1
FIZYKA „I” i „II’
WYKŁAD
(2 semestry, 2 godz. tygodniowo
egzamin w sesji letniej)
sala A D10, czwartek godz. 8.15
dr hab. in
ż. Andrzej Baczmański, Prof. AGH
Pokój 317 (III p, D10), tel. 2994
E-mail: Andrzej.Baczmanski@fis.agh.edu.pl
www.fis.agh.edu.pl\~baczman
FIZYKA „I”
wykład/
ćwiczenia 30/15
Obowi
ązkowe kolokwium z wykładu obejmujące
mechanik
ę
Warunkiem koniecznym uzyskania pozytywnej oceny końcowej jest pozytywna ocena z ćwiczeń
audytoryjnych. Ocena końcowa jest równa średniej ważonej równej 0.3*KW + 0.7*OC, gdzie KW -ocena
z kolokwium z wykładów oraz OC – ocena z ćwiczeń audytoryjnych.
FIZYKA „II”
wykład/
ćwiczenia/laboratorium 30/30/15
Egzamin obejmujacy materiał I i II semestru
(w przypadku zdanego kol. w I sem. - zwolnienie
z cz
ęści obejmujacej mechanikę)
Uzyskanie pozytywnej oceny końcowej wymaga uzyskania pozytywnych ocen z ćwiczeń audytoryjnych,
ć
wiczeń laboratoryjnych oraz egzaminu. Ocena końcowa (OK) obliczana jest według algorytmu:
1)w przypadku zdania I terminu egzaminu: OK = (3*E+C+L)/5
2)w przypadku zdania II terminu egzaminu (niezdania I terminu): OK = (2+2*E+C+L)/5
3)w przypadku zdania III terminu egzaminu (niezdania I i II terminu): OK = (2+2+E+C+L)/5
gdzie E – ocena pozytywna z egzaminu, C – ocena z ćwiczeń audytoryjnych (liczona jako średnia ze
wszystkich terminów), L – ocena z ćwiczeń laboratoryjnych (liczona jako średnia ze wszystkich
terminów).
2
A. Literatura do wykładu
1. D. Halliday, R. Resnick, J. Walker, Podstawy Fizyki, tomy 1-5, PWN, Warszawa, 2003;
2. J. Orear, Fizyka, WNT, Warszawa, 1990;
3. J. Wolny, Podstawy Fizyki, Wydawnictwo JAK, 2011;
4. Z. Kąkol, „Fizyka” – Wykłady z fizyki;
5. Z. Kąkol, J. Żukrowski: „e-fizyka” – internetowy kurs fizyki,
6. Z. Kąkol, J. Żukrowski – symulacje komputerowe ilustrujące wybrane zagadnienia z fizyki.
Pozycje 4-6 dostępne ze stron: http://home.agh.edu.pl/~kakol/; http://open.agh.edu.pl
B. Plan wykładu
C. Zasady wystawiania oceny ko
ńcowej (i ocen cząstkowych)
D. Inne informacje dotycz
ące np. odrabiania zajęć
WA
ŻNE INFORMACJE:
http://syllabuskrk.agh.edu.pl/
WA
ŻNE INFORMACJE:
www.fis.agh.edu.pl\~baczman
Wydział In
żynierii Mechanicznej i Robotyki - I rok:
(w przygotowaniu)
A. Dodatkowe materiały i przykłady
B. Zakres materiału obowi
ązujący do egzaminu
C. Przykładowe pytania (kolokwium z wykładu i egzamin)
D. Bie
żące informacje
3
1) Cel i metodologia badań
fizycznych
• Fizyka to nauka, której celem jest poznanie
i opisanie praw przyrody, od których zależą
zjawiska fizyczne.
• Prawa opisujące zjawiska fizyczne powinny być
jak najprostsze, ścisłe i możliwie ogólne.
• Językiem fizyki jest matematyka. Opis
ilościowy (za pomocą liczb i wzorów).
Przykład 1:
ruch pocisku –zjawisko fizyczne
Opis słowny: Pocisk
poleciał do góry,
następnie zaczął spadać
i upadł koło drzewa.
Opis nie jest ogólny i jest nieprecyzyjny
4
Przykład 1:
ruch pocisku –zjawisko fizyczne
* opis położenia
(układ współrzędnych)
* wielkości i parametry
ruchu
2
gt
t
)
sin
v
(
y
t
)
cos
v
(
x
2
0
0
−
α
=
α
=
* równania ruchu
Opis matematyczny
Opis „rzutu ukośnego” jest ogólny
i dotyczy dowolnego ciała.
* rozwiązania równań
tor ruchu - parabola
2
2
0
x
)
cos
v
(
2
g
x
)
(tg
y
α
−
α
=
zasięg
g
v
z
α
2
sin
2
0
=
czas lotu
g
v
t
α
sin
2
0
=
z
Przykład 2:
Prawa Maxwella (1864)
elektrostatyka
prądy elektryczne
magnetyzm
fale elektromagnetyczne
Prawo
Równanie
1
prawo Gaussa dla elektryczno
ś
ci
2
prawo Gaussa dla magnetyzmu
3
uogólnione prawo Faradaya
4
uogólnione prawo Ampère'a
∫
=
0
d
ε
ε
r
Q
S
E
∫
=
0
d S
B
∫
−
=
t
B
d
d
d
φ
l
E
I
t
r
E
r
r
0
0
0
d
d
d
µ
µ
φ
ε
ε
µ
µ
+
=
∫
l
B
B
v
E
F
×
+
=
q
q
oraz siła Lorentza
5
Przykłady trudniejsze.....
