Pomoc
humanitarna
i ochrona
ludności
Z R O Z U M I E Ć
P O L I T Y K Ę
U N I I E U R O P E J S K I E J
Europejska pomoc humanitarna
zapewnia wsparcie wszystkim tym,
którzy cierpią z powodu klęsk
żywiołowych i konfliktów na całym
świecie
Pomoc ofiarom
katastrof
i konfliktów
oraz ochrona
osób
zagrożonych
SPIS TREŚCI
pomocy humanitarnej i polityki
Ratowanie życia i zapobieganie
Kontekst –
ZROZUMIEĆ
POLITYKĘ
UNII EUROPEJSKIEJ
Zrozumieć politykę Unii Europejskiej –
Pomoc humanitarna i ochrona ludności
Komisja Europejska
Dyrekcja Generalna ds. Komunikacji Społecznej
Dział Informacji dla Obywateli
1049 Bruksela
BELGIA
Tekst zaktualizowano w listopadzie 2014 r.
Zdjęcie na okładce i na str. 2: © iStockphoto.com/melhi
16 str. — 21 × 29,7 cm
ISBN 978-92-79-42500-4
doi:10.2775/8243
Luksemburg: Urząd Publikacji Unii Europejskiej, 2015
© Unia Europejska, 2015
Zezwala się na powielanie niniejszej publikacji.
Wykorzystywanie lub powielanie pojedynczych zdjęć
wymaga bezpośredniej zgody posiadaczy praw autorskich.
Ta publikacja jest częścią serii wydawniczej poświęconej
działaniom, jakie podejmuje Unia w różnych obszarach,
powodom ich podejmowania i osiąganym wynikom.
Publikacje z tej serii można znaleźć na stronie:
http://europa.eu/pol/index_en.htm
Jak działa Unia Europejska
Europa w 12 lekcjach
„Europa 2020” – europejska strategia na rzecz wzrostu
Założyciele Unii Europejskiej
Agenda cyfrowa
Badania i innowacje
Bankowość i finanse
Bezpieczeństwo żywności
Budżet
Cła
Działania w dziedzinie klimatu
Energia
Gospodarka morska i rybołówstwo
Granice i bezpieczeństwo
Handel
Konkurencyjność
Konsumenci
Kształcenie, szkolenie, młodzież i sport
Kultura i sektor audiowizualny
Migracja i azyl
Opodatkowanie
Polityka regionalna
Pomoc humanitarna i ochrona ludności
Przedsiębiorstwa
Rolnictwo
Rozszerzenie
Rynek wewnętrzny
Sprawiedliwość, prawa podstawowe i równość
Sprawy zagraniczne i polityka bezpieczeństwa
Środowisko
Transport
Unia gospodarcza i walutowa oraz euro
Współpraca międzynarodowa i rozwój
Zatrudnienie i sprawy społeczne
Zdrowie publiczne
Zwalczanie nadużyć finansowych
3
P O M O C H U M A N I T A R N A I O C H R O N A L U D N O Ś C I
Ekrany naszych telewizorów i pierwsze strony gazet
codziennie wypełniają się obrazami konfliktów i katastrof,
które stanowią tło dla naszego coraz bardziej złożonego
i narażonego na różne niebezpieczeństwa świata. Ponieważ
skala klęsk żywiołowych i konfliktów stale rośnie, zwiększa
się zapotrzebowanie na pomoc humanitarną. UE udziela
pomocy nadzwyczajnej ofiarom katastrof i konfliktów na
całym świecie w reakcji na ich konkretne potrzeby. Robi to
za pośrednictwem Komisji Europejskiej, a konkretnie
Dyrekcji Generalnej ds. Pomocy Humanitarnej i Ochrony
Ludności (ECHO). Zadaniem ECHO jest niesienie pomocy
cierpiącym, poszanowanie godności ofiar i ratowanie
ludzkiego życia. Działania te są jednym z najbardziej
widocznych przejawów solidarności jako podstawowej
wartości UE.
W ostatnich latach wystąpiło wyjątkowo dużo sytuacji
kryzysowych. W 2014 r. Organizacja Narodów
Zjednoczonych po raz pierwszy ogłosiła aż cztery sytuacje
nadzwyczajne odpowiadające „poziomowi 3” – najwyższej
kategorii w skali ONZ. UE jest aktywna na wszystkich tych
czterech obszarach dotkniętych kryzysem: w Syrii, Sudanie
Południowym, Republice Środkowoafrykańskiej i Iraku.
Niesie jednak również wsparcie osobom, które go
potrzebują, w Afganistanie, w regionie Sahelu i w całej
Afryce, a także w Ameryce Środkowej i Południowej oraz
Azji Południowo-Wschodniej. UE prowadzi też operacje
pomocowe na obszarach dotkniętych kryzysem od
dłuższego czasu, którymi społeczność międzynarodowa
powoli przestała się interesować.
Niesienie pomocy najbardziej potrzebującym to moralny
imperatyw całej społeczności międzynarodowej, a Komisja
Europejska od wielu lat angażuje się w działania tego
rodzaju. Pomoc, jakiej udziela ECHO, trafia bezpośrednio do
potrzebujących, niezależnie od ich narodowości, wyznania,
płci czy pochodzenia etnicznego.
Działania Komisji Europejskiej wykraczają poza
bezpośrednią reakcję na skutki katastrof oraz na potrzeby
osób dotkniętych nimi. Inwestowanie w zapobieganie
ryzyku i gotowość na wystąpienie klęsk żywiołowych jest
zdecydowanie mniej kosztowne niż niesienie pomocy
w obliczu klęski oraz wychodzenie z kryzysu i odbudowa.
Wysiłki UE obejmują zatem pełny cykl działań związanych
z katastrofą: zapobieganie, zapewnienie gotowości,
reagowanie i odbudowę.
Działania podejmowane w odpowiedzi na katastrofy są
łączone z szerokim wachlarzem innych działań, aby:
• zmniejszyć ryzyko katastrof, np. poprzez strategie
służące złagodzeniu skutków zmian klimatu,
• zapewnić lepsze przygotowanie na wypadek katastrofy,
np. poprzez stworzenie systemów wczesnego
ostrzegania,
• zagwarantować sprawne przejście do kolejnego etapu po
zakończeniu operacji pomocowej poprzez powiązanie jej
z późniejszymi strategiami pomocy rozwojowej,
• wzmocnić ogólną zdolność danej społeczności do
reagowania na sytuacje kryzysowe, np. poprzez
inwestycje w środki, które pomogą jej przygotować się
na przyszłe wstrząsy.
Wobec stale zmieniających się globalnych zagrożeń
i związanych z nimi nowych wyzwań konieczne jest ciągłe
dostosowywanie prowadzonych działań. Aby skuteczniej
reagować na kryzysy, w 2010 r. UE połączyła obszary
pomocy humanitarnej i ochrony ludności.
