Dr Krzysztof Prokop

PRAWO KONSTYTUCYJNE

STUDIA PRAWNICZE NIESTACJONARNE

ZAGADNIENIA EGZAMINACYJNE (ROK. AKAD. 2006/2007)

I. Pojęcie i przedmiot prawa konstytucyjnego

II. Przemiany ustrojowe w Polsce 1989-1997: nowela kwietniowa (1989); nowela grudniowa (1989); Mała
Konstytucja (1992); proces przygotowania i uchwalenia Konstytucji III RP

III. Konstytucja jako ustawa zasadnicza: istota i pojęcie konstytucji; geneza konstytucji pisanej; rodzaje

konstytucji; treść konstytucji; tryb uchwalania i zmiany konstytucji; zmiana Konstytucji RP; systematyka

konstytucji; moc prawna konstytucji, gwarancje przestrzegania konstytucji

IV. Zasady naczelne konstytucji: zasada suwerenności narodu: jej rozwój i konsekwencje, suwerenność Narodu w
Konstytucji RP; demokracja bezpośrednia i jej formy; demokracja przedstawicielska, zasada subsydiarności; zasada
demokratycznego państwa prawnego; zasada podziału i równoważenia się władz; systemy rządów: prezydenckich
(USA), parlamentarno-gabinetowych (Wielka Brytania), kanclerskich (Niemcy), parlamentarno-prezydenckich
(Francja), zgromadzenia (Szwajcaria), system rządów w Rzeczypospolitej Polskiej, racjonalizacja systemu
parlamentarnego; zasada pluralizmu politycznego, status prawny partii politycznych Polsce; zasada społecznej
gospodarki rynkowej

V. Prawa człowieka: 1. Geneza praw człowieka i ewolucja ich zakresu: prawa pierwszej generacji; pierwsze próby
ukształtowania prawnych gwarancji jednostki (konstytucje, deklaracje praw człowieka i inne dokumenty); prawa
drugiej generacji; tzw. prawa trzeciej generacji; ochrona praw człowieka po II wojnie światowej; 2. Ogólne zasady
odnoszące się do praw człowieka: zasada godności, zasada wolności, zasada równości; 3. Podmioty praw i wolności;
4. Ograniczenia praw i wolności: aspekt formalny i materialny, zasada proporcjonalności, koncepcja istoty praw i
wolności; 5. Prawa osobiste: prawo do życia, prawo do prywatności; wolność sumienia i wyznania; zakaz tortur i
nieludzkiego traktowania; nietykalność jednostki; tajemnica korespondencji; prawo do rzetelnej procedury sądowej;
wolność przemieszczania; 6. Prawa polityczne: wolność zrzeszania się; wolność zgromadzeń; wolność słowa i
druku; prawa wyborcze; prawo dostępu do informacji publicznej; prawo dostępu do służby publicznej; 7. Prawa
ekonomiczne i socjalne: prawo własności i dziedziczenia; wolność działalności gospodarczej; prawo do pracy; prawo
do strajku; prawo do ochrony zdrowia; prawo do zabezpieczenia społecznego; prawo do nauki; 8. Instrumenty
ochrony praw i wolności; 9. Obowiązki obywatelskie

VI. Źródła prawa: prawo powszechnie obowiązujące i prawo wewnętrzne, zamknięty katalog źródeł prawa
powszechnie obowiązującego w aspekcie przedmiotowym i w aspekcie podmiotowym; ustawa jako źródło prawa
powszechnie obowiązującego; pojęcie i rodzaje ustawodawstwa delegowanego, rozporządzenia z mocą ustawy;
umowa międzynarodowa jako źródło prawa; prawo Unii Europejskiej; rozporządzenia wykonawcze do ustaw; akty
prawa miejscowego; akty prawa wewnętrznego

VII. Referendum: instytucje demokracji bezpośredniej, rodzaje referendum, referendum w sprawach o szczególnym
znaczeniu dla państwa: przedmiot referendum, tryb przeprowadzenia referendum, wynik i ważność referendum;
referendum lokalne

VIII. Prawo wyborcze: pojęcie wyborów, prawa wyborczego i systemu wyborczego; podstawowe zasady prawa
wyborczego: powszechności, równości, bezpośredniości, tajności głosowania, proporcjonalności; systemy wyborcze:
większościowe i proporcjonalne; organizacja wyborów do Sejmu i Senatu; ustalanie wyniku wyborów, progi
wyborcze; wygaśnięcie mandatu posła i senatora