Doświadczenie
Michelsona-Morleya
(1881-87):
prędkość światła jest
stała we wszystkich
układach inercjalnych
Szczególna
Teoria
Względności
(Einstein 1905) :
czas zależy od
układu, w którym
go mierzymy
Pomiary
czasu życia
cząstek elementarnych,
pomiar
czasu przez
poruszajęce się zegary
Przykłady trudniejsze.....
Interpretacja doświadczeń
(początek XX wieku):
• promieniowanie ciała
doskonale czarnego (1900)
• efekt fotoelektryczny
(1905)
• linie spektralne (1913)
Mechanika
Kwantowa
(teoria)
doskonale opisuje
ś
wiat cząstek i
atomów
Dowodem na słuszność
Mech. Kwantowej są
wyrafinowane
eksperymenty
z dziedziny
z fizyki wysokich energii,
fizyki jądrowej, optyki,
fizyki ciała stałego, itp.
MRJ
Ψ
Ψ
Ψ
Ψ
(x,t)
6
PODSUMOWANIE:
Fizyka jest nauką poszukującą
podstawowych praw opisujących
zjawiska zachodzące w przyrodzie.
..... metodologia badań fizycznych
Fizyka
doświadczalna
Fizyka
teoretyczna
Teorie:
•opis praw przyrody
•interpretacja wyników doświadczeń
•przewidywanie wyników przyszłych
eksperymentów
Eksperymenty:
• badanie nowych zjawisk
• sprawdzanie przewidywań
teoretycznych
Przykład 1 (rzut ukośny):
2
gt
t
)
sin
v
(
y
t
)
cos
v
(
x
2
0
0
−
α
=
α
=
g
v
z
α
2
sin
2
0
=
g
sin
v
2
t
0
α
=
Teoria
Doświadczenie
Pomiary zasięgu i czasu
w zależności od v
o
i
α
7
2) Przedmiot badań i działy fizyki -
czyli od cząstek elementarnych do
kosmologii
astrofizyka,
kosmologia
optyka,
fizyka atomowa
fizyka cząstek
elementarnych
i wysokich energii
fizyka materii
(ciało stałe, ciecze, gazy)
fizyka
Szukamy podstawowego budulca materii – cząstek
elementarnych oraz sił jakie między nimi występują.
Oddziaływanie grawitacyjne:
grawiton ?
1) Cząstki elementarne
Model
standardowy -
teoria
8
Oddziaływania w przyrodzie
słabe
grawitacyjne
silne
elektromagnetyczne
Budowa materii
9
Fizyka wysokich energii
LEP – Large electron – pozytron
collider,
LHC- Large hadron collider
(7 TeV)
2012
W kosmologii poszukuje się modelu i praw opisujących powstanie
i ewolucję Wszechświata. Wykorzystuje się w tym celu metody
fizyczne.
2) Astrofizyka
Promieniowanie mikrofalowe tła ( T
≈≈≈≈
2.7 K )
Sonda WMAP
ś
wiece standardowe
10
1998 - w ciągu ostatnich 5
mld lat Wszechświat nie
tylko nie zmniejszał tempa
ekspansji, lecz je
przyspieszał !!!!
Modele kosmologiczne
wiek Wszech
ś
wiata (ok. 13.7 mld lat)
Rozmiar: 7.8 × 10
10
lat
świetlnych czyli 7.4 × 10
26
m
11
Ci
ęż
kie pierwiastki
0.03%
Neutrina
0.3%
Gwiazdy
0.5%
H i He
4 %
Ciemna
materia 25%
Ciemna
energia 70%
Budowa wszechświata
3) Cząsteczki, atomy, optyka....
Spektroskopia optyczna
lasery
CD (laser)
12
4) Fizyka fazy skodensowanej
Dioda tunelowa - Leo Esaki - ur.1925 (Japonia)
Tranzystor- 1947 - J. Bardeen, W.H. Brattain,
W.
Shockley
- USA
Ciekłe kryształy
nadprzewodniki
twarde dyski
(magnetyzm)
The Nobel Prize in Physics 2007
Albert Fert
Peter Grünberg
"for the discovery of Giant
Magnetoresistance"
Jednostki podstawowe
13
Równania matematyczne (opisujace zjawiska fizyczne) wyrażają ilościowe relacje
między wielkościami fizycznymi
Pomiary określające liczbowo stosunek danej wielkości do przyjętej jednostki
Równania matematyczne (opisujace zjawiska fizyczne) wyrażają ilościowe relacje
między wielkościami fizycznymi
Pomiary określające liczbowo stosunek danej wielkości do przyjętej jednostki
liczba Avogadra
N
A
= 6,022137·10
23
mol
-1
14
Równania matematyczne (opisujace zjawiska fizyczne) wyrażają ilościowe relacje
między wielkościami fizycznymi
Pomiary określające liczbowo stosunek danej wielkości do przyjętej jednostki
Równania matematyczne (opisujace zjawiska fizyczne) wyrażają ilościowe relacje
między wielkościami fizycznymi
Pomiary określające liczbowo stosunek danej wielkości do przyjętej jednostki
15
Równania matematyczne (opisujace zjawiska fizyczne) wyrażają ilościowe relacje
między wielkościami fizycznymi
Pomiary określające liczbowo stosunek danej wielkości do przyjętej jednostki
ś
wiatłość jest równa 1
kandeli dla światła
monochromatyczne o
częstości 5,4×1014 Hz i i
energetycznym natężeniu
promieniownia 1/683 W/sr
.
(wizualną jasność źródła światła)