Unijny mechanizm ochrony ludności pomaga krajom w nim
uczestniczącym zapobiegać katastrofom, przygotować się
na sytuacje nadzwyczajne i połączyć swoje zasoby, tak aby
można je było następnie udostępnić tym krajom, które
padły ofiarą katastrof, po to by mogły szybko rozpocząć
skoordynowane działania. Podczas gdy pomoc
humanitarna UE skierowana jest do krajów spoza UE,
zasoby mechanizmu mogą zostać zmobilizowane na
potrzeby sytuacji nadzwyczajnych zarówno poza UE, jak
i na jej terytorium. Unijny mechanizm ochrony ludności
należy do narzędzi zacieśniających współpracę na szczeblu
europejskim. Wspiera on wysiłki krajów członkowskich
podejmowane w celu ochrony ludności na szczeblu
Dlaczego potrzebujemy unijnej pomocy
humanitarnej i polityki ochrony ludności
© A
CTED
UE finansuje pomoc humanitarną w Indiach od 1996 r.
Ratowanie życia i zapobieganie ludzkiemu cierpieniu
4
Z R O Z U M I E Ć P O L I T Y K Ę
© European Union
Burundyjska rodzina zmuszona
do opuszczenia swojego domu
mogła do niego wrócić dzięki
pomocy UE
krajowym, regionalnym i lokalnym, dostarczając
skutecznych narzędzi zapobiegania klęskom żywiołowym
i tym spowodowanym przez człowieka, przygotowywania
się do nich i reagowania na nie. Dzięki tym dodatkowym
i uproszczonym ramom niesienia pomocy UE jest w stanie
zwiększyć swoje zdolności w zakresie reagowania na
kryzysy i koordynacji działań oraz lepiej wykorzystywać
dostępne zasoby.
Zmieniajmy razem świat
Unia Europejska wraz ze swoimi państwami członkowskimi
jest największym na świecie dawcą pomocy humanitarnej.
Co roku z budżetu UE finansowana jest pomoc
humanitarna, która trafia do ponad 120 mln ludzi w ponad
90 krajach poza UE.
Przeznaczana corocznie na pomoc humanitarną kwota
ponad 1 mld euro, mimo że stanowi jedynie ułamek
wydatków UE – mniej niż 1 proc. rocznego budżetu –
pozwala w znacznej mierze sprostać potrzebom ludności
w sytuacjach kryzysowych. Udzielana przez UE pomoc
przynosi rzeczywiste rezultaty – przykłady to pomoc dla
Filipin mająca ustabilizować sytuację po przejściu tajfunu
Haiyan w 2013 r., ochrona ludności cywilnej w następstwie
powodzi, które w 2014 r. zniszczyły część Bośni
i Hercegowiny oraz Serbii, koordynowanie transportu
powietrznego do Gwinei, Sierra Leone i Liberii w związku
z największym odnotowanym dotąd wybuchem epidemii
wirusa Ebola w 2014 r., pomoc dla milionów osób
stojących przed widmem głodu w regionie Sahelu czy też
wsparcie dla milionów syryjskich uchodźców uciekających
przed konfliktem w kraju rodzinnym.
Zjednoczeni i solidarni
Z ankiety przeprowadzonej w 2012 r. wynika, że 9 na 10
obywateli UE popiera finansowanie przez UE pomocy
humanitarnej. Mimo kryzysu gospodarczego odsetek takich
osób wzrósł, co wskazuje na to, że europejskie działania
w tym obszarze mają silne poparcie społeczne.
Przeważająca większość uważa również, że skoordynowane
działania w zakresie ochrony ludności w obliczu katastrof
są bardziej skuteczne niż indywidualne interwencje
poszczególnych krajów.
Odpowiedzialność za udzielanie pomocy humanitarnej
spoczywa łącznie na Unii i jej krajach członkowskich,
a sama pomoc dostarczana jest we współpracy
z międzynarodowymi i lokalnymi organizacjami
humanitarnymi. W obszarze ochrony ludności UE
odpowiada za wspieranie, koordynację i uzupełnianie
działań swoich państw członkowskich. Rola koordynatora
umożliwiła UE podejmowanie bardziej ambitnych inicjatyw
przy wykorzystaniu wspólnych europejskich zasobów
i wiedzy specjalistycznej.
Aby zarządzać długotrwałymi skutkami katastrof oraz
zwiększyć potencjał w zakresie zapobiegania i gotowości,
pomocy humanitarnej i reagowaniu kryzysowemu muszą
towarzyszyć działania w innych obszarach, w tym
w zakresie współpracy rozwojowej i ochrony środowiska.
Oznacza to, że koordynacja na poziomie UE jest naprawdę
konieczna.
5
P O M O C H U M A N I T A R N A I O C H R O N A L U D N O Ś C I
© European Union
W Vanuatu dzieci pomagają
zbudować model stale im
zagrażającego wulkanu
Mount Gharat
Dlaczego musimy wzmocnić zdolność
społeczności najbardziej zagrożonych
katastrofami do reagowania na nie
Każdego roku miliony ludzi cierpią wskutek suszy,
powodzi, osunięć ziemi, cyklonów, trzęsień ziemi,
tsunami, pożarów i innych katastrof. Szacuje się, że
97 proc. śmiertelnych ofiar klęsk żywiołowych
przypada na kraje rozwijające się. To również w tych
krajach klęski skutkują najczęściej utratą źródeł
utrzymania. Dlatego pierwszorzędne znaczenie ma
zwiększenie zdolności najbardziej zagrożonych
katastrofami społeczności w krajach rozwijających się
do przygotowania się na ewentualność katastrof
i skuteczniejszego radzenia sobie z ich skutkami.
Na czym polega pomoc UE?
Zwiększanie zdolności do reagowania leży na
pograniczu między pomocą humanitarną
a wspieraniem rozwoju. Mając to na uwadze, w 2012 r.
Komisja Europejska zaproponowała Parlamentowi
Europejskiemu i Radzie nową politykę, zgodnie z którą
unijna pomoc humanitarna i rozwojowa ma zwiększyć
zdolność reagowania zagrożonych krajów oraz
zapewnić większą ochronę ludności dzięki planom
zarządzania katastrofami oraz systemom wczesnego
ostrzegania.
Zrealizowane przez Komisję inicjatywy w zakresie
budowania zdolności reagowania na klęski
spowodowane suszą w regionie Sahelu i Rogu Afryki
przyniosły obiecujące rezultaty. Inicjatywy te
(odpowiednio AGIR‑Sahel i SHARE) mają na celu
rozwiązywanie problemów związanych z suszą,
głodem i ubóstwem poprzez większą koordynację
pomocy humanitarnej i rozwojowej. Na inicjatywę
SHARE w Rogu Afryki przeznaczono od 2012 r.
350 mln euro, a jej kontynuacją będą projekty
realizowane w ramach 11. Europejskiego Funduszu
Rozwoju. Inicjatywa AGIR ma na celu udostępnienie
w latach 2014–2020 1,5 mld euro na rzecz
zbudowania zdolności reagowania w regionie Sahelu.
Dzięki temu że Komisja koncentruje się na budowaniu
zdolności zagrożonych klęskami krajów do reagowania,
ocalonych zostanie więcej istnień ludzkich, środki będą
wydatkowane bardziej efektywnie, a poziom biedy
spadnie – co zwiększy oddziaływanie pomocy i będzie
sprzyjać trwałemu rozwojowi.
