakteru opisowego
sprawozdania dyrekcji,

w

ł

aściwe sprawozdanie

finansowe

jest z

ł

ożonym zestawieniem liczbowego

materia

ł

u informacyjnego.

Tego rodzaju raporty roczne są coraz częściej
opracowywane także w praktyce polskich
przedsiębiorstw, zwłaszcza

spółek akcyjnych.

Sprawozdawczo

Sprawozdawczo

ść

ść

–

–

raport roczny

raport roczny

cd

cd

.

.

W

ł

aściwe sprawozdanie finansowe raportu rocznego

zawiera przeważnie następujące elementy:

bilans (balance sheet),

rachunek zyskow i strat (profit and loss account),

sprawozdanie z przep

ł

ywu środków pieniężnych

(statement of cash flow),

informacje dodatkowe – specyfikacje i wyjaśnienia do
podstawowych pozycji sprawozdań (notes to the
accounts),

orzeczenie bieg

ł

ych rewidentów (auditors report).

Zasady rachunkowo

Zasady rachunkowo

ś

ś

ci

ci

Ogólne zasady sporządzania i prezentowania sprawozdania
finansowego stosowane w większości krajów świata określił w
1989 r. Międzynarodowy Komitet Standardów Rachunkowości.

Sprawozdania finansowe powinny uwzględnić:

Zasadę memoria

ł

ową

(accual basis) wymagającą, aby

efekty operacji gospodarczych uznawane by

ł

y w momencie

ich wystąpienia i wykazywane w sprawozdaniu z okresu,
którego dotyczą,

Zasadę kontynuacji dzia

ł

ania

(going concern) zak

ł

adającą

ciąg

ł

ość dzia

ł

alności przedsiębiorstwa, co wymaga

zachowania tych samych zasad ewidencji dzia

ł

alności lub

w przypadku ich zmian, konieczność odpowiedniego
ujawnienia tego faktu.

Zasady rachunkowo

Zasady rachunkowo

ś

ś

ci

ci

cd

cd

.

.

Sprawozdania finansowe powinny mieć takie
zasadnicze cechy jakościowe, jak:

zrozumia

ł

ość

(understandability) dla użytkowników,

istotność

(relevance) tj. zawierać informacje użyteczne

na potrzeby podejmowania decyzji zarządczych,

wiarygodność

(reliability) tj. przedstawiać dane wolne od

materialnych b

ł

ę

dów i stronniczości,

porównywalność

(comparability) tj. umożliwiać

użytkownikom porównywanie danych w czasie, które
pozwolą na poznanie trendów rozwojowych.

Zasady rachunkowo

Zasady rachunkowo

ś

ś

ci

ci

cd

cd

.

.

Biegły rewident sporządzić powinien pisemną opinię o
prawidłowości i rzetelności badanego sprawozdania
finansowego (true and fair view) z oznaczeniem daty i miejsca jej
sporządzania.

Przedsiębiorstwo ogłaszające swe sprawozdania finansowe (np.
akcjonariuszom, wspólnikom) powinny dołączyć opinię biegłego
rewidenta.

Wyniki analizy ekonomicznej mogą być przedstawione w formie:

liczbowej,

graficznej,

opisowej.

Gospodarowanie

Gospodarowanie

ekstensywne

ekstensywne

i intensywne

i intensywne

Działalność gospodarcza, w określonych warunkach, może
mieć cechy gospodarowania ekstensywnego i intensywnego:

Gospodarowanie ekstensywne

polega na osiąganiu

wzrostu przychodu ze sprzedaży oraz zysku w rezultacie
rosnącego zaangażowania zasobów osobowych i
majątkowych zarówno w aspekcie ilościowo –
wartościowym jak i czasowym

(

zmiany ilo

ś

ciowe

)

.

Wiąże się to proporcjonalnie wyższym niż przychód ze
sprzedaży lub zysk wzrostem zatrudnienia oraz stanu
majątku trwa

ł

ego i obrotowego.

Gospodarowanie ekstensywne i

Gospodarowanie ekstensywne i

intensywne

intensywne

Gospodarowanie intensywne

– w ogólnym pojęciu

polega na osiąganiu wzrostu przychodu ze sprzedaży i
zysku na jednostkę angażowanych zasobów osobowych
lub majątkowych przez uzyskiwanie korzystniejszych cen
oraz wyzwalanie rezerw wewnętrznych, a szczególnie
przez efektywny postęp techniczno – organizacyjny

(

zmiany jako

ś

ciowe

)

.

Wzrost ten wiąże się z wyższą wydajnością i
rentownością pracy oraz wyższą efektywnością
wykorzystania majątku trwa

ł

ego i obrotowego.