IX. Sejm i Senat: struktura parlamentu, wzajemne relacje między izbami; charakter ustrojowy i zakres działania
Zgromadzenia Narodowego; tryb funkcjonowania Sejmu i Senatu; skrócenie kadencji; organy wewnętrzne Sejmu i
Senatu, zadania i kompetencje; pojęcie mandatu reprezentanta i jego konstrukcje prawne; charakter prawny mandatu
przedstawicielskiego w Konstytucji RP; immunitet parlamentarny; zasada nietykalności; zasada niepołączalności;
odpowiedzialność posłów i senatorów; prawa i obowiązki posłów i senatorów; funkcje Sejmu i Senatu; procedura
ustawodawcza, postępowanie w sprawach projektów pilnych, tryb uchwalenia ustawy budżetowej; funkcja kontrolna
Sejmu, parlamentarna kontrola działalności rządu, formy kontroli; funkcja kreacyjna Sejmu i Senatu

X. Prezydent RP: tryb wyboru; objęcie urzędu, zastępstwo i opróżnienie urzędu prezydenta; akty prawne
prezydenta, kontrasygnata; kompetencje prezydenta: a) jako głowy państwa, b) wobec parlamentu, c) wobec rządu,
d) wobec władzy sądowniczej, e) w sprawach stosunków zagranicznych, f) w sprawach obronności i bezpieczeństwa
państwa; odpowiedzialność konstytucyjna prezydenta, kwestia odpowiedzialności politycznej

XI. Rada Ministrów: pozycja ustrojowa RM, tryb powoływania Rady Ministrów i jej dymisja; odpowiedzialność

(polityczna i konstytucyjna) Rady Ministrów i jej członków; skład Rady Ministrów; zmiany w składzie Rady

Ministrów; organizacja wewnętrzna i tryb funkcjonowania Rady Ministrów; kompetencje Rady Ministrów; akty

prawodawcze Rady Ministrów i jej członków; Prezes Rady Ministrów; ministrowie

XII. Samorząd terytorialny: istota i organizacja; wybory do organów samorządu terytorialnego; zadania samorządu

terytorialnego; nadzór nad działalnością samorządu terytorialnego

XIII. Sądy i Trybunały: konstytucyjne zasady organizacji i funkcjonowania sądów; status sędziego, struktura

sądów w RP, Sąd Najwyższy, organizacja i zadania sądów administracyjnych; Krajowa Rada Sądownictwa;

amerykański i europejski model sądownictwa konstytucyjnego, pozycja ustrojowa Trybunału Konstytucyjnego w

Polsce; skład Trybunału Konstytucyjnego; funkcje i zakres działania Trybunału Konstytucyjnego; tryb postępowania

przed Trybunałem Konstytucyjnym; skarga konstytucyjna; charakter prawny i skutki orzeczeń Trybunału

Konstytucyjnego; istota odpowiedzialności konstytucyjnej, podmiotowy i przedmiotowy zakres odpowiedzialności

konstytucyjnej w Polsce, delikt konstytucyjny; pozycja ustrojowa i organizacja Trybunału Stanu; postępowanie

przed Trybunałem Stanu

XIV: Organy kontroli i ochrony prawa: zakres działania i organizacja Najwyższej Izby Kontroli; powoływanie i

status Rzecznika Praw Obywatelskich, zakres działania; pozycja ustrojowa i kompetencje Krajowej Rady Radiofonii

i Telewizji

XV. Konstytucyjna regulacja finansów publicznych: zasada wyłączności ustawy w sprawach finansów

publicznych; ustawa budżetowa; pozycja i organizacja banku centralnego

XVI. Konstytucyjna regulacja stanów nadzwyczajnych: istota stanów nadzwyczajnych, zasady ogólne

konstytucyjnej regulacji stanów nadzwyczajnych, stan wojenny, stan wyjątkowy, stan klęski żywiołowej, organizacja

organów władzy publicznej w czasie stanu nadzwyczajnego, ograniczenia praw i wolności jednostki w czasie stanu

nadzwyczajnego, rozporządzenia z mocą ustawy w czasie stanu wojennego, istota i tryb ogłoszenia stanu wojny

XVII. Konstytucyjne aspekty integracji europejskiej