6
Z R O Z U M I E Ć P O L I T Y K Ę
Wspólna reakcja w obliczu
narastających zagrożeń
Skala i częstotliwość zagrożeń humanitarnych
występujących na całym świecie stale rosną. Zmiany
klimatu, wzrost liczby ludności połączony z urbanizacją,
działalnością przemysłową i degradacją środowiska –
wszystkie te czynniki razem wzięte stanowią główną
przyczynę tego zjawiska.
Od czasu swojej pierwszej interwencji w 1992 r.
w rozdartej wojną byłej Jugosławii po obecny kryzys
humanitarny w Syrii i sprawnie skoordynowane działania
służące ochronie ludności po przejściu tajfunu Haiyan na
Filipinach i w następstwie powodzi w Serbii oraz Bośni
i Hercegowinie w 2014 r., UE skutecznie wykorzystywała
swój potencjał w zakresie reagowania na nowe wyzwania
humanitarne.
284
267
343
658
217
245
278
259
227
413
421
355
432
414
343
386
332
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
0
100
200
300
400
500
600
700
Liczba zgłoszonych katastrof
Liczba zgłoszonych ofiar (w mln)*
Ofiary (w mln)*
Liczba zgłoszonych katastrof
*Ofiary: liczba ofiar śmiertelnych i osób dotkniętych katastrofą ogółem
1990 r. 1991 r. 1992 r. 1993 r. 1994 r. 1995 r. 1996 r. 1997 r. 1998 r. 1999 r. 2000 r. 2001 r. 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r.
KATASTROFY I ICH OFIARY − TENDENCJE
Źródło: Ośrodek Badań nad Epidemiologią Klęsk Żywiołowych (CRED)
Łagodzenie skutków katastrofy
klimatycznej: przypadek Vanuatu
Region Pacyfiku jest jednym z najbardziej narażonych
na klęski żywiołowe na świecie, zarówno pod
względem częstotliwości, jak i intensywności i zakresu
zagrożeń. Charakteryzuje się wysokim ryzykiem
wystąpienia cyklonów, trzęsień ziemi, tsunami,
powodzi, osunięć ziemi, pożarów lasów i erupcji
wulkanicznych, a także epidemii.
Vanuatu, państwo położone na archipelagu wysp na
Oceanie Spokojnym, jest jednym z najsłabiej
rozwiniętych krajów świata. Zmiany klimatyczne
spowodowały tam wzrost zagrożenia klęskami
żywiołowymi.
UE pomaga lokalnym społecznościom radzić sobie ze
skutkami katastrof i zwiększyć ich gotowość na takie
wydarzenia, np. poprzez oceny zagrożeń, planowanie
awaryjne oraz budowę schronów na wypadek cyklonów.
W latach 2007–2012 UE przekazała Vanuatu kwotę
4,3 mln euro, by wspomóc przygotowanie tego państwa
na wypadek katastrofy, oraz 2,3 mln euro, by wesprzeć
społeczności, które padły ofiarą klęsk żywiołowych
w regionie zachodniego Pacyfiku. Obecnie w regionie
Oceanu Spokojnego realizowany jest program
o budżecie 3 mln euro, którego celem jest zapewnienie
gotowości na wypadek klęsk żywiołowych.
7
P O M O C H U M A N I T A R N A I O C H R O N A L U D N O Ś C I
UE udziela pomocy doraźnej w odpowiedzi na potrzeby
ludności dotkniętej katastrofą i dociera do tych, którzy
potrzebują pomocy najbardziej, bez względu na ich
narodowość, wyznanie, płeć, pochodzenie etniczne czy
przekonania polityczne.
Pomoc UE jest starannie dostosowywana w zależności od
konkretnej sytuacji kryzysowej, przy uwzględnieniu takich
czynników, jak płeć i wiek ofiar. Przed podjęciem decyzji
o finansowaniu UE dokonuje oceny potrzeb.
UE skupia swoją uwagę na tych sytuacjach kryzysowych,
o których międzynarodowe media i darczyńcy zdążyli już
zapomnieć, mimo że nadal istnieją tam duże potrzeby.
W przypadku takich „zapomnianych kryzysów” UE
przeprowadza specjalne oceny sytuacji, aby rozpoznać
bieżące potrzeby i udzielić stosownej pomocy.
Pomoc we właściwym miejscu
o właściwym czasie
Interwencje podejmowane w imię pomocy humanitarnej
i ochrony ludności przeprowadzane są często w wyjątkowo
trudnych warunkach – pomoc musi pilnie dotrzeć do ofiar
i być dostosowana do ich szczególnych potrzeb, podczas gdy
ograniczenia logistyczne i niebezpieczna sytuacja na miejscu
utrudniają dostęp do obszarów dotkniętych katastrofą.
Oprócz ekipy liczącej 347 pracowników w centrali, UE
dysponuje też siecią 44 wyspecjalizowanych terenowych
biur ds. pomocy humanitarnej w 39 krajach na całym
świecie wraz ze 148 ekspertami w tej dziedzinie, których
wspomaga na co dzień 320 członków personelu
miejscowego. W sytuacjach kryzysowych osoby te
wspierają od strony technicznej operacje finansowane
przez UE, monitorują interwencje oraz pomagają w skali
lokalnej, koordynując pomoc udzielaną przez darczyńców.
Uczestniczą one również w opracowywaniu strategii
interwencyjnych.
UE wspiera finansowo około 200 partnerskich organizacji
humanitarnych, w tym wyspecjalizowane agencje
Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ), organizacje
pozarządowe, agencje krajów UE oraz organizacje takie jak
Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża oraz
Międzynarodowa Federacja Stowarzyszeń Czerwonego
Krzyża i Czerwonego Półksiężyca. Fundusze są
przyznawane po przeanalizowaniu złożonych przez te
podmioty projektów zawierających informacje na temat
planowanych metod niesienia pomocy ludności dotkniętej
katastrofą. UE zapewnia koordynację dostarczanych
funduszy z tymi przekazywanymi bezpośrednio przez jej
kraje członkowskie oraz organizacje humanitarne.
UE uruchomiła inicjatywę „Europejski Ochotniczy Korpus
Pomocy Humanitarnej”, która ma wspomóc i uzupełnić
programy pomocy realizowane w krajach, gdzie pomoc jest
najbardziej potrzebna (więcej informacji na temat tej
inicjatywy znajduje się w rozdziale „Perspektywy”).
Wspólne podstawowe wartości
Partnerzy współpracujący z UE przy udzielaniu pomocy
humanitarnej muszą szanować podstawowe wartości:
— Humanitaryzm: należy starać się łagodzić
cierpienia wszędzie tam gdzie to możliwe.
— Neutralność: pomoc musi być udzielana bez
faworyzowania żadnej grupy ludności.
— Bezstronność: przy udzielaniu pomocy należy
kierować się wyłącznie kryterium potrzeb, bez
dyskryminacji.
— Niezależność: pomoc humanitarna udzielana jest
jedynie po to, by złagodzić ludzkie cierpienia – nie
może ona służyć innym celom.
Pomoc w terenie
Aby zaspokoić podstawowe potrzeby ofiar danej katastrofy
i pomóc im ochronić ich źródła utrzymania, pomoc
humanitarna finansowana przez UE przybiera różne formy,
stosownie do konkretnych okoliczności.
Pomoc żywnościowa może obejmować dostarczanie
przesiedleńcom racji żywnościowych, w tym specjalnych
produktów żywnościowych dla bardzo niedożywionych
dzieci w obszarach dotkniętych suszą oraz nasion
i nawozów dla rolników. Pomoc w gotówce, systemy bonów
i pomoc żywnościowa sprzyjają poprawie warunków życia
i rozwiązywaniu problemów z niedożywieniem.
Z kolei pomoc medyczna obejmuje szczepienia mające
zapobiegać epidemiom, leczenie obrażeń oraz
ustanowienie ośrodków podstawowej opieki zdrowotnej.
Inne rodzaje pomocy to dostarczanie leków i wyposażenia
szpitalnego, szkolenie personelu i dostęp do podstawowej
opieki zdrowotnej. W pierwszej kolejności pomoc udzielana
jest najbardziej potrzebującym, czyli kobietom w ciąży
i dzieciom.
Kontekst
Reagowanie na potrzeby
8
Z R O Z U M I E Ć P O L I T Y K Ę
W strefach dotkniętych katastrofą priorytetami są
zapewnienie dostępu do czystej wody i odpowiednia
kanalizacja – higiena i urządzenia kanalizacyjne pozwalają
zapobiegać rozprzestrzenianiu się chorób. Pomoc polega
na kopaniu studni i budowaniu latryn oraz wodociągów,
oczyszczaniu ścieków i edukacji w zakresie higieny.
Zasadnicze znaczenie dla przetrwania ma zapewnienie
ludności schronienia, które stanowi jedną z podstawowych
form ochrony ludzi, których domy zostały zniszczone
w wyniku klęski żywiołowej. Osoby takie otrzymują namioty
i plastikowe folie lub inne rodzaje prowizorycznego
schronienia. Operacje pomocowe obejmują także naprawę
infrastruktury, rozminowywanie, wsparcie
psychologiczno-społeczne oraz edukację.
Wiele operacji przygotowuje także mieszkańców do
radzenia sobie w warunkach katastrofy oraz łagodzenia
skutków ewentualnych przyszłych katastrof dla ich
społeczności.
Lepsze przygotowanie na katastrofy na
całym świecie – program DIPECHO
W przypadkach, w których można przewidzieć
zagrożenia i zapobiec katastrofom, lepsze
przygotowanie ludności i wdrożenie na miejscu
odpowiednich mechanizmów reagowania może
ograniczyć skutki katastrof. Temu właśnie służy unijny
program „DIPECHO”.
Projekty realizowane w ramach tego programu
skoncentrowane są na szkoleniach, budowaniu
potencjału, pogłębianiu świadomości, ustanawianiu
i ulepszaniu lokalnych systemów wczesnego
ostrzegania oraz planowaniu awaryjnym. Obejmują
one zwykłe środki przygotowawcze, które często
lokalni mieszkańcy mogą wdrożyć sami. Zresztą
w większości przypadków aktywnie uczestniczą oni
w działaniach DIPECHO.
Projekty realizowane są przez europejskie agencje
pomocowe oraz agencje ONZ we współpracy
z lokalnymi organizacjami pozarządowymi
i miejscowymi władzami. Zasięg DIPECHO obejmuje
osiem regionów narażonych na katastrofy. Są to:
Karaiby, Ameryka Środkowa, Ameryka Południowa,
Azja Środkowa, Azja Południowa, Azja
Południowo‑Wschodnia, Afryka Południowo‑Wschodnia
oraz południowo‑zachodni obszar Oceanu Indyjskiego
i region Pacyfiku.
Rozwiązywanie sytuacji kryzysowych na
całym świecie wspólnymi siłami
Unijny mechanizm ochrony ludności obejmuje pełny cykl
działań związanych z katastrofą – od zapobiegania
i przygotowania po reagowanie. Zaangażowane są w niego
obecnie 32 kraje: 28 państw członkowskich UE oraz
Islandia, Norwegia, Czarnogóra i była jugosłowiańska
republika Macedonii. Dzięki połączeniu zasobów służących
ochronie ludności, które udostępniły te kraje, mechanizm
zapewnia lepszą ochronę ludzi, środowiska naturalnego
i mienia. To kraj, w którym wystąpiła katastrofa,
w pierwszej kolejności próbuje zaradzić jej bezpośrednim
skutkom. Jednak jeśli skala klęski przekracza krajowe
zdolności reagowania, każdy dotknięty klęską kraj w UE
i poza UE może zwrócić się o pomoc za pośrednictwem
mechanizmu ochrony ludności. Katastrofy mają postać
powodzi, pożarów lasów, trzęsień ziemi, burz czy tsunami,
jak również ataków terrorystycznych, awarii technicznych
czy zagrożenia radiologicznego lub katastrofy ekologicznej,
takiej jak zanieczyszczenie morza.
Gdy kraj dotknięty katastrofą zwraca się o pomoc, centrum
operacyjne unijnego mechanizmu ochrony ludności, czyli
Centrum Koordynacji Reagowania Kryzysowego (ERCC),
informuje o konkretnych potrzebach tego kraju wszystkie
państwa uczestniczące w mechanizmie. Państwa te oferują
wsparcie rzeczowe, które umożliwia wysłanie ekspertów
i wspomożenie działań podejmowanych na miejscu.
Wsparcie to może mieć postać ekip poszukiwawczych
i ratunkowych, szpitali polowych, artykułów pierwszej
potrzeby, oczyszczalni wody lub modułów pompujących
o dużej wydajności, jak również specjalistycznych urządzeń
do odkażania w przypadku incydentów biologicznych lub
chemicznych. ERCC koordynuje europejską pomoc,
zestawiając wezwania o pomoc i oferty pomocy,
ułatwiając, a często także współfinansując transport
Źródło: Komisja Europejska
PRZYDZIAŁ ŚRODKÓW BUDŻETOWYCH WEDŁUG SEKTORA
DZIAŁALNOŚCI (DANE Z 2013 R)
Żywność
i żywienie
40%
Opieka zdrowotna i pomoc
medyczna 14%
Woda
i kanalizacja
13%
Ochrona
7%
Koordynacja i wsparcie 5%
Schronienie 19%
Transport 1%
Gotowość na wypadek katastrofy 1%
9
P O M O C H U M A N I T A R N A I O C H R O N A L U D N O Ś C I
pomocy oraz, w razie potrzeby, wysyłając zespoły mające
monitorować sytuację. ERCC pracuje 24 godziny na dobę,
siedem dni w tygodniu.
Unijny mechanizm ochrony ludności poprawia także
gotowość na wypadek klęsk żywiołowych w krajach
uczestniczących dzięki programom szkoleniowym
i ćwiczeniom oraz wymianie ekspertów między różnymi
krajami. Inicjatywy te obejmują możliwość zdobycia
dodatkowej wiedzy przez personel ochrony ludności
w uczestniczących krajach. Pomagają one przyspieszać
i sprawniej koordynować pomoc udzielaną w ramach
ochrony ludności oraz ułatwiają przekazywanie wiedzy
i tworzenie sieci współpracy.
Przekazywane są także środki finansowe na projekty
w zakresie zapobiegania i zwiększania gotowości. Mogą
one polegać na zachęcaniu do prowadzenia badań
w tematyce związanej z katastrofami, udoskonalaniu
narzędzi wczesnego ostrzegania oraz wspieraniu kampanii
uświadamiających skierowanych do ogółu społeczeństwa.
Unijny mechanizm ochrony ludności koncentruje się na
obszarach, w których wspólne europejskie działanie może
przynieść największą wartość dodaną, oraz łączy ochronę
cywilną z innymi obszarami polityki UE, by maksymalnie
zwiększyć jej oddziaływanie.
Symulacje jako metoda przygotowań
W 2014 r. w Grecji odbyła się unijna operacja
Prometheus – ćwiczenia symulacyjne na dużą skalę.
Jej celem było przetestowanie współpracy i zdolności
reagowania państw członkowskich w ramach unijnego
mechanizmu ochrony ludności. W operacji wzięły
udział zespoły z Grecji, Chorwacji, Włoch i Cypru, jak
również ERCC. Przy tej okazji przetestowano także
proces decyzyjny i przeanalizowano rolę ERCC.
Symulacja obejmowała podwójną katastrofę w terenie:
rozległy pożar w pobliżu obszarów zamieszkałych
dotarł do strefy przemysłowej, powodując wybuch.
Równocześnie przeprowadzono akcje ratownicze
i gaśnicze, a ludność z tych terenów ewakuowano.
Wcześniejsze symulacje obejmowały m.in. pożar lasu
wywołany przez iskry sypiące się z hamulców pociągu
oraz zalanie wioski przez wodę z uszkodzonego
zbiornika retencyjnego. Tego rodzaju ćwiczenia
organizowane są co roku, przy wsparciu
finansowym UE.
© European Union
Unijna operacja w zakresie
ochrony ludności
„Prometheus 2014”
pozwoliła przetestować
współpracę i zdolności
reagowania państw
członkowskich
10
Z R O Z U M I E Ć P O L I T Y K Ę
Od 1992 r. UE pomogła milionom ofiar katastrof na całym
świecie. Instytucje UE przekazują obecnie rocznie średnio
ponad 1 mld euro na pomoc humanitarną dla najbardziej
potrzebującej ludności na świecie. Jeśli doliczyć do tego
środki przekazywane przez kraje UE indywidualnie, Unia
jest najważniejszym dawcą pomocy humanitarnej na
świecie. Co roku UE dostarcza pomoc humanitarną, która
trafia do ponad 120 mln osób w 92 krajach poza UE.
Od czasu utworzenia w 2001 r. unijny mechanizm ochrony
ludności monitorował ponad 300 katastrof i otrzymał
ponad 180 wniosków o pomoc. W latach 2010–2014
mechanizm został uruchomiony w ponad 80 sytuacjach
kryzysowych w UE i poza nią.
Osiągnięć tych nie można mierzyć wyłącznie przy użyciu
suchych statystyk – równie istotną rolę w unijnym
podejściu do pomocy humanitarnej i ochrony ludności ma
przygotowanie na wypadek katastrof, a także zapobieganie
im, chociaż ten wpływ jest mniej widoczny. Istniejące ramy
umożliwiają krajom UE skuteczne współdziałanie
i propagowanie poszanowania międzynarodowego prawa
humanitarnego.
Ponad dwie dekady solidarności
W 2012 r. Biuro Pomocy Humanitarnej Komisji Europejskiej
(ECHO) obchodziło dwudziestolecie swojego istnienia. Od
czasu utworzenia biuro przeszło istotną ewolucję. Decyzja
o jego ustanowieniu została podjęta przez ówczesnych 12
państw członkowskich UE, gdy skala i zróżnicowanie
kryzysów humanitarnych, które wystąpiły na świecie
w 1991 r., uwidoczniły ograniczenia w zdolnościach
reagowania Europy. Katastrofy na dużą skalę, takie jak
konflikt w byłej Jugosławii, cyklon w Bangladeszu i głód
w Somalii, wymagały lepszej koordynacji na szczeblu UE,
która by umożliwiła szybszą i skuteczniejszą reakcję.
W chwili rozpoczęcia działalności w Biurze Pomocy
Humanitarnej Komisji Europejskiej zatrudnionych było
około 40 pracowników. Dziś jest to duża, lecz sprawna
organizacja, zatrudniająca 300 osób w centrali w Brukseli.
Oprócz tego w 44 biurach terenowych – zlokalizowanych
w krajach najbardziej dotkniętych kryzysami w Afryce, Azji
i Ameryce Łacińskiej – pracuje ponad 400 ekspertów
ds. pomocy humanitarnej. Obok zasobów ludzkich
i finansowych także ramy działania biura były stale
dostosowywane, by umożliwić UE sprostanie coraz
większym wyzwaniom.
W 2007 r. instytucje UE i 27 państw członkowskich
uzgodniły kluczowy dokument polityczny pt. „Konsensus
europejski w sprawie pomocy humanitarnej”. Podkreślono
Czym zajmuje się UE
© European Union
Afgańczycy otrzymują narzędzia w ramach finansowanych przez ECHO działań
podjętych w odpowiedzi na suszę, która wywołała głód i ucieczkę ludności
Wypełnianie zobowiązań
11
P O M O C H U M A N I T A R N A I O C H R O N A L U D N O Ś C I
w nim, że pomoc humanitarna UE nie jest narzędziem
uprawiania polityki, oraz potwierdzono naczelne zasady
pomocy humanitarnej: humanitaryzm, neutralność,
bezstronność i niezależność. Jasno określono w nim rolę
różnych podmiotów zajmujących się pomocą humanitarną
w strefach ogarniętych kryzysem, by wzmocnić potencjał
pomocowy UE.
Traktat lizboński, który wszedł w życie 1 grudnia 2009 r.,
wprowadził podstawę prawną dla pomocy humanitarnej
UE, jak również dla strategii w zakresie ochrony ludności.
Określono w nim rolę UE w działaniach na rzecz poprawy
ochrony przed katastrofami i zapobiegania im. Traktat
stanowi także, że UE powinna stosować międzynarodowe
prawo humanitarne, w tym zasady bezstronności
i niedyskryminacji.
Obecnie analizowane są plany dalszego usprawnienia
metod reagowania przez UE na katastrofy.
Szybkie i skuteczne reagowanie
UE udzieliła pomocy ofiarom wielu katastrof na całym
świecie. Przykłady najważniejszych interwencji
przedstawiono poniżej.
• Wojna w byłej Jugosławii doprowadziła do tego, że
w 1992 r. setki tysięcy osób zostało wysiedlonych,
głodowało oraz padło ofiarą traumatycznych przeżyć.
UE dostarczyła na miejsce pomoc, w tym 300 tys. ton
żywności, koców, materacy i środków higienicznych.
• Ofiary, które musiały uciekać ze swoich domów po
ludobójstwie w Ruandzie w 1994 r., otrzymały pomoc UE,
w tym środki medyczne, np. pomoc ofiarom odwodnienia
i szczepionki dla dzieci. Osoby, które zdecydowały się
wrócić do zniszczonych wiosek, otrzymały niezbędne
wyposażenie.
• Od czasu upadku reżimu Talibów w 2001 r. EU
przekazała afgańskiej ludności pomoc o wartości ponad
584 mln euro służącą zaspokojeniu jej najpilniejszych
potrzeb.
• W 2004 r. tsunami na Ocenie Indyjskim zabiło ponad
230 tys. osób. Początkowo UE skoncentrowała się na
pomocy doraźnej ofiarom. Długofalowe projekty
obejmowały budowanie obozowisk dla ludzi
pozbawionych dachu nad głową, finansowanie
pracowników udzielających pomocy medycznej czy zakup
łodzi rybackich, aby odtworzyć źródła utrzymania.
• W 2010 r. szeroko zakrojone operacje pomocowe miały
miejsce w Sudanie i Pakistanie. W Sudanie UE pomogła
dostarczyć pomoc humanitarną sześciu milionom osób,
które padły ofiarą konfliktu i sezonowej powodzi.
W Pakistanie, przez który także przeszła powódź,
12,5 mln osób otrzymało schronienie, żywność, wodę
pitną, opiekę medyczną i urządzenia sanitarne.
• Kiedy w 2011 r. Japonię dotknęły z niszczącą siłą
trzęsienie ziemi i tsunami, UE dostarczyła 400 ton
pomocy rzeczowej oraz wysłała zespół specjalistów od
ochrony ludności, w tym z zakresu logistyki i radiologii.
Europejska pomoc finansowa trafiała do rodzin
w najbardziej zniszczonych prowincjach.
• W 2012 r. UE pomogła milionom ofiar głodu w regionie
Sahelu. Pomoc humanitarną dostarczono też setkom
tysięcy syryjskich uchodźców, którzy zbiegli z kraju po
wybuchu konfliktu.
• Od wybuchu wojny domowej w Sudanie Południowym
w 2013 r. swoje domy opuściło ponad 1,7 mln ludzi,
w tym 450 tys. osób, które schronienia szukały
w sąsiednich krajach. UE udało się udzielić wsparcia
2,4 mln osób, w tym w formie pomocy żywnościowej,
opieki zdrowotnej, wody i urządzeń sanitarnych,
schronienia oraz zapewnienia bezpieczeństwa.
• Po katastrofalnej powodzi na Bałkanach w 2014 r.
uruchomiono unijny mechanizm ochrony ludności,
w ramach którego 23 państwa członkowskie oddały do
dyspozycji ekipy ratownicze, helikoptery ratunkowe
i przeprowadzające ewakuację, łodzie motorowe,
generatory, worki z piaskiem, namioty, koce i paczki
z pomocą humanitarną.
Ratować ludzkie życie dzięki
zapobieganiu katastrofom
Działania UE prowadzone były zarówno na terytorium UE,
jak i poza nim, a zakres osiągnięć był bardzo szeroki: od
skutecznej koordynacji na szczeblu europejskim po udane
szkolenie lokalnych ekspertów w innych częściach świata.
• UE powołała do życia wiele różnych inicjatyw z zakresu
wczesnego ostrzegania, w tym internetową platformę do
celów ostrzegania „Meteoalarm” oraz „Globalny system
koordynacji i ostrzegania o katastrofach” – nieprzerwanie
działający system gromadzenia danych i ostrzegania.
UE inwestuje również w systemy wykrywające konkretne
zagrożenia – takie jak trzęsienia ziemi, powodzie, pożary
lasów i tsunami – i ostrzegające przed nimi.
• Dzięki unijnym inwestycjom w technologie pozwalające
zapobiegać katastrofom oraz łagodzić ich skutki, jak
również ścisłej współpracy z innymi partnerami udało się
stworzyć europejski system informacji o pożarach lasów
oraz europejski system ostrzegania przed zagrożeniami
powodziowymi.
12
Z R O Z U M I E Ć P O L I T Y K Ę
PRZYKŁAD I
Syria: wielowymiarowa katastrofa humanitarna
i kryzys bezpieczeństwa
W następstwie brutalnego stłumienia protestów
w Syrii w marcu 2011 r. konflikt obrał kierunek
prawdziwej wojny domowej o poważnych
konsekwencjach humanitarnych dla Syrii i krajów z nią
sąsiadujących.
Dziesiątki tysięcy ludzi straciło życie w walkach,
a połowa ludności została zmuszona do opuszczenia
swoich domów i ucieczki w trosce o swoje życie. Ponad
trzy miliony osób poszukało schronienia w sąsiednich
krajach, podczas gdy pozostała ludność znalazła się
w ogniu walk.
Sytuacja humanitarna stale się pogarsza – jest to
obecnie najpoważniejsza katastrofa humanitarna
i kryzys bezpieczeństwa na świecie. Całe pokolenie
dzieci dorasta w zetknięciu z wojną, przemocą
i śmiercią, pozbawione podstawowych wolności,
ochrony i możliwości kształcenia.
Mimo że ze względów bezpieczeństwa dostęp do
oblężonych obszarów jest ograniczony, od początku
kryzysu UE udostępniła niemal 3 mld euro, co czyni ją
największym na świecie dawcą pomocy dla dotkniętej
konfliktem ludności syryjskiej. Pomoc ta jest
odpowiedzią na najpilniejsze potrzeby najbardziej
potrzebującej ludności w Syrii i w krajach ościennych,
a zwłaszcza zapotrzebowanie na usługi opieki
medycznej i zaopatrzenia w wodę.
Wsparcie zostało udzielone około 10,8 mln osób
dotkniętych kryzysem i potrzebujących pomocy
humanitarnej, które otrzymały doraźną pomoc
medyczną, żywność, ochronę, wodę, urządzenia
sanitarne i artykuły higieniczne, schronienie oraz
wsparcie logistyczne. UE nadal przewodzi działaniom
podejmowanym przez międzynarodową społeczność
w odpowiedzi na kryzys w Syrii. Rolę lidera zapewniają
jej stała pomoc humanitarna na miejscu, ściślejsza
koordynacja międzynarodowych wysiłków oraz
intensywne propagowanie akcji humanitarnej.
PRZYKŁAD II
Sahel: przypomnieć światu o zapomnianym
kryzysie
W latach 2011–2013 co ósma osoba na świecie
cierpiała z powodu chronicznego głodu – liczba ta
stale rośnie. Wynika to ze wzrostu liczby ludności
i wzrostu częstotliwości i intensywności klęsk
żywiołowych i katastrof spowodowanych przez
człowieka, przez co najbardziej zagrożonym
społecznościom coraz trudniej jest się wyżywić.
Region Sahelu rozciągający się od zachodu do
wschodnich terenów Afryki Subsaharyjskiej należy do
najbiedniejszych na świecie. Kolejne kryzysy
żywnościowe, susze i zacofanie grożą dziesiątkom
milionów osób widmem głodu. Wsparcie UE rośnie
proporcjonalnie do skali tego kryzysu humanitarnego.
Od początku 2012 r. UE zwiększyła swoją pomoc
humanitarną dla tego obszaru do ponad 507 mln euro.
Podejmowane interwencje prowadzone są w kolejnych
etapach i łączą zwiększanie przygotowania na kryzysy
za pośrednictwem inicjatywy AGIR z reagowaniem
kryzysowym w okresach, gdy trudno o żywność, oraz
późniejszymi działaniami mającymi pomóc ludności
w pokonaniu trudności.
Pomoc humanitarna udzielana w odpowiedzi na ten
kryzys pozwoliła uratować wiele osób oraz ograniczyła
jego wpływ na losy miejscowych rodzin. UE odegrała
kluczową rolę w kierowaniu uwagi międzynarodowej
społeczności na ten region. UE nie tylko udziela
pomocy doraźnej. Dokłada też starań, aby brak
bezpieczeństwa żywnościowego został uznany za
problem strukturalny, podkreślając w ten sposób jego
wagę w walce z ubóstwem.
W regionie Sahelu i Rogu Afryki nawracająca susza
naraziła na widmo głodu miliony osób. Brak
bezpieczeństwa żywnościowego dotyka jednak także
grupy ludności w trudnej sytuacji w innych krajach,
takich jak Pakistan czy Jemen. Ponad jedna trzecia
rocznego budżetu UE przeznaczonego na pomoc
humanitarną jest wykorzystywana na dostawy
żywności w sytuacjach kryzysowych, co czyni z UE
jednego z największych światowych dawców
żywnościowej pomocy humanitarnej. Od 2010 r. biuro
ECHO udzieliło wsparcia ponad 100 milionom ludzi
zmagających się z poważnym brakiem bezpieczeństwa
żywnościowego.
13
P O M O C H U M A N I T A R N A I O C H R O N A L U D N O Ś C I
W ramach unijnego
mechanizmu ochrony ludności
słoweński śmigłowiec
dostarcza pomoc ofiarom
powodzi w Bośni
i Hercegowinie
© European Union
helikoptery ratunkowe i przeprowadzające ewakuację,
łodzie motorowe, generatory, worki z piaskiem,
namioty, koce i paczki z pomocą humanitarną.
Równolegle do obu krajów wysłano ponad 800
członków ekip ratunkowych. Ponadto do Serbii oraz
Bośni i Hercegowiny zostały wysłane dwa unijne
zespoły specjalistów w zakresie ochrony ludności UE,
aby pomóc w koordynacji działań na miejscu
i wesprzeć akcję ratunkową. W samej Bośni
i Hercegowinie uratowano ponad 1 700 osób. Komisja
Europejska dofinansowała również transport pomocy
materialnej i personelu. Dodatkowo sporządzono
ponad 80 map satelitarnych, które ułatwiły rozeznanie
się w sytuacji zarówno krajom dotkniętym klęską, jak
i tym udzielającym pomocy.
Oprócz pomocy rzeczowej przekazanej przez państwa
członkowskie UE za pośrednictwem unijnego
mechanizmu ochrony ludności, UE przeznaczyła
również kwotę 3 mln euro w formie pomocy
humanitarnej dla najbardziej dotkniętych skutkami
klęski grup ludności w tych dwóch krajach. Środki te
pozwoliły dostarczyć pomoc humanitarną dla pół
miliona osób. Jednak oba kraje mają jeszcze ogromne
potrzeby – muszą poradzić sobie ze skutkami powodzi
i odbudować zniszczone regiony.
PRZYKŁAD III
Powodzie na Bałkanach: od skomplikowanej
operacji do współpracy na szczeblu
europejskim
W maju 2014 r. przez Serbię oraz Bośnię
i Hercegowinę przetoczyły się niszczycielskie powodzie,
najgorsze od ponad wieku. Setki tysięcy osób straciło
środki utrzymania i zostało ewakuowanych ze swoich
domów.
Sytuacja była problematyczna pod wieloma
względami. W miastach zabrakło energii elektrycznej
i wody bieżącej, za mało było też wody butelkowanej,
żywności, leków i koców. W wielu dotkniętych
obszarach została zniszczona kluczowa infrastruktura,
w tym mosty i drogi oraz placówki medyczne
i oświatowe. Szacuje się, że powodzie, lawiny błotne
i osunięcia ziemi dotknęły ponad trzy miliony osób
zarówno w Bośni i Hercegowinie, jak i w Serbii.
W odpowiedzi uruchomiony został unijny mechanizm
ochrony ludności, w ramach którego oferty złożyły 23
państwa członkowskie. Pomoc rzeczowa obejmowała
14
Z R O Z U M I E Ć P O L I T Y K Ę
PRZYKŁAD IV
Ebola w Afryce Zachodniej – reakcja UE na
najgroźniejszy dotąd zarejestrowany wybuch
epidemii
Afryka Zachodnia walczy obecnie z najpoważniejszą
w historii epidemią wirusa Ebola. Jest to pierwszy raz,
kiedy wirus Ebola rozprzestrzenił się w tym regionie,
od jego odkrycia w roku 1976. Od momentu gdy
w marcu 2014 r. w Gwinei wykryto pierwszy przypadek
zachorowania, wirus błyskawicznie rozprzestrzenił się
w Liberii i w Sierra Leone, a chorzy i ofiary śmiertelne
liczeni są już w tysiącach. Ponieważ nie ma żadnego
lekarstwa ani szczepionki na tę chorobę, wskaźnik
śmiertelności osiąga 60–90 proc., co czyni ją jedną
z najgroźniejszych chorób.
UE jako jedna z pierwszych zareagowała na wybuch
epidemii i związane z tym potrzeby miejscowej
ludności. Komisja Europejska i państwa członkowskie
wydały w związku z epidemią ponad 1 mld euro, co
pomogło wzmocnić krajowe systemy opieki
zdrowotnej, udzielić najpilniejszej pomocy
humanitarnej i rozwojowej, wspomóc badania
medyczne i funkcjonowanie mobilnych laboratoriów,
jak również dostarczyć potrzebny sprzęt i personel.
Kraje dotknięte epidemią i organizacje humanitarne
starają się kontrolować rozprzestrzenianie się choroby,
jednak muszą stawiać czoła wielu trudnościom, takim
jak ograniczone możliwości w zakresie transportu,
przypadki zachorowań i zgonów wśród pracowników
służby zdrowia, brak sprzętu medycznego, a także
postępujący brak bezpieczeństwa żywnościowego
i ograniczony dostęp do bezpiecznej wody pitnej
i infrastruktury sanitarnej.
W odpowiedzi Komisja Europejska wysłała ekspertów
w dziedzinie pomocy humanitarnej i specjalistyczny
sprzęt, w tym także zapewniła transport lotniczy do
celów przewożenia towarów i ewakuacji personelu.
Wysiłki podejmowane przez UE są stale nasilane, aby
zatrzymać nieustające rozprzestrzenianie się wirusa.
Na wniosek Światowej Organizacji Zdrowia
uruchomiono również unijny mechanizm ochrony
ludności, aby umożliwić kompleksową i skoordynowaną
akcję w regionie dzięki udostępnieniu pomocy
rzeczowej i wiedzy specjalistycznej.
© European Union
Konieczne są intensywne
wysiłki, aby ograniczyć
rozprzestrzenianie się
największej w historii
epidemii wirusa Ebola
w Afryce Zachodniej
i zapobiec nowym ofiarom
śmiertelnym
15
P O M O C H U M A N I T A R N A I O C H R O N A L U D N O Ś C I
UE zawsze szybko reagowała na potrzeby humanitarne na
całym świecie, nie tylko pełniąc rolę głównego darczyńcy,
ale także tworząc normy w zakresie poszanowania
międzynarodowego prawa humanitarnego i zasad
humanitarnych. Zasadnicze znaczenie ma zadbanie o to, by
mechanizmy wprowadzone na wypadek sytuacji
kryzysowych nadążały za wyzwaniami, jakie stawia przed
nami coraz bardziej zagrożony kryzysami współczesny
świat, i za wzrastającym zapotrzebowaniem na pomoc.
W związku z tym UE nieustannie stara się dostosowywać
i ulepszać swoje metody reagowania na katastrofy, tak aby
były one jeszcze skuteczniejsze.
UE uważa, że operacje prowadzone w obliczu katastrof są
dużo bardziej efektywne, jeśli odpowiednie zaplecze jest
dostępne na miejscu. Dlatego dokłada starań, aby
zwiększyć zdolność reagowania społeczności lokalnych
i przygotować je na przyszłe wstrząsy.
UE będzie aktywnym uczestnikiem dyskusji prowadzonych
w związku ze światowym szczytem humanitarnym, które
dotyczą poprawy skuteczności międzynarodowego systemu
pomocy humanitarnej.
Zwiększa się też rola i zakres koordynacji ochrony ludności,
a to dzięki nowej podstawie prawnej, szeregowi
innowacyjnych instrumentów takich jak dobrowolne
połączenie europejskich zasobów, w pełni skutecznemu
europejskiemu centrum operacyjnemu (Centrum
Koordynacji Reagowania Kryzysowego), jak również szerzej
prowadzonym działaniom promującym klauzulę
solidarności, strategicznym kontaktom
z międzynarodowymi partnerami i współpracy między
poszczególnymi służbami Komisji.
Europejski Ochotniczy Korpus Pomocy
Humanitarnej
UE ustanowiła Europejski Ochotniczy Korpus Pomocy
Humanitarnej, aby dać obywatelom możliwość udziału
w operacjach humanitarnych. Zgodnie z tym, co zostało
przewidziane w traktacie lizbońskim, we wrześniu 2012 r.
Komisja Europejska przedłożyła plany stworzenia dla
ok. 18 tys. osób możliwości uczestniczenia na zasadzie
wolontariatu w operacjach humanitarnych prowadzonych
na całym świecie w latach 2014–2020.
Do udziału w programie zgłosić się będą mogli zarówno
młodzi ludzie, którzy planują zawodowo zajmować się
pomocą w sytuacjach kryzysowych, jak też eksperci
w zakresie pomocy humanitarnej, którzy mają już
doświadczenie w tej dziedzinie.
UE zagwarantuje, że uczestnicy będą wysyłani tam, gdzie
ich umiejętności są najbardziej potrzebne, oraz że
przyczynią się oni do rozbudowy miejscowego potencjału
i zwiększenia grona miejscowych wolontariuszy. Jednym
z priorytetów jest zapewnienie wolontariuszom
bezpieczeństwa.
W ramach pierwszej serii projektów pilotażowych ponad
250 Europejczyków zostało wysłanych do ponad 40 krajów,
w tym Haiti, Indonezji, Mozambiku i Tadżykistanu. Aby
przygotować się do pracy w terenie, przed wyjazdem biorą
oni udział w szkoleniu, w którym elementy teoretyczne
łączone są z zajęciami praktycznymi. Po zakończeniu
pilotażowej fazy programu, w 2015 r. do potrzebujących
krajów zostaną wysłani pierwsi wolontariusze
Europejskiego Ochotniczego Korpusu Pomocy
Humanitarnej.
Program ten zwiększy zdolność Unii do udzielania pomocy
humanitarnej dostosowanej do potrzeb i pozwoli wyszkolić
przyszłych liderów inicjatyw humanitarnych,
a równocześnie da młodym Europejczykom szansę na
wykazanie się solidarnością z potrzebującymi.
Perspektywy
© European Union
Rumunka Diana Tonea, która wyjechała na Haiti jako członek
Korpusu Pomocy Humanitarnej, opisuje to doświadczenie jako
„trudne, ale dające dużą satysfakcję”
Sprostanie potrzebom
16
Z R O Z U M I E Ć P O L I T Y K Ę
NA-01-14-999-
PL
-C
Więcej informacji
ISBN 978-92-79-42500-4
doi:10.2775/8243
X
Unijna pomoc humanitarna i ochrona ludności: http://ec.europa.eu/echo/
X
Europejski Ochotniczy Korpus Pomocy Humanitarnej:
http://ec.europa.eu/echo/en/what/humanitarian-aid/eu-aid-volunteers
X
Inicjatywa „Dzieci pokoju”: http://ec.europa.eu/echo/en/what/humanitarian-aid/children-of-peace)
X
Na pytania na temat Unii Europejskiej odpowie serwis Europe Direct: 00 800 6 7 8 9 10 11
http://europedirect.europa.eu
Unijna inicjatywa „Dzieci pokoju” –
dziedzictwo Pokojowej Nagrody Nobla
10 grudnia 2012 r. Unia Europejska otrzymała
Pokojową Nagrodę Nobla. Nagroda ta zainspirowała
UE do powołania inicjatywy „Dzieci pokoju”, której
celem jest finansowanie projektów humanitarnych,
które służą zapewnieniu edukacji dzieciom żyjącym
w obszarach dotkniętych konfliktami. Od 2012 r. UE
stale zwiększa środki finansowe przeznaczone na tę
inicjatywę, pomagając w ten sposób najmłodszym
ofiarom konfliktów.
Dzieci w regionach dotkniętych konfliktami znajdują
się w wyjątkowo trudnej sytuacji. Dziewięćdziesiąt
proc. ofiar konfliktów na świecie stanowią cywile,
z czego połowa to dzieci. W wyniku konfliktów siedem
mln dzieci zostało uchodźcami, a 13 mln zostało
przesiedlonych w obrębie swojego kraju. Ponad 28 mln
dzieci zostało pozbawionych możliwości uczenia się
w szkole. Jednym z priorytetów działań służących
wspieraniu i ochronie dzieci z obszarów dotkniętych
konfliktem jest inwestowanie w zapewnienie im
dostępu do szkół, bezpiecznego środowiska szkolnego
i psychologiczno‑społecznego wsparcia
w przezwyciężaniu traumatycznych doświadczeń
z czasu wojny.
Dzięki projektom finansowanym przez Unię Europejską
i realizowanym przez partnerskie organizacje
humanitarne unijna inicjatywa „Dzieci pokoju”
stworzyła szansę zdobycia wykształcenia ponad
108 tys. dziewcząt i chłopców w 12 krajach na całym
świecie. Do tej pory w inicjatywie udział wzięły dzieci
z Pakistanu, Demokratycznej Republiki Konga, Etiopii,
syryjscy uchodźcy w Iraku, dzieci z Sudanu
Południowego, Czadu, Republiki Środkowoafrykańskiej,
Somalii, Afganistanu, Birmy, Kolumbii i Ekwadoru.
Dzięki edukacji dzieci będące ofiarami konfliktów mają szansę
na normalne dzieciństwo
Inicjatywa „Dzieci pokoju” (http://ec.europa.eu/echo/en/
what/humanitarian‑aid/children‑of‑